The fascinating secret lives of giant clams | Mei Lin Neo

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

Back home, my friends call me nicknames,

အိမ်အပြန်မှာ သူငယ်ချင်းတွေက နာမည်ပြောင်တွေနဲ့ ကျွန်မကိုခေါ်တယ်၊

such as "The Giant Clam Girl,"

ဥပမာ "ဧရာမ ခုံး မိန်းကလေး"

"Clam Queen,"

"ခုံး ဘုရင်မ"

or, "The Mother of Clams."

(သို့) "ခုံးတို့ရဲ့ မိခင်"

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

This is because every time I see them,

အကြောင်းက သူတို့ကိုတွေ့တိုင်း

I talk nonstop about giant clams all day,

ကျွန်မဟာ ဧရာမ ခုံးကောင်တွေအကြောင်း မနားတမ်း တစ်နေ့လုံးပြောလို့ပါ၊

every day.

နေ့တိုင်းပါပဲ။

Giant clams are these massive and colorful shelled marine animals,

ဧရာမ ခုံးကောင်တွေဟာ ထုထည်ကြီးမားပြီး အရောင်စုံ အခွံပါတဲ့ ပင်လယ် သတ္တဝါတွေပါ၊

the largest of its kind.

၎င်းတို့အမျိုးအစားမှာ အကြီးဆုံးပါ။

Just look at this shell.

ဒီအခွံကိုပဲ ကြည့်ပါ။

The biggest recorded individual was four-and-a-half-feet long

မှတ်တမ်းတင်ထားတဲ့ အကြီးဆုံးအကောင်က လေးပေခွဲရှည်ပြီး

and weighed about 550 pounds.

ပေါင် ၅၅၀ လောက် လေးပါတယ်။

That is almost as heavy as three baby elephants.

ဒါဟာ ဆင်ပေါက် သုံးကောင်စာ နီးပါး လေးတာပါ။

South Pacific legends once described giant clams as man-eaters

တောင်ပစိဖိတ် ဒဏ္ဍာရီတွေက သရုပ်ဖော်ဖူးတာက ဧရာမ ခုံးကောင်တွေဟာ ဘေးဖြစ်မှာမသိတဲ့

that would lie in wait on the seabed to trap unsuspecting divers.

ရေငုတ်သမားတွေကို ဖမ်းဖို့ ပင်လယ်ကြမ်းပြင် မှာ အလစ်ချောင်းနေတဲ့ လူသားစားသူတွေတဲ့။

A story goes that a diver had lost his legs

ဇာတ်လမ်းတစ်ပုဒ်ရှိတာက ရေငုပ်သမား တစ်ယောက်ဟာ ဧရာခုံးတစ်ကောင်ဆီက

while trying to retrieve a pearl from a giant clam.

ပုလဲကို ထုတ်ယူဖို့ကြိုးစားရင်း ခြေထောက်တွေ ဆုံးသွားတယ်တဲ့။

I thought, "Really?"

ကျွန်မတွေးမိတာက "ဟုတ်ရဲ့လား"

So out of curiosity,

ဒီတော့ သိချင်တာနဲ့

I did an experiment using myself as bait.

ကိုယ်တိုင်ပဲ ငါးစာအဖြစ်သုံးကာ စမ်းသပ်မှု လုပ်ခဲ့တယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

I carefully placed my hand into the clam's mouth and waited.

ကျွန်မလက်ကို ခုံးကောင်ရဲ့ ပါးစပ်ထဲမှာ သေသေချာချာထာပြီး စောင့်ခဲ့တယ်။

Hmm ...

အင်း...

I still have my hand.

ကျွန်မလက် ရှိတုန်းပါပဲ။

It seems that these gentle giants would rather retreat

ထင်ရတာက ဒိသိမ်မွေ့တဲ့ ခုံးကောင်တွေဟာ ကျွန်မကို စားဖို့ထက်

and protect their fleshy bodies

သူတို့ ဆူဖြိုးတဲ့ ကိုယ်တွေကိုသာ

than feed on me.

တုံ့ပြန် ကာကွယ်ချင်တာပါ။

So much for those killer clam myths!

အသားစားတဲ့ ခုံးကောင် ယုံတမ်းစကားတွေ များလှပါပြီ။

Unfortunately, the reality is,

ကံဆိုးချင်တော့ တကယ့်တကယ်က

we are the giant clams' biggest threat.

ကျွန်မတို့တွေက ဧရာမခုံးတွေရဲ့ အကြီးဆုံး ခြိမ်းခြောက်မှု။

Considered a delicacy throughout the Western Pacific and Indian Oceans,

ပစိဖိတ်အနောက်နဲ့ အင်ဒီးယန်း သမုဒ္ဒရာတွေ တစ်လျှောက်က ရသာမွန်ကို ထည့်ထွက်ရင်

giant clams have been traditionally fished as seafood.

ဧရာမ ခုံးကောင်တွေဟာ အစဉ်အလာအရ ပင်လယ်စာအဖြစ် အဖမ်းခံရပါတယ်။

Fishermen are particularly interested in their adductor muscles,

တံငါသည်တွေဟာ အထူးသဖြင့် ပတ္တာတစ်ခုလို အခွံနှစ်ခုကို တွဲပေးတဲ့ အင်္ဂါတွေ၊

which are organs that hold the two shells together like a hinge.

၎င်းတို့ရဲ့ အလယ်ပိုင်း ကြွက်သားတွေကို စိတ်ဝင်စားကြတယ်။

Just for their muscles,

၎င်းတို့ ကြွက်သားတွေအတွက်ပဲ

giant clams were almost hunted to extinction

ဧရာမ ခုံးကောင်တွေဟာ ၁၉၆၀ နဲ့ ၁၉၈၀ နှစ်တွေအကြားမှာ

between the 1960s and 1980s.

မျိုးသုဉ်းလုနီနီး အဖမ်းခံခဲ့ရတယ်။

Clamshells are also popular in the ornamental trade

ခုံးခွံတွေဟာ ရတနာနဲ့ အလှပြဖို့အဖြစ် အလှတန်ဆာ ရောင်းဝယ်ရေးတွေမှာလည်း

as jewelry and for display.

လူကြိုက်များပါတယ်။

In the South China Sea,

တောင် တရုတ်ပင်လယ်မှာ

fishermen went out of their way to collect fossilized clamshells

တံငါသည်တွဟာ ရုပ်ကြွင်းဖြစ်သွားတဲ့ ခုံးခွံတွေကောက်ဖို့ သန္တာကျွန်းတန်းတွေရဲ့

by digging through large areas of coral reefs.

ကြီးမားတဲ့ နေရာတွေ တစ်လျှာက် တူးဆွကာ တကူးတက လုပ်ကြတယ်။

These were later carved and sold as so-called "ivory handicrafts" in China.

နောက်တော့ ဒါတွေကို ထွင်းထုကာ "ဆင်စွယ် လက်မှုပစ္စည်း"ဆိုကာတရုတ်ပြည်မှာ ရောင်းတယ်။

Giant clams, dead or alive, are not safe from us.

ဧရာမ ခုံးကောင်တွေ အသေ (သို့) အရှင် ဖြစ်ဖြစ် ကျွန်မတို့ဆီကနေ ဘေးမကင်းဘူး။

It's a "clamity!"

ဒါက "ခုံးဒုက္ခ"ပါ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

With the spotlight on more charismatic marine animals

ဝေလငါးတွေနဲ့ သန္တာကျွန်းတန်းတွေလို ပိုပြီးစွဲမက်ဖွယ်ကောင်းတဲ့

such as the whales and coral reefs,

ပင်လယ်သတ္တဝါတွေကို အသားပေးမှုနဲ့ဆို

it is easy to forget that other marine life needs our help, too.

အခြား ပင်လယ်သက်ရှိ ဟာ ကျွန်မတို့ရဲ့ အကူအညီလိုအပ်တာကိုလည်း မေ့ဖို့က အလွယ်လေးပါ။

My fascination with giant clams got me started on conservation research

ဧရာမ ခုံးကောင်တွေကို စတင်စိတ်ဝင်စားတာက ၎င်းတို့ရဲ့ ဂေဟဗေဒနဲ့ အပြူအမူကြားက အသိသုတ

to fill in the knowledge gaps on their ecology and behavior.

ကွာဟချက်ကို ဖြည့်ဖို့ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေး သုတေသနမှာပါ။

One of the discoveries that we made was that giant clams could walk

လုပ်ခဲ့တဲ့ တွေရှိမှုတစ်ခုက ဧရာမ ခုံးကောင်တွေဟာ ပင်လယ်ကြမ်းပြင်ကို

across the seafloor.

Yes, you heard me right:

ဟုတ်ကဲ့၊ ပြောတာ ကြားပါတယ်နော်၊

they can walk.

သူတို့ လျှောက်နိုင်တယ်။

To find out,

သိရှိဖို့အတွက်

we placed numerous baby clams on a grid.

ခုံးကောင်ပေါက်တွေကို သံကွန်ရက်တစ်ခုပေါ် တင်ပါတယ်

Now watch what happens over 24 hours.

၂၄ နာရီအကြာမှာ ဘာဖြစ်လဲဆိုတာ စောင့်ကြည့်တယ်။

We think that walking is important for getting away from predators

သူတို့ကို စားသူတွေဆီက လွတ်ဖို့နဲ့ မျိုးပွားဖို့ အဖော်ရှာဖို့အတွက်

and finding mates for breeding.

လမ်းလျှောက်ခြင်းက အရေးပါတယ်ထင်ပါတယ်။

While it can hard to imagine any movement in these enormous animals,

ဧရာမ အကောင်ကြီးတွေထဲက လှုပ်ရှားမှုကို မြင်ယောင်ကြည့်ဖို့က ခက်ခဲနိုင်ပေမဲ့

giant clams up to 400 pounds can still walk,

လမ်းလျှောက်နိုင်ဆဲ ပေါင် ၄၀၀ အထိရှိတဲ့ ဧရာမ ခုံးကောင်တွေပါ၊

they just move slower.

သူတို့က ပိုနှေးကွေးစွာ လှုပ်ရှားတယ်

During my PhD, I discovered more secrets about the giant clams.

ကျွန်မရဲ့ ပါရဂူဘွဲ့အတွင်းဒီဧရာမ ခုံးကောင် တွေရဲ့ လျှို့ဝှက်ချက်တွေကို ထပ်တွေ့ခဲ့တယ်။

But there was something missing in my work.

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မ အလုပ်မှာ လိုနေတာ တစ်ခုခုရှိခဲ့တယ်။

I found myself asking,

ကိုယ့်ကိုယ်ကို မေးမိတာက

"Why should people care about conserving giant clams?" --

"ဘာကြောင့် လူတွေဟာ ဧရာမ ခုံးကောင်တွေကို ထိန်းသိမ်းဖို့ဂရုထားသင့်တာလဲ။"

other than myself, of course.

တကယ်တော့ ကိုယ်ကိုယ်ထက်စာရင်ပေါ့လေ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

It turns out that giant clams have a giant impact on coral reefs.

ဖြစ်သွားတာက ဧရာမ ခုံးကောင်တွေဟာ သန္တာ ကျွန်းတန်းတွေကို ဧရာမ သက်ရောက်မှုရှိတာပါ။

These multitasking clams are reef builders,

ဒီလုပ်ငန်းမျိုးစုံ လုပ်ဆောင်တဲ့ ခုံးတွေဟာ ကျွန်းတန်း တည်ဆောက်သူတွေ၊

food factories,

အစာစက်ရုံတွေ၊

shelters for shrimps and crabs

ပုဇွန်ဆိတ်တွေနဲ့ ဂဏန်းတွေအတွက် ခိုလှုံရာတွေနဲ့

and water filters,

အားလုံး တစ်ခုထဲကို

all rolled into one.

လှိမ့်ဝင်တဲ့ ရေစစ်တွေပါ၊

In a nutshell,

အချုပ်ဆိုရရင်

giant clams play a major contributing role

ဧရာမ ခုံးကောင်တွေဟာ ၎င်းတို့ ကျွန်းတန်းအိမ်ရဲ့

as residents of their own reef home,

ဒေသခံတွေအဖြစ် အဓိက ပံ့ပိုးပေးတဲ့ ကဏ္ဍမှာပါဝင်ကာ

and just having them around keeps the reef healthy.

၎င်းတို့ အနားမှာရှိခြင်းကပင် ကျွန်းတန်းကို ကျန်းမာစေပါတယ်။

And because they can live up to 100 years old,

၎င်းတို့ဟာ သက်တမ်း ၁၀၀ ထိ ရှင်သန်နိုင်တာကြောင့်

giant clams make vital indicators of coral reef health.

ဧရာမ ခုံးတွေဟာ သန္တာကျောက်တန်း ကျန်းမာရေး အဓိက ညွှန်ကိန်းတွေ ဖြစ်စေတယ်။

So when giant clams start to disappear from coral reefs,

ဒီတော့ ဧရာမ ခုံးကောင်တွေ သန္တာကျွန်းတန်း တွေကနေ စတင်ကွယ်ပျောက်ရင်

their absence can serve as an alarm bell

၎င်းတို့ မရှိတာဟာ သိပ္ပံပညာရှင်တွေကို

for scientists to start paying attention,

ဂရုပ​ြုစေဖို့ သတိပေး ခေါင်းလောင်းလို သုံးနိုင်တယ်

similar to the canary in a coal mine.

ကျောက်မီးသွေးမိုင်းက စာဝါငှက်နဲ့ အလားတူပါ။

But giant clams are endangered.

ဒါပေမဲ့ ဧရာမ ခုံးကောင်တွေ ဘေးတွေ့နေတယ်။

The largest clam in the world is facing the threat of extinction,

ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ခုံးကောင်ဟာ တောရိုင်း တိရိစ္ဆာန် ဦးရေ ၅၀ % ကျော်

with more than 50 percent of the wild population severely depleted.

အကြီးအကျယ် ယိုယွင်းမှုနဲ့အတူ မျိုးသုဉ်းမှု ခြိမ်းခြောက်တာ ရင်ဆိုင်နေရပါတယ်။

And the ecological benefits of having giant clams on coral reefs

သန္တာကျွန်းတန်းတွေမှာ ဧရာမ ခုံးကောင်တွေ ရှိခြင်းရဲ့ ဂေဟဗေဒ အကျိုးကျေးဇူးတွေဟာ

are likely to continue only if populations are healthy,

၎င်းတို့ ဦးရေတွေ ကျန်းမာနေမှသာ ၎င်းတို့ရဲ့ ထိန်းသိမ်းမှုကို ထိပ်ဆုံးဖြစ်အောင်

making their conservation paramount.

ဆက်လုပ်ဖို့ အလားအလာရှိတာပါ။

So I stand here today to give a voice to the giant clams,

ဒီတော့ ကျွန်မ ဒီမှာ ဒီနေ့ ရပ်နေတာက ဧရာမ ခုံးကောင်တွေကို အသံပြုဖို့ပါ။

because I care a whole lot for these amazing animals,

အကြောင်းက ကျွန်ဟာ ဒီအံ့ဖွယ် သတ္တဝါတွေကို အပြည့်အဝ ဂရုစိုက်ပြီး

and they deserve to be cared for.

၎င်းတို့ဟာ ဂရုစိုက်မှုနဲ့ ထိုက်တန်လို့ပါ။

It is time for the giant clams to step out of their shells,

ဒါက ဧရာမ ခုံးကောင်တွေ သူတို့အခွံတွေထဲက လှမ်းထွက်ကာ

and show the world that they, too, can be the heroes of the oceans.

၎င်းတို့ဟာလည်း သမုဒ္ဒရာတွေရဲ့ ဇာတ်လိုက် တွေပါလို့ ကမ္ဘာကို ပြသဖို့အချိန်ပါ။

Thank you very much.

ကျေးဇူးအများကြီးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)