What really happens to your body during menopause | Body Stuff with Dr. Jen Gunter

Transcriber:

There's a lot of mystery and confusion surrounding menopause,

Translator: lavin Azwar omar Reviewer: Daban Q. Jaff

نهێنی و تێنەگەیشتنێکی زۆڕ هەن دەربارەی تەمەنی نائومێدیدا لە ئافرەتاندا،

so I'm going to take the next few minutes

بۆیە لەم چەند خولەکەدا

to tell you exactly what's happening in our bodies when we go through it.

ئەوەتان پێ دەڵێم کە ئایا چی بەسەر جەستەمان دێت لەم کاتەدا.

You can almost think of menopause as puberty in reverse.

دەتوانین تەمەنی نائومێدی بە پێچەوانەی هەرزەکاری دابنێین.

[Body Stuff with Dr. Jen Gunter]

(بەشەکانی جەستە لەلایەن دکتۆر جین گەنتەر)

Hey, it's your favorite ob-gyn,

سڵاو، ئەوە دکتۆری ئافرەتانی خوازیارەکەی تۆیە،

and I'm here today to talk about a subject that I find truly fascinating: menopause.

من ڵێرەم هەتا قسە لەسەر بابەتەکی ناوازە بکەم ئەویش تەمەنی نائومێدیە لە ئافرەتاندا.

Chances are you probably don't find it quite as gripping as I do,

لەوانەیە تۆ حەز بەم بابەتە نەکەیت وەکو من حەزی پێ دەکەم،

but I promise that if you can get past the horror stories,

بەڵام بەڵێنت پێ دەدەم ئەگەر بتوانیت بەسەر چیڕۆکی ترسناکا زاڵ بیت،

you'll be riveted too.

ئەوە ئەم بابەتەشت لا سەرنج ڕاکێش دەبێت.

Whether you're going through it or know someone who is,

ئەگەر لەم حاڵەتە دایت یان کەسێک دەناسیت لەم حاڵەتە دایە،

you'll recognize there's nothing to fear.

ئەوە دەزانیت کە هیچ شتێک نییە جێ ترس بێت.

So what exactly is menopause?

ئایا تەمەنی نائومێدی لە ئافرەتاندا چییە؟

Technically, "menopause" is diagnosed one year after the final period,

بە تایبەتی تەمەنی نائومێدی لە دوای یەک ساڵ لە وەستانی سوڕی مانگانەوە دەست پێ دەکات،

but most people use it to refer to the entire span of time

بەڵام زۆڕبەی خەڵک ئەم دەستەواژەیە بۆ ئاما- ژە کردن بۆ هەردوو ماوەکە بەکاردەهێنن

when our menstrual cycle is changing in length,

لەم کاتەدا سوڕی مانگانەمان گؤڕانکاری بەسەردا دێت لە ماوەکەیدا،

a process that lasts several years,

بەمەش ماوەیەکی دڕێژتر دەخاێنێت هەتا کۆتایی پێ دێت،

and then all the time afterwards.

تا دەگاتە کاتی خۆیی.

So it's best to think of menopause as a continuum, starting years before,

وا باشترە ساڵەکانی سەرەتایی تەمەنی نائومێدی بە کردارێکی ناتەواوی دابنێین،

during what is called the menopause transition.

ئەم کاتەش ناسراوە بە تەمەنی نائومێدی ناتەواو.

Just like puberty, the process happens over many years.

هەروەکو تەمەنی هەرزەکاریی، کردارەکە بۆ ماوەی چەند ساڵێکی تر بەردەوام دەبێت.

The menopause transition is one bookend of our reproductive cycle,

تەمەنی نائومێدی ناتەواو سەرەتاییەکە بۆ کۆتایی هێنان بە کرداری زاوێ کردنمان،

opposite puberty.

کە ئەمەش پێچەوانەی تەمەنی هەرزەکارییە.

When we're born, we actually have all the eggs we're ever going to make,

هەر لە کاتی لە دایکبوونمانەوە تەواوی ئەو هێڵکانەمان هەیە کە دواتر دروستیان دەکەین،

about one to two million of them,

نزیکەی یەک تا دوو ملیۆن هێڵکەمان هەیە،

unmatured and encased in follicles in the ovaries.

کە ئەوانیش پێنەگەیشتوون و لەناو توورەگە هەڵگیڕاون هێڵکەداندا.

Around the age of eight to 10, the hypothalamus, a region in your brain,

لە تەمەنی هەشت بۆ دە سالی، هایپۆ پالامۆس کە بەشێکە لە مێشکماندا،

starts releasing a hormone

دەست دەکات بە دەردانی هۆرمۆنێک

that essentially wakes up those dormant eggs,

کە دەبێتە هۆی چالاک کردنی ئەو هێڵکە پێنەگەیشتوانە،

beginning the monthly cycles of ovulation.

وا لە هێڵکەدانیش دەکات دەست بە سوڕێکی مانگانە بکات.

This is what increases production of a class of hormones

هەروەها دەبێتە هۆی زیادبوونی بڕی کۆمەڵێک لە هۆڕمۆنەکان

you've probably heard about -- estrogen.

لەوانەیە گوێت لە هۆڕمۆنی (ئیسترۆجین) بوو بێت.

Estrogen, along with other hormones,

ئیسترۆجین، لەگەڵ هۆڕمۆنەکانی تردا،

begins a delicate hormonal dance that, once a month,

هەموو مانگێثک دەست دەکەن بە سوڕێکی هۆڕمۆنی،

results in the most mature egg leaving its follicle

لە ئەنجامی ئەوەشدا هێڵکەی پێگەیشتوو لە توورەگەکەی دەردەچێت

and traveling down a fallopian tube.

و دەچێت بۆ جۆگەی ڤالوپ.

The body builds up the lining in the uterus, the endometrium,

جەستەمان ناوپۆشێک لە ڕوحماندا دروست دەکات کە پێ دەوترێت مناڵدان،

to house the egg,

کە ئەمەش دەبێتە نیشتگەی هێڵکەکان،

and if the egg isn't fertilized,

ئەگەر هێڵکەکە نەپیتێندڕا،

the lining sheds, and we have our period.

ئەوە ناپۆشەکە شیدەبێتەوە، ئەوەش دەبێتە هۆی ڕوودانی سوڕی مانگانە.

This cycle repeats over and over and over, for decades.

ئەو سوڕە بۆ چەندەها ساڵ بەردەوام دەبێت.

On average, sometime in the mid-forties, ovulation starts to get erratic.

هەندێکجار هێڵکەدان لە ناوەڕاستی تەمەنی چلەکاندا دەوەستێت لە کارەکانی.

We just don't have as many eggs,

لەوانەیە ئێمە بڕێکی تەواو لە هێڵکەمان پێ نەمینێت،

and the ones that remain may not be as healthy anymore.

یان ئەوانەی پێشمان ماوە لەوانەیە هیچیتر تەندروست نەمێنن،

Estrogen can be lower some cycles,

بری ئیسترۆجین لەوانەیە لە هەندێک سوڕدا کەم بکات،

and even higher during others.

یان تەنانەت لەوانەیە لە سوڕەکانی تردا زیاد بکات.

This is the menopause transition --

ئەوەش تەمەنی نائومێدی ناتەواوە

hormonal chaos, like puberty,

تێکچوونی هۆڕمۆنی ڕوودەدات، وەکو ئەوەی لە هەرزەکایدا هەیە،

only this time, when estrogen levels stabilize,

تەنها لەو کاتەی بڕی ئیسترۆجین جێگیریش دەبێت،

they'll be much lower than they were before.

ئەوە هۆڕمۆنەکان زۆڕ کەم دەکەن لە چاو پێشووتر.

This very normal decrease in estrogen and other hormonal changes

کەمکردنی بڕی ئیسترۆجین و تێکچوونی هۆڕمۆنی شتێکی ئاساییە

does come with medical concerns,

لەوانەیە بە هۆی نەخۆشیەکەوە ڕوویان دابێت،

such as osteoporosis, heart disease,

وەکو ئیفلیجی، نەخۆشی دڵ،

diabetes and vaginal dryness.

شەکرە و نەخۆشییەکانی ڕەحم.

Some of us are lucky and we will have no or mild symptoms.

هەندێکمان زۆڕ بە بەختین چونکە هیچ کام لەم نیشانانەمان نییە.

Others will experience trouble sleeping, irritability,

بەڵام هەندێک کەس تووشی کەم خەویی، هەڵچوون،

depression or decreased sex drive.

خەمۆکی یان کەمی بوونی ئارەزووی سێکسی دەبن.

And then there's the most classic symptom, hot flushes.

یەکێک لە باوترین نیشانەکانی بریتیە لە بەرزبوونەوەی پلەی گەرمی جەستە.

They're a wave of heat

کە ئەوەش وەکو شەپۆلێک لە گەرمی وایە

that makes it feel like the furnace just got cranked up on the inside.

کە وەکو ئەوایە فڕنێک لە ناو جەستەت داگیرسا بێت.

Scientists aren't completely sure why this happens,

زاناکان دڵنیا نین کە بۆچی ئەوە ڕوودەدات،

but the resulting heat makes you feel sweaty and off-kilter.

بەڵام ئەو پلە گەرمییە واتا ڵێدەکات ئارەقەیەکی زۆڕ بکەیتەوە.

Some women even have symptoms that overlap with anxiety,

تەنانەت هەندێک لە ئافرەتەکان لەگەڵ تووش بوونیان بە خەمۆکی

like nausea and palpitations.

تووشی دڵ تێکەڵ هاتن و دڵە کوتکێ دەبن.

But for me, it feels as if I've had too much to drink.

بەڵام بۆ من، وەکو ئەوە وایە کە زۆڕم خواردبێتەوە.

Those are some of the negatives,

ئەوانە هەندێک لە کاریگەرییە خڕاپەکانی بوون

but there are positives too.

بەڵام لایەنی باشیشی هەیە.

After menopause, you don't have to worry about periods or cramps,

لە دوای وەستانی سوڕی مانگانە، پێویست ناکات چیتر خەمی سوڕی مانگانە و ئازارەکانی بیت،

and people who partner with men who make sperm

بۆ ئەوانەی هاوسەرەکانیان گەنجن

don't have to be concerned about unintended pregnancy.

پێوست ناکات نیگەڕانی سکپڕی لەناوکاو بن.

You're through all that.

بە هەموو ئەمانەدا تێپەڕ دەبیت.

To me, menopause is something we go through, like puberty.

بۆ من تەمەنی نا ئومێدی هاوشیوەی هەرزەکارییە.

And like puberty, there's a range of experiences.

وەکو تەمەنی هەرزەکاری بە چێز و خۆشە.

We continue to make vital contributions to society after menopause.

هەوڵ دەدەین لە کۆمەڵگا دانەبڕین لە دوای تەمەنی نائومێدی.

It's not your dotage.

ئەوە هەڵەی تۆ نییە.

Your worth has nothing to do with your ovaries.

شکۆیی تۆ هیچ پەیوەندی بە هێڵکەدانتەوە نییە

So let's say you're in the menopause transition.

ڵێگەڕی با بڵێن کە تۆ لە تەمەنی نائومێدی ناتەواو دایت.

What are the best things you can do?

باشترین شت چییە کە بتوانین بکەین؟

If you're suffering, there's almost always some kind of help.

ئەگەر تۆ لە ئازا و ناڕەحەی دایت، ئەوە هەندێک جۆڕی چارەسەر هەیە.

If you smoke, definitely try to quit.

ئەگەر جگەرە دەکێشی، هەوڵبدە وازی ڵێبهێنیت.

It will reduce your risk of heart disease,

چونکە ئەوە مەترسی تووش بوونت بە نەخۆشی دڵ کەم دەکاتەوە،

it might also reduce some symptoms of menopause.

لەوانەش بەشێک لە نیشانەکانی تەمەنی نائومێدیش کەم بکاتەوە.

Reducing stress and getting enough sleep is also good.

هەروەها کەمکردنەوەی دڵەراوکی و خەوێکی باش شتانێکی باشن.

Focus on eating a healthy, balanced diet

هەوڵبدە ژەمی تەندروست و شیاو بخۆیت

rich in calcium and vitamin D for healthy bones,

ئەو خواردنانەی دەوڵەمەندن بە کالیسیۆم و ڤیتامین دی بۆ هەبوونی ئێسکێکی تەندروست،

and try to get at least 150 minutes of moderate physical activity a week,

هەروەها هەوڵبدە بەلایەنی کەمەوە ١٥٠ خولەک وەرزش بکەیت لە هەفتەیەکدا،

especially if it's weight-bearing exercises,

بە تایبەتی ڕاهێنانەکانی کەمکردنەوەی کێش،

like hiking, dancing or jogging.

وەکو بە پێ ڕۆشتن، سەماکردن یان بازدان.

If you're losing sleep or having hot flushes,

ئەگەر تووشی کەم خەویی یان گەرمبوونی جەستە هاتوویت،

or experiencing other symptoms that affect your quality of life,

یان تووشی نیشانەکانی تر هاتوویت کە کاریگەریان لە چۆنیەتی ژیانکردنت کردووە،

talk to your doctor.

ئەوە قسە لەگەڵ دکتۆرەکەت بکە.

Don't rely on wearable magnets or so-called compounded hormones.

چارەسەری موگناتیسی یان ئاوێتە هۆڕمۆنییە بانگەشەکراوەکان بەکارمەهێنە.

These are unproven and have risks.

ئەوانە لە رووی زاستیەوە پشت ڕاست نەکراوەتنەوە و مەترسیداریشن.

There are a variety of proven options,

چەندەها چارەسەری باوڕ پێکراو تر هەیە،

from cognitive behavioral therapy to FDA-approved estrogen,

وەکو چۆنیەتی گۆڕینی ژیانکردنت یان دەرمانە- کانی کەمکردنەوەی نیشانەکانی نائومێدی،

and some nonhormonal medications that can be very helpful.

هەندێک لەو دەرمانانەی هۆڕمۆنیان تێدا نییە دەکرێن سوودبەخش بن.

There are so many permutations and combinations of options

چەندەها جۆڕی چارەسەر و ڕێگا بوونیان هەیە

that safe therapy can be customized for almost every woman.

چارەسەری باوڕ پێکراو هەن کە دەکڕێت هەموو ئافرەتێک بەکاری بهێنن.

One more idea, have a mantra ready.

وە بیڕۆکەیەکی تلر، یۆگاش بوونی هەیە.

When I get a hot flush, sometimes I tell myself

کاتێک تووشی گەرمی جەستە دەبم هەندێکجار بە خۆم دەڵێم

I'm feeling this because women have evolved

من هەست بەوە دەکەم چونکە ئافرەتەکان

to drive humanity forward.

نەوە دەخەنەوە.

This is a sign of my strength.

ئەوەش نیشانەی بەهێزی منە.

And then, I can make it until it goes away.

دەتوانم ئەوە بە خۆم بڵێم هەتا کۆتایی پێ دێت.