Why we ignore obvious problems — and how to act on them | Michele Wucker

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

So what if there were a highly obvious problem

ဒီတော့ သင်တို့ရှေ့မှောက်မှာ အတော်ကြီး သိသာတဲ့ ပြဿနာတစ်ခု

right in front of you?

ရှိနေတယ်ဆိုရင်ပေါ့။

One that everyone was talking about,

လူတိုင်းပြောနေကြတဲ့ တစ်ခု၊

one that affected you directly.

သင်တို့ကို တိုက်ရိုက် သက်ရောက်တဲ့ တစ်ခု၊

Would you do everything within your power to fix things

ပိုဆိုးမလာခင် ဒါတွေကို ပြင်ဆင်ဖို့ ကိုယ်တွင်းမှာရှိတဲ့

before they got worse?

စွမ်းအားမှန်သမျှနဲ့ လုပ်ကြမလား။

Don't be so sure.

ဒီလောက် မသေချာစမ်းပါနဲ့။

We are all much more likely than any of us would like to admit

ကျွန်မတို့အားလုံးဟာ ကိုယ့်မျက်လုံး ရှေ့တည့်တည့်မှာရှိတာကို

to miss what's right in front of our eyes.

လွဲချော်တာ ဝန်ခံဖို့က ပိုဖြစ်နိုင်ခြေရှိပါတယ်။​ေ

And in fact,

တကယ်တမ်းက

we're sometimes most likely to turn away from things

တစ်ခါတစ်ရံမှာ ကျွန်မတို့ဟာ ထုံးစံအတိုင်း အခြေအနေတွေကထွက်ပြေးဖို့ ပိုများတာက

precisely because of the threat that they represent to us,

၎င်းတို့က လုပ်ငန်းမှာ၊ ဘဝမှာ၊ လောကထဲမှာ ကျွန်မတို့ကို ကိုယ်စားပြုတဲ့

in business, life and the world.

ခြိမ်းခြောက်မှုကြောင့်ပါ။

So I want to give you an example from my world, economic policy.

ဒီတော့ ကျွန်မရဲ့လောက၊ စီးပွားရေး မူဝါဒကနေ နမူနာတစ်ခု ပေးချင်တယ်။

So when Alan Greenspan was head of the Federal Reserve,

Alan Greenspan က Federal Reserve ရဲ့ ဦးစီးဖြစ်တုန်းက

his entire job was to watch out for problems in the US economy

သူ့အလုပ်တစ်ခုလုံးက US စီးပွားရေးမှာရှိတဲ့ ပြဿနာတွေကို စောင့်ကြည့်ပြီး

and to make sure that they didn't spin out of control.

ထိန်းချုပ်မှုထဲကနေ လွင့်မထွက်အောင် သေချာစေဖို့ပါ။

So, after 2006,

ဒါနဲ့ ၂၀၀၆ အလွန်မှာ

when real estate prices peaked,

အိမ်ခြံမြေစျေးတွေ ခေါင်ခိုက်တော့

more and more and more respected leaders and institutions

တိုးတိုးလာနေတဲ့ လူရိုသေရှင်ရိုသေ ခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေဟာ

started to sound the alarm bells

စွန့်စားရတဲ့ ချေးငှားခြင်းနဲ့

about risky lending and dangerous market bubbles.

ဘေးများတဲ့ စျေးကွက် ပူဖောင်းတွေအကြောင်း အချက်ပေးခေါင်းလောင်းတွေ စတီးကြတယ်။

As you know, in 2008 it all came tumbling down.

သိတဲ့အတိုင်း ၂၀၀၈ မှာ အားလုံးဟာ ဒယီးဒယိုင်ဖြစ်ကုန်တယ်။

Banks collapsed,

ဘဏ်တွေ ပြိုလဲတယ်၊

global stock markets lost nearly half their value,

ကမ္ဘာ့ စတော့စျေးကွက်တွေဟာ ၎င်းတို့တန်ဖိုး တစ်ဝက်နီးနီး ဆုံးရှုံးတယ်။

millions and millions of people lost their homes to foreclosure.

သိန်းသန်းချီတဲ့ လူတွေဟာ သူတို့အိမ်တွေကို နှုတ်ရွေးခွင့် ပိတ်ပင်မှုမှာ ဆုံးသွားတယ်။

And at the bottom,

အောက်ခြေမှာတော့

nearly one in 10 Americans was out of work.

အမေရိကန် ၁၀ ဦးမှာ ၁ ဦးဟာ အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်ခဲ့တယ်။

So after things calmed down a little bit,

ဒါနဲ့ အခြေအနေတွေ နည်းနည်း ငြိမ်သွားပြီးနောက်မှာ

Greenspan and many others came out with a postmortem and said,

Greenspan နဲ့အခြားသူတွေဟာ အကုန်လုံးပြီးမှ ထွက်ပြောတာက

"Nobody could have predicted that crisis."

"ဒီအကျပ်အတည်းကို ဘယ်သူမှ ကြိုမပြောနိုင်ဘူး"

They called it "a black swan."

ဒါကို "ငန်းနက်တစ်ကောင်"လို့ခေါ်တယ်။"

Something that was unimaginable,

စိတ်ကူးလို့မရနိုင်တဲ၊ ကြိုမမြင်နိုင်တဲ့၊

unforeseeable and completely improbable.

လုံးဝ မဖြစ်တန်တဲ့ တစ်ခုခုပေါ့။

A total surprise.

လုံးဝ အံသြစရာတစ်ခုပါ။

Except it wasn't always such a surprise.

ဒီလို အံသြစရာ အမြဲမရှိတာက လွဲရင်ပေါ့လေ။

For example, my Manhattan apartment nearly doubled in value

ဥပမာ ကျွန်မရဲ့ မက်ဟာတန် တိုက်ခန်းဟာ လေးနှစ်မရှိခင်အတွင်း

in less than four years.

တန်ဖိုး နှစ်ဆနီးနီးဖြစ်ခဲ့တယ်။

I saw the writing on the wall and I sold it.

နံရံမှာ ရေးထားတာတွေတော့ ရောင်းလိုက်တယ်လေ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

So, a lot of other people also saw the warning,

အခြားလူများစွာလည်း သတိပေးချက်ကို မြင်ခဲ့တယ်၊

spoke out publicly

လူသိရှင်ကြား ပြောခဲ့ပေမဲ့

and they were ignored.

လျစ်လျူရှုခံခဲ့ရတယ်။

So we didn't know exactly what the crisis was going to look like,

ဒါကြောင့် အကျပ်အတည်းက ဘယ်လိုပုံ ပေါက်ခဲ့မယ်ဆိုတာ အတိအကျ မသိခဲ့ဘူး၊

not the exact parameters,

တိကျတဲ့သတ်မှတ်ဘောင်မဟုတ်ပေမဲ့

but we could all tell

ကျွန်မတို့ အားလုံး ပြောနိုင်တာက

that the thing coming at us was as dangerous, visible and predictable

မီးခိုးရောင် ကြံ့ကြီးဟာ ကျွန်မတို့ဆီ ပြေးလာသလို ကျွန်မတို့ဆီလာနေတဲ့အရာက

as a giant gray rhino charging right at us.

အန္တရာယ်ရှိတဲ့၊မြင်နိုင်တဲ့၊ ကြိုပြောနိုင်တဲ့ အရာဆိုတာပါ။

The black swan lends itself

ကျွန်မတို့ဆီမှာ အနာဂတ်တွေအတွက်

to the idea that we don't have power over our futures.

အစွမ်းမရှိဘူးဆိုတဲ့စိတ်ကူးအတွက် ငန်းနက်က သင့်တော်ပါတယ်။

And unfortunately, the less control that we think we have,

ပြီးတော့ ကံဆိုးတာက ကျွန်မတိုမှာရှိတယ် ထင်တာကို ထိန်းချုပ်မှုနည်းလေ၊

the more likely we are to downplay it

ဒါကို ဘေးချိတ်ဖို့၊

or ignore it entirely.

လုံးဝကို လျစ်လျူရှုဖို့ ပိုမဖြစ်နိုင်လေပါ။

And this dangerous dynamic masks another problem:

ဒီအန္တရာယ်ရှိတဲ့ အင်အားက နောက်ထပ် ပြဿနာ ဖန်တီးတယ်၊

that most of the problems that we're facing

ကျွန်မတို့ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ ပြဿနာအများစုဟာ

are so probable and obvious,

ဖြစ်နိုင်ခြေရှိပြီး၊ သိသာတယ်ဆိုတာပါ။

they're things that we can see, but we still don't do anything about.

ကျွန်မတို့ မြင်နိုင်ပေမဲ့ ဒါတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဘာမှ မလုပ်သေးတာတွေပါ။

So I created the gray rhino metaphor

ဒါကြောင့် ကျွန်မတို့ခံစားရတာက အရေးပေါ် လိုအပ်မှုဆိုတာ

to meet what I felt was an urgent need.

ဆက်မိဖို့ မီးခိုးရောင် ကြံ့ ဥပစာကိုကျွန်မ ဖန်တီးခဲ့တယ်။

To help us to take a fresh look,

ငန်းနက်အတွက် လူတွေမှာ ရှိခဲ့တဲ့ တူညီတဲ့ ထက်သန်မှုနဲ့

with the same passion that people had for the black swan,

အသစ်ပြန်ကြည့်ရန် ကျွန်မတို့ကိုကူညီဖို့ပါ၊

but this time, for the things that were highly obvious,

ဒါပေမဲ့ ဒီအခါမှာတော့ အတော့ကို သိသာ၊ အတော် ဖြစ်နိုင်ပေမဲ့

highly probable, but still neglected.

လျစ်လျူရှုခံနေရသေးတဲ့ အရာတွေအတွက်ပါ။

Those are the gray rhinos.

ဒါတွေဟာ မီးခိုးရောင် ကြံ့တွေပါ၊

Once you start looking for gray rhinos,

မီးခိုးရောင် ကြံ့တွေကို သင် စပြီးရှာတာနဲ့

you see them in the headlines every day.

ခေါင်းစီးတွေမှာ ဒါတွေကို နေ့စဉ် တွေ့နိုင်ပါတယ်။

And so what I see in the headlines is another big gray rhino,

ဒီလိုနဲ့ ခေါင်းစီးတွေမှာ ကျွန်မ မြင်တာက နောက်ထပ် မီးခိုးရောင် ကြံ့ကြီး၊

a new highly probable financial crisis.

အတော့ကို ဖြစ်နိုင်ခြေရှိတဲ့ ငွေကြေး အကျပ်အတည်းသစ်တစ်ခုပါ။

And I wonder if we've learned anything in the last 10 years.

လွန်ခဲ့တဲ့ ၁၀ နှစ်အတွင်း ကျွန်မတို့ တစ်ခုခု သင်ယူခဲ့သလားလို့တွေးမိတယ်။

So if you listen to Washington or Wall Street,

ဒီတော့ Washington (သို့) Wall Street ကို နားထောင်တယ်ဆိုရင်

you could almost be forgiven for thinking that only smooth sailing laid ahead.

ချောမွေ့တဲ့ရွက်လွှင့်ခြင်းသာ ရှေ့မှာရှိတယ် တွေးတာအတွက် ခွင့်လွှတ်ပေးနိုင်လုလုပါ။

But in China, where I spend a lot of time,

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မ အတော်ကြာကြာနေခဲ့တဲ့ တရုတ်မှာတော​့

the conversation is totally different.

ဆွေးနွေးခြင်းက လုံးဝကို ခြားနားတယ်။

The entire economic team,

စီးပွားရေးတစ်သင်းလုံးဟာ

all the way up to president Xi Jinping himself,

သမ္မတ Xi Jinping ထိ တစ်လျှောက်လုံးဟာ

talk very specifically and clearly

ငွေကြေး စွန့်စားမှုတွေအကြောင်းကို

about financial risks as gray rhinos,

မီးခိုးရောင် ကြံ့တွေအဖြစ်ရော ဒါတွေကို ယဉ်ပါးအောင်လုပ်နိုင်ပုံကိုရော

and how they can tame them.

တိတိကျကျ၊ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ပြောဆိုတယ်။

Now, to be sure, China and the US

ကဲ သေချာဖိုဆို တရုတ်နဲ့ US မှာ

have very, very different systems of government,

အလွန်ခြားနားတဲ့ အစိုးရစနစ်တွေရှိတယ်၊

which affects what they're able to do or not.

ဒါက လုပ်နိုင်တာ၊ မလုပ်နိုင်တာကို သက်ရောက်တယ်

And many of the root causes for their economic problems

သူတို့ရဲ့ စီးပွားရေး ပြဿနာတွေ အတွက် အရင်းခံ အကြောင်းတွေဟာ

are totally different.

လုံးဝကို ခြားနားပါတယ်။

But it's no secret that both countries have problems

ဒါပေမဲ့ နှစ်နိုင်ငံစလုံးမှာ၊ အကြွေး မညီမျှမှု၊

with debt, with inequality and with economic productivity.

စီးပွားရေး ထုတ်လုပ်နိုင်မှုနဲ့ပတ်သက်တဲ့ ပြဿနာတွေရှိနေတာကတော့ အရှင်းကြီးပါ။

So how come the conversations are so different?

ဘာလို့ ဆွေးနွေးမှုတွေဟာ ဒီလောက် ခြားနားရတာလဲ။

You could actually ask this question,

ဒီမေးခွန်း သင်တို့မေးနိုင်တာပေါ့၊

not just about countries,

တိုင်းပြည်တွေဟာမဟုတ်ပဲ

but about just about everyone.

လူတိုင်းနဲ့ပတ်သက်တာလေ။

The auto companies that put safety first

ကားကုမ္ပဏီတွေဟာ ဘေးကင်းလုံခြုံရေးကို ဦးစားပေးပြီး

and the ones that don't bother to recall their shoddy cars

လူတွေ သေပြီးနောက်မှာ သူတို့ရဲ့ စုတ်ပြတ်နေတဲ့ ကားတွေကို

until after people die.

ပြန်ယူဖို့ ဒုက္ခမခံကြသူတွေပါ။

The grandparents who, in preparing for the inevitable --

မလွှဲမရှောင်သာတာအတွက် ပြင်ဆင်နေတဲ့ အဖိုးအဖွားတွေ၊

the ones who have the eulogy written,

ချီးကျူးစကား ရေးခိုင်းပြီးသူတွေ၊

the menu for the funeral lunch.

အသုဘ နေ့လည်စာအတွက် ဟင်းလျာစာရင်းပေါ့။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

My grandparents did.

ကျွန်မအဖိုးအဖွားတွေ လုပ်တယ်

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

And everything but the final date chiseled into the gravestone.

အုတ်ဂူမှာ နောက်ဆုံးရက်စွဲကို ထွင်းတာကလွဲရင် အကုန်လုပ်တယ်။

But then you have the grandparents on the other side,

ဒါပေမဲ့ ဒီနောက် အခြားဘက်မှာ သူတို့ရဲ့ နောက်ဆုံး

who don't put their final affairs in order,

ကိစ္စဝိစ္စတွေကို နေရာတကျ မထားတဲ့ ဆယ်စုနှစ်တွေချီကာ

who don't get rid of all the junk

သိမ်းထားတဲ့ တိုလီမိုလီတွေကို

they've been hoarding for decades and decades

မရှင်းပစ်ပဲ သူတို့ကလေးတွေ

and leave their kids to deal with it.

ရှင်းဖို့ထားခဲ့တဲ့ ဘိုးဘွားတွေရှိတယ်။

So what makes the difference between one side and the other?

ဒီတော့ ဒီတစ်ဘက်နဲ့ အခြားဘက်ကြားမှာ ဘာခြားနာမှုဖြစ်စေလဲ။

Why do some people see things and deal with them,

ဘာကြောင့် တစ်ချို့က ကိစ္စတွေကို မြင်ပြီး၊ ဖြေရှင်းပြီး

and the other ones just look away?

အခြားသူတွေက ရှောင်ဖယ်တာလဲ။

So the first one has to do with culture, society,

ဒီတော့ ယဉ်ကျေးမှု၊ လူ့အဖွဲ့အစည်း၊ သင့်ဝန်းကျင်က လူတွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး

the people around you.

ပထမဆုံး လုပ်ဖို့လိုတာတစ်ခုက

If you think that someone around you

သင့်ဝန်းကျင်က တစ်ဦးဦးဟာ

is going to help pick you up when you fall,

သင်လဲကျတဲ့အခါ သင့်ကိုထူဖို့ ကူညီတော့မယ်ဆိုရင်

you're much more likely to see a danger as being smaller.

ပိုငယ်နေတဲ့ အန္တရာယ်တစ်ခုအဖြစ် တွေ့မြင်ဖို ဖြစ်နိုင်ခြေပိုများတယ်။

And that allows us to take good chances, not just the bad ones.

ပြီးတော့ ဒါက မကောင်းတာတွေပဲ မဟုတ်ပဲ အခွင့်ကောင်းတွေ ယူခွင့်ပေးတယ်။

For example, like risking criticism

ဥပမာ ဘယ်သူမှ သင့်အကြောင်း မပြောချင်ဘူးဆိုတဲ့

when you talk about the danger that nobody wants you to talk about.

အန္တရာယ်အကြောင်း သင်ပြောတဲ့အခါ အရဲစွန့် ဝေဖန်တာမျိုးပေါ့။

Or taking the opportunities that are kind of scary,

(သို့) လန့်စရာလိုမျိုး အခွင့်အလမ်းတွေ ယူတာပေါ့။

so in their own way are gray rhinos.

ဒီတော့ သူတို့နည်းလမ်းတွေဟာ မီးခိုးရောင် ကြံ့တွေပေါ့။

So the US has a very individualist culture -- go it alone.

ဒါကြောင့် US မှာ တစ်ကိုယိကောင်းဆန်တဲ့ ယဉ်ကျေးမှုရှိကာ၊ တစ်ကိုယ်တော် စွန့်စားတယ်။

And paradoxically,

ဝိရောဓိအနေနဲ့

this makes many Americans much less open to change

ဒါက အမေရိကန်အများအပြားကို ပြောင်းလဲဖို့ ပွင့်လင်းမှု အများကြီးနည်းစေပြီး

and taking good risks.

အရဲစွန့်တာတွေ လုပ်တယ်။

In China, by contrast,

တရုတ်မှာတော့ ဆန့်ကျင်ဘက်အနေနဲ့

people believe that the government is going to keep problems from happening,

အစိုးရဟာ ပြဿနာတွေဖြစ်ရာကနေ တားဆီးပေးတော့မယ်လို့ လူတွေက ယုံကြည်တယ်၊

which might not always be what happens, but people believe it.

ဒါက အမြဲတော့ မဖြစ်လောက်ပေမဲ့ လူတွေက ယုံကြည်ကြတာလေ။

They believe they can rely on their families,

မိသားစုတွေကို အာကိုးနိုင်တယ်လို့ ယုံကြည်တော့

so that makes them more likely to take certain risks.

ဒါက သူတို့ကို တစ်ချို့အရဲစွန့်မှုတွေ လုပ်ဖို့ ပိုဖြစ်နိုင်စေတယ်။

Like buying Beijing real estate,

ဘေဂျင်း အိမ်ရာ ဝယ်တာမျိုး

or like being more open about the fact that they need to change direction,

(သို့) ဦးတည်ရာပြောင်းဖို့လိုတယ်ဆိုတဲ့ အချက်နဲ့ပတ်သက်ပြီး ပိုပွင့်လင်းတာမျိုး၊

and in fact, the pace of change in China is absolutely amazing.

တကယ်က တရုတ်က ပြောင်းလဲမှု အဟုန်ဟာ လုံးဝကို အံ့သြစရာပါ။

Second of all,

အားလုံးရဲ ဒုတိယအနေနဲ့

how much do you know about a situation,

အခြေအနေတစ်ခုအကြောင်း သင်ဘယ်လောက် သိလဲ။

how much are you willing to learn?

သင်ယူဖို့ ဘယ်လောက် ဆန္ဒရှိနေလဲ။

And are you willing to see things even when it's not what you want?

သင်လိုချင်တဲ့ဟာ မဟုတ်တဲ့အခါမှာတောင် အခြေအနေတွေကို မြင်လိုစိတ်ရှိလား။

So many of us are so unlikely

ဒီတော့ ကျွန်မတို့အများအပြားဟာ

to pay attention to the things that we just want to black out,

ကိုယ် အမှောင်ချချင်တဲ့အရာတွေကို အာရုံစိုက်ဖို့ မဖြစ်နိုင်ဘူးလေ၊

we don't like them.

ဒါတွေကို မကြိုက်ဘူးလေ။

We pay attention to what we want to see, what we like, what we agree with.

ကိုယ်မြင်ချင်တာ၊ ကိုယ်ကြိုက်တာ၊ ကိုယ်သဘောတူတာကို အာရုံစိုက်ကြတာလေ။

But we have the opportunity and the ability

ဒါပေမဲ့ ဒီမသိကျွမ်းတဲ့ အကြောင်းရပ်တွေကို

to correct those blind spots.

ပြင်ဆင်ဖို့ အခွင့်အလမ်းနဲ့ အစွမ်း ကျွန်မတို့မှာရှိတယ်။

I spend a lot of time talking with people of all walks of life

အလွှာပေါင်းစုံက လူတွေနဲ့ ဘဝထဲက မီးခိုးရောင် ကြံ့တွေနဲ့

about the gray rhinos in their life and their attitudes.

သူတို့ရဲ့သဘောထားတွေ အကြောင်းပြောရင်း အချိန်အတော် ကုန်ဆုံးခဲ့တယ်။

And you might think

သင် ထင်မိလောက်မှာက

that the people who are more afraid of risk,

ဒီလူတွေဟာ အရဲစွန့်ဖို့ ပိုကြောက်တယ်၊

who are more sensitive to them,

ဒါတွေအတွက် အရေမထူဘူး၊

would be the ones who would be less open to change.

ပြောင်းလဲဖို့ ပွင့်လင်းမှုနည်းမယ့် လူတွေဖြစ်လိမ့်မယ်လို့ပါ။

But the opposite is actually true.

ဒါပေမဲ့ တကယ်က ဆန့်ကျင်ဘက်က မှန်နေတယ်။

I've found that the people

တွေ့ရှိတာက သူတို့ဝန်းကျင်က

who are wiling to recognize the problems around them

ပြဿနာတွေကို အသိအမှတ်ပြုလိုစိတ်ရှိပြီး

and make plans

အစီအစဉ်တွေလုပ်သူတွေဟာ

are the ones who are able to tolerate more risk, good risk,

အရဲ့စွန့်မှု၊ ကောင်းတဲ့ အရဲစွန့်မှုကို ပိုသည်းခံပြီး

and deal with the bad risk.

ဆိုးတဲ့စွန့်စားမှုကို ဖြေရှင်းနိုင်သူတွေပါ

And it's because as we seek information,

အကြောင်းက သတင်းအချက်အလက်ရှာစဉ်မှာ

we increase our power to do something about the things that we're afraid of.

ကျွန်မတို့ ကြောက်ရွံ့တဲ့အရာတ​ွေနဲ့ပတ်သက်တာ တစ်ခုခုလုပ်ဖို့ အစွမ်းတိုးမြှင့်လို့ပါ။

And that brings me to my third point.

ဒါက ကျွန်မကို တတိယအချက်ဆီ ခေါ်လာတယ်။

How much control do you feel that you have

သင့်ဘဝထဲမှာ ရှိတယ်လို့ ခံစားမိတဲ့ မီးခိုးရောင် ကြံ့ကို

over the gray rhinos in your life?

သင်ဘယ်လောက် ထိန်းချုပ်နိုင်လဲ။

One of the reasons we don't act

မလုပ်ဆောင်တဲ့အကြောင်းပြချက်တစ်ခုက

is that we often feel too helpless.

ကျွန်မတို့ဟာမကြာခဏ အားကိုးမဲ့ လွန်းတယ်လို့ ခံစားရလို့ပါ။

Think of climate change, it can feel so big,

ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကို တွေးကြည့်ပါ၊ အတော်ကြီးမားနိုင်တယ်၊

that not a single one of us could make a difference.

ကျွန်မတို့တစ်ဦးချင်းအနေနဲ့ ခြားနားအောင် မလုပ်နိုင်တာပါ။

So some people go about life denying it.

ဒါကြောင့် လူတစ်ချို့ဟာ ဒါကို ငြင်းဆန်ရင်း နေသွားကြတယ်။

Other people blame everyone except themselves.

အခြားသူတွေက သူတို့ကိုယ်တိုင်ကလွဲပြီး လူတိုင်းကို အပြစ်ဖို့ကြတယ်။

Like my friend who says he's not ever going to give up his SUV

ကျွန်မ မိတ်ဆွေလိုပေါ့၊ တရုတ်မှာ ကျောက်မီးသွေး စက်ရုံတွေဆောက်တာ

until they stop building coal plants in China.

မရပ်မချင်း သူ့ SUV ကို မစွန့်လွှတ်ဘူးတဲ့။

But we have an opportunity to change.

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မတို့မှာ ပြောင်းလဲဖို့ အခွင့်အလမ်းတစ်ခုရှိပါတယ်။

No two of us are the same.

ကျွန်မတို့မှာ တူတာ နှစ်ခုမရှိပါဘူး။

Every single one of us has the opportunity to change our attitudes,

ကျွန်မတို့ တစ်ဦးချင်းစီမှာ ကျွန်မတို့ ကိုယ်ပိုင်နဲ့ ကိုယ်ဝန်းကျင်က အခြားသူတွေရဲ့

our own and those of people around us.

သဘောထားတွေကို ပြောင်းဖို့ အခွင့်အလမ်းရှိပါတယ်။

So today, I want to invite all of you

ဒီတော့ ဒီနေ့ သင်တို့ဝန်းကျင်က လူတွေနဲ့အတူ

to join me in helping to spark an open and honest conversation

ပွင့်လင်း၊ရိုးသားတဲ့ဆွေးနွေးပွဲတစ်ခု အစပျိုးဖို့ ကျွန်မနဲ့အတူ ပါဝင်ဖို့

with the people around you,

အားလုံးကို ဖိတ်ကြားချင်ပါတယ်။

about the gray rhinos in our world,

ကျွန်မတို့ကမ္ဘာထဲက မီးခိုးရောင် ကြံ့တွေအကြောင်းနဲ့

and be brutally honest about how well we're dealing with them.

ဒါတွေကို ဘယ်လို ကောင်းစွာ ရင်ဆိုင်နေတာကို အသည်းမာမာနဲ့ရိုးသားကြဖို့အကြောင်းပါ။

I hear so many times in the States,

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာ အကြိမ်များစွာ ကြားတာက

"Well, of course we should deal with obvious problems,

"ကဲ၊ ကျုပ်တို့ သိသာတဲ့ ပြဿနာတွေကို ဖြေရှင်းသင့်တယ်၊

but if you don't see what's in front of you,

ဒါပေမဲ့ ကိုယ်ရှေ့မှာရှိတာကို မမြင်ရင်

you're either dumb or ignorant."

သင်ဟာ မိုက်မဲသူ၊ ပညာမဲ့သူပဲ"တဲ့။

That's what they say, and I could not disagree more.

ဒါက သူတို့ ပြောတဖြစ်ပြီး ကျွန်မတော့ သဘောတူတယ်။

If you don't see what's in front of you,

ကိုယ့်ရှေ့ကဟာကို မမြင်ရင်

you're not dumb, you're not ignorant,

သင်ဟာ မိုက်မဲသူ၊ ပညာမဲ့သူ မဟုတ်ဘူး၊

you're human.

သင်ဟာ လူသားပါ။

And once we all recognize that shared vulnerability,

ဒီဝေပုံကျ အားနည်းချက်ကို အားလုံး အသိအမှတ်ပြုလိုက်တာနဲ့

that gives us the power to open our eyes,

ကျွန်မတို့ရှေ့မှာရှိတာကို မြင်ဖို့နဲ့

to see what's in front of us

ကျွန်မတို့ နင်းခြေမခံရခင် လုပ်ဆောင်ဖို့

and to act before we get trampled.

မျက်လုံးဖွင့်ဖို့ အစွမ်းကို ကျွန်မတို့ကိုပေးတာပါ။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)