Vincent Moon and Nana Vasconcelos: The world’s hidden music rituals

Những nghi lễ âm nhạc ẩn của thế giới

Translator: Hieu Nguyen Chi Reviewer: Lauren Nguyen

Vincent Moon: How can we use computers,

Vincent Moon: Làm cách nào để sử dụng máy tính,

cameras, microphones to represent the world

camera, microphone để miêu tả thế giới

in an alternative way,

theo một cách khác,

as much as possible?

càng nhiều càng tốt?

How, maybe, is it possible to use the Internet

Làm cách nào,có lẽ có thể,để dùng Internet

to create a new form of cinema?

để tạo ra một dạng xi nê mới?

And actually, why do we record?

Và thực tế, tại sao chúng ta lại thu lại?

Well, it is with such simple questions in mind

Well, với chỉ ý nghĩ đó trong đầu

that I started to make films 10 years ago,

tôi đã bắt đầu làm phim cách đây 10 năm,

first with a friend, Christophe Abric.

đầu tiên với 1 người bạn, Christophe Abric.

He had a website, La Blogothèque,

Anh ta có một website, La Blogothèque,

dedicated to independent music.

chuyên về âm nhạc độc lập.

We were crazy about music.

Chúng tôi điên loạn vì âm nhạc.

We wanted to represent music in a different way,

Chúng tôi muôn giới thiệu âm nhạc theo một cách khác,

to film the music we love, the musicians we admired,

để quay âm nhạc yêu thích, những nhạc sĩ đáng mến mộ,

as much as possible, far from the music industry

càng nhiều càng tốt, ngược lại với công nghệ âm nhạc

and far from the cliches attached to it.

và ngược lại với bản in được gắn vào nó.

We started to publish every week

Chúng tôi đã bắt đầu xuất bản mỗi tuần

sessions on the Internet.

những tập trên Internet.

We are going to see a few extracts now.

Chúng ta sẽ xem một vài trích đoạn.

From Grizzly Bear in the shower

Từ Grizzly Bear trong phòng tắm

to Sigur Ros playing in a Parisian cafe.

tới Sigur Ros đang diễn trong quán cafe ở Paris.

From Phoenix playing by the Eiffel Tower

Từ Phoenix biểu diễn tại tháp Eiffel

to Tom Jones in his hotel room in New York.

đên Tom Jones trong phòng khách sạn tại New York.

From Arcade Fire in an elevator

Từ Arcade Fire trong thang máy

in the Olympia

tại thế vận hội

to Beirut going down a staircase in Brooklyn.

tới Beirut đi xuống cầu thang tại Brooklyn.

From R.E.M. in a car

Từ R.E.M trong xe hơi

to The National around a table at night

đến The National quanh một cái bàn vào buổi tối

in the south of France.

tại miền nam nước Pháp.

From Bon Iver playing with some friends

Từ Bon Iver biểu diễn với vài người bạn

in an apartment in Montmartre

tại một căn hộ ở Montmartre

to Yeasayer having a long night,

đến Yeasayer có một đêm dài,

and many, many, many more

và nhiều, nhiều, nhiều nữa

unknown or very famous bands.

những ban nhạc vô danh lẫn rất nổi tiếng.

We published all those films

Chúng tôi phát hành các bộ phim

for free on the Internet,

miễn phí trên Internet,

and we wanted to share

và chúng tôi muốn chia sẻ

all those films and represent music

những thước phim đó và giới thiệu âm nhạc

in a different way.

theo một cách khác biệt.

We wanted to create another type of intimacy

Chúng tôi muốn tạo ra một dạng quen thuộc khác

using all those new technologies.

sử dụng tất các những kỹ thuật mới đó.

At the time, 10 years ago actually,

Tại thời điểm, chính xác cách đây 10 năm,

there was no such project on the Internet,

không có một dự án nào như thế trên Internet,

and I guess that's why the project we were making, the Take Away Shows,

Tôi cho đó là lý do tại sao dự án chúng tôi đang làm, the Take Away Shows,

got quite successful,

khá thành công,

reaching millions of viewers.

đến được với hàng triệu người xem.

After a while, I got a bit —

Sau một thời gian, i got a bit --

I wanted to go somewhere else.

Tôi muôn đi đâu đó.

I felt the need to travel and to discover some other music,

Tôi thấy muốn được đi du lịch và khám phá các loại nhạc khác,

to explore the world,

để khám phá thế giới,

going to other corners,

đi đến những ngóc ngách khác,

and actually it was also

và thực tình đó cũng là

this idea of nomadic cinema, sort of, that I had in mind.

ý tưởng về điện ảnh du mục, một loại, mà tôi có trong đầu.

How could the use of new technologies and the road fit together?

Làm thế nào để việc sử dụng công nghệ mới và phong cách đường phố ăn rơ với nhau?

How could I edit my films in a bus

Làm sao để chỉnh sửa phim trên xe bus

crossing the Andes?

trên đường băng qua dãy Andes?

So I went on five-year travels

Vì thể tôi đã dành 5 năm du lịch

around the globe.

vòng quanh thế giới.

I started at the time in the digital film and music label collection Petites Planètes,

Tôi đã bắt đầu lúc đó trong bộ phim kts và bộ sưu tập âm nhạc Petites Planètes,

which was also an homage to French filmmaker Chris Marker.

cũng là một sự tôn kính tới nhà làm phim người Pháp Chris Marker.

We're going to see now a few more extracts

Chúng ta sẽ xem thêm một vài trích đọan

of those new films.

của những phim mới đó.

From the tecno brega diva of northern Brazil, Gaby Amarantos

Từ danh ca tecno hàng đầu của bắc Brazil, Gaby Amarantos

to a female ensemble in Chechnya.

đến một đoàn diễn nữ ở Chechnya.

From experimental electronic music in Singapore with One Man Nation

Từ nhạc điện tử thực nghiệm tại Singapore với One Man Nation

to Brazilian icon Tom Zé singing on his rooftop in São Paolo.

đến biểu tượng người Brazil Tom Zé hát trên nóc nhà ở São Paolo.

From The Bambir, the great rock band from Armenia

Từ The Bambir, ban nhạc rock vĩ đại từ Armenia

to some traditional songs

đến một số bài hát truyền thống

in a restaurant in Tbilisi, Georgia.

ở một nhà hàng tại Tbilisi, Georgia.

From White Shoes, a great retro pop band from Jakarta, Indonesia

Từ White Shoes, ban nhạc pop hoài cổ từ Jakarta, Indonesia

to DakhaBrakha, the revolutionary band from Kiev, Ukraine.

đến DakhaBrakha, ban nhạc mang tính cách mạng tại Kiev, Ukraine.

From Tomi Lebrero

Từ Tomi Lebrero

and his bandoneon and his friends in Buenos Aires, Argentina,

với cây bandoneo và những người bạn tại Buenos Aires, Argentina,

to many other places

đến các nhạc sĩ khác

and musicians around the world.

và những nơi khác trên khắp thế giới.

My desire was to make it as a trek.

Ước muốn của tôi là làm như một chuyến di cư.

To do all those films,

Để làm tất cả những thước phim đó,

it would have been impossible

thật ko thể được

with a big company behind me,

với một công ty lớn đứng sau,

with a structure or anything.

với thủ tục và các thứ khác .

I was traveling alone with a backpack —

Tôi đã di chu du một mình với cái balo--

computer, camera, microphones in it.

máy tính, camera, microphone trong đó.

Alone, actually, but just with local people,

Một mình, nhưng thực ra là cùng với dân địa phương,

meeting my team, which was absolutely not

gặp gỡ những người trong đội của tôi, là những người

professional people, on the spot there,

hoàn toàn không chuyên nghiệp, ngay tại đó,

going from one place to another

đi từ nơi này đến nơi khác

and to make cinema as a trek.

và làm phim như một chuyến phượt.

I really believed that cinema could be

Tôi tin rằng dạng kỹ thuật điển ảnh đó có thể là

this very simple thing:

điều rất đơn giản này:

I want to make a film and you're going to give me a place to stay for the night.

Tôi muốn làm một bộ phim và bạn sẽ cho tôi một nơi nghỉ qua đêm.

I give you a moment of cinema and you offer me a capirinha.

Tôi đưa cho bạn một khoảnh khắc điện ảnh và bạn cho tôi món coctail Capirinha.

Well, or other drinks,

hoặc là thức uống khác,

depending on where you are.

tùy thuộc việc bạn đang ở đâu.

In Peru, they drink pisco sour.

Tại Peru, họ uống pisco chua.

Well, when I arrived in Peru, actually,

Khi tôi tới Peru, thực vậy,

I had no idea about what I would do there.

Tôi ko biết sẽ phải làm gì ở đó.

And I just had one phone number, actually,

Và thực tế, tôi chỉ có một số điện thoại

of one person.

của một người.

Three months later,

Ba tháng sau,

after traveling all around the country, I had recorded 33 films,

sau khi chu du khắp nước, tôi thu được 33 film,

only with the help of local people,

chỉ với sự giúp đỡ của dân địa phương,

only with the help of people

sự giúp đỡ của những người

that I was asking all the time the same question:

mà tôi lúc nào cũng hỏi cùng 1 câu hỏi:

What is important to record here today?

Điều đáng thu lại trong ngày hôm nay?

Sống như vậy,

By living in such a way,

by working without any structure,

bằng cách làm việc không cần mô hình nào,

I was able to react to the moment

tôi đã có thể phản ứng với những khoảnh khắc

and to decide, oh, this is important to make now.

và quyết định, oh, đây là điều quan trọng để làm bây giờ.

This is important to record that whole person.

Cần phải thu âm lại toàn bộ những người đó.

This is important to create this exchange.

Cần tạo ra mối liên kết này.

When I went to Chechnya,

Khi tôi đến Chechnya,

the first person I met

người đầu tiên tôi gặp

looked at me and was like,

đã nhìn vào tôi và hỏi như vầy,

"What are you doing here?

"Anh đang làm gì ở đây vậy?

Are you a journalist? NGO? Politics?

Anh là nhà báo? Nhận viên phi chính phủ? chính trị?

What kind of problems are you going to study?"

Loại vấn đề nào anh đang cần học hỏi?"

Well, I was there to research

Thực ra, tôi ở đó để nghiên cứu

on Sufi rituals in Chechnya, actually —

về lễ nghi của các tín đồ Hồi giáo mật tông tại Chechnya-

incredible culture of Sufism in Chechnya,

nền văn hóa lạ thường của các tín đồ Hồi giáo tại Chechnya,

which is absolutely unknown outside of the region.

mà chắc chắn không được biết đến ngoài lành thổ.

As soon as people understood

Ngay khi mọi người hiểu được

that I would give them those films —

rằng tôi sẽ đưa cho họ những bộ phim-

I would publish them online for free under a Creative Commons license,

công bố online miễn phí bản quyền của Creative Commons,

but I would also really give them to the people

nhưng tôi cũng sẽ đưa chúng cho mọi người

and I would let them do what they want with it.

và để họ làm gì họ muốn với chúng.

I just want to represent them in a beautiful light.

Tôi muốn giới thiệu họ dưới ánh sáng đẹp.

I just want to portray them in a way that

Tôi chỉ muốn diễn tả họ theo một cách mà

their grandchildren are going to look at their grandfather,

những đứa cháu nhỏ của họ đang nhìn ông cụ bà của chúng,

and they're going to be like,

và chúng sẽ thích thú kiểu như,

"Whoa, my grandfather is as cool as Beyoncé." (Laughter)

"Whoa, ông nội của tôi cũng tuyệt như là Beyonce vậy." (Cười)

It's a really important thing.

Đó là điều thật sự quan trọng.

(Applause)

(Vỗ tay)

It's really important,

Đó là điều quan trọng,

because that's the way

bởi vì đó là cách

people are going to look differently at their own culture, at their own land.

con người nhìn khác về văn hóa mình, ngay tại chính mảnh đất của mình.

They're going to think about it differently.

Họ sẽ nghĩ về chúng một cách khác biệt.

It may be a way to maintain a certain diversity.

Đó có thể là một cách để giữ gìn nền văn hóa đa dạng.

Why you will record?

Tại sao bạn lại ghi hình?

Hmm. There's a really good quote

Hmm. Thật sự có một câu nói hay

by American thinker Hakim Bey

bởi nhà lý luận người Mỹ Hakim Bey,

which says, "Every recording

ông nói:"Mỗi việc ghi hình

is a tombstone of a live performance."

là một bia mộ cho một cuộc trình diễn sống động."

It's a really good sentence to keep in mind

Đó thật sự là một câu hay để ghi nhớ

nowadays in an era saturated by images.

trong thời đại bị bão hòa bởi hình ảnh.

What's the point of that?

Điều mấu chốt của nó là gì?

Where do we go with it?

Chúng ta sẽ đi đâu với nó?

I was researching. I was still keeping this idea in mind:

Tôi đã nghiên cứu Tôi sẽ vẫn giữ ý nghĩ này trong đầu:

What's the point?

Điểu mấu chốt là gì?

I was researching on music, trying to pull,

Tôi đã nghiên cứu về âm nhạc, cố với,

trying to get closer to a certain origin of it.

cố lại gần hơn tới một nguyên bản nào đó của nó.

Where is this all coming from?

Tất cả những điều này đến từ đâu?

I am French. I had no idea about

Tôi là người Pháp. Tôi không có ý tưởng về việc

what I would discover, which is a very simple thing:

tôi sẽ khám phá cái gì, mà chỉ một điều đơn giản:

Everything was sacred, at first,

Mọi thứ tự bản thân nó là thiêng liêng,

and music was spiritual healing.

và âm nhạc là thứ chữa bệnh cho tinh thần.

How could I use my camera,

Làm sao để tôi có thể dùng camera,

my little tool, to get closer

dụng cụ bé nhỏ của tôi, để đến gần hơn

and maybe not only capture the trance

và không chỉ để ghi lại những trạng thái

but find an equivalent, a cine-trance, maybe,

nhưng là để tìm một sự tương chiếu, có lẽ là một cine-trance,

something in complete harmony

một thứ hoàn toàn bình yên

with the people?

cho con người?

That is now my new research I'm doing

Giờ đây đó là nghiên cứu mới mà tôi đang làm

on spirituality, on new spirits around the world.

về sự duy linh, về những linh hồn mới khắp thế giới.

Maybe a few more extracts now.

Có lẽ bây giờ sẽ là vài trích đoạn thêm.

From the Tana Toraja funeral ritual in Indonesia

Từ nghi thức mai táng Tana Toraja tại Indonesia

to an Easter ceremony in the north of Ethiopia.

đến một lễ kỉ niệm Phương Đông tại miền bắc Ethiopia.

From jathilan, a popular trance ritual

Từ jathilan, một nghi thức thôi miên phổ biến

on the island of Java,

ở một hòn đảo Java,

to Umbanda in the north of Brazil.

đến Umbanda ở phía bắc Brazil.

The Sufi rituals of Chechnya

Nghi thức Sufi tại Chechnya

to a mass in the holiest church of Armenia.

đến một thánh lễ tại nhà thờ linh thiêng nhất ở Armenia.

Some Sufi songs in Harar,

Một số bài hạ Sufi tại Harar,

the holy city of Ethiopia,

thành phố thiêng liêng của Ethiopia,

to an ayahuasca ceremony

đến một nghi thức ayahuasca

deep in the Amazon of Peru with the Shipibo.

sâu thẳm ở Amazon tại Peru với Shipibo.

Then to my new project, the one I'm doing now

Đây là dự án mới của tôi, dự án tôi đang làm

here in Brazil, named "Híbridos."

ở Brazil, có tên là "Híbridos".

I'm doing it with Priscilla Telmon.

Tôi cộng tác với Priscilla Telmon.

It's research on the new spiritualities all around the country.

Nó nghiên cứu về sự duy linh trên khắp đất nước.

This is my quest, my own little quest of what I call experimental ethnography,

Đây là mục tiêu của tôi, mục tiêu nho nhỏ cái mà tôi gọi là dân tộc học thực nghiệm,

trying to hybrid all those different genres,

cố lai ghép các dòng nhạc đó lại với nhau,

trying to regain a certain complexity.

cố để thu lại một phần phức tạp nào đó.

Why do we record?

Tại sao chúng ta lại phải thu lại?

I was still there.

Tôi vẫn ở đó.

I really believe cinema teaches us to see.

Tôi thật sự tin rằng điện ảnh dạy chúng ta xem

The way we show the world

Cách ta nhìn thế giới

is going to change the way we see this world,

đang dần thay đổi cách ta xem xét thế giới,

and we live in a moment where the mass media

và ta đang sống trong thời mà truyền thông

are doing a terrible, terrible job

đang làm một công việc rất tồi, tồi tệ

at representing the world:

khi giời thiệu về thế giới:

violence, extremists,

bạo lực, cực đoan,

only spectacular events,

chỉ có những sự kiện ngoạn mục,

only simplifications of everyday life.

chỉ có những điều đơn giản hàng ngày.

I think we are recording

Tôi nghĩ chúng ta ghi hình

to regain a certain complexity.

thu gọn một nào sự phức tạp vốn có.

To reinvent life today,

Để làm mới lại cuộc sống ngày nay,

we have to make new forms of images.

chúng ta phải làm một loại hình ảnh mới.

And it's very simple.

Và điều đó thật đơn giản.

Muito obrigado.

Muito obrigado.

(Applause)

(Vỗ tay)

Bruno Giussani: Vincent, Vincent, Vincent.

Bruno Giussani: Vincent, Vincent, Vincent.

Merci. We have to prepare for the following performance,

Cám ơn. Chúng tôi cần chuẩn bị cho phần trình diễn kết tiếp,

and I have a question for you, and the question is this:

và tôi có một câu hỏi dành cho quí vị, đó là:

You show up in places like the ones you just have shown us,

Bạn có mặt ở nơi mà bạn vừa xuất hiện,

and you are carrying a camera

và bạn đem theo một cái camera

and I assume that you are welcome

và tôi giả sử rằng bạn được chào đón

but you are not always absolutely welcome.

nhưng không phải là lúc nào cũng là chào đón nồng hậu

You walk into sacred rituals,

Bạn bước vào một nghi lễ thiêng liêng,

private moments in a village, a town,

khoảnh khắc riêng tư tại một ngôi làng, một thị trấn,

a group of people.

một nhóm người.

How do you break the barrier

Làm thể nào để bạn phá bỏ rào cản

when you show up with a lens?

khi bạn xuất hiện với một ống kính máy ảnh?

VM: I think you break it with your body,

VM: Tôi nghĩ bạn chinh phục nó với cơ thể của bạn,

more than with your knowledge.

hơn là với kiến thức của bạn.

That's what it taught me to travel,

Đó là những gì đã dạy tôi khi tôi du lịch,

to trust the memory of the body

tin tưởng ký ức của cơ thể

more than the memory of the brain.

hơn là ký ức của bộ óc.

The respect is stepping forward,

Sự tôn trọng giúp tiến về phía trước,

not stepping backward, and I really think that

không lùi lại, và tôi thực sự nghĩ rằng

by engaging your body in the moment, in the ceremony,

bằng cách dùng cơ thể mình tham dự vào sự kiện, nghi lễ,

in the places, people welcome you

ở mọi nơi, mọi người sẽ chào đón bạn

and understand your energy.

và sẽ hiểu được cố gắng của bạn.

BG: You told me that most of the videos

Anh nói với tôi hầu hết các video

you have made are actually one single shot.

anh làm được quay một lần duy nhất.

You don't do much editing.

Anh ko chỉnh sửa gì nhiều.

I mean, you edited the ones for us

anh biên tập cho chúng tôi

at the beginning of the sessions because of the length, etc.

từ đầu buổi ghi hình bởi vì độ dài của nó, etc.

Otherwise, you just go in and capture

Còn không, anh chỉ cần vào đó, ghi lại

whatever happens in front of your eyes

mọi thứ diễn ra trước mắt

without much planning, and so is that the case?

mà không có kế hoạch gì, và đó là lý do?

It's correct?

Điều đó đúng ko?

VM: My idea is that I think that

VM: Y của tôi là tôi nghĩ rằng

as long as we don't cut, in a way,

miễn là chúng ta ko cắt xén, theo 1 cách,

as long as we let the viewer watch,

miễn là chúng ta để cho người xem xem,

more and more viewers are going to feel closer,

sẽ ngày càng nhiều người xem cảm thấy thực hơn,

are going to get closer to the moment,

cảm thấy gần hơn với những khoảng khắc,

to that moment and to that place.

với thời điểm đó và nơi đó.

I really think of that as a matter of respecting the viewer,

Tôi thật sự nghĩ về điều đó như là vấn đề tôn trọng người xem,

to not cut all the time from one place to another,

không cắt xén tất cả thời gian từ nơi này đến nơi kia,

to just let the time go.

hãy để thời gian tự trôi qua.

BG: Tell me in a few words about your new project,

BG: Hãy nói cho tôi về dự án mới của anh,

"Híbridos," here in Brazil.

"Hibridos," tại Brazil này.

Just before coming to TEDGlobal, you have actually

Vì trước khi đến TEDGlobal, anh đã

been traveling around the country for that.

chu du khắp đất nước vì nó.

Tell us a couple of things.

Hãy nói cho chúng tôi một vài điều đi.

VM: "Híbridos" is — I really believe Brazil,

VM: "Hibridos" là -- Tôi thật sự tin rằng Brazil,

far from the cliches, is the greatest religious country in the world,

hơn cả những gì nghe thấy, là vùng đất tôn giáo tuyệt nhất thế giới,

the greatest country in terms of spirituality

vùng đất tuyệt vời nhất theo nghĩa duy linh

and in experimentations in spiritualities.

và duy linh thực nghiệm.

And it's a big project I'm doing over this year,

Và nó là một dự án lớn mà tôi làm suốt năm qua,

which is researching in very different regions of Brazil,

nghiên cứu những vùng rất khác biệt của Brazil,

in very different forms of cults,

theo một cách rất khác của nghi lễ thờ cúng,

and trying to understand how people live together

và cố hiểu làm sao họ sống cùng nhau

with spirituality nowadays.

với tinh thần ngày nay.

BG: The man who is going to appear onstage momentarily,

BG: Người đàn ông sắp sửa xuất hiện trên sân khấu ngay đây,

and Vincent's going to introduce him,

và Vincent sắp sửa giới thiệu ông,

is one of the subjects of one of his past videos.

là một trong những đề tài của anh trong quá khứ.

When did you do a video with him?

Anh đã làm Video với ông khi nào?

VM: I guess four years ago,

VM: Tôi nghĩ là cách đây 4 năm,

four years in my first travel.

bốn năm trong chuyến du lịch đầu tiên của tôi.

BG: So it was one of your first ones in Brazil.

BG: Vậy đó là một trong các video đầu của anh tại Brazil.

VM: It was amongst the first ones in Brazil, yeah.

VM: Nó là một trong các tác phẩm đầu tiên.

I shot the film in Recife,

Tôi ghi hình ở Recife,

in the place where he is from.

nơi ông đến từ đó.

BG: So let's introduce him. Who are we waiting for?

BG: Vậy chúng ta hãy giới thiệu ông. Chúng ta đang đợi ai đây?

VM: I'll just make it very short.

VM: Tôi sẽ nói rất ngắn gọn.

It's a very great honor for me to welcome onstage

Thật vinh dự cho tôi được chào đón lên sân khấu

one of the greatest Brazilian musicians of all time.

một trong những nhạc sĩ Brazil vĩ đại nhất mọi thời đại.

Please welcome Naná Vasconcelos.

Xin vui lòng chào đón Naná Vasconcelos.

BG: Naná Vasconcelos!

BG: Naná Vasconcelos!

(Applause)

(Vỗ tay)

(Music)

(Nhạc)

Naná Vasconcelos: Let's go to the jungle.

Naná Vasconcelos: Let's go to the jungle.

(Applause)

(Vỗ tay)