How to let go of being a "good" person — and become a better person | Dolly Chugh

Translator: Joseph Geni Reviewer: Krystian Aparta

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

So a friend of mine was riding in a taxi to the airport the other day,

ဟိုတစ်နေ့က ကျွန်မရဲ့မိတ်ဆွေတစ်ယောက် လေဆိပ်ကို အငှားကားစီးသွားနေရင်း

and on the way, she was chatting with the taxi driver,

လမ်းမှာ အငှားကာမောင်းသူနဲ့ စကားစမြည်ပြောမိတယ်။

and he said to her, with total sincerity,

သူက သူမကို ပြောတာက လုံးဝကို ရိုးရိုးသားနဲ့ပါ။

"I can tell you are a really good person."

"ခင်ဗျားဟာ တကယ့် လူကောင်းဆိုတာ ကျုပ်ပြောနိုင်တယ်။"

And when she told me this story later,

နောက် ဒီဇာတ်လမ်း ကျွန်မကို ပြောပြတော့

she said she couldn't believe how good it made her feel,

သူ့ကို ဘယ်လို အားရကျေနပ် သွားတယ်ဆိုတာမယုံနိုင်ဘူး၊

that it meant a lot to her.

ဒါက သူ့အတွက် အတော့ကို အရေးပါတယ်တဲ့။

Now that may seem like a strong reaction from my friend

ကဲ ဒါက သူစိမ်းသက်သက်တစ်ဦးရဲ့ စကားလုံးတွေအတွက် ကျွန်မမိတ်ဆွေဆီက

to the words of a total stranger,

ပြင်းထန်တဲ့ တုံ့ပြန်မှုတစ်ခု ဖြစ်ပုံရတယ်၊

but she's not alone.

ဒါပေမဲ့ သူတစ်ဦးတည်းတော့ မဟုတ်ဘူး။

I'm a social scientist.

ကျွန်မက လူမှုသိပ္ပံပညာရှင်ပါ။

I study the psychology of good people,

လူကောင်းတွေရဲ့ စိတ်ပညာကို လေ့လာပြီး

and research in my field says many of us care deeply

လူကောင်းတစ်ဦလို ခံစားရတာ၊ လူကောင်း တစ်ဦးအဖြစ် အမြင်ခံရတာနဲ့ ပတ်သက်တဲ့

about feeling like a good person and being seen as a good person.

အတော်များများ အလေးအနက် အရေးစိုက် တယ်ဆိုတဲ့ ကျွန်မ နယ်ပယ်မှာသုတေသနပြုတယ်။

Now, your definition of "good person" and your definition of "good person"

ကဲ သင့်ရဲ့ "လူကောင်း"အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက် သင့်ရဲ့ "လူကောင်း"အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်နဲ့

and maybe the taxi driver's definition of "good person" --

အငှားကားမောင်းသူရဲ့ "လူကောင်း"အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်ဟာ

we may not all have the same definition,

တူညီတဲ့ ဖွင့်ဆိုချက် မဖြစ်လောက်ပေမဲ့

but within whatever our definition is,

ကျွန်မတို့ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက် ဘောင်က ဘာဖြစ်ဖြစ်

that moral identity is important to many of us.

ကိူယ်ကျင့် လက္ခဏာ အတော်များများ အတွက် အရေးကြီးပါတယ်။

Now, if somebody challenges it, like they question us for a joke we tell,

ကဲ တစ်ဦဦးက ဒါကို စိန်ခေါ်ရင် ကျွန်မတို့ ပြောတဲ့ ပြက်လုံးတစ်ခုအတွက် မေးတာလို

or maybe we say our workforce is homogenous,

(သို့) ကျွန်မတို့ ပြောလောက်တာက အလုပ်အင်အားစုက မျိုးတူတွေ

or a slippery business expense,

(သို့) စိတ်မချရတဲ့ လုပ်ငန်း ငွေယိုပေါက်တစ်ခုဆို

we go into red-zone defensiveness a lot of the time.

ကျွန်မတို့ဟာ အချိန်များစွာ အနီရောင် ဇုန် ခံစစ်အနေအထားကို ဝင်သွားတယ်။

I mean, sometimes we call out

ဆိုလိုတာက တစ်ခါတစ်ရံမှာ

all the ways in which we help people from marginalized groups,

ဘေးဖယ်ခံရတဲ့ အစုတွေက လူတွေကို ကူညီရာမှာ (သို့) အလှူခံအဖွဲကို လှူရာမှာ

or we donate to charity,

(သို့) အကျိုးအမြတ်မယူတဲ့အဖွဲ့တွေကို

or the hours we volunteer to nonprofits.

နာရီများစွာ လုပ်အားပေးရာမှာ နည်းလမ်းစုံနဲ့ ခေါ်တာပါ။

We work to protect that good person identity.

လူကောင်း လက္ခဏာကို ကာကွယ်ဖို့ ကျွန်မတို့ လုပ်တယ်။

It's important to many of us.

ဒါက လူအများအတွက် အရေးကြီးပါတယ်။

But what if I told you this?

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မ ဒါကိုပြောမယ်ဆိုရင်ရော။

What if I told you that our attachment to being good people

ကောင်းတဲ့လူဖြစ်ခြင်းကို တွယ်တာမှုဟာ ကျွန်မတို့ရဲ့ ပိုကောင်းတဲ့လူဖြစ်ဖို့

is getting in the way of us being better people?

လမ်းဆီ ရောက်စေလားလို့ ကျွန်မ ပြောမယ်ဆိုရင်ရော။

What if I told you that our definition of "good person" is so narrow,

"လူကောင်း"ဆိုတဲ့ အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုချက်က ကျဉ်းမြောင်းလွန်းတယ်လို့ ပြောမယ်ဆိုရင်ရော။

it's scientifically impossible to meet?

သိပ္ပံနည်းအရတော့ ကိုက်ညီဖို့ မဖြစ်နိင်ဘူးလား။

And what if I told you the path to being better people

ပိုကောင်းတဲ့သူဖြစ်ခြင်းရဲ့ လမ်ကြောင်းဟာ ကောင်းတဲ့သူဖြစ်ခြင်းကို

just begins with letting go of being a good person?

စွန့်လွှတ်တာနဲ့ အစပြုတယ်လို့ ကျွန်မပြောရင်ရော။

Now, let me tell you a little bit about the research

အခု လူ့စိတ် အလုပ်လုပ်ပုံနဲ့ပတ်သက်တဲ့

about how the human mind works

သုတေသနအကြောင်းရှင်း ပြဖိူ့

to explain.

နည်းနည်း ပြောခွင့်ပြုပါ။

The brain relies on shortcuts to do a lot of its work.

ဦးနှောက်ဟာ ၎င်းရဲ့အလုပ်များစွာကို လုပ်ဖို့ ဖြတ်လမ်းတွေကို အားကိုးတယ်။

That means a lot of the time,

ဆိုလိုတာက အချိန်များစွာမှာ

your mental processes are taking place outside of your awareness,

သင့်စိတ်ပိုင်းလုပ်ဆောင်မှုတွေဟာ နိုးကြားမှုရဲ့အပြင်မှာ ဖြစ်ပျက်နေတာပါ၊

like in low-battery, low-power mode in the back of your mind.

သင့်စိတ်ရဲ့အနောက်ဘက်မှာ ဘက်ထရီ ကျနေတာ၊ စွမ်းအင်စနစ်ကျနေတာမျိုးပါ။

That's, in fact, the premise of bounded rationality.

တကယ်တမ်းတော့ ဒါဟာ နယ်သတ်ထားတဲ့ ဆင်ခြင်မှုရဲ့အဆိုပါ။

Bounded rationality is the Nobel Prize-winning idea

နယ်သတ်ထားတဲ့ ဆင်ခြင်မှုဟာ လူ့စိတ်ဟာ အကန့်အသတ်ရှိတဲ့

that the human mind has limited storage resources,

သိုလှောင် ရင်းမြစ်တွေ၊ အကန့်အသတ်ရှိတဲ့ လုပ်ဆောင်ခြင်း အစွမ်း

limited processing power,

ရှိတယ်ဆိုတဲ့ နိုဗယ်လ်ဆုရ စိတ်ကူးပါ၊

and as a result, it relies on shortcuts to do a lot of its work.

အကျိုးဆက်အနေနဲ့ ၎င်းရဲ့အလုပ်များစွာကို လုပ်ဖို့ ဖြတ်လမ်းတွေကို အားကိုးတယ်။

So for example,

ဥပမာအနေနဲ့

some scientists estimate that in any given moment ...

တစ်ချို့သိပ္ပံပညာရှင်တွေ ခန့်မှန်းတာက သတ်မှတ်ချိန်အတွင်း

Better, better click, right? There we go.

ပိုကောင်းတယ်၊ နှိပ်၊ ဟုတ်လား။ ရပြီ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

At any given moment,

သတ်မှတ်တဲ့အချိန်မှာ

11 million pieces of information are coming into your mind.

၁၁ သန်းရှိတဲ့ သတင်းအချက်အလက်တွေ ကျွန်မ စိတ်ထဲကို လာနေတယ်။

Eleven million.

တစ်ဆယ့်တစ်သန်းနော်။

And only 40 of them are being processed consciously.

ဒီအထဲက ၄၀ ကျော်ငကိုပဲ သတိရှိရှိ အရေးယူဆောင်ရွက်နေတယ်။

So 11 million, 40.

ဒီတော့ ၁၁ သန်း၊ ၄၀။

I mean, has this ever happened to you?

ဆိုလိုတာက သင်တို့ ဖြစ်ဖူးတယ်မို့လား။

Have you ever had a really busy day at work,

အလုပ်မှာ တကယ် အလုပ်ရှုပ်တဲ့ နေ့တစ်နေ့ ကြုံဖူးလား၊

and you drive home,

အိမ်ကို ကာမောင်းပြန်တယ်၊

and when you get in the door,

တံခါးကို အဝင်မှာ

you realize you don't even remember the drive home,

အိမ်ကို ကားမောင်းပြန်လာတာကိုတောင် သတိမရဘူးဆိုတာ သိလိုက်တယ်၊

like whether you had green lights or red lights.

မီးစိမ်းလား၊ မီးနီလား ဆိုတာမျိုးတွေပေါ့။

You don't even remember. You were on autopilot.

အလိုအလျောက် မောင်းနှင်နေခဲ့တာ ကို တောင် သတိမရဘူးလေ။

Or have you ever opened the fridge,

ဒါမှမဟုတ် ရေခဲသေတ္တာဖွင့်ပြီး

looked for the butter,

ထောပတ်ရှာပါတယ်၊

swore there is no butter,

ထောပတ်မရှိဘူးလို့ ကျိန်ဆဲတယ်၊

and then realized the butter was right in front of you the whole time?

ပြီးတော့မှ ထောပတ်က ကိုယ့်ရှေ့မှာ တစ်ချိန်လုံးရှိနေတာမျိုး ကြုံဖူးလား။

These are the kinds of "whoops" moments that make us giggle,

ကျွန်မတို့ကို တခစ်ခစ်ရယ်စေတဲ့ "မြူးပျော်အော်ဟစ်"တဲ့ ကာလမျိုးတွေရှိပြီး

and this is what happens in a brain

ဒါက ၁၁ သန်းရှိတဲ့ သတင်းအချက်အလက်တွေ

that can handle 11 million pieces of information coming in

ဝင်လာပြီး ၄၀ လောက်ပဲ သတိရှိရှိ ကိုင်တွယ်နိုင်တဲ့

with only 40 being processed consciously.

ဦးနှောက်တစ်လုံးထဲမှာ ဖြစ်ပျက်တာပါ။

That's the bounded part of bounded rationality.

ဒါက နယ်သတ်ထားတဲ့ ဆင်ခြင်မှုရဲ့ နယ်သတ်ထားတဲ့ အပိုင်းပါ။

This work on bounded rationality

ဒီနယ်သတ်ထားတဲ့ ဆင်ခြင်မှုပေါ်က လုပ်ဆောင်မှုက

is what's inspired work I've done with my collaborators

ကျွန်မနဲ့ ပူပေါင်းဆောင်ရွက်သူတွေဖြစ်တဲ့ Max Bazerman နဲ့ Mahzarin Banaji တို့နဲ့

Max Bazerman and Mahzarin Banaji,

ကျွန်မလုပ်ခဲ့တဲ့ နယ်သတ်ထားတဲ့ ကိုယ်ကျင့်တရားကို

on what we call bounded ethicality.

စေ့ဆော်ပေးတာပါ။

So it's the same premise as bounded rationality,

ဒီတော့ ဒါ နယ်သတ်ထားတဲ့ ဆင်ခြင်တုံတရားနဲ့တူတဲ့ အဆိုပါ၊

that we have a human mind that is bounded in some sort of way

ကျွန်မတို့မှာ တစ်နည်းမဟုတ်တစ်နည်းနဲ့ နယ်သတ်ထားပြီး

and relying on shortcuts,

ဖြတ်လမ်းတွေကို အမှီပြုနေတဲ့ လူ့စိတ်ရှိပြီး

and that those shortcuts can sometimes lead us astray.

တစ်ခါတစ်ရံ ဒီဖြတ်လမ်းတွေက ကျွန်မတို့ကို လမ်းလွဲစေတာပါ။

With bounded rationality,

နယ်သတ်ထားတဲ့ ဆင်ခြင်တုံတရားနဲ့

perhaps it affects the cereal we buy in the grocery store,

ဖြစ်နိုင်တာက ကုန်စုံဆိုင်က ဝယ်တဲ့ အဟာရ (သို့) ဘုတ််အစည်းအဝေးခန်းမှာ

or the product we launch in the boardroom.

ကျွန်မတို့ မိတ်ဆက်တဲ့ ထုတ်ကုန်တွေကို သက်ရောက်စေပါတယ်။

With bounded ethicality, the human mind,

နယ်သတ်ထားတဲ့ ကိုယ်ကျင့်တရားနဲ့ဆို လူသားစိတ်ဟာ

the same human mind,

ဒီအလားတူ လူသားစိတ်ဟာ

is making decisions,

ဆုံးဖြတ်ချက်တွေချနေတယ်၊

and here, it's about who to hire next,

ဒီမှာတော့ နောက်ထပ် ဘယ်သူ့ကို ခန့်မယ်၊

or what joke to tell

(သို့) ဘယ်ပြက်လုံးပြောမယ်၊

or that slippery business decision.

(သို့) စိတ်မချရတဲ့ လုပ်ငန်း ဆုံးဖြတ်ချက်ပေါ့။

So let me give you an example of bounded ethicality at work.

ဒီတော့ အလုပ်က နယ်သတ်ထားတဲ့ ကိုယ်ကျင့်တရားရဲ့ နမူနာတစ်ခု ပေးပါရစေ။

Unconscious bias is one place

မရည်ရွယ်တဲ့ ဘက်လိုက်မှုဟာ

where we see the effects of bounded ethicality.

နယ်သတ်ထားတဲ့ ကိုယ်ကျင့်တရားရဲ့ သက်ရောက်မှုတွေကို မြင်ရတဲ့ နေရာတစ်ခုပါ။

So unconscious bias refers to associations we have in our mind,

ဒီတော့ မရည်ရွယ်တဲ့ ဘက်လိုက်မှုဟာ စိတ်မှာရှိတဲ့ ဆက်စပ်မှုတွေကို ကိုးကားတယ်၊

the shortcuts your brain is using to organize information,

သတင်းအချက်အလက်တွေကို စုစည်းဖို့ သင့်ဦးနှောက်က သုံးနေတဲ့ ဖြတ်လမ်းတွေပါ၊

very likely outside of your awareness,

အတော် ဖြစ်နိုင်တာက သင့်သတိမူမိတာရဲ့အပြင်က

not necessarily lining up with your conscious beliefs.

သင့် သတိထားမိတဲ့ ယုံကြည်မှုတွေနဲ့ သေချာပေါက် တစ်တန်းတည်းမရှိတာပါ၊

Researchers Nosek, Banaji and Greenwald

သုတေသီတွေဖြစ်တဲ့ Nosek, Banaji နဲ့ Greenwald တို့ဟာ

have looked at data from millions of people,

သန်းချီတဲ့ လူတွေဆီက အချက်အလက်တွေကို ကြည့်ရှုခဲ့ကြပြီး

and what they've found is, for example,

နမူနာအနေနဲ့ သူတို့တွေ့ရှိတာက

most white Americans can more quickly and easily

အမေရိကန် လူဖြူအများစုဟာ လူမည်းတွေ၊ ကောင်းတာတွေနဲ့စာရင်

associate white people and good things

လူဖြူတွေ၊ ကောင်းတာတွေနဲ့ ပိုပြီးလျင်မြန်၊

than black people and good things,

လွယ်ကူစွာ ဆက်စပ်နိုင်ကြပြီး

and most men and women can more quickly and easily associate

ယောက်ျား၊ မိန်းမ အများစုဟာ မိန်းမနဲ့ သိပ္ပံပညာထက် ယောက်ျားနဲ့ သိပ္ပံပညာကို

men and science than women and science.

ပိုပြီးလျင်မြန်၊ လွယ်ကူစွာ ဆက်စပ်နိုင်ကြတာပါ။

And these associations don't necessarily line up

ဒီဆက်စပ်မှုတွေဟာ လူတွေ သိစိတ်ရှိရှိ တွေးတာနဲ့

with what people consciously think.

သေချာပေါက် တစ်တန်းတည်း ကျမနေဘူး။

They may have very egalitarian views, in fact.

တကယ်တော့ သူတို့မှာ သာတူညီမျှမှု ရှိနိုင်လောက်ပါတယ်၊

So sometimes, that 11 million and that 40 just don't line up.

ဒီတော့ တစ်ခါတစ်ရံမှာ ဒီ ၁၁ သန်းနဲ့ ဒီ ၄၀ ဟာ တစ်တန်းတည်း ကျနေတယ်။

And here's another example:

ဟောဒီမှာ နောက် နမူနာတစ်ခု၊

conflicts of interest.

စိတ်ဝင်စားမှုရဲ့ ဝိရောဓိတွေပါ။

So we tend to underestimate how much a small gift --

ဒီတော့ ကျွန်မတို့ဟာ လက်ဆောင်လေးတစ်ခုရဲ့ တန်ဖိုးကို လျှော့တွက်တတ်ကြတယ်၊

imagine a ballpoint pen or dinner --

ဘောပင်တစ်ချောင်း (သို့) ညစာကို စိတ်ကူးကြည့်ပါ၊

how much that small gift can affect our decision making.

လက်ဆောင်လေးဟာ ဆုံးဖြတ်ချက်ချရာမှာ ဘယ်လောက် သက်ရောက်မှုရှိနိုင်လဲ။

We don't realize that our mind is unconsciously lining up evidence

လက်ဆောင်ပေးသူရဲ့အမြင်ကို ထောက်ခံ့ဖို့ အထောက်အထားကို ကျွန်မတို့စိတ်က

to support the point of view of the gift-giver,

မရည်ရွယ်ဘဲ တန်းစီနေတာ ကျွန်မတို့ မသိကြဘူး၊

no matter how hard we're consciously trying to be objective and professional.

ဓမ္မဓိဋ္ဌာန်ကျဖို့၊ ပညာရှင်ပီသဖို့ ဘယ်လောက်ပဲ သတိရှိရှိ ကြိုးစားနေနေပါ။

We also see bounded ethicality --

ကောင်းတဲ့လူဖြစ်တာကို တွယ်တာကြပေမဲ့

despite our attachment to being good people,

နယ်သတ်ထားတဲ့ ကိုယ်ကျင့်တရားကိုလည်း ကျွန်မတို့ မြင်ပါတယ်၊

we still make mistakes,

ကျွန်မတို့ အမှားတွေကို လုပ်နေဆဲပါ၊

and we make mistakes that sometimes hurt other people,

တစ်ခါတစ်ရံ လူတွေကို နာကျင်စေတဲ့၊

that sometimes promote injustice,

အကောင်းဆုံး ကြိုးစားပေမဲ့ တစ်ခါတစ်ရံ မတရားမှုကို

despite our best attempts,

အားပေးတဲ့ အမှားတွေ ကျွန်မတို့လုပ်မိကြပြီး

and we explain away our mistakes rather than learning from them.

အမှားတွေကနေ သင်ယူတာထက် ဒါတွေကို ဆင်ခြေပေးကြပါတယ်။

Like, for example,

ဆိုပါစို့ ဥပမာအဖြစ်

when I got an email from a female student in my class

ကျွန်မရဲ့အတန်းထဲက ကျောင်းသူ တစ်ယောက်ဆီကနေ အီးမေးရတဲ့အခါ၊

saying that a reading I had assigned,

ရေးထားတာက ကျွန်မ တာဝန်းပေးထားတဲ့

a reading I had been assigning for years,

နှစ်ချီပြီး ကျွန်မ တာဝန်းပေးခဲ့တဲ့ ဖတ်စာက

was sexist.

လိင်ခွဲခြားမှုတဲ့။

Or when I confused two students in my class

(သို့) လူမျိုးတူတဲ့ ကျွန်မအတန်းထဲက ကျောင်းသားနှစ်ယောက်ကို

of the same race --

ရောထွေးတဲ့အခါ

look nothing alike --

ဘာမှ မတူဘူးနော်၊

when I confused them for each other

လူတိုင်းရဲ့ရှေ့မှာ တစ်ခါမက

more than once, in front of everybody.

သူတို့အချင်းချင်းကို ရောထွေးတဲ့အခါမှာပါ။

These kinds of mistakes send us, send me,

ဒီအမှားမျိုးတွေက ကျွန်မတို့ကို၊ ကျွန်မကို အနီရောင် ဇုန်

into red-zone defensiveness.

ခံစစ်အနေအထားဆီ ပို့ပေးတယ်။

They leave us fighting for that good person identity.

ဒီလူကောင်း လက္ခဏာအတွက် တိုက်ခိုက်ရေးမှာ ကျွန်မတို့ကိုထားခဲ့တယ်။

But the latest work that I've been doing on bounded ethicality with Mary Kern

ဒါပေမဲ့ Mary Kern နဲ့ တွဲလုပ်နေတဲ့ နယ်သတ် ကိုယ်ကျင့်တရား နောက်ဆုံးအလုပ်က ဆိုတာက

says that we're not only prone to mistakes --

ကျွန်မတို့ဟာ အမှားတွေကို လုပ်လေ့ရှိရုံသာမက ဒီအမှားတွေဘက်ဆီ ယိမ်းယိုင်မှုဟာ

that tendency towards mistakes depends on how close we are to that red zone.

ကျွန်မတို့ဟာ အနီရောင် ဇုန်နဲ့ ဘယ်လို နီးကပ်နေပုံမှာလည်း မူတည်တယ်တဲ့။

So most of the time, nobody's challenging our good person identity,

ဒီတော့ အချိန်အများစုမှာ လူကောင်း လက္ခဏာကို ဘယ်သူကမှ စိန်ခေါ်နေတာမဟုတ်တော့

and so we're not thinking too much

ကိုယ့်ဆုံးဖြတ်ချက်တွေရဲ့ ကိုယ်ကျင့်ပိုင်း

about the ethical implications of our decisions,

ဂယက်ရိုက်မှုတွေအကြောင်း သိပ် တွေးမနေကြပဲ

and our model shows that we're then spiraling

ကျွန်မတို့ဟာ အချိန်အများစုမှာ နည်းနည်းလာတဲ့ ကိုယ်ကျင့် အပြုအမူဘက်ဆီ

towards less and less ethical behavior most of the time.

တလိပ်လိပ် ရစ်တက်နေတယ်ဆိုတယ်လို့ ကျွန်မတို့ရဲ့ ပုံစံကပြသတယ်။

On the other hand, somebody might challenge our identity,

တစ်ဘက်မှာ တစ်ဦးက ကိုယ့် ကိုယ်ပိုင်လက္ခဏာကိုစိန်ခေါ်နိုင်တယ်၊

or, upon reflection, we may be challenging it ourselves.

(သို့) ပြန်ပြောင်းသုံးသပ်ချက်မှာ ဒါကို ကိုယ်တိုင် စိန်ခေါ်နေလောက်တယ်။

So the ethical implications of our decisions become really salient,

ဒီတော့ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေရဲ့ကိုယ်ကျင့်ပိုင်း ဂယက်ရိုက်မှုတွေက အဓိကကျလာတယ်။

and in those cases, we spiral towards more and more good person behavior,

ဒီဖြစ်ရပ်တွေမှာ ကျွန်မတို့ဟာ ပိုပိုများတဲ့ လူကောင်း အပြုအမူဘက်ဆီ တလိပ်လိပ် ရစ်တက်တယ်၊

or, to be more precise,

(သို့) ပိုတိကျရမယ်ဆို

towards more and more behavior that makes us feel like a good person,

လူကောင်းတစ်ဦးလို ခံစားမိစေတဲ့ အပြုအမူဘက်ဆီ ပိုပိုများသွားတာပေါ့၊

which isn't always the same, of course.

တကယ်ကျတော့ ဒါက အမြဲတော့ မတူဘူးလေ။

The idea with bounded ethicality

နယ်သတ်ထားတဲ့ ကိုယ်ကျင့်တရားနဲ့ စိတ်ကူးဆိုတာက

is that we are perhaps overestimating

ကျွန်မတို့ရဲ့ အတွင်းစိတ် သံလိုအိမ်မြှောင်ဟာ

the importance our inner compass is playing in our ethical decisions.

ကိုယ်ကျင့်ပိုင်း ဆုံးဖြတ်ချက်တွေမှာပါနေတဲ့ အရေးပါမှုကို ပိုခန့်မှန်းနေလောက်တာပါ။

We perhaps are overestimating how much our self-interest

ကျွန်မတို့ရဲ့ ကိုယ်ကျိုးကြည့်မှုက ကျွန်မတို့ရဲ့ဆုံးဖြတ်ချက်တွေကို

is driving our decisions,

ဘယ်လောက် တွန်းအားပေးနေတာ ပိုခန့်မှန်းနေတာဖြစ်လောက်ပြီး

and perhaps we don't realize how much our self-view as a good person

လူကောင်းတစ်ဦးအဖြစ် ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် အမြင်က ဘယ်လောက် ကိုယ့်အပြုအမူကို

is affecting our behavior,

ထိခိုက်နေတာကို နားမလည်တာ ဖြစ်လောက်တယ်။

that in fact, we're working so hard to protect that good person identity,

တကယ်တမ်းက ဒီလူကောင်းလက္ခဏာကို ကာကွယ်ဖို့၊ ဒါကို အနီရောင် ဇုန်ကနေ

to keep out of that red zone,

ရှောင်နေဖို့ ကြိုးစားနေတာပါ

that we're not actually giving ourselves space to learn from our mistakes

အမှားတွေကနေ သင်ယူဖို့၊ တကယ် ပိုကောင်းသူတွေဖြစ်ဖို့

and actually be better people.

ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် တကယ် နေရာပေးမနေတာပါ။

It's perhaps because we expect it to be easy.

ဖြစ်နိုင်တာက ဒါက လွယ်မယ်လို့ မျှော်လင့်ကြလို့ပါ။

We have this definition of good person that's either-or.

ဒီတစ်ခုမဟုတ်၊ တစ်ခုဆိုတဲ့ ကောင်းတဲ့လူရဲ့ အဓိပ္ပါယ်သတ်မှတ်ချက် ကျွန်မတို့မှာရှိတယ်။

Either you are a good person or you're not.

သင်ဟာ လူကောင်းတစ်ယောက် (သို့) ဟုတ်ချင်မှဟုတ်မယ်ပေါ့။

Either you have integrity or you don't.

သင့်မှာ ဂုဏ်သိက္ခာရှိတယ် (သို့) မရှိဘူးပေါ့။

Either you are a racist or a sexist or a homophobe or you're not.

သင်ဟာ လူမျိုးရေးခွဲခြားသူ၊ လိင်ခွဲခြားသူ၊ လိင်တူဆက်ဆံမှု မုန်းသူ(သို့)မဟုတ်ဘူးပေါ့။

And in this either-or definition, there's no room to grow.

ဒီတစ်ခုမဟုတ်၊ တစ်ခု အဓိပ္ပါယ် သတ်မှတ်ချက်မှာ တိုးပွားဖို့ နေရာမရှိဘူး။

And by the way,

ဒါနဲ့ စကားမစပ်

this is not what we do in most parts of our lives.

ဒါက ဘဝရဲ့အများစု အစိတ်အပိုင်း တွေမှာကျွန်မတို့လုပ်တာ မဟုတ်ဘူး။

Life, if you needed to learn accounting,

ဘဝ၊ စာရင်းကိုင်တတ်ဖို့လိုရင်

you would take an accounting class,

စာရင်းကိုင်သင်တန်း တက်ရမှာပေါ့။

or if you become a parent,

(သို့) မိဘတစ်ဦးဖြစ်လာရင်

we pick up a book and we read about it.

စာအုပ်တစ်အုပ်ကောက်ပြီး ဒီအကြောင်းဖတ်တယ်။

We talk to experts,

ကျွမ်းကျင်သူတွေနဲ့ ဆွေးနွေးတယ်၊

we learn from our mistakes,

အမှားတွေကနေ သင်ယူတယ်၊

we update our knowledge,

အသိသုတကို ခေတ်မီအောင်လုပ်တယ်၊

we just keep getting better.

ပိုကောင်းအောင် ဆက်လုပ်တယ်။

But when it comes to being a good person,

ဒါပေမဲ့ လူကောင်းတစ်ယောက်ဖြစ်လာဖို့ကျတော့

we think it's something we're just supposed to know,

ဒါဟာ ကြိုးစားမှု (သို့) တိုးပွားမှုရဲ့

we're just supposed to do,

အကျိုးကျေးဇူးမပါပဲ

without the benefit of effort or growth.

ကိုယ်သိသင့်တဲ့၊ကိုယ်လုပ်သင့်တဲ့ တစ်ခုခုလို့ ထင်ကြတယ်။

So what I've been thinking about

ဒီတော့ ကျွန်မ တွေးနေခဲ့တာက

is what if we were to just forget about being good people,

ကောင်းတဲ့လူဖြစ်ခြင်းဆိုတာကို မေ့ပြီး

just let it go,

ဒါကို စွန့်လွှတ်လိုက်ကာ

and instead, set a higher standard,

ဒီအစား ပိုမြင့်တဲ့ အဆင့်အတန်းတစ်ခု၊

a higher standard of being a good-ish person?

ကောင်းသလိုလိုဖြစ်ခြင်းရဲ့ ပိုမြင့်တဲ့ အဆင့်အတန်းတစ်ခုဆိုရင်ရော။

A good-ish person absolutely still makes mistakes.

ကောင်းသလိုလိုလူဟာ အမှားတွေ လုပ်ဆဲဆိုတာ အသေအချာပါ။

As a good-ish person, I'm making them all the time.

ကောင်းသလိုလိုလူ အဖြစ်နဲ့ ဒါတွေကို ကျွန်မ တစ်ချိန်လုံးလုပ်နေတယ်။

But as a good-ish person, I'm trying to learn from them, own them.

ဒါပေမဲ့ ကောင်းသလိုလိုလူ အဖြစ်နဲ့ ဒါတွေကို သင်ယူဖို့၊ ဝန်ခံဖို့ ကြိုးစားနေတယ်။

I expect them and I go after them.

ဒါတွေကို မျှော်လင့်ပြီး ဒါတွေနောက်ကို လိုက်တယ်။

I understand there are costs to these mistakes.

ဒီအမှားတွေအတွက် ပေးဆပ်မှုတွေရှိတာ ကျွန်မ နားလည်တယ်။

When it comes to issues like ethics and bias and diversity and inclusion,

ကျင့်ဝတ်၊ ဘက်လိုက်မှု၊ ထွေပြားမှုနဲ့ ပါဝင်မှုလို ကိစ္စရပ်တွေနဲ့ ဆိုင်လာတဲ့အခါ

there are real costs to real people,

တကယ့်လူတွေအတွက် တကယ့်ပေးဆပ်မှုတွေရှိပါတယ်၊

and I accept that.

ဒါကို ကျွန်မ လက်ခံပါတယ်။

As a good-ish person, in fact,

အမှန်က ကောင်းသလိုလိုလူ ဖြစ်တဲ့အတွက်

I become better at noticing my own mistakes.

ကိုယ်ပိုင်အမှားတွေကို သတိပြုမိရာမှာ ပိုတော်လာတယ်။

I don't wait for people to point them out.

လူအများက ဒါတေွကိုထောက်ပြတာကို ကျွန်မ မစောင့်ဘူး။

I practice finding them,

ဒါတွေကို ရှာတွေ့ဖို့ လေ့ကျင့်တယ်၊

and as a result ...

အကျိုးဆက်အနေနဲ့က...

Sure, sometimes it can be embarrassing,

သေချာတာပေါ့၊ တစ်ခါတစ်လေ အနေခက်နိုင်တယ်၊

it can be uncomfortable.

ကသိကအောက်ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

We put ourselves in a vulnerable place, sometimes.

တစ်ခါတစ်လေ ကိုယ်တိုင် ခုခံနိုင်စွမ်း မရှိတဲ့ နေရာတစ်ခုထဲရောက်သွားတယ်။

But through all that vulnerability,

ဒါပေမဲ့ ဒီခံနိုင်ရည်မရှိမှုကနေ

just like in everything else we've tried to ever get better at,

ပိုကောင်းဖို့ ကျွန်မတို့ ကြိုးစားခဲ့ဖူးတဲ့ အရာတိုင်းလိုပဲ

we see progress.

တိုးတက်မှုကို မြင်ရတယ်။

We see growth.

ကြီးထွားမှုကို မြင်ရတယ်။

We allow ourselves to get better.

ကိုယ့်ကိုယ်ကို ပိုကောင်းခွင့်ပေးတယ်။

Why wouldn't we give ourselves that?

ဘာလို့ ဒါကို ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် မပေးရမှာလဲ။

In every other part of our lives, we give ourselves room to grow --

ကျွန်မတို့ဘဝရဲ့ အခြားအပိုင်းတွေတိုင်းမှာ ဖွံ့ဖြိုးစေဖို့ ကိုယ့်ဘာသာ နေရာပေးကြတယ်၊

except in this one, where it matters most.

ဒီတစ်ခုကလွဲရင်ပေါ့လေ၊ ဒါက အရေးပါဆုံးနေရာပါ။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)