The profound power of an authentic apology | Eve Ensler

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

For the past few years, we've been calling men out.

လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်အနည်းငယ်က ကျွန်မတို့ဟာ အမျိုးသားတွေကို အော်ထုတ်နေခဲ့တယ်။

It had to be done.

ဒါ ပြီးဖို့လိုခဲ့တာပေါ့။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

But lately, I've been thinking we need to do something even harder.

ဒါပေမဲ့ မကြာသေးခင်က ဒါထက် ပိုပြင်းထန်တဲ့ တစ်ခုခုလုပ်ဖို့လိုတယ်လို့ တွေးနေမိတယ်။

We need, as my good friend Tony Porter says,

ကျွန်မရဲ့မိတ်ဆွေကောင်း Tony Porter ပြောသလို

to find a way to call men in.

သူတို့ကို ခေါ်ယူဖို့ နည်းလမ်း တစ်ခု ရှာဖို့လိုတယ်။

My father began to sexually abuse me when I was five years old.

ကျွန်မရဲ့အဖေက ကျွန်မ ငါးနှစ်သမီးမှာ ကျွန်မကို လိင်ပိုင်း မတရားပြုခဲ့တယ်။

He would come into my room in the middle of the night.

ညလယ်ပိုင်းမှာ ကျွန်မရဲ့အခန်းထဲကို ဝင်ဝင်လာနေခဲ့တယ်။

He appeared to be in a trance.

သူက ဘဝင်ခိုက်နေပုံရခဲ့တယ်။

The abuse continued until I was 10.

မတရားမှုက ကျွန်မ ၁၀ နှစ်အထိ ဆက်ရှိခဲ့တယ်။

When I tried to resist him,

ကျွန်မ သူ့ကို ခုခံဖို့ဖို့ ကြိုးစားတဲ့အခါ၊

when I was finally able to say no,

နောက်ဆုံး ငြင်းဆိုနိုင်တဲ့အခါမှာ

he began to beat me.

သူက ကျွန်မကို စတင် ရိုက်နှက်တယ်။

He called me stupid.

ကျွန်မကို ငတုံးလို့ ခေါ်ခဲ့တယ်။

He said I was a liar.

လူလိမ်လို့ ပြောခဲ့တယ်။

The sexual abuse ended when I was 10,

လိင်မတရားမှုက ကျွန်မ ၁၀ နှစ် အရွယ်မှာ အဆုံးသတ်ခဲ့ပေမဲ့

but actually, it never ended.

တကယ်တော့ ဘယ်တော့မှ မဆုံးခဲ့ဘူး။

It changed who I was.

ဒါက ကိုယ်ဘယ်သူဆိုတာကိုပြောင်းခဲ့တယ်

I was filled with anxiety and guilt and shame all the time,

ကျွန်မဟာ တစ်ချိန်လုံး ပူပန်မှု၊ အပြစ်၊ အရှက်နဲ့ ပြည့်နေခဲ့တယ်။

and I didn't know why.

ဘာကြောင့်ဆိုတာ မသိခဲ့ဘူး။

I hated my body, I hated myself,

ကျွန်မရဲ့ခန္ဓာကိုယ်ကို မုန်းခဲ့တယ်။ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် မုန်းခဲ့တယ်။

I got sick a lot,

အတော်များများ စက်ဆုပ်မိခဲ့တယ်။

I couldn't think,

တွေးလို့ မရနိုင်ခဲ့ဘူး။

I couldn't remember things.

အကြောင်းအရာတွေကို မမှတ်မိနိုင်ဘူး။

I was drawn to dangerous men and women

ကျွန်မဟာ အန္တရာယ်ရှိတဲ့ ယောက်ျား၊ မိန်းမတွေဆီ ဆွဲထုတ်ခံရတယ်၊

who I allowed -- actually, I invited -- to treat me badly,

ကျွန်မကို ဆိုးဝါးစွားပြုမူဖို့ ခွင့်ပေးတဲ့ တကယ်က ကျွန်မ ဖိတ်ခေါ်ခဲ့သူတွေပါ။

because that is what my father taught me love was.

အကြောင်းက အချစ်ဆိုတာ ဒါလို့ အဖေက ကျွန်မကို သင်ပေးခဲ့လို့ပါ။

I waited my whole life for my father to apologize to me.

တစ်ဘဝလုံး ကျွန်မက အဖေဟာ ဝန်ချတောင်းပန်မှာကို စောင့်နေခဲ့တယ်။

He didn't.

သူ မတောင်းပန်ခဲ့ဘူး။

He wouldn't.

သူ တောင်းပန်မှာ မဟုတ်ဘူး။

And then, with the recent scandals of famous men,

ဒီနောက် နာမည်ကြီး အမျိုးသားတွေရဲ့ မကြာခင်က

as one after another was exposed,

မကောင်းသတင်းတွေနဲ့အတူ တစ်ခုပြီး နောက်တစ်ခု ပေါ်လာသလိုတစ်ခုခုကို

I realized something:

ကျွန်မ နားလည်ခဲ့တယ်။

I have never heard a man

မုဒိမ်း(သို့) ကာယ အကြမ်းဖက်မှု ကျူးလွန်တဲ့

who has committed rape or physical violence

အမျိုးသားတစ်ယောက်ဟာ သူ့သားကောင်ကို လူသိရှင်ကြား ဝန်ချတောင်းပန်ဖူးတာ

ever publicly apologize to his victim.

တစ်ခါမှ ကျွန်မ မကြားဖူးတာပါ။

I began to wonder,

စစ်မှန် နက်ရှိုင်းတဲ့

what would an authentic, deep apology be like?

ဝန်ချတောင်းပန်မှုဆိုတာက ဘယ်လိုမျိုးလဲလို့ စတင် တွေးမိလာခဲ့တယ်။

So, something strange began to happen.

ဒါနဲ ထူးဆန်းတာတစ်ခု စဖြစ်လာခဲ့တယ်။

I began to write,

ကျွန်မ စာစရေးခဲ့တယ်။

and my father's voice began to come through me.

ကျွန်မ အဖေရဲ့အသံက ကျွန်မဆီကနေ စတင် ရောက်ရှိလာတယ်။

He began to tell me what he had done

သူလုပ်ခဲ့တာနဲ့ ဘာကြောင့်ဆိုတာကို

and why.

ကျွန်မကို သူစပြောတယ်။

He began to apologize.

သူ စပြီး ဝန်ချတောင်းပန်ခဲ့တယ်။

My father is dead almost 31 years,

ကျွန်မရဲ့အဖေဆုံးတာ ၃၁ နှစ်နီးကဆိုပေမဲ့

and yet, in this apology,

ဒီဝန်ချတောင်းပန်မှုထဲမှာ

the one I had to write for him,

သူ့အတွက် ကျွန်မ ရေးသားဖို့လိုတဲ့ တစ်ခုက

I discovered the power of an apology

ဝန်ချတောင်းပန်မှုတစ်ခုရဲ့ စွမ်းအားကို ကျွန်မ ရှာဖွေတွေရှိခဲ့ပြီး

and how it actually might be the way to move forward

အမျိုးသမီးတွေကို အကြမ်းဖက်တဲ့ အမျိုးသားတွေနဲ့

in the crisis we now face

ရင်ဆိုင်တဲ့ အကျပ်အတည်းထဲမှာ

with men and all the women they abuse.

ရှေ့ဆက်ဖို့ နည်းလမ်းတစ်ခု ဖြစ်နိုင်ပုံပါ။

Apology is a sacred commitment.

ဝန်ချတောင်းပန်းမှုဟာ အလေးထားအပ်တဲ့ လုပ်ရပ်တစ်ခုပါ။

It requires complete honesty.

ပကတိ ရိုးသားမှု လိုအပ်ပါတယ်။

It demands deep self-interrogation and time.

လေးနက်တဲ့ မိမိကိုယ်ကို မေးမြန်းမှုနဲ့ အချိန် လိုအပ်ပါတယ်။

It cannot be rushed.

ကမန်းကတန်း လုပ်လို့မရပါဘူး။

I discovered an apology has four steps,

ဝန်ချတောင်းပန်မှုမှာ အဆင့် လေးဆင့်ရှိတာကို ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့ပြီး

and, if you would, I'd like to take you through them.

အလိုရှိကြမယ်ဆိုရင် ဒါတွေကို အစအဆုံးရှင်းပြချင်ပါတယ်။

The first is you have to say what, in detail, you did.

ပထမတစ်ခုက ကိုယ်လုပ်ခဲ့တာကို အသေးစိတ် ပြောဖို့လိုပါတယ်။

Your accounting cannot be vague.

ရှင်းပြချက်က မရေမရာဖြစ်လို့မရဘူး။

"I'm sorry if I hurt you"

"နာကျင်စေခဲ့ရင် တောင်းပန်တယ်"

or "I'm sorry if I sexually abused you"

(သို့) မင်းကို လိင်ပိုင်း အကြမ်ဖက်ခဲ့မိရင်

doesn't cut it.

တောင်ပန်ပါတယ်"က မတိကျဘူး။

You have to say what actually happened.

တကယ် ဖြစ်ပျက်ခဲ့တာကို ပြောဖို့လိုတယ်။

"I came into the room in the middle of the night,

"ညလယ်ခေါင်ကြီး မင်းရဲ့အခန်းထဲ ဝင်လာခဲ့ပြီး

and I pulled your underpants down."

မင်းရဲ့အတွင်းခံကို ဆွဲချွတ်ခဲ့တယ်။"

"I belittled you because I was jealous of you

" မင်းကို သိမ်ငယ်အောင်လုပ်တာက မနာလိုလို့ပါ။

and I wanted you to feel less."

မင်းကို သေးသိမ်စေချင်ခဲ့တယ်။"

The liberation is in the details.

လွတ်မြောက်စေမှုက အသေးစိတ်ပါတယ်။

An apology is a remembering.

ဝန်ချတောင်းပန်မှုတစ်ခုဟာ အမှတ်ရခြင်းတစ်ခုပါ။

It connects the past with the present.

ဒါက အတိတ်ကို ပစ္စုပ္ပန်နဲ့ ဆက်သွယ်ပေးတယ်။

It says that what occurred actually did occur.

ဖြစ်ပွားခဲ့တာက တကယ်ဖြစ်ခဲ့တာလို့ ပြောတယ်။

The second step is you have to ask yourself why.

ဒုတိယ အဆင့်က ဘာကြောင့်ဆိုတာ ကိုယ့်ဘာသာ မေးဖို့လိုတယ်။

Survivors are haunted by the why.

ရှင်ကျန်သူတွေဟာ ဘာကြောင့်ဆိုတာရဲ့ ခြောက်လှန့်မှုခံရတယ်။

Why? Why would my father want to sexually abuse his eldest daughter?

ဘာကြောင့်လဲ။ ဘာကြောင့် ငါ့အဖေက အကြီးဆုံးသမီးကို လိင်ပိုင်း အကြမ်းဖက်တာလဲ။

Why would he take my head and smash it against a wall?

ဘာကြောင့် သူက ငါ့ခေါင်းကို ဆွဲပြီး နံရံနဲ့ ဆောင့်ခဲ့တာလဲ။

In my father's case,

ကျွန်မ အဖေရဲ့အဖြစ်မှာ

he was a child born long after the other children.

သူဟာ အြခားကလေးတွေ မွေးပြီး အတော်ကြာမှ မွေးခဲ့တာပါ။

He was an accident that became "the miracle."

သူဟာ "အံ့ဖွယ်သရဲ" ဖြစ်လာခဲ့တဲ့ တိုက်ဆိုင်မှုတစ်ခုပါ။

He was adored and treated as the golden boy.

သူ့ကို ရွေကလေးအဖြစ် မြတ်နိုးပြီး ပြုစုခံခဲ့ရတယ်။

But adoration, it turns out, is not love.

ဒါပေမဲ့ မြတ်နိုးမှုဟာ ဖြစ်ချင်တော့ အချစ်မဟုတ်တာပါ။

Adoration is a projection

မြတ်နိုးခြင်းဟာ တစ်ယောက်ယောက်က

of someone's need for you to be perfect

ကိုယ့်ကိုလိုအပ်တာကို ပြီးပြည့်စုံဖို့ ကိုယ်အပေါ်

onto you.

လွှဲချခြင်းတစ်ခုပါ။

My father had to live up to this impossible ideal,

ကျွန်မရဲ့အဖေဟာ ဒီမဖြစ်တဲ့ စံကို ဖြည့်ဆည်းပေးခဲရတယ်။

and so he was never allowed to be himself.

ဒီလိုနဲ့ ဘယ်တော့မှ သူ့ကိုယ်သူ ဖြစ်ခွင့်မရခဲ့ဘူး။

He was never allowed to express tenderness

ဘယ်တော့မှ သိမ်မွေ့မှု (သို့) အားနွဲ့မှု၊

or vulnerability, curiosity, doubt.

သိလိုမှု၊ သံသယ ဖော်ပြခွင့် မရခဲ့ဘူး။

He was never allowed to cry.

ဘယ်တော့မှ ငိုခွင့်မရခဲ့ဘူး။

And so he was forced to push all those feelings underground,

ဒီလိုနဲ့ သူဟာ ဒီခံစားချက်တွေကို အတင်းအကျပ် သိုသိပ်ခံခဲ့ရပြီး

and they eventually metastasized.

နောက်ဆုံးတော့ ဒါတွေက ပျံ့ပွားသွားခဲ့တယ်။

Those suppressed feelings later became Shadowman,

ဒီချုပ်တည်းထားတဲ့ ခံစားချက်တွေဟာ နောက်တော့ လျှို့ဝှက်တတ်သူဖြစ်လာပြီး

and he was out of control,

ထိန်းချုပ်မရ ဖြစ်သွားကာ

and he eventually unleashed his torrent on me.

သူ့ရဲ့ အဟုန်ကို နောက်ဆုံးတော့ ကျွန်မဆီ ပွင့်ထွက်ခဲ့တယ်။

The third step is you have to open your heart

တတိယ အဆင့်ကတော့ နှလုံးသားကို ဖွင့်ထားပြီး

and feel what your victim felt as you were abusing her.

ကိုယ်က သူ့ကို မတရားလုပ်နေစဉ် သားကောင် ခံစားခဲ့ရတာကို ခံစားပေးဖို့လိုတာပါ။

You have to let your heart break.

မိမိ အသည်းနှလုံးကို အကွဲခံဖို့လိုပါတယ်။

You have to feel the horror and betrayal

အနိုင်ကျင့်ခံရသူ သားကောင်ရဲ့ မနှစ်မြို့မှု၊

and the long-term impacts of your abuse on your victim.

သစ္စာဖောက်မှုနဲ့ ရေရှည် သက်ရောက်မှုတွေကို ခံစားပေးဖို့လိုပါတယ်။

You have to sit with the suffering you have caused.

ကိုယ်က ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့တဲ့ ဝေဒနာခံစားမှုနဲ့ ထိုင်နေဖို့ လိုပါတယ်။

And, of course, the fourth step

တကယ်တမ်း စတုတ္ထ အဆင့်က

is taking responsibility for what you have done

ကိုယ်လုပ်ခဲ့တာအတွက် တာဝန်ယူပြီး

and making amends.

အမှားကို ပြင်ဆင်ခြင်းပါ။

So, why would anyone want to go through such a grueling and humbling process?

ဒီတော့ ဘာလို့ လူတစ်ဦးက ဒီလောက်အကျပ်ရိုက် ကျိုးနွံတဲ့ ဖြစ်စဉ်ကို ဖြတ်သန်းချင်တာလဲ။

Why would you want to rip yourself open?

ဘာကြောင့် မိမိကိုယ်မိမိ ဆွဲဖြဲချင်ရတာလဲ။

Because it is the only thing that will set yourself free.

အကြောင်းကတော့ မိမိကိုယ်မိမိ လွတ်မြောက် စေမယ့် တစ်ခုတည်းသောအရာဖြစ်လို့ပါ။

It is the only thing that will set your victim free.

မိမိရဲ့သားကောင်ကို လွတ်မြောက်စေမယ့် တစ်ခုတည်းသော အရာဖြစ်လို့ပါ။

You didn't just destroy your victim.

မိမိရဲ့သားကောင်ကို ဖျက်ဆီးခဲ့တာ တင်မဟုတ်ဘူး။

You destroyed yourself.

မိမိကိုယ်မိမိ ဖျက်ဆီးခဲ့တာပါ။

There is no one who enacts violence on another person

သက်ရောက်မှုတွေ ကိုယ်၌ကနေ မခံစားရသူ အခြားတစ်ယောက်ကို

who doesn't suffer from the effects themselves.

အကြမ်းဖက်မှု ပြဌာန်းသူ မရှိပါဘူး။

It creates an incredibly dark and contaminating spirit,

ဒါက မယုံနိုင်လောက်အောင် ယုတ်မာပြီး ညစ်ထေးစေတဲ့ စိတ်ဓာတ်တစ်ခုကို ဖန်တီးပြီး

and it spreads throughout your entire life.

ဒါက ကိုယ့်ဘဝတစ်ခုလုံးကို ပျံ့နှံ့သွားတာပါ။

The apology I wrote -- I learned something

ကျွန်မ ရေးခဲ့တဲ့ ဝန်ချတောင်းပန်မှု ကျွန်မနဲ့ အခြားသော

about a different lens we have to look through

တစ်ဘီလီယံအမျိုးသမီးတွေ ရှင်ကျန်ခဲ့တဲ့

to understand the problem of men's violence

အမျိုးသားတွေရဲ့အကြမ်းဖက်မှု ပြဿနာကို နားလည်ဖို့ ကြည့်ဖို့လိုတဲ့

that I and one billion other women have survived.

မတူတဲ့ မှန်ဘီလူးတွေအကြောင်း တစ်ခုခုကို ကျွန်မ သိခဲ့တာပါ။

We often turn to punishment first.

ကျွန်မတို့ဟာ မကြာခဏ အပြစ်ဆီ ပထမဆုံး လှည့်တယ်။

It's our first instinct, but actually,

ဒါက ကျွန်မတို့ရဲ့ ပထမဆုံး ပင်ကိုယ်စရိုက်ဆိုပေမဲ့

although punishment sometimes is effective,

တကယ်ကျတော့ အပြစ်ပေးမှုက တစ်ခါတစ်ရံ ထိရောက်ပေမဲ့

on its own, it is not enough.

၎င်ကိုယ်တိုင်ကတော့ မလုံလောက်ပါဘူး။

My father punished me.

အဖေက ကျွန်မကို အပြစ်ပေးတယ်။

I was shut down,

ကျွန်မ ပိတ်လှောင်ခံရပြီး

and I was broken.

ရိုက်ချိုးခံရတယ်။

I think punishment hardens us, but it doesn't teach us.

အပြစ်ပေးမှုက ကျွန်မတို့ကို မာကျောစေပေမဲ့ သင်ကြားမပေးခဲ့ဘူးလို့ ထင်တယ်။

Humiliation is not revelation.

အရှက်ကွဲခြင်းက မျက်စိဖွင့်ပေးခြင်းမဟုတ်ပါ။

We actually need to create a process that may involve punishment,

အပြစ်ပေးမှု ပါဝင်နိုင်လောက်တဲ့ ဖြစ်စဉ်တစ်ခု ဖန်တီးဖို့ တကယ် လိုအပ်တယ်။

whereby we open a doorway

ဒီနည်းနဲ့ အပျိုးသားတွေ တကယ့်ကို တစ်ခုခုနဲ့

where men can actually become something and someone else.

အခြားတစ်ယောက်ဖြစ်လာနိုင်တဲ့ တံခါးပေါက်တစ်ခု ကျွန်မတို့ ဖွင့်ပေးတာပါ။

For so many years, I hated my father.

နှစ်ပေါင်းများစွာ အဖေ့ကို မုန်းခဲ့တယ်။

I wanted him dead. I wanted him in prison.

သူ့ကို သေစေချင်ခဲ့တယ်။ သူ့ကို ထောင်ချချင်ခဲ့လို့ပါ။

But actually, that rage kept me connected to my father's story.

ဒါပေမဲ့ တကယ်က ဒီအမျက်ဒေါသက ကျွန်မကို အဖေ့ဇာတ်လမ်းနဲ့ ဆက်ပြီး ဆက်သွယ်စေခဲ့တယ်။

What I really wanted wasn't just for my father to be stopped.

ကျွန်မ တကယ်ဖြစ်ချင်ခဲ့တာက ကျွန်မ အဖေကို ရပ်တန့်စေဖို့တင်မဟုတ်ပဲ

I wanted him to change.

သူ့ကို ပြောင်းလဲစေချင်ခဲ့တာပါ။

I wanted him to apologize.

သူ့ကို ဝန်ချတောင်းပန်စေချင်ခဲ့တာပါ။

That's what we want.

ဒါက ကျွန်မ ဖြစ်ချင်ခဲ့တာပါ။

We don't want men to be destroyed,

ယောက်ျားတွေကို ပျက်စီးစေချင်တာမဟုတ်ဘူး။

we don't want them to only be punished.

သူတို့ကို အပြစ်ပေးခံရစေချင်တာပဲ မဟုတ်ဘူး။

We want them to see us, the victims that they have harmed,

သူတို့ ဒုက္ခပေးခဲ့တဲ့ ကျွန်မတို့ကို သားကောင်တွေကို မြင်စေချင်ပြီး

and we want them to repent

သူတို့ နောင်တရပြီး

and change.

ပြောင်းလဲစေချင်တာပါ။

And I actually believe this is possible.

ဒါက ဖြစ်နိုင်တယ်လို့ တကယ် ယုံကြည်ပါတယ်။

And I really believe it's our way forward.

ဒါဟာ ကျွန်မတို့ရဲ့ ရှေ့ဆက်လမ်းလို့ တကယ် ယုံကြည်ပါတယ်။

But we need men to join us.

ဒါပေမဲ့ အမျိုးသားတွေ ကျွန်မတို့နဲ့ ပူးပေါင်းဖို့လိုပါတယ်။

We need men now to be brave and be part of this transformation.

အမျိုးသားတွေ ရဲရင့်ပြီး ဒီအပြောင်းအလဲအတွက် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်ဖို့ လိုအပ်တယ်။

I have spent most of my life calling men out,

ကျွန်မရဲ့ဘဝ အများစုကို အမျိုးသားတွေတွေကို အော်ထုတ်ရင်း ကုန်ဆုံးခဲ့တယ်။

and I am here now,

ကျွန်မ အခု ဒီမှာပါ၊

right now,

အခုလောလောဆယ်

to call you in.

ရှင်တို့ကို ခေါ်ယူဖို့ပါ။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

Thank you, thank you.

ကျေးဇူးပါ။ ကျေးဇူးပါ။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)