What's at the bottom of the ocean -- and how we're getting there | Victor Vescovo

Çeviri: Cihan Ekmekçi Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

David Biello: So Victor, what have you been up to?

David Biello: Peki Victor, neler yaptın?

Victor Vescovo: That's the bottom of the Atlantic Ocean,

Victor Vescovo: Burası Atlantik Okyanusu'nun dibi

and I guess I read too much Jules Verne as a young boy,

ve sanırım gençken çok fazla Jules Verne okumuşum,

and so for the last four years I've led a team to design and build

böylece son dört yıldır gezegendeki en gelişmiş ve en derine dalabilen

what is now the most advanced and deepest diving submersible on the planet,

denizaltıyı tasarlayıp inşa eden ekibe liderlik ettim,

and I have the ability to personally pilot it too.

üstelik bu denizaltıyı kullanabiliyorum da.

So this was us in December of last year,

Bu, geçen sene Aralık ayında biz,

for the first time -- the bottom of the Atlantic Ocean.

ilk kez -- Atlantik Okyanusu'nun dibi.

DB: And nobody's seen that before right?

DB: Bunu daha önce kimse görmedi, öyle mi?

That's just you. VV: No.

Sadece sen gördün. VV: Hayır.

Well, now everybody else.

Tabii, şimdi herkes.

DB: Who does that?

DB: Bunu kim yapar?

Like --

Yani --

VV: Well, I think everyone has seen the developments in the last 10, 15 years.

VV: Bence herkes son 10-15 sene içindeki gelişimin farkındadır.

You have a bunch of people that have the means to explore outer space,

Dış uzayı keşfedebilecek araçları olan bir sürü insan var,

like SpaceX or Blue Origin --

mesela SpaceX ya da Blue Origin --

those guys --

ve biz farklı bir yöne yol alıyoruz.

and we're going the other direction.

Şahısların, kaynaklarını bizi daha önce keşfedilmemiş yerlere götürecek

So it's a wonderful era

of private individuals spending their resources

to develop technologies that can take us to places

teknolojiyi geliştirmek için harcadıkları harika bir çağdayız.

that have never been explored before,

and the oceans of the world is --

Ve dünyadaki okyanuslar...

it's almost a cliché to say it's 70 percent of our entire planet,

neredeyse klişe ama tüm gezegenimizin yüzde 70'i

and of that, 95 percent is unexplored.

ve bunun yüzde 95'i keşfedilmemiş.

So what we're trying to do with our expedition

Bizim de bu keşifle yapmaya çalıştığımız şey,

is to build and prove out a submersible

bir denizaltı inşa ederek

that can go to any point on the bottom of the planet

onun gezegenin en dibinde her bir noktaya gidebileceğini kanıtlamak

to explore the 60 percent of this planet that is still unexplored.

ve böylece bu gezegenin hâlâ keşfedilmemiş yüzde 60'ını keşfetmek.

DB: You need a pretty cool tool to do that, right?

DB: Bunun için bayağı iyi bir alet gerek, değil mi?

VV: Right.

VV: Doğru.

Now the tool is the submarine, the Limiting Factor.

Bu araç tabii ki denizaltı, Limiting Factor.

It's a state-of-the-art vessel

Teknoloji harikası bir araç

supported by the support ship, the Pressure Drop.

ve destek gemisi Pressure Drop tarafından destekleniyor.

It has a two-person titanium sphere, 90 millimeters-thick,

90 mm kalınlığında iki kişilik titanyum bir katmana sahip,

that keeps it at one atmosphere,

bu onu bir atmosferde tutuyor

and it has the ability to dive repeatedly

ve okyanusun en derin noktasına defalarca dalabilicek güce sahip.

down to the very deepest point of the ocean.

DB: So like the SpaceX of ocean exploration?

DB: Yani okyanusu keşfeden SpaceX gibi bir şey?

VV: Yeah, it's kind of the SpaceX of ocean exploration,

Evet, okyanus keşfeden SpaceX gibi

but I pilot my own vehicles.

ama ben kendi aracımı kendim sürüyorum.

(Laughter)

(Gülme sesleri)

DB: Are you going to take Elon or...?

Elon'u alacak mısın yoksa?

VV: Yeah, I could take someone down there.

VV: Evet, herhangi bir kişiyi alabilirim.

So, Elon, if you're listening,

Elon, şu an bunu izliyorsan

I'll give you a ride in mine if you give me a ride in yours.

eğer seninkilere beni bindirirsen ben de seni bindiririm.

(Laughter)

(Gülme sesleri)

DB: So tell us what it's like down there.

DB: Bize aşağısının nasıl bir yer olduğunu anlatsana.

I mean, we're talking about a place where the pressure is so intense

Basıncın öyle yoğun olduğu bir yerden bahsediyoruz ki

that it's like putting an Eiffel Tower on your toe.

Eyfel Kulesi'ni ayak parmağına koymak gibi.

VV: It's more than that.

VV: Ondan daha fazla.

It's about 16,000 psi.

Yaklaşık 1000 atm.

So the issue is that we have this titanium sphere

Olay şu ki bizim, bizi ekstrem derinliklere

that allows us to go down to these extreme depths

defalarca kez inip çıkmamızı sağlayan titanyum bir katmanımız var.

and come up repeatedly.

That's never been done before.

Bu daha önce hiç yapılmadı.

The Challenger Deep has been dived twice,

The Challenger Deep, 1960 ve 2012 yıllarında

once in 1960 and once in 2012 by James Cameron,

James Cameron tarafından iki kez daldırıldı.

and they went down and came back up and those were experimental craft.

Aşağı indi ve yukarı geri çıktı, bunlar deneysel gemilerdi.

This is the first commercially certified submersible

Bu, bir bilim insanı dahil iki kişiyle

that can go up and down thousands of times with two people,

binlerce kez dalıp çıkabilen ticari sertifikalı ilk denizaltı.

including a scientist.

We're very proud that we took down

Şunu da söylemekten gurur duyuyorum ki

the deepest-diving British citizen in history

sadece üç hafta önce tarihte en derine dalan ilk İngiliz,

just three weeks ago, Dr. Alan Jamieson of Newcastle University

Newcastle Üniversite'sinden Dr. Alan Jamieson

who was down with us on the Java Trench.

Java Trench'te bizimle aşağıdaydı.

DB: So, not too much freaks you out, is what I'm guessing.

DB: O zaman tahmin ediyorum, çok fazla şey seni korkutmuyor.

VV: Well, it's a lot different to go diving.

VV: Dalmak çok daha farklı bir şey.

If you're claustrophobic, you do not want to be in the submarine.

Eğer klostrofobikseniz denizaltının içinde olmak istemezsiniz.

We go down quite a distance

Oldukça uzun bir mesafe gidiyoruz

and the missions typically last eight to nine hours in a confined space.

ve görevler genel olarak kapalı bir alanda 8 ile 9 saat sürüyor.

It's very different from the career I had previously

Daha önceki kariyerimden epey farklı,

which was mountain climbing where you're in open spaces,

dağcılıktan bahsediyorum, açık alanlardasınız,

the wind is whipping, it's very cold.

rüzgâr şiddetli ve hava çok soğuk.

This is the opposite. It's much more technical.

Bu tam tersi, çok daha teknik.

It's much more about precision in using the instruments

Bu daha çok kullandığınız aletlerdeki hassasiyetle

and troubleshooting anything that can go wrong.

ve çıkabilecek sorunları çözmekle alakalı.

But if something really goes wrong in the submersible,

Ama denizaltında bir şey gerçekten ters giderse

you're not going to know it.

bunu bilemezsiniz.

(Laughter)

(Gülme sesleri)

DB: So you're afraid of leaks is what you're saying.

DB: Yani sızıntılardan korktuğunu söylüyorsun.

VV: Leaks are not good, but if it's a leak that's happening,

VV: Sızıntılar iyi değil ama eğer olan şey bir sızıntıysa

it's not that bad because if it was really bad

o kadar kötü değil çünkü o kadar kötü olsaydı

you wouldn't know it, again, but --

yine bilemezdiniz. Ama --

you know, fire in the capsule, that wouldn't be good either,

Ateş çıkması da pek iyi bir şey değil

but it's actually a very safe submersible.

ama gerçekten çok güvenli bir denizaltı.

I like to say I don't trust a lot of things in life,

Söylemek isterim ki hayatımda çok fazla şeye güvenmem

but I do trust titanium, I trust math

ama titanyuma güvenirim, matematiğe,

and I trust finite element analysis,

sonlu eleman analizine güvenirim

which is how you figure out

ki bunlar sayesinde

whether or not things like this can survive

bu gibi şeylerin olağanüstü basınç ve koşulları dayanıklılığını görüyorsunuz.

these extraordinary pressures and conditions.

DB: And that sphere is so perfectly machined, right?

DB: Ve bu küre kusursuz işlendi, değil mi?

This is a truly unique craft.

Gerçekten eşsiz bir gemi.

VV: That was the real trick --

VV: Zor olan aslında oydu --

is actually building a titanium sphere

Makinenin %99'u kadar benzeyen bir titanyum küresi yapmak.

that was accurate to within .1 percent of machine.

Titanium is a hard metal to work

Titanyum, çalışılması zor bir metal

and a lot of people haven't figured it out,

çoğu kişi nasıl çalışılacağını anlayamadı

but we were very fortunate.

ama biz çok şanslıydık.

Our extraordinary team was able to make an almost perfect sphere,

Olağanüstü ekibimiz neredeyse kusursuz küreyi yapabildi

which when you're subjecting something to pressure,

ki bir şeyi basınca tabi tuttuğunuzda

that's the strongest geometry you can have.

en güçlü geometriyi elde edebilirsiniz.

When I'm in the submersible and that hatch closes,

Denizaltıya girdiğimde ve o kapak kapandığında

I'm confident that I'm going to go down and come back up.

aşağı inip yukarı geri çıkacağımdan eminim.

DB: Bu da iki kez kontrol ettiğiniz şey kapağın kapalı olması.

DB: And that's the thing you double-check --

that the hatch is closed?

VV: Denizaltıyla dalmanın sadece iki kuralı var.

VV: There are only two rules in diving a submarine.

Birincisi kapağı güvenli kapamak.

Number one is close the hatch securely.

İkincisi ise birinci kuralı tekrar etmek.

Number two is go back to rule number one.

DB: Tamam o zaman, Atlantik Okyanusu: Tamam.

DB: Alright so, Atlantic Ocean: check.

Southern Ocean: check.

Güney Okyanusu: Tamam.

VV: No one has ever dived the Southern Ocean before.

VV: Daha önce kimse Güney Okyanusu'na dalmadı.

I know why.

Sebebini biliyorum.

It's really, really hostile.

Koşulların orada çok zor.

The weather is awful.

Hava çok kötü.

The word collision comes to mind.

Çarpışma kelimesi akla geliyor.

But we did that one, yes.

Ama evet, oraya daldık.

Glad that's over -- DB: Yeah --

Bittiğine sevindim. DB: Evet --

VV: Thank you.

VV: Teşekkürler

(Applause)

(Alkışlar)

DB: It's like you're racing through it.

DB: Yarışıyor gibisiniz.

And now the Indian Ocean, as Kelly mentioned.

Şimdi de Kelly'nin bahsettiği Hint Okyanusu.

VV: Yeah, that was three weeks ago.

VV: Evet, o üç hafta önceydi.

We were fortunate enough to actually solve the mystery.

Gizemi çözme konusunda şanslıydık.

If someone had asked me three weeks ago,

Biri üç hafta önce bana şunu sorsaydı,

"What is the deepest point in the Indian Ocean?" --

"Hint Okyanusu'nun en derin noktası neresi?"

no one really knew.

bunu kimse cevaplayamazdı.

There were two candidates,

İki aday vardı.

one off of Western Australia and one in the Java Trench.

Biri Batı Avustralya, diğeri ise Java Trench.

We have this wonderful ship with a brilliant sonar.

Çok iyi bir sonarı olan harika bir gemimiz var.

We mapped both of them.

İkisini de işaretledik.

We sent landers down to the bottom and verified.

Keşif araçlarını aşağı gönderdik ve doğruladık.

It's actually in the center portion of the Java Trench,

Aslında Java Trench'in orta bölgesinde,

which is where no one thought it was.

ki kimse orada olduğunu düşünmemişti.

In fact, every time we've completed one of our major dives,

Aslında büyük dalışlarımızdan birini her gerçekleştirdiğimizde

we have to run off to Wikipedia and change it

Vikipedi'ye girip değiştirmek zorunda kalıyoruz.

because it's completely wrong.

Çünkü tamamen yanlış.

(Laughter)

(Gülme sesleri)

DB: So it probably takes longer to get down there

DB: Muhtemelen oraya dalmak

orada harcayabildiğiniz zamandan daha çok vakit alıyor değil mi?

than the time you're able to spend down there?

VV: No, we actually spend quite a bit of time.

VV: Hayır, aslında bayağı vakit geçiriyoruz.

I have four days of oxygen supply in the vessel.

Kabinde dört gün yetecek kadar oksijen desteğim var.

If I'm down there for four days,

Eğer dört gün boyunca oradaysam

something's gone so wrong I'm probably not going to use it,

ve bir şeyler çok kötü gittiyse muhtemelen kullanmayacağım

but it's about three hours down to the deepest part of the ocean

ama okyanusun en derinine inmek genelde üç saat civarı sürüyor

and then we can spend usually three or four hours

ve sonra genelde 3 veya 4 saat aşağıda kalıyoruz

and then another three hours up.

ve sonra üç saat de yukarı.

So you don't want to stay in there for more than 10 or 11 hours.

Yani orada 10-11 saatten fazla kalmak istemezsiniz.

Dar gelmeye başlayabiliyor.

It can get a little tight.

DB: Tamam, o zaman işte Hint Okyanusu'nun dibi

DB: Alright, so the bottom of the Indian Ocean.

ve bu senin dışında başka kimsenin görmediği bir şey.

And this is something that no one besides you has ever seen before --

VV: This is actually imagery from one of our robotic landers.

VV: Bu fotoğraf aslında keşif araçlarımızdan birinin.

On the bottom right you can actually see a robust assfish --

Sağ altta güçlü bir assfish görebilirsiniz --

that's what it's actually called.

gerçekten adı böyle.

(Laughter)

(Gülme sesleri)

But you can see from the left a creature that's never been seen before.

Ama sol tarafta daha önce görülmemiş bir canlıyı görebilirsiniz.

It's actually a bottom-dwelling jellyfish called a stalked ascidian,

Bu aslında dikenli ascedian denen, yer altında yaşayan denizanası

and none of them have ever looked like this before.

ve hiçbiri daha önce böyle görünmemişti.

It actually has a small child at the bottom of its stalk,

Dikenin altında küçük bir yavrusu var aslında

and it just drifted across beautifully.

ve karşıya doğru güzelce kaymıştı.

So every single dive we have gone on,

Bugüne kadar gittiğimiz her dalışta,

even though we're only down there for a couple of hours,

birkaç saat kalsak bile,

we have found three or four new species

üç veya dört yeni tür keşfettik

because these are places that have been isolated for billions of years

çünkü bu yerler milyarlarca yıldır görülmemiş yerler

and no human being has ever been down there to film them

bugüne kadar hiç kimse aşağı inip onları kayda almadı

or take samples.

ya da örnekler almadı.

And so this is extraordinary for us --

Ve bu bizim için olağanüstü --

(Applause)

(Alkışlar)

So what we are hoping --

Umduğumuz şey --

the main objective of our mission is to build this tool.

görevimizin asıl amacı bu aleti inşa etmek.

This tool is a door,

Bu alet bir kapı

because with this tool,

çünkü bu aletle,

we'll be able to make more of them potentially

daha çoklarını yapabileceğiz

and take scientists down to do thousands of dives,

ve bilim insanlarını binlerce defa daldırıp

to open that door to exploration

keşif kapılarını açmalarını

and find things that we had no idea even existed.

ve varlığından bile haberdar olmadığımız şeyler bulabilecekler.

DB: And so more people have been to space than the bottom of the ocean.

DB: Yani insanlar denizin dibinden çok uzaya gittiler.

You're one of three.

Sen üçünden birisin.

Bu sayıyı arttıracaksın. Bu şansı vereceksin.

You're going to up that number, you're going to give it away.

VV: Evet, üç kişi Pasifik Okyanusu'nun dibine daldı.

VV: Yeah, three people have dived to the bottom of the Pacific Ocean.

İki kişiyle 1960'da USS Trieste

The USS Trieste in 1960 with two individuals.

James Cameron in 2012 with his Deep Sea Challenger --

2012'de Deep Sea Challenger'ı ile James Cameron --

teşekkürler Jim, güzel denizaltı.

thank you, Jim, great sub.

This is a third-generation technology.

Bu 3. jenerasyon bir teknoloji.

We're not only going to try and go down, actually in two weeks,

Sadece aşağı inmeyi değil, aslında iki hafta içinde

but we're going to try and do it multiple times,

birkaç kez dalıp çıkmayı deneyeceğiz

ki bu daha hiç denenmedi.

which has never been done before.

If we can do that, we'll have proven the technology

Eğer bunu yapabilirsek teknolojiyi kanıtlamış olacağız

and that door will not just go open, it will stay open.

ve o kapı açılmakla kalmayacak, hep açık kalacak.

(Applause)

(Alkışlar)

DB: Fantastic. Good luck.

DB: Harika, bol şans.

VV: Çok teşekkürler. DB: Ben teşekkür ederim.

VV: Thank you very much. DB: Thank you.

VV: Thank you all.

VV: Hepinize teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)