What's at the bottom of the ocean -- and how we're getting there | Victor Vescovo

Translator: Stefan Mitikj Reviewer: ALEKSANDAR MITEVSKI

David Biello: So Victor, what have you been up to?

Давид Биело: Па, Виктор, со што се занимаваш во последно време?

Victor Vescovo: That's the bottom of the Atlantic Ocean,

Виктор Весково: Тоа е дното на Атлантскиот Океан,

and I guess I read too much Jules Verne as a young boy,

и изгледа како дете премногу сум го читал Жил Верн,

and so for the last four years I've led a team to design and build

па последниве 4 години предводев тим кој ја конструираше

what is now the most advanced and deepest diving submersible on the planet,

најнапредната нуркачка направа на светот,

and I have the ability to personally pilot it too.

и умеам лично да управувам со неа.

So this was us in December of last year,

Ова беше декември минатата година,

for the first time -- the bottom of the Atlantic Ocean.

за прв пат - дното на Атлантскиот Океан.

DB: And nobody's seen that before right?

ДБ: Никој пред тебе не го видел ова?

That's just you. VV: No.

Само ти. ВВ: Не.

Well, now everybody else.

Но сега и сите други.

DB: Who does that?

ДБ: Кој прави вакви работи?

Like --

Па -

VV: Well, I think everyone has seen the developments in the last 10, 15 years.

ВВ: Мислам дека сите ги имаат видено напредоците во последниве 10-15 години.

You have a bunch of people that have the means to explore outer space,

Имате еден куп луѓе што имаат средства за истражување на вселената,

like SpaceX or Blue Origin --

како СпејсЕкс или Блу Ориџин

those guys --

тие луѓе.

and we're going the other direction.

Ние одиме во спротивниот правец.

So it's a wonderful era

Ова е прекрасна ера

of private individuals spending their resources

на индивидуалци кои ги трошат своите ресурси

to develop technologies that can take us to places

да се развијат технологии кои ќе нѐ носат на места

that have never been explored before,

што не биле истражени досега,

and the oceans of the world is --

а светските океани се -

it's almost a cliché to say it's 70 percent of our entire planet,

дури е клише да се каже, тие се 70 % од целата планета,

and of that, 95 percent is unexplored.

и од тоа, 95 % се неистражени.

So what we're trying to do with our expedition

Па, преку експедицијава сакаме

is to build and prove out a submersible

да конструираме и демонстрираме подводно пловило

that can go to any point on the bottom of the planet

кое може да оди до секоја точка на дното на планетата

to explore the 60 percent of this planet that is still unexplored.

за да ги истражи преостанатите 60 % кои не се истражени.

ДБ: Ти треба екстра алатка за да го направиш тоа, така?

DB: You need a pretty cool tool to do that, right?

VV: Right.

ВВ: Точно.

Now the tool is the submarine, the Limiting Factor.

Алатката е подморницата „Лимитинг фактор“.

It's a state-of-the-art vessel

Тоа е модерно пловило

supported by the support ship, the Pressure Drop.

носено од бродот за поддршка, „Прешер драп“.

It has a two-person titanium sphere, 90 millimeters-thick,

Има титаниумска сфера за две лица, дебела 90 мм,

that keeps it at one atmosphere,

што ја одржува на една атмосфера,

and it has the ability to dive repeatedly

и може во повеќе наврати да нурнува

down to the very deepest point of the ocean.

до најдлабоката точка на океанот.

DB: So like the SpaceX of ocean exploration?

ДБ: Значи како СпејсЕкс за истражување океани?

VV: Yeah, it's kind of the SpaceX of ocean exploration,

ВВ: Да, налик на СпејсЕкс за истражување океани,

but I pilot my own vehicles.

но јас управувам со моите возила.

(Laughter)

(смеа)

DB: Are you going to take Elon or...?

ДБ: Ќе го земеш со себе Илон или...?

VV: Yeah, I could take someone down there.

ВВ: Да, можам да земам некој долу.

So, Elon, if you're listening,

Па Илон, ако слушаш,

I'll give you a ride in mine if you give me a ride in yours.

ќе те повозам со моево ако ти ме повозиш со твоето.

(Laughter)

(смеа)

DB: So tell us what it's like down there.

ДБ: Па, кажи ни како е таму долу.

I mean, we're talking about a place where the pressure is so intense

Зборуваме за место каде притисокот е многу силен.

that it's like putting an Eiffel Tower on your toe.

Тоа е како да ја ставиш Ајфеловата кула врз прстот на ногата.

VV: It's more than that.

ВВ: Посилен е и од тоа.

It's about 16,000 psi.

Околу 16,000 паскали.

So the issue is that we have this titanium sphere

Имаме титаниумска сфера

that allows us to go down to these extreme depths

која овозможува повторливо нурнување до екстремни длабочини

and come up repeatedly.

и испливување.

That's never been done before.

Тоа досега не е направено.

The Challenger Deep has been dived twice,

„Челинџер дип“ бил нурнат двапати,

once in 1960 and once in 2012 by James Cameron,

еднаш во 1960 и еднаш во 2012 г., од Џејмс Камерон.

and they went down and came back up and those were experimental craft.

Тие се спуштија и се вратија горе. Тоа беше експериментално пловило.

This is the first commercially certified submersible

Ова е првото комерцијално одобрено подводно пловило

that can go up and down thousands of times with two people,

кое може да оди горе-долу илјадници пати со две лица,

including a scientist.

вклучувајќи научник.

We're very proud that we took down

Горди сме што го однесовме долу

the deepest-diving British citizen in history

Британецот кој има нурнато најдлабоко

just three weeks ago, Dr. Alan Jamieson of Newcastle University

пред 3 недели, Др. Алан Џејмисон од универзитетот Њукасл.

who was down with us on the Java Trench.

Тој беше долу со нас, кај Јаванската бразда.

DB: So, not too much freaks you out, is what I'm guessing.

ДБ: Па, не те плашат многу работи, претпоставувам.

VV: Well, it's a lot different to go diving.

ВВ: Па, многу е поинаку да се нурка.

If you're claustrophobic, you do not want to be in the submarine.

Ако си клаустрофобичен, не би сакал да си во подморницата.

We go down quite a distance

Одиме прилично длабоко

and the missions typically last eight to nine hours in a confined space.

и мисиите траат од 8 до 9 часа во затворен простор.

It's very different from the career I had previously

Поразлично е од мојата претходна кариера,

which was mountain climbing where you're in open spaces,

искачување на планини, каде имате отворен простор,

the wind is whipping, it's very cold.

каде ветрот дува и е многу студено.

This is the opposite. It's much more technical.

Ова е обратно. Ова е многу потехничко.

It's much more about precision in using the instruments

Овде многу поважна е прецизноста при употреба на инструментите

and troubleshooting anything that can go wrong.

и решавање на сите евентуални проблеми.

But if something really goes wrong in the submersible,

Но ако нешто тргне наопаку во пловилото,

you're not going to know it.

нема да знаете.

(Laughter)

(смеа)

DB: So you're afraid of leaks is what you're saying.

ДБ: Сакаш да кажеш, се плашиш од пукнатини.

VV: Leaks are not good, but if it's a leak that's happening,

ВВ: Пукнатините не чинат, но ако се случат,

it's not that bad because if it was really bad

не е толку страшно. Кога би било страшно,

you wouldn't know it, again, but --

не би знаеле.

you know, fire in the capsule, that wouldn't be good either,

Ни пожар во капсулата не чини.

but it's actually a very safe submersible.

Всушност, ова е многу безбедно пловило.

I like to say I don't trust a lot of things in life,

Јас не верувам на многу работи во животот,

but I do trust titanium, I trust math

но му верувам на титаниумот, математиката,

and I trust finite element analysis,

и верувам во анализа на конечни елементи,

which is how you figure out

што е начин на утврдување

whether or not things like this can survive

дали работи како оваа ќе ги преживеат

these extraordinary pressures and conditions.

овие неверојатни притисоци и услови.

DB: And that sphere is so perfectly machined, right?

ДБ: А оваа сфера е совршено направена, така?

This is a truly unique craft.

Ова е навистина уникатно пловило.

VV: That was the real trick --

ВВ: Тоа е трикот -

is actually building a titanium sphere

правење на титаниумска сфера

that was accurate to within .1 percent of machine.

прецизна во граници на 0.1%

Titanium is a hard metal to work

Титаниум е тежок метал за работа

and a lot of people haven't figured it out,

и многу луѓе не го разбираат,

but we were very fortunate.

но ние имавме многу среќа.

Our extraordinary team was able to make an almost perfect sphere,

Нашиот извонреден тим успеа да направи речиси совршена сфера.

which when you're subjecting something to pressure,

Кога се подложува нешто под притисок,

that's the strongest geometry you can have.

тоа е најцврстата геометрија што можете да ја имате.

When I'm in the submersible and that hatch closes,

Кога сум во пловилото, кога се затвора отворот,

I'm confident that I'm going to go down and come back up.

уверен сум дека ќе нурнам и ќе се вратам назад.

DB: And that's the thing you double-check --

ДБ: Двапати проверуваш дали отворот е затворен?

that the hatch is closed?

ВВ: Има само две правила при нуркање со подморница.

VV: There are only two rules in diving a submarine.

Број еден: цврсто затвори го отворот.

Number one is close the hatch securely.

Број два: врати се на правилото број еден.

Number two is go back to rule number one.

DB: Alright so, Atlantic Ocean: check.

ДБ: Значи, Атлантски Океан: поминато.

Southern Ocean: check.

Јужен Океан: поминато.

VV: No one has ever dived the Southern Ocean before.

ВВ: Никој нема нуркано во Јужниот Океан претходно.

I know why.

Знам и зошто.

It's really, really hostile.

Навистина е непријателски.

The weather is awful.

Времето е одвратно.

The word collision comes to mind.

Зборот „судир“ ми паѓа на памет.

But we did that one, yes.

Но, и тоа го направивме, да.

Glad that's over -- DB: Yeah --

Мило ми е што заврши - ДБ: Да -

VV: Thank you.

ВВ: Благодарам.

(Applause)

(аплауз)

DB: It's like you're racing through it.

ДБ: Како да јурите низ него.

And now the Indian Ocean, as Kelly mentioned.

И сега Индискиот Океан, како што спомна Кели.

VV: Yeah, that was three weeks ago.

ВВ: Да, тоа беше пред три недели.

We were fortunate enough to actually solve the mystery.

Имавме доволно среќа всушност да ја решиме мистеријата.

If someone had asked me three weeks ago,

Ако некој ме прашаше пред три недели,

"What is the deepest point in the Indian Ocean?" --

„Која е најдлабоката точка во Индискиот Океан?" -

no one really knew.

никој не знаеше.

There were two candidates,

Имаше двајца кандидати,

one off of Western Australia and one in the Java Trench.

еден кај Западна Австралија и еден во Јаванската бразда.

We have this wonderful ship with a brilliant sonar.

Имаме прекрасен брод со извонреден сонар.

We mapped both of them.

Испративме сонди на дното и проверивме.

We sent landers down to the bottom and verified.

It's actually in the center portion of the Java Trench,

Всушност, се наоѓа во центарот на Јаванската бразда,

which is where no one thought it was.

каде никој не помисли дека е.

In fact, every time we've completed one of our major dives,

Секојпат кога ќе завршевме со едно од главните нуркања,

we have to run off to Wikipedia and change it

моравме да одиме на Википедија и да коригираме,

because it's completely wrong.

затоа што беше неточно.

(Laughter)

(смеа)

DB: So it probably takes longer to get down there

ДБ: Веројатно спуштањето трае подолго

than the time you're able to spend down there?

отколку престојот долу?

VV: No, we actually spend quite a bit of time.

VV: Не, ние долу остануваме всушност доста долго.

I have four days of oxygen supply in the vessel.

Во пловилото имам кислород за 4 дена.

If I'm down there for four days,

Ако сум долу 4 дена,

something's gone so wrong I'm probably not going to use it,

и нешто тргне наопаку, веројатно нема да го искористам.

but it's about three hours down to the deepest part of the ocean

Спуштањето до најдлабокиот дел на океанот трае околу 3 часа,

and then we can spend usually three or four hours

па остануваме долу околу 3-4 часа

and then another three hours up.

и уште 3 часа до површината.

So you don't want to stay in there for more than 10 or 11 hours.

Не треба да се останува таму повеќе од 10 или 11 часа.

It can get a little tight.

ДБ: Добро. Дното на Индискиот Океан.

DB: Alright, so the bottom of the Indian Ocean.

And this is something that no one besides you has ever seen before --

Ова е нешто што никој, освен ти, го нема видено.

VV: This is actually imagery from one of our robotic landers.

VV: Ова се слики од една од нашите сонди.

On the bottom right you can actually see a robust assfish --

На дното десно можете да видите „газриба“ -

that's what it's actually called.

така всушност се вика.

(Laughter)

(смеа)

But you can see from the left a creature that's never been seen before.

Но од лево се гледа суштество кое никогаш не било видено.

It's actually a bottom-dwelling jellyfish called a stalked ascidian,

Тоа е, всушност медуза што живее на дното наречена трупест асцидијан,

and none of them have ever looked like this before.

и ниедна не изгледала вака порано.

It actually has a small child at the bottom of its stalk,

Всушност има мало дете на дното на нејзиниот труп.

and it just drifted across beautifully.

Едноставно си отплива.

So every single dive we have gone on,

При секое нуркање,

even though we're only down there for a couple of hours,

иако сме само долу само неколку часа,

we have found three or four new species

откриваме 3-4 нови видови,

because these are places that have been isolated for billions of years

затоа што овие места биле изолирани милијарди години

and no human being has ever been down there to film them

и ниту еден човек досега не било таму за да ги снима

or take samples.

или зема примероци.

And so this is extraordinary for us --

Ова е извонредно за нас -

(Applause)

(аплауз)

So what we are hoping --

Се надеваме -

the main objective of our mission is to build this tool.

главната цел на нашата мисија е да се направи оваа алатка.

This tool is a door,

Оваа алатка е врата,

because with this tool,

затоа што со оваа алатка,

we'll be able to make more of them potentially

ќе може да направиме и други такви

and take scientists down to do thousands of dives,

и да ги однесеме научниците долу на 1000 нуркања

to open that door to exploration

да ја отворат вратата на истражувањето

and find things that we had no idea even existed.

и да најдат работи што немавме поим дека постојат.

DB: And so more people have been to space than the bottom of the ocean.

ДБ: Повеќе луѓе биле во вселената отколку на дното на океанот.

You're one of three.

Ти си еден од трите.

You're going to up that number, you're going to give it away.

Ќе го зголемиш тој број.

VV: Yeah, three people have dived to the bottom of the Pacific Ocean.

ВВ: Да, три лица имаат нурнато до дното на Тихиот океан.

The USS Trieste in 1960 with two individuals.

УСС Трст во 1960 година со две лица.

James Cameron in 2012 with his Deep Sea Challenger --

Џејмс Камерон во 2012 со неговиот Дип Си Џелинџер -

thank you, Jim, great sub.

благодарам, Џим.

This is a third-generation technology.

Ова е технологија од третата генерација.

We're not only going to try and go down, actually in two weeks,

Ние не само што ќе одиме долу за две недели,

but we're going to try and do it multiple times,

туку и ќе се обидеме да го сториме тоа повеќепати.

which has never been done before.

Ако успееме, ќе ја докажеме технологијата

If we can do that, we'll have proven the technology

и таа врата не само што ќе се отвори, туку и ќе остане отворена.

and that door will not just go open, it will stay open.

(Applause)

(аплауз)

DB: Fantastic. Good luck.

ДБ: Фантастично. Со среќа.

VV: Thank you very much. DB: Thank you.

ВВ: Благодарам многу. ДБ: Благодарам.

VV: Thank you all.

ВВ: Благодарам на сите.

(Applause)

(аплауз)