The profound power of an authentic apology | Eve Ensler

Translator: Daban Q. Jaff Reviewer: Ayan Organization for Rehabilitation

For the past few years, we've been calling men out.

لە چەند ساڵی ڕابردوودا داوامان لە پیاوان دەکرد دووربکەونەوە.

It had to be done.

پێویست بوو جێ بەجێ بكرێت.

(Applause)

(چەپڵه )

But lately, I've been thinking we need to do something even harder.

بیرم كردەوە، كارێكی قورستر ئەنجام بدەین.

We need, as my good friend Tony Porter says,

وەك هاوڕێ باشەكەم تۆنی پۆرتەر دەڵێت

to find a way to call men in.

پێویستمان به ڕێگەیەكه بە پیاوان بڵێین بێنە پێشەوە.

My father began to sexually abuse me when I was five years old.

كاتێك تەمەنم ٥ ساڵان بوو باوکم گێچەڵی سێكسی پێکردم.

He would come into my room in the middle of the night.

له نێوەی شەودا دەهاته ژورەوە.

He appeared to be in a trance.

وای نیشاندەدا كه لە هۆش خۆی چووە.

The abuse continued until I was 10.

ئه م گێچەڵە تا تەمەنی ١٠ ساڵیم بەردەوام بوو.

When I tried to resist him,

كاتێك ویستم بەرەنگاری ببمەوە،

when I was finally able to say no,

كاتێك بۆ دواجار توانیم بڵێم نەخێر،

he began to beat me.

دەستی به لێدانم کرد.

He called me stupid.

به گەمژە ناوی دەبردم.

He said I was a liar.

پێی دەگوتم كه درۆزنم.

The sexual abuse ended when I was 10,

كه تەمەنم بووبە ١٠ ساڵ گێچەڵ كۆتایی هات،

but actually, it never ended.

بەڵام له ڕاستێدا هەرگیز تەواو نەبووە.

It changed who I was.

منی گۆڕی.

I was filled with anxiety and guilt and shame all the time,

به درێژای كات، من پڕ بووم له نائارامی، تاوانباری و شەرم

and I didn't know why.

بەڵام من نەمدەزانی بۆچی.

I hated my body, I hated myself,

ڕقم لە خۆم و لە جەستەم دەبووەوە،

I got sick a lot,

زۆر نەخۆش دەکەوتم،

I couldn't think,

نەمدەتوانی بیر بكەمەوه،

I couldn't remember things.

شتم بیر نەدەهاتەوە.

I was drawn to dangerous men and women

ژن و پیاو لای من ترسناك بوون

who I allowed -- actually, I invited -- to treat me badly,

بەتایبەت ئەو کەسەی کە ڕێگەم پێدابوو کە بە خراپی مامەڵەم لەگەڵ بکات،

because that is what my father taught me love was.

چونكه باوكم فێری کردم کە ئەمە خۆشەویستییە.

I waited my whole life for my father to apologize to me.

به درێژای ژیانم چاوەڕێ بووم باوكم داواى لێبوردنم لێبكات.

He didn't.

بەڵام نەیكرد.

He wouldn't.

و ناشی كات.

And then, with the recent scandals of famous men,

بەڵام ئابڕوچونەكانی ئەم دواییانەی پیاوە بەناوبانگەکان.

as one after another was exposed,

كە یەك بەدوای یەكدا ئابڕوویان دەچوو،

I realized something:

یەك شتم بۆ دەركەوت:

I have never heard a man

هەرگێز گوێم له پیاوێك نەبووه

who has committed rape or physical violence

كە دەستدرێژی سێکسی و لاقەی کچانی ئەنجامداوە،

ever publicly apologize to his victim.

بە ئاشكرا داوای لێبوردنی لە قوربانییەکەی کردبێت.

I began to wonder,

وردە وردە بیرم کردەوە،

what would an authentic, deep apology be like?

دەبێت داوای لێبوردنی ڕاستەقینە چۆن بێت؟

So, something strange began to happen.

شتێکی نامۆ دەستی بە ڕوودان کرد.

I began to write,

دەستم بە نوسین كرد.

and my father's voice began to come through me.

دەنگی باوكم بە گوێمدا دەهات.

He began to tell me what he had done

بۆی باس کردم کە چی کردووە

and why.

و لەبەرچی.

He began to apologize.

داوای لێبوردنی کرد.

My father is dead almost 31 years,

٣١ ساڵە باوکم مردووە،

and yet, in this apology,

کەچی لەم داوای لێبوردنە،

the one I had to write for him,

كە من بۆم نوسیبوو،

من لە ئەفسونی داوای لێبووردن تێگەیشتم

I discovered the power of an apology

and how it actually might be the way to move forward

و ڕێگەیەك بۆ بەردەوام بوون

in the crisis we now face

ئێستا لەو قەیرانەدا

with men and all the women they abuse.

لەگەڵ پیاوان و ئەو ژنانەی قوربانین.

Apology is a sacred commitment.

داواى لێبوردن پابەندییەكی پیرۆزه.

It requires complete honesty.

پێویستی بەشەرەفمەندی تەواوەتی هەیه.

It demands deep self-interrogation and time.

داوای به خۆداچونەوه و كات دەكات.

It cannot be rushed.

نابێت پەلەی لێ بكرێت.

I discovered an apology has four steps,

تێگەیشتم كە لێبووردن چوار قۆناغی هەیه،

and, if you would, I'd like to take you through them.

ئەگەر حەز بكەن، بۆتان باس دەكەم.

The first is you have to say what, in detail, you did.

یەكەم :ئەوە بە درێژی باسی بكەیت چیت كردووه.

Your accounting cannot be vague.

نابێت قسەكانت ناڕوون بن.

"I'm sorry if I hurt you"

"ببوره ئەگەر ئازارم دابیت"

or "I'm sorry if I sexually abused you"

یان "ببوورە ئەگەر گێچەڵی سێكسێم پێ كردبیت"

doesn't cut it.

شتەكەت مەبڕه.

You have to say what actually happened.

دەبێت بەڕاستی چیت كردووه باسی بكەیت.

"I came into the room in the middle of the night,

،له ناوەڕاستی شەودا هاتمه ژوورەكەت"

and I pulled your underpants down."

جلی ژێرەوەتم دانا.

"I belittled you because I was jealous of you

دەستبازیم لەگەڵ كردیت" چونكه بەغیلیم پێ دەبردیت

and I wanted you to feel less."

دەمویست كەمتر هەست بكەیت.

The liberation is in the details.

ئازادییەکە لە وردەکارییەکەدایە.

An apology is a remembering.

لێبوردن بەیاد هێنانەوەیە.

It connects the past with the present.

ڕابردوو و ئێستا بەیەكەوه دەبەستێتەوه.

It says that what occurred actually did occur.

باسی ئەوه دەكات بەڕاستی چی ڕوویدا.

The second step is you have to ask yourself why.

هەنگاوی دووەم: دەبێت لەخۆت بپرسی بۆ.

Survivors are haunted by the why.

ڕزگاربووەكان لەبەر چی ڕزگاریان بوو.

Why? Why would my father want to sexually abuse his eldest daughter?

بۆچی؟ باوكم دەستدرێژی كردە سەر كچە بچوكەكەی؟

Why would he take my head and smash it against a wall?

بۆچی سەرمی بەدیواردا دەكێشا؟

In my father's case,

لەم کەیسەی باوکمدا

he was a child born long after the other children.

منداڵێك بوو زۆر لە دوای ئەوانی تر لە دايك بووە.

He was an accident that became "the miracle."

ڕێکەوتێک بوو، بوو بە پەرجوو.

He was adored and treated as the golden boy.

وەكو كوڕێكی زێڕین مامەڵەی لەگەڵ كراوە.

But adoration, it turns out, is not love.

بەڵام، خۆشەویستی نەما, و خۆشەویستی نەبوو.

Adoration is a projection

خۆشەویستی پێشینەیە.

of someone's need for you to be perfect

بۆ كەسێك پێویستی پێتە تا زۆرباش بێت.

onto you.

بۆ تۆ.

My father had to live up to this impossible ideal,

باوكم پێویستە ئەو كەسه بێت كە لە ڕاستیدا بوو،

and so he was never allowed to be himself.

هەرگیز ڕێگەی نەدراوە خۆی بێت.

He was never allowed to express tenderness

هەرگیز ڕێگەی پێنەدرا بۆ دەربڕینی سۆز

or vulnerability, curiosity, doubt.

یاخود گومان و دڵسۆزی.

He was never allowed to cry.

هەرگیز ڕێگەی پێنەدرا بگری.

And so he was forced to push all those feelings underground,

فشاری لێكرا تا گشت ئەو هەستانە له گؤڕ بنێت،

and they eventually metastasized.

له كۆتایدا بچووك بووەوە.

Those suppressed feelings later became Shadowman,

ئەو هەستە قەتێس بووەوە له كۆتایدا بووە پیاوی تارمایی،

and he was out of control,

و له كۆنترۆڵ دەرچوو،,

and he eventually unleashed his torrent on me.

لەسەر من دەری بڕی.

The third step is you have to open your heart

هەنگاوی سێیەم: ئەوەیە كه دڵی خۆت بكەیتەوە

and feel what your victim felt as you were abusing her.

هەست بكەیت چۆن قوربانییەكە هەست دەكات له كاتێكدا گێچەڵت پێدەكرد.

You have to let your heart break.

دەبێت ڕێگە بدەی دڵت بشكێت.

You have to feel the horror and betrayal

دەبێ هەست به ترس و تۆقاندن بكەیت

and the long-term impacts of your abuse on your victim.

و كاریگەرییه درێژخایەنەكانی دەستدرێژییەكە.

You have to sit with the suffering you have caused.

دەبێت دان بەو ئازاردا بنێیت کە دووچاری کەسەكەت كردووە.

And, of course, the fourth step

،هەنگاوی چوارەم

is taking responsibility for what you have done

هەستکردنە بە بەرپرسیاری بۆ ئەوەی کردووتە

and making amends.

و قەرەبووی بکەیتەوە.

So, why would anyone want to go through such a grueling and humbling process?

كەواتە كێ دەیەوێت بەو هە نگاوەدا تێبپەرێت؟

Why would you want to rip yourself open?

بۆچی دەتەوێت كراوە بیت؟

Because it is the only thing that will set yourself free.

تاكە شتە كە ئازادت دەکات.

It is the only thing that will set your victim free.

تاكە شتە قوربانییەكە ئازاد دەكات.

You didn't just destroy your victim.

تۆ تەنها قوربانییەکەت وێران نەكردووە.

You destroyed yourself.

خۆشت وێران كردووە.

There is no one who enacts violence on another person

هیچ كەسێك نییە ئازاری كەسێكی تر بدات

who doesn't suffer from the effects themselves.

ئەگەر خۆی هەمان ئازار نەچێژێت.

It creates an incredibly dark and contaminating spirit,

ئەمه ڕۆحێكی تاریك و گوماناوی دەخوڵقێنێت،

و به درێژای ژیانت بڵاودەبێتەوە.

and it spreads throughout your entire life.

The apology I wrote -- I learned something

ئەو داوای لێبوردنەی نوسيم، شتێكی فێركردم

about a different lens we have to look through

دەبێت لە چەند ئاوێنەیەكەوە سەیر بكەین

to understand the problem of men's violence

بۆ ئەوەی گرفتەكانی توند و تیژی پیاوان بزانین،

that I and one billion other women have survived.

كه ئەو و زیاتر له یەك ملیار كەس ڕزگاریان بووە.

We often turn to punishment first.

ئێمە له سەرەتادا زۆرجار پەنا بۆ سزا دەبەین.

It's our first instinct, but actually,

هەنگاوی یەكسانه،

although punishment sometimes is effective,

هەندێك جار سزا كاریگەری دەبێت،

on its own, it is not enough.

و بەس نییە.

My father punished me.

باوكم سزای دام.

I was shut down,

من دەم كوت كرام،

and I was broken.

دڵم شكا،

I think punishment hardens us, but it doesn't teach us.

سزا خۆڕاگڕمان دەكات، بەڵام فێرمان ناكات.

Humiliation is not revelation.

شەرمەزاریی قەرەبوو نییە.

We actually need to create a process that may involve punishment,

پێویستی بە دروستكردنی پرۆسەیەكە كە سزا لە خۆ بگرێت،

whereby we open a doorway

بە هۆیەوە دەروازەیەك دەكەینەوە

where men can actually become something and someone else.

کە تێیدا پیاوان، دەتوانن بە ڕاستی ببنە شتیك یان کەسێکی تر.

For so many years, I hated my father.

بۆ چەندین ساڵ ڕقم له باوكم بوو.

I wanted him dead. I wanted him in prison.

دەمويست بمرێت یان بەند بكرێت.

But actually, that rage kept me connected to my father's story.

ئەمە وای كرد پەیوەندیم بەو چیرۆكەوە نەپچڕێت.

What I really wanted wasn't just for my father to be stopped.

ئەوەی من دەمەوێت تەنها وەستانی باوكم نییە.

I wanted him to change.

دەمویست بگۆڕێت.

I wanted him to apologize.

دەمویست داوای لێبوردن بكات.

That's what we want.

هەر ئەمەم دەویست.

We don't want men to be destroyed,

نامانەوێت پیاوان وێران بكەین.

we don't want them to only be punished.

نامانەوێت سزا بدرێن.

We want them to see us, the victims that they have harmed,

،دەمانەوێت سەیری ئێمه بكەن قوربانییەکان، كه زیانمان پێگەیشتووە،

and we want them to repent

داوایان لێدەكەین توبە بكەن.

and change.

و بگۆڕێن.

And I actually believe this is possible.

باوەڕمان وایە ئەمه ئەستەم نییە.

And I really believe it's our way forward.

بڕوام وایە ئەمه ڕێگەی كاركردنمانه.

But we need men to join us.

دەمانەوێت پیاوانیش پەیوەندیمان پێوەبكەن.

We need men now to be brave and be part of this transformation.

ئیمە پێویستمانە پیاوان ئازابن، ببن بە بەشێک لەو گوڕانکارییە.

I have spent most of my life calling men out,

تەمەنم بە بانگ كردنی پیاوانەوە بەڕێكرد،

and I am here now,

ئێستاش لێرەم،

right now,

هەر ئێستا،

to call you in.

تا بانگتان بکەم بێنە پێشەوە.

Thank you.

سوپاس.

(Applause)

(چەپڵە)

Thank you.

سوپاس.

(Applause)

(چەپڵە)

Thank you, thank you.

سوپاس، سوپاس

(Applause)

(چەپڵە)