What's at the bottom of the ocean -- and how we're getting there | Victor Vescovo

Translator: Waiyan Htut Reviewer: sann tint

David Biello: So Victor, what have you been up to?

David Biello: ကဲ Victor ဘာတွေများလုပ်ထားလဲဗျ။

Victor Vescovo: That's the bottom of the Atlantic Ocean,

Victor Vescovo: ဒါက အတ္တလန်တစ် သမုဒ္ဒရာအောက်ကြမ်းပြင်ပါ။

and I guess I read too much Jules Verne as a young boy,

Jules Verneကို ငယ်ငယ်ရွယ်ရွယ်နဲ့ တော်တော်လေး ဖတ်ဖြစ်ခဲ့တာမို့

and so for the last four years I've led a team to design and build

လွန်ခဲ့တဲ့ ၄ နှစ်လောက်က ဒီကမ္ဘာပေါ်မှာ ခေတ်အမီဆုံးနဲ့ အနက်ဆုံးဆင်း

what is now the most advanced and deepest diving submersible on the planet,

နိုင်မယ့် ရေငုပ်သင်္ဘောကို တည်ဆောက်ဖို့ အသင်းတစ်သင်း ဖွဲ့စည်းခဲ့တယ်။

and I have the ability to personally pilot it too.

အဲတာကို ကိုယ်တိုင်မောင်းနှင်ဖို့လည်း အရည်ချင်းမီပါတယ်။

So this was us in December of last year,

ဒါ မနှစ်က ဒီဇင်ဘာက ကျွန်တော်တို့ပါ။

for the first time -- the bottom of the Atlantic Ocean.

ပထမဆုံးအနေနဲ့ အတ္တလန်တစ် သမုဒ္ဒရာ ကြမ်းပြင်မှာပေါ့။

DB: And nobody's seen that before right?

DB: ပြီးတော့ ဘယ်သူမှမင်းမတိုင်ခင်

That's just you. VV: No.

မမြင်ဖူးသေးဘူးဟုတ်။ VV: ဟုတ်ပါတယ်၊

Well, now everybody else.

အခု လူတိုင်းမြင်နိုင်နေပြီ။

DB: Who does that?

DB: ဘယ်သူလုပ်ခဲ့တာလဲ။

Like --

ဘယ်လိုပြောရမလဲ။

VV: Well, I think everyone has seen the developments in the last 10, 15 years.

ဒီလိုဗျ၊ လူတွေက ဒါမျိုးတိုးတက်မှုကို လွန်ခဲ့တဲ့ ၁၀၊ ၁၅ နှစ်လောက်တည်းက

You have a bunch of people that have the means to explore outer space,

မြင်ဖူးပြီးသားလို့ ထင်တယ်။ ပြင်ပအာကာသကို ရှာဖွေဖို့လုပ်နေတဲ့ လူတွေလည်း

like SpaceX or Blue Origin --

ရှိနေကြတယ်။ SpaceX Blue Origin တို့က လူတွေလိုပေါ့။

those guys --

ဒါနဲ့ ကျွန်တော်တို့က

and we're going the other direction.

တခြားတဖက်ကို သွားလိုက်ကြတယ်။

So it's a wonderful era

အခုက တခါမှမရှာဖွေဖူးတဲ့

of private individuals spending their resources

နေရာတွေကိုရောက်ဖို့ နည်းပညာတွေကို တိုးတက်အောင်

to develop technologies that can take us to places

ပုဂ္ဂလိကသီးသန့် အရင်းအမြစ်တွေကို အသုံးချ

that have never been explored before,

နိုင်နေတဲ့ အံ့သြဖွယ်ကောင်းတဲ့ ခေတ်ပါ။

and the oceans of the world is --

ကမ္ဘာပေါ်မှာရှိတဲ့ သမုဒ္ဒရာတွေဆိုတာ

it's almost a cliché to say it's 70 percent of our entire planet,

ပြောရရင် အကုန်လုံးလည်း သိပြီးသားပါ၊ ၇၀% နှုန်းလောက် ဖုံးထားတယ်။

and of that, 95 percent is unexplored.

အဲ့ထဲကမှ ၉၅% က မရှာဖွေရသေးဘူး။

So what we're trying to do with our expedition

ဒါကြောင့် ကျွန်တော်တို့ မျှော်မှန်းထားတဲ့ ၆၀%သော

is to build and prove out a submersible

မရှာဖွေရသေးတဲ့ ကမ္ဘာကြီးကို ရှာဖွေဖို့

that can go to any point on the bottom of the planet

မည်သည့် ရေအောက် ကြမ်းပြင်ကိုမဆို ဆင်းနိုင်မယ့်

to explore the 60 percent of this planet that is still unexplored.

ရေငုပ်သင်္ဘောကို တည်ဆောက်ဖို့ လုပ်နေကြတာပါ။

DB: You need a pretty cool tool to do that, right?

DB:အဲ့အတွက် တော်တော်မိုက်တဲ့ ပစ္စည်းတွေလိုတယ်ဟုတ်။

VV: Right.

VV: ဟုတ်ပါတယ်။

Now the tool is the submarine, the Limiting Factor.

ပစ္စည်းကအကန့်အသတ်နဲ့ရေငုပ်သင်္ဘော၊

It's a state-of-the-art vessel

Pressure Drop ထောက်ပို့သင်္ဘောက

supported by the support ship, the Pressure Drop.

ထောက်ပံ့ပေးတဲ့ လက်ရှိ ခေတ်အမီဆုံး ရေငုပ်သင်္ဘော

It has a two-person titanium sphere, 90 millimeters-thick,

လူ ၂ ယောက်စာလေထုတစ်ခုအတွက် ၉၀ မီလီမီတာထူတဲ့

that keeps it at one atmosphere,

တိုက်တေနီယမ် ကိုယ်ထည်လုံးပါတယ်။

and it has the ability to dive repeatedly

ပြီးတော့ သမုဒ္ဒရာရဲ့ အနက်ဆုံးနေရာအထိ

down to the very deepest point of the ocean.

ထပ်ခါထပ်ခါငုပ်လို့ရတယ်။

DB: So like the SpaceX of ocean exploration?

DB: ဒါဆို SpaceX လို သမုဒ္ဒရာ စူးစမ်းလေ့လာရေးပေါ့။

VV: Yeah, it's kind of the SpaceX of ocean exploration,

VV: ဟုတ်တယ်။ SpaceX သမုဒ္ဒရာ လေ့လာရေးမျိုးပါပဲ။ ဒါပေမဲ့

but I pilot my own vehicles.

ကျွန်တော်ကြတော့ ကိုယ်တိုင်မောင်းတာ။

(Laughter)

(ရယ်သံ)

DB: Are you going to take Elon or...?

DB: အဲ့ဒါဆို Elon ကို ခေါ်သွားမှာလား ဒါမှမဟုတ်။

VV: Yeah, I could take someone down there.

VV: ဒါပေါ့။ အောက်ကို ခေါ်သွားနိုင်ပါတယ်။

So, Elon, if you're listening,

ဒါကြောင့် Elon၊ ခင်ဗျားနားထောင်

I'll give you a ride in mine if you give me a ride in yours.

နေရင်၊ ကျုပ်ကို ခင်ဗျားဟာ ပေးစီးရင် ကျုပ်ဟာလည်း ပေးစီးမယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံ)

DB: So tell us what it's like down there.

DB: ဒါဆိုရင် အောက်မှာ ဘာနဲ့တူလဲ ပြောပြပါလား။

I mean, we're talking about a place where the pressure is so intense

ဆိုလိုတာက ရေထုဖိအားက အီဖယ်တာဝါကို

that it's like putting an Eiffel Tower on your toe.

ခြေချောင်းပေါ် တင်ထားသလို ပြင်းထန်တဲ့ နေရာဆိုတော့

VV: It's more than that.

VV: အဲ့တာထက် ပိုပါတယ်။

It's about 16,000 psi.

၁၆၀၀၀ psi (pound-force per

So the issue is that we have this titanium sphere

square inch) လောက် ရှိတယ်။ ပြဿနာက ဒီတိုက်တေနီယမ်

that allows us to go down to these extreme depths

ကိုယ်ထည်က အဲ့လောက်အနက်ကြီးကို ကျွန်တော်တို့အတွက်

and come up repeatedly.

တက်လိုက်ဆင်းလိုက် ခဏခဏ လုပ်ပေးရတယ်။

That's never been done before.

အဲတာကို တခါမှ မလုပ်ဖူးဘူး။

The Challenger Deep has been dived twice,

ဂျိမ်းစ်ကင်မရွန်းရဲ့ Challenger Deep က

once in 1960 and once in 2012 by James Cameron,

၁၉၆၀ နဲ့ ၂၀၁၂တွေမှာ ၂ ခါ ငုပ်ဖူးတယ်။

and they went down and came back up and those were experimental craft.

သူတို့ဆင်းတယ်၊ ပြန်တက်လာတယ်။ အဲ့တာတွေက လက်တွေ့စမ်းသပ်နေဆဲ ယာဉ်တွေပါ။

This is the first commercially certified submersible

ဒါကကြတောာ့ ပထမဆုံးစီးပွားဖြစ် အသိအမှတ်ပြုရေငုပ်တာဖြစ်

that can go up and down thousands of times with two people,

ပြီး၊ သိပ္ပံပညာရှင် အပါအဝင် လူ ၂ ယောက် အကြိမ်ရေထောင်နဲ့ ချီပြီး

including a scientist.

တက်ဆင်း ပြုလုပ်နိုင်ပါတယ်။

We're very proud that we took down

ကျွန်တော်တို့ လွန်ခဲ့တဲ့ ၃ ပတ်က

the deepest-diving British citizen in history

နယူးကာဆယ်တက္ကသိုလ်က ဒေါက်တာ အလန်ဂျေမီစင်ကို

just three weeks ago, Dr. Alan Jamieson of Newcastle University

ဂျာဗားချောက်ထဲကို ခေါ်သွားခဲ့ပြီး သမိုင်းမှာ အနက်ဆုံးရောက်တဲ့

who was down with us on the Java Trench.

ဗြိတိသျှလူမျိုး ဖြစ်လာခဲ့တာ အတော်လေး ဂုဏ်ယူမိပါတယ်။

DB: So, not too much freaks you out, is what I'm guessing.

DB: ဒါဆိုရင် ငါ ခန့်မှန်းနေတာက မင်းကိုခြောက်ဖို့တော့ မဟုတ်ပါဘူး။

VV: Well, it's a lot different to go diving.

VV: ဒီလိုဗျ။ရေငုပ်ဖို့က အတော်လေး ထူးခြားတယ်။

If you're claustrophobic, you do not want to be in the submarine.

ခင်ဗျားက အကျဉ်းအကြပ်ကို ကြောက်တဲ့သူဆို ရေငုပ်သင်္ဘောထဲဝင်လာမှာ

We go down quite a distance

မဟုတ်ဘူး။ ဒီကျဉ်းကျဉ်းလေး

and the missions typically last eight to nine hours in a confined space.

ထဲမှာပဲ ၈၊ ၉ နာရီလောက်ကြာအောင် အတော်လေး နက်တဲ့နေရာထိကို ဆင်းတာ။

It's very different from the career I had previously

ဒါက အရင်အလုပ်ဖြစ်တဲ့ လေတဟူးဟူးနဲ့

which was mountain climbing where you're in open spaces,

အေးစိမ့်နေတဲ့ အပြင်လောကက

the wind is whipping, it's very cold.

တောင်တက်တာနဲ့ လုံးဝကွာတယ်။

This is the opposite. It's much more technical.

ဒါကဆန့်ကျင်ဖက်ပဲ။ နည်းပညာပိုင်းပိုပြီး ဆန်တယ်။

It's much more about precision in using the instruments

စက်ကိရိယာတွေနဲ့ ဖြစ်လာနိုင်တဲ့

and troubleshooting anything that can go wrong.

ပြဿနာတွေကို တိတိကျကျ ကိုင်တွယ်နိုင်ရပါတယ်။

But if something really goes wrong in the submersible,

အကယ်၍ ရေငုပ်သင်္ဘောထဲမှာ တခုခု မှားသွားရင်တော့

you're not going to know it.

ခင်ဗျား သိလိုက်မှာမဟုတ်ပါဘူး။

(Laughter)

(ရယ်သံ)

DB: So you're afraid of leaks is what you're saying.

DB: ဒါဆိုပြောချင်တာက ယိုပေါက်တွေကို ကြောက်တယ်ပေါ့။

VV: Leaks are not good, but if it's a leak that's happening,

VV: ယိုပေါက်တွေက မကောင်းပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ ဖြစ်လာခဲ့ရင်တော့ သိပ်

it's not that bad because if it was really bad

အဆိုးကြီးလည်း မဟုတ်ဘူး။ သိပ်ဆိုးရင်တော့ ခုနက

you wouldn't know it, again, but --

ပြောသလို သိလိုက်မှာ မဟုတ်ဘူးပေါ့။

you know, fire in the capsule, that wouldn't be good either,

ဒီယာဉ်ထဲမှာမီးလောင်ရင်လည်း ကောင်းတာမဟုတ်ဘူး။

but it's actually a very safe submersible.

ဒါပေမဲ့ ဒါကလုံးဝစိတ်ချရတဲ့ ရေငုပ်သင်္ဘောပါ။

I like to say I don't trust a lot of things in life,

ပြောချင်တာက ဘဝမှာ များများစားစား ယုံလေ့မရှိဘူး။

but I do trust titanium, I trust math

ဒါမဲ့ သင်္ချာနဲ့ တိုက်တေနီယမ်ကိုယုံတယ်။

and I trust finite element analysis,

ဒီလောက်ကြီးမားတဲ့ ရေထုဖိအားနဲ့

which is how you figure out

အခြေနေကို ခံနိုင်ရည်ရှိမရှိ

whether or not things like this can survive

သေချာ စစ်ဆေးနိုင်တဲ့

these extraordinary pressures and conditions.

ရှိနေတဲ့ ဒြပ်စင်ခွဲခြမ်း စိတ်ဖြာမှုကို ယုံတယ်။

DB: And that sphere is so perfectly machined, right?

DB: အဲ့ကိုယ်ထည်ကလည်း ပြည့်ပြည့်စုံစုံ တပ်ဆင်ထားတယ်မလား။

This is a truly unique craft.

တကယ့်ကို ပြီးပြည့်စုံတဲ့ယာဉ်ဆိုတော့။

VV: That was the real trick --

VV: ဒါက တကယ်မသိကြတာက

is actually building a titanium sphere

တိုက်တေနီယမ်ကိုယ်ထည် တည်ဆောက်ဖို့ကို

that was accurate to within .1 percent of machine.

စက်ရဲ့ ၀.၁%အထိ တိကျရတယ်။ တိုက်တေနီယမ်က မာကျောတဲ့ သတ္ထုမျိုး

Titanium is a hard metal to work

ဆိုတာ တော်တော်များများက သတိမထား

and a lot of people haven't figured it out,

မိကြဘူး။ ကျွန်တော်တို့ကတော့ ကံကောင်းခဲ့

but we were very fortunate.

တာပေါ့။ ကျွန်တော်တို့

Our extraordinary team was able to make an almost perfect sphere,

အထူးချွန်ဆုံး အဖွဲ့က လုံးဝနီးနီး ပြီးပြည့်စုံတဲ့ ကိုယ်ထည်ကို

which when you're subjecting something to pressure,

တည်ဆောက်နိုင်ခဲ့တယ်။ ခုနခင်ဗျားပြောတဲ့ ဖိအားကိစ္စလို

that's the strongest geometry you can have.

ဂျီသြမေတြီ အများကြီး လိုတာမျိုး လိုပေါ့။

When I'm in the submersible and that hatch closes,

ရေငုပ်သင်္ဘောထဲ ဝင်ပြီး အပေါက်ကို ပိတ်လိုက်တာနဲ့

I'm confident that I'm going to go down and come back up.

ဆင်းဖို့ ပြန်တက်လာဖို့ကို ယုံကြည်ချက် ရှိပါတယ်။

DB: And that's the thing you double-check --

DB: ပြီးတော့ခင်ဗျား နှစ်ခါပြန်စစ်တယ်ဆိုတာ

that the hatch is closed?

အဲ့ အပေါက်ပိတ်ဖို့လား။

VV: There are only two rules in diving a submarine.

VV: ရေငုပ်သင်္ဘောငုပ်ဖို့ စည်းကမ်း ၂ ချက်ပဲ လိုတယ်။

Number one is close the hatch securely.

(၁) ဝင်ပေါက်ကို သေသေချာချာ ပိတ်၊

Number two is go back to rule number one.

(၂) နံပါတ် (၁) ကို ပြန်သွား။

DB: Alright so, Atlantic Ocean: check.

DB: ဟုတ်ပြီ။ ဒါဆို အတ္တလန်တစ် သမုဒ္ဒရာ ပြီးပြီ၊

Southern Ocean: check.

တောင် သမုဒ္ဒရာ ပြီးပြီ။

VV: No one has ever dived the Southern Ocean before.

VV: ဘယ်သူမှ တောင် သမုဒ္ဒရာကို မငုပ်ဖူးဘူး။

I know why.

ဘာလို့လဲဆိုတာ သိတယ်။

It's really, really hostile.

အရမ်း ကြမ်းတမ်းခက်ခဲလို့ပဲ။

The weather is awful.

ရာသီဥတုကလည်း စိတ်ပျက်စရာပဲ။

The word collision comes to mind.

ခေါင်းထဲ ထိခိုက်ပျက်ဆီးမှုဆိုတာ ပေါ်လာတယ်။

But we did that one, yes.

ဒါပေမဲ့ တစ်ခါငုပ်ဖူးပါတယ်။ အဲ့တာတွေကို

Glad that's over -- DB: Yeah --

ကျော်လွှားနိုင်ခဲ့တယ် DB: ဒါပေါ့

VV: Thank you.

ကျေးဇူးပါ။

(Applause)

(လက်ခုပ်တီးသံ)

DB: It's like you're racing through it.

DB: ဒါက ပြိုင်နေတာမျိုးနဲ့ တူမနေဘူးလား။

And now the Indian Ocean, as Kelly mentioned.

အခု Kelly ပြောသလို အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာကိုလည်း

VV: Yeah, that was three weeks ago.

VV: ဟုတ်တယ်။ လွန်ခဲ့တဲ့ ၃ ပတ်က

We were fortunate enough to actually solve the mystery.

ပဟေဠိကို ဖြေရှင်းဖို့ အကြောင်းပါလာတယ်။

If someone had asked me three weeks ago,

ကျန်ခဲ့တဲ့ ၃ ပတ်က တစ်ယောက်ယောက်ကများ

"What is the deepest point in the Indian Ocean?" --

အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာရဲ့ အနက်ဆုံး အမှတ်က ဘယ်လောက်လဲ မေးရင်

no one really knew.

ဘယ်သူမှ သိမှာ မဟုတ်ဘူး။

There were two candidates,

အဖွဲ့ဝင် ၂ ယောက်၊ တစ်ယောက်က

one off of Western Australia and one in the Java Trench.

သြစတျေးလျ အနောက်ဖက်၊ တစ်ယောက်က ဂျာဗားချောက်ထဲ ဆင်းကြတယ်။

We have this wonderful ship with a brilliant sonar.

ဒီအံ့သြဖွယ်ယာဉ်နဲ့ တိကျတဲ့ ရေအနက်အာရုံခံ ကိရိယာလည်း

We mapped both of them.

ပါတယ်။ နှစ်ခုလုံးကိုမြေပုံ

We sent landers down to the bottom and verified.

ဆွဲတယ်။ ကြမ်းပြင်ဆီကို မြေဆင်းယာဉ်လွှတ်ပြီး

It's actually in the center portion of the Java Trench,

အတည်ပြုခဲ့တယ်။ အဲ့တာက တကယ့်ကို ဘယ်သူမှ မထင်ထားခဲ့တဲ့

which is where no one thought it was.

ဂျာဗားချောက်ရဲ့ ဗဟိုပိုင်းမှာပါ။

In fact, every time we've completed one of our major dives,

ကျွန်တော်တို့လေ အကြီးစား တခါငုပ်ပြီး ပြန်လာတိုင်း

we have to run off to Wikipedia and change it

ဝီကီပီးဒီးယားကို တခါသွားပြေးပြင်ရတယ်။

because it's completely wrong.

လုံးဝကို မှားနေတာကိုး။

(Laughter)

(ရယ်သံ)

DB: So it probably takes longer to get down there

DB: ဒါဆိုရင် ဆင်းတဲ့အချိန်က

than the time you're able to spend down there?

အောက်မှာနေတဲ့ အချိန်ထက် ပိုကုန်နေနိုင်တာပေါ့။

VV: No, we actually spend quite a bit of time.

VV: မဟုတ်ဘူးဗျ။ တကယ်တေ့ာအောက်မှာ အချိန်တော်တော် ယူပါတယ်။

I have four days of oxygen supply in the vessel.

ယာဉ်ထဲမှာ လေးရက်စာ အောက်ဆီဂျင် ပါလာပြီးသား။

If I'm down there for four days,

ကျွန်တော်က ၄ ရက် ငုပ်နေလို့

something's gone so wrong I'm probably not going to use it,

တစ်ခုခုလွဲသွားမယ်ဆိုရင် သုံးလို့ရတော့မှာ မဟုတ်ဘူး။

but it's about three hours down to the deepest part of the ocean

ဒါပေမဲ့ သမုဒ္ဒရာ အနက်ဆုံးထိကို ၃ နာရီလောက်ပဲ ကြာမယ်ဆိုရင်

and then we can spend usually three or four hours

အောက်မှာ ၃၊ ၄ နာရီလောက် နေလို့ရမယ်၊

and then another three hours up.

ပြန်တက်လာဖို့ ၃ နာရီ ကျန်မယ်။

So you don't want to stay in there for more than 10 or 11 hours.

ဒါကြောင့် အထဲမှာ ၁၀၊ ၁၁ နာရီလောက်ထိ ပိုမနေချင်ဘူး ဆိုရင်တော့

It can get a little tight.

နည်းနည်းတော့ ခက်တာပေါ့။

DB: Alright, so the bottom of the Indian Ocean.

DB: ဟုတ်ပြီ။ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာကြမ်းပြင်မှာ

And this is something that no one besides you has ever seen before --

ခင်ဗျားအပြင် ဘယ်သူမှ မမြင်ဖူးသေးတာတွေ ရှိတယ်ပေါ့။

VV: This is actually imagery from one of our robotic landers.

VV: ဒါက ကျွန်တော်တို့ စက်ရုပ် မြေဆင်းယာဉ်တွေထဲက တစ်စီးက ရတဲ့ပုံပါ။

On the bottom right you can actually see a robust assfish --

ညာဖက်အောက်မှာ မြင်နေရတာက ဖင်မာငါးတဲ့၊

that's what it's actually called.

တကယ်ကြီး အဲ့လိုခေါ်တာဗျ။

(Laughter)

(ရယ်သံ)

But you can see from the left a creature that's never been seen before.

ဒါပေမဲ့ ဘယ်ဖက်မှာ မြင်နေရတဲ့ အကောင်က တခါမှ မမြင်ဖူးဘူး။

It's actually a bottom-dwelling jellyfish called a stalked ascidian,

တကယ်တော့ သူက stalked ascidian ခေါ်တဲ့ အောက်က တွဲလောင်းလေးနဲ့

and none of them have ever looked like this before.

ဂျယ်လီငါးမျိုး၊ ဘယ်သူမှလည်း မမြင်ဖူးကြဘူး။

It actually has a small child at the bottom of its stalk,

အဲ့တွဲလောင်းလေးအောက်မှာ သူ့သားလေးဗျ။

and it just drifted across beautifully.

ကူးခတ်လာတာလေးက တော်တော်လှပါတယ်။

So every single dive we have gone on,

ဒါကြောင့် နာရီပိုင်းလောက်လေးပဲ

even though we're only down there for a couple of hours,

တခါငုပ်ပြီးတိုင်း မျိုးစိတ်အသစ်

we have found three or four new species

၃၊ ၄ ခုလောက်ကတော့ တွေ့ရတက်တယ်။

because these are places that have been isolated for billions of years

ဘာလို့ဆိုတော့ နှစ်သန်းထောင်နဲ့ချီ သီးသန့်ကွဲနေတဲ့ နေရာတွေဆိုတော့

and no human being has ever been down there to film them

နမူနာယူတာ၊ ဓာတ်ပုံရိုက်တာအတွက် တခါမှ မရောက်ဖူးကြဘူး။

or take samples.

ဒါက ကျွန်တော်တို့အတွက်

And so this is extraordinary for us --

ထူးခြားသာလွန်စေတာပါ။

(Applause)

(လက်ခုပ်တီးသံ)

So what we are hoping --

ဒါကြောင့်လည်း ကျွန်တော်တို့

the main objective of our mission is to build this tool.

မျှော်လင့်နေတာက ဒီယာဉ်ကို အဓိကလုပ်ငန်းစဉ် တစ်ခုအနေနဲ့ တည်ဆောက်ဖို့ပါပဲ။

This tool is a door,

ဒီယာဉ်က တံခါးတစ်ချပ်ပါ။

because with this tool,

ဒီယာဉ်နဲ့

we'll be able to make more of them potentially

သိပ္ပံပညာရှင်တွေကို အောက်ကို

and take scientists down to do thousands of dives,

အကြိမ်ပေါင်း များစွာ ခေါ်သွားပြီး၊

to open that door to exploration

ကျွန်တော်တို့တွေ ရှိမှန်းတောင် မသိတဲ့အရာတွေကို

and find things that we had no idea even existed.

ရှာဖွေဖို့ တံခါးဖွင့်ပေးနိုင်ပါတယ်။

DB: And so more people have been to space than the bottom of the ocean.

DB: ပြီးတော့ တော်တော်များများက သမုဒ္ဒရာ အောက်ထက်စာရင် အာကာသထဲ ပိုရောက်ဖူးကြတယ်။

You're one of three.

ခင်ဗျားက အဲ့သုံးယောက်ထဲက တစ်ယောက်

You're going to up that number, you're going to give it away.

ဆိုတော့ အဲ့တာကို တိုးလာအောင်လုပ်မလား၊ ဒီလိုပဲ ထားမှာလား။

VV: Yeah, three people have dived to the bottom of the Pacific Ocean.

VV: အင်း။ ၃ယောက်ပဲ ပစိဖိတ်အောက်ကို ရောက်ဖူးသေးတယ်။၁၉၆၀မှာ USS Trieste

The USS Trieste in 1960 with two individuals.

နဲ့ နှစ်ယောက်၊ ဂျိမ်းစ်ကင်မရွန်းက ၂၀၁၂မှာ သူ့

James Cameron in 2012 with his Deep Sea Challenger --

Deep Sea Challengerနဲ့၊ ကျေးဇူး Jim၊ တကယ်မိုက်တဲ့

thank you, Jim, great sub.

ရေငုပ်သင်္ဘောပဲ။

This is a third-generation technology.

ဒါက တတိယမျိုးဆက် နည်းပညာပါ။

We're not only going to try and go down, actually in two weeks,

ဒီနှစ်ပတ်ထဲမှာ တက်ဆင်းရုံလေး လုပ်နေကြတာ မဟုတ်ဘူး။

but we're going to try and do it multiple times,

တခါမှ မလုပ်ဖူးသေးတဲ့ ထပ်ခါထပ်ခါ သွားနိုင်ဖို့

which has never been done before.

အရေးကို လုပ်နေတာပါ။ ကျွန်တော်တို့

If we can do that, we'll have proven the technology

အဲ့နည်းပညာကို သက်သေပြနိုင်ရင် ဒီတံခါးကို ဖွင့်လိုက်

and that door will not just go open, it will stay open.

နိုင်ရုံလေး မဟုတ်ပါဘူး။ ဖွင့်ထားနိုင်တော့မှာပါ။

(Applause)

(လက်ခုပ်တီးသံ) DB: အရမ်းမိုက်တယ်။

DB: Fantastic. Good luck.

ကံကောင်းပါစေ။

VV: Thank you very much. DB: Thank you.

VV: ကျေးဇူးပါဗျာ။ DB: ကျေးဇူး။

VV: Thank you all.

VV: အားလုံးကို ကျေးဇူးပါ

(Applause)

(လက်ခုပ်တီးသံ)