What really happens to your body during menopause | Body Stuff with Dr. Jen Gunter

Transcriber:

There's a lot of mystery and confusion surrounding menopause,

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

မီးယပ်သွေးဆုံးခါနီးမှာ လျှို့ဝှက်မှုနဲ့ ရှုပ်ထွေးမှုတွေ အများကြီးပါ။

so I'm going to take the next few minutes

​​ဒါကြောင့် ဒါကို ဖြတ်ကျော်တဲ့အခါ

to tell you exactly what's happening in our bodies when we go through it.

ခန္ဓာကိုယ်မှာဖြစ်နေတာတွေကို အတိအကျပြောဖို့ မိနစ်အနည်းငယ်လောက် အချိန်ယူမယ်။

You can almost think of menopause as puberty in reverse.

သွေးဆုံးတာကို အပျိုဖော်ဝင်တာအဖြစ် ပြောင်းပြန်ထင် မြင်နိုင်သလောက်ပါ။

[Body Stuff with Dr. Jen Gunter]

[ဒေါက်တာ Jen Gunter နှင့် ခန္ဓာကိုယ်အကြောင်း]

Hey, it's your favorite ob-gyn,

ဒါက သင် အနှစ်သက်ဆုံး အမျိုးသမီး အထူးကုပါ။

and I'm here today to talk about a subject that I find truly fascinating: menopause.

ဒီနေ့ ဒီမှာ တကယ်စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းတဲ့ အရာတစ်ခု ပြောပြချင်တယ်၊ သွေးဆုံးချိန်ပါ။

Chances are you probably don't find it quite as gripping as I do,

ဖြစ်နိုင်တာက ဒါကို ကျွန်မလောက် သင် စိတ်မဝင်စားနိုင်လောက်ပေမဲ့

but I promise that if you can get past the horror stories,

ကတိပေးတာက ထိတ်လန့်စရာ အဖြစ်တွေကို သင် ကျော်ဖြတ်နိုင်ရင်

you'll be riveted too.

စိတ်လည်းဝင်စားမိကြမှာပါ။

Whether you're going through it or know someone who is,

သင် ကြုံနေတာဖြစ်ဖြစ်၊ ကြုံတဲ့ တစ်ယောက်ယောက်ကို သိတာပဲဖြစ်ဖြစ်

you'll recognize there's nothing to fear.

ကြောက်စရာ ဘာမှ မရှိဘူးဆိုတာကို အသိအမှတ်ပြုလာမှာပါ။

So what exactly is menopause?

ဒါဆို သွေးဆုံးခြင်းဆိုတာက ဘာလဲ။

Technically, "menopause" is diagnosed one year after the final period,

နည်းပညာအရ “သွေးဆုံးတာ” ကို နောက်ဆုံး ဓမ္မတာအပြီး တစ်နှစ်အကြာမှာ သိရှိပေမဲ့

but most people use it to refer to the entire span of time

ဓမ္မတာစက်ဝန်းက တာရှည်ပြောင်းလဲခြင်း၊ နှစ်များစွာကြာတဲ့ ဖြစ်စဥ်၊

when our menstrual cycle is changing in length,

နောက်ပိုင်း တစ်ချိန်လုံးပြောင်းလဲတဲ့

a process that lasts several years,

ကာလတစ်ခုလုံးကို ရည်ညွှန်းဖို့

and then all the time afterwards.

ဒါကို လူအများစုက သုံးကြတယ်။

So it's best to think of menopause as a continuum, starting years before,

ဒါကြောင့် သွေးဆုံးခြင်း အကူးအပြောင်းလို့ ခေါ်တဲ့ ကာလအတွင်းမှာ ဒါမတိုင်မီနှစ်တွေက

during what is called the menopause transition.

စတဲ့ သန္တာန်တစ်ခုအဖြစ် သွေးဆုံးတာကို တွေးတာက အကောင်းဆုံးပါ။

Just like puberty, the process happens over many years.

အပျိုဖော်ဝင်စလိုပဲ ဖြစ်စဉ်က နှစ်များစွာကြာဖြစ်နေတယ်။

The menopause transition is one bookend of our reproductive cycle,

သွေးဆုံးခြင်း အကူးအပြောင်းက အပျိုဖော်ဝင်တာရဲ့ဆန့်ကျင်ဘက် မျိုးပွားမှု

opposite puberty.

စက်ဝန်းရဲ့ညှပ်ပိတ်တစ်ခုပါ။

When we're born, we actually have all the eggs we're ever going to make,

မွေးလာတဲ့အခါ မရင့်သန်သေးတဲ့၊ သားဥအိမ်ထဲက မွေးညင်းပေါက်တွေနဲ့ ဖုံးအုပ်ထားတဲ့

about one to two million of them,

တစ်သန်းကနေ နှစ်သန်းခန့်အထိ

unmatured and encased in follicles in the ovaries.

အမြဲ ဖြစ်ပေါ်စေမယ့် သားဥအားလုံး ကျွန်မတို့မှာ ရှိနေတယ်

Around the age of eight to 10, the hypothalamus, a region in your brain,

အသက် ၈ နှစ်ကနေ ၁၀ နှစ်ဝန်းကျင်မျာ ဦးနှောက် အတွင်းက ဒေသတစ်ခုဖြစ်တဲ့ hypothalamus ဟာ

starts releasing a hormone

ဒီအမြုံ မျိုးဥတွေကို

that essentially wakes up those dormant eggs,

နှိုးဆွပေးတဲ့ ဟော်မုန်းတစ်မျိုးကို စတင်ထုတ်ပေးပြီး

beginning the monthly cycles of ovulation.

လစဉ်မျိုးဥထွက်တဲ့ စက်ဝန်းကို စတင်တယ်။

This is what increases production of a class of hormones

ဒါက သင် ကြားဖူးလောက်တဲ့ ဟော်မုန်းအမျိုးအစား

you've probably heard about -- estrogen.

အီစထရိုဂျင်ထုတ်လုပ်မှုကို တိုးစေတာပါ။

Estrogen, along with other hormones,

အီစထရိုဂျင်က အခြားဟော်မုန်းတွေနဲ့အတူ

begins a delicate hormonal dance that, once a month,

နူးညံ့သိမ်မွေ့တဲ့ ဟော်မုန်း လုပ်ဆောင်မှုကို စတင်ပြီး

results in the most mature egg leaving its follicle

တစ်လ တစ်ကြိမ် အရွယ်အရောက်ဆုံး မျိုးဥက ၎င်းရဲ့မွေးညင်းပေါက်ကနေ

and traveling down a fallopian tube.

ထွက်ပြီး သားဥပြွန်သို့ ဆင်းသွားတယ်။

The body builds up the lining in the uterus, the endometrium,

ခန္ဓာကိုယ်က သားအိမ်၊ endometrium၊ သားဥအိမ်အတွင်း

to house the egg,

အတွင်းမျက်နှာပြင်ဖွဲ့ကာ

and if the egg isn't fertilized,

မျိုးဥ မမျိုးအောင်ရင်

the lining sheds, and we have our period.

အတွင်းမျက်နှာပြင်ကြွေပြီး ရာသီလာတယ်။

This cycle repeats over and over and over, for decades.

ဒီစက်ဝန်းက ဆယ်စုနှစ်များစွာ အထပ်ထပ်အခါခါ လည်ပတ်နေတယ်။

On average, sometime in the mid-forties, ovulation starts to get erratic.

ပျမ်းမျှအနေနဲ့ အသက် လေးဆယ်ကျော်လောက်မှာ မျိုးဥထွက်တာက အပြောင်းအလဲ မြန်လာတယ်။

We just don't have as many eggs,

မျိုးဥတွေ အများကြီးမရှိတော့ဘူး၊

and the ones that remain may not be as healthy anymore.

ကျန်တဲ့ ဥတွေက မကျန်းမာတော့ဘူး။

Estrogen can be lower some cycles,

အီစထရိုဂျင်က စက်ဝန်းတချို့မှာ ပိုနည်းပြီး

and even higher during others.

အခြားအချိန်တွေမှာ ပိုတောင်များနိုင်တယ်။

This is the menopause transition --

ဒါက သွေးဆုံးခြင်း အကူးအပြောင်းပါ။

hormonal chaos, like puberty,

အပျိုဖော်ဝင်စလို ဟော်မုန်း ကမောက်ကမဖြစ်မှုပါ၊

only this time, when estrogen levels stabilize,

ဒီတစ်ကြိမ်ပါပဲ၊ အီစထရိုဂျင် အဆင့်တွေ တည်ငြိမ်လာတဲ့အခါ

they'll be much lower than they were before.

ဒါတွေက အရင်ကထက် အများကြီးလျော့နည်းသွားမှာပါ။

This very normal decrease in estrogen and other hormonal changes

အီစထရိုဂျင်နဲ့ အခြားဟော်မုန်း ပြောင်းလဲမှုတွေ ပုံမှန်ကျဆင်းတာက

does come with medical concerns,

အရိုးပွ၊နှလုံး၊ဆီးချိုရောဂါနဲ့

such as osteoporosis, heart disease,

မိန်းမကိုယ်ခြောက်သွေ့တာလို ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ

diabetes and vaginal dryness.

ပူပန်မှုတွေနဲ့အတူ လာပါတယ်။

Some of us are lucky and we will have no or mild symptoms.

တချို့က ကံကောင်းပြီး လုံးဝ သို့မဟုတ် ပျော့ပျောင်းတဲ့ လက္ခဏာတွေမရှိဘူး။

Others will experience trouble sleeping, irritability,

အခြားသူတွေမှာ အိပ်မပျော်တာ၊ စိတ်တိုတာ၊စိတ်ဓာတ်ကျတာ။

depression or decreased sex drive.

လိင်စိတ် လျော့နည်းတာတွေကို တွေ့ကြုံရမယ်။

And then there's the most classic symptom, hot flushes.

ပြီးတော့ အဖြစ်အများဆုံး လက္ခဏာက ရင်ပူတာတွေပါ၊

They're a wave of heat

ဒါတွေက မီးဖိုအတွင်းမှာ

that makes it feel like the furnace just got cranked up on the inside.

ကောက်တံနဲ့ လှည့်သလိုခံစားရစေတဲ့ အပူလှိုင်းတစ်ခုပါ။

Scientists aren't completely sure why this happens,

သိပ္ပံပညာရှင်တွေက ဘာလို့ ဒါဖြစ်တာကို လုံးဝမသေချာပေမဲ့

but the resulting heat makes you feel sweaty and off-kilter.

ထွက်ပေါ်လာတဲ့ အပူက သင့်ကို ချွေးစေးတွေကျစေပြီး မအီမသာဖြစ်စေတယ်။

Some women even have symptoms that overlap with anxiety,

တချို့အမျိုးသမီးတွေက ပျို့အန်တာနဲ့ နှလုံးတုန်တာလို ပူပင်သောကနဲ့

like nausea and palpitations.

ထပ်တူကျတဲ့ လက္ခဏာတွေတောင် ရှိကြတယ်။

But for me, it feels as if I've had too much to drink.

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မအတွက်ကတော့ သောက်စရာ သိပ်များသွားသလို ခံစားရတယ်။

Those are some of the negatives,

ဒါတွေက အနုတ်လက္ခဏာတွေ ဖြစ်ပေမဲ့

but there are positives too.

အပြုသဘောဆောင်တာတွေလည်း ရှိပါတယ်။

After menopause, you don't have to worry about periods or cramps,

သွေးဆုံးပြီးနောက် ရာသီလာတာ သို့မဟုတ် ကြွက်တက်တာအတွက် ပူစရာမလိုဘဲ

and people who partner with men who make sperm

သုတ်ပိုးထုတ်တဲ့ အမျိုးသားတွေနဲ့ တွဲနေသူတွေဟာ

don't have to be concerned about unintended pregnancy.

မရည်ရွယ်တဲ့ ကိုယ်ဝန်အတွက် စိတ်ပူစရာမလိုဘူး။

You're through all that.

ဒါတွေက အကုန်ပြီးသွားပြီလေ။

To me, menopause is something we go through, like puberty.

ကျွန်မအတွက်တော့ သွေးဆုံးတာက အပျိုဖော်ဝင်စလို ကျော်ဖြတ်ရတာတစ်ခုပါ၊

And like puberty, there's a range of experiences.

အပျိုဖော်ဝင်စလို အတွေ့အကြုံ အမျိုးမျိုးရှိတယ်။

We continue to make vital contributions to society after menopause.

သွေးဆုံးပြီးနောက်မှာ လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွက် အရေးပါတဲ့ ပါဝင်မှုတွေကို ဆက်လုပ်တယ်။

It's not your dotage.

ဒါက သင့်ရဲ့ ဇရာကာလမဟုတ်ဘူး။

Your worth has nothing to do with your ovaries.

သင့်ရဲ့တန်ဖိုးက သင်ရဲ့ သားမျိုးဥအိမ်နဲ့ ဘာမှမဆိုင်ဘူး။

So let's say you're in the menopause transition.

ဒီတော့ သွေးဆုံးမှု အကူးအပြောင်းမှာဆိုပါတော့။

What are the best things you can do?

သင် အကောင်းဆုံးလုပ်နိုင်တာတွေက ဘာတွေလဲ။

If you're suffering, there's almost always some kind of help.

သင် ဝေဒနာခံစားနေရရင် အကူအညီ တစ်ခုခုက အမြဲလိုလ်ုရှိနေတယ်။

If you smoke, definitely try to quit.

ဆေးလိပ်သောက်ရင် သေချာပေါက် ဖြတ်ဖို့ ကြိုးစားပါ။

It will reduce your risk of heart disease,

ဒါက နှလုံးရောဂါဖြစ်နိုင်ခြေကို လျှော့ချပေးပြီး

it might also reduce some symptoms of menopause.

သွေးဆုံးတာရဲ့ လက္ခဏာအချို့ကိုပါ လျှော့ချနိုင်လောက်တယ်။

Reducing stress and getting enough sleep is also good.

စိတ်ဖိစီးမှုကို လျှော့ချပြီး လုံလောက်တဲ့ အိပ်စက်မှုကလည်း ကောင်းပါတယ်။

Focus on eating a healthy, balanced diet

အရိုးတွေ ကျန်းမာစေဖို့ ကယ်လ်စီယမ်နဲ့

rich in calcium and vitamin D for healthy bones,

ဗီတာမင်ဒီ ကြွယ်ဝတဲ့ ကျန်းမာတဲ့ အစာကို အာရုံစိုက်ပြီး

and try to get at least 150 minutes of moderate physical activity a week,

တစ်ပတ်မှာ အနည်းဆုံး မိနစ် ၁၅၀ လောက် ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှု လုပ်ဖို့ကြိုးစားပါ၊

especially if it's weight-bearing exercises,

အထူးသဖြင့် တောင်တက်တာ၊ ကခုန်တာ၊ ရွရွပြေးတာလို

like hiking, dancing or jogging.

အရိုးအဆစ် အလုပ်ပေးတဲ့ လေ့ကျင့်ခန်းတွေပါ။

If you're losing sleep or having hot flushes,

အိပ်ရေးပျက်တာ ဒါမှမဟုတ် ရင်ပူတာ ဒါမှမဟုတ်

or experiencing other symptoms that affect your quality of life,

သင့်ဘဝအရည်အသွေးကို ထိခိုက်စေတဲ့ တခြားလက္ခဏာတွေ ခံစားရရင်

talk to your doctor.

ဆရာဝန်နဲ့ တိုင်ပင်ပါ။

Don't rely on wearable magnets or so-called compounded hormones.

ဝတ်ဆင်နိုင်တဲ့ သံလိုက်တွေ သို့မဟုတ် ဒြပ်ပေါင်းဟိုမုန်းဆိုတာတွေကို အားမကိုးနဲ့။

These are unproven and have risks.

ဒါတွေက သက်သေမပြနိုင်ဘဲ အန္တရာယ်များတယ်။

There are a variety of proven options,

သိမှတ်မှုဆိုင်ရာ အပြုအမူ ကုထုံးကနေ

from cognitive behavioral therapy to FDA-approved estrogen,

FDA အသိအမှတ်ပြု အီစထရိုဂျင်နဲ့ အလွန် အထောက်အကူဖြစ်စေနိုင်တဲ့

and some nonhormonal medications that can be very helpful.

ဟော်မုန်းမဟုတ်တဲ့ ဆေးဝါးတချို့အထိရှိတယ်။

There are so many permutations and combinations of options

ဘေးကင်းတဲ့ ကုထုံးကို အမျိုးသမီးတိုင်း နီးပါးအတွက် အထူးပြုလုပ်ပေးနိုင်တဲ့

that safe therapy can be customized for almost every woman.

ရွေးချယ်စရာ အတွဲအစဥ်တွေနဲ့ ပေါင်းစပ်မှုတွေ အများကြီးပါ။

One more idea, have a mantra ready.

နောက်ထပ် အကြံတစ်ခုက မန္တန်တစ်ခု ဆောင်ထားပါ။

When I get a hot flush, sometimes I tell myself

ကျွန်မ ရင်ပူလာတဲ့အခါ အမျိုးသမီးတွေဟာ လူ့လောကကို

I'm feeling this because women have evolved

တွန်းအားပေးဖို့ ဆင့်ကဲပြောင်းလဲလာလို့ ဒီလိုခံစားရတယ်လို့

to drive humanity forward.

ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ပြောတတ်တယ်။

This is a sign of my strength.

ဒါက ကျွန်မရဲ့ ခွန်အားရဲ့ လက္ခဏာပါ။

And then, I can make it until it goes away.

ပြီးတော့ ဒါ ပျောက်သွားတဲ့အထိ ကျွန်မ လုပ်နိုင်တယ်လေ။