A rite of passage for late life | Bob Stein

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

I grew up white, secular and middle class

ကျွန်တော်က ဖြူစင်တဲ့ ဘာသာရေးမဆန်တဲ့ အလယ်အလတ်တန်းစား ၁၉၅၀ နှစ်လွန်

in 1950s America.

အမေရိကမှာ ကြီးပြင်းခဲ့သူပါ။

That meant watching fireworks on the Fourth of July,

ဆိုလိုတာက ဇူလိုင် လေးရက်ဆို မီးရှူးမီပန်းတွေကြည့်တယ်၊

trick-or-treating on Halloween

Halloween ဆို ပေး၊ မပေးရင်ခြောက်မယ်

and putting presents under a tree at Christmas.

ခရစ်စမတ်ဆို အပင်အောက်မှာ လက်ဆောင်တွေထားတယ်ပေါ့။

But by the time those traditions got to me,

ဒါပေမဲ့ ဒီအစဉ်အလာတွေ ကျွန်တော့ဆီ မရောက်ခင်ကတော့

they were hollow, commercial enterprises,

ဒါတွေဟာ ကျွန်တော့ကို ဟင်းလင်း ဖြစ်ကျန်စေခဲ့တဲ့

which just left me feeling empty.

အနှစ်မပါ စီးပွားရေးဆန်တဲ့လုပ်ငန်းတွေပါ။

So from a relatively young age,

ဒီတော့ အတော်ငယ်ငယ်ကစပြီး

I found myself looking to fill an existential hole,

မိမိထက်ကြီးတဲ့ အရာနဲ့ဆက်သွယ်ဖို့ ဖြစ်တည်မှု ခေါင်းပေါက်ကို

to connect with something bigger than myself.

ဖြည့်ဖို့ ရှာနေတာလို့ ကိုယ့်ကိုယ်ကို သိရှိခဲ့တယ်။

There hadn't been a bar mitzvah in my family in over a century,

မိသားစုထဲမှာ ရာစုတစ်ခုကျော်အတွင်း ရှိခိုးပွဲ မရှိခဲ့တော့

so I thought I'd take a shot at that --

တစ်ခါလောက် စမ်းလုပ်ကြည့်မလားပေါ့။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

only to be devastated when my one encounter with the rabbi,

ရှည်ကျနေတဲ့ ဆံပင်ဖြူတွေနဲ့ အရပ်မြင့်မြင့်၊ နတ်သားလို

a really tall, godlike figure with flowing white hair,

ဓမ္မဆရာနဲ့ တစ်ခါတွေ့ဆုံတဲ့အခါ အလုံးစုံဖျေက်ဆီးခံဖို့သက်သက်၊

consisted of him asking me for my middle name

ပုံစံတစ်ခု ဖြည့်လို့ရအောင် ကျွန်တော့ရဲ့ အလယ်နာမည်ကို

so we could fill out a form.

သူ့ကို မေးခိုင်းဖို့အပါအဝင်ပါ။

Yep, that was it.

ဟုတ်တယ်၊ အဲဒါပဲ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

So I got the fountain pen,

ဒါနဲ့ ဖောင်တိန်ယူလိုက်ပေမဲ့

but I didn't get the sense of belonging and confidence

ကိုယ်ရှာနေတဲ့ ပတ်သက်မှုနဲ့ ယုံကြည်မှုသဘောကို

I was searching for.

ခံစားလို့ မရခဲ့ပါ။

Many years later,

နောက် နှစ်များစွာအကြာမှာ

I couldn't bear the thought of my son turning 13

ဘဝမှတ်တိုင်တစ်မျိုးမျိုးမပါပဲ ကျွန်တော့သား ၁၃ နှစ်

without some kind of rite of passage.

ပြည့်လာတယ်ဆိုတဲ့ အတွေးကို မခံနိုင်ခဲ့ဘူး။

So I came up with the idea of a 13th birthday trip,

ဒါနဲ့ ၁၃ နှစ်မြောက် ခရီးတစ်ခုဆိုတဲ့ စိတ်ကူးရခဲ့ပြီး

and I offered to take Murphy anywhere in the world

Murphy ကို သူ့အတွက် အဓိပ္ပါယ်ရှိတဲ့ ကမ္ဘာ့ဘယ်နေရာမဆို

that had meaning for him.

ခေါ်သွာဖို့ ကမ်းလှမ်းခဲ့တယ်။

A budding young naturalist who loved turtles,

တက်သစ်စ လူငယ် သဘာဝလောကပညာရှင် လိပ်တွေကို ချစ်တဲ့သူဟာ

he immediately settled on the Galapagos.

ချက်ချင်းပဲ Galapagos မှာ အခြေချခဲ့တယ်။

And when my daughter, Katie, turned 13,

ကျွန်တော့သမီး Katie ၁၃ နှစ်ပြည့်တော့

she and I spent two weeks at the bottom of the Grand Canyon,

ကျွန်တော်နဲ့သူမ Grand Canyon အောက်ခြေမှာ နှစ်ပတ် ကုန်ဆုံးခဲ့တယ်၊

where Katie learned for the first time that she was powerful and brave.

သူမဟာ စွမ်းအားရှိပြီး ရဲရင်တယ်ဆိုတာ ပထမဆုံး Katie သိရှိခဲ့တဲ့နေရာပေါ့။

Since then, my partner, Ashton, and lots of our friends and relatives

​အဲဒီကတည်းက ကျွန်တော့ စီးပွားဖက် Ashton ကျွန်တော်တို့ရဲ့ မိတ်ဆွေ၊ ဆွေမျိုးတွေဟာ

have taken their kids on 13th birthday trips,

သူတို့ရဲ့ ကလေးတွေကို ၁၃ နှစ်မြောက် ခရီးတွေ ခေါ်သွားခဲ့တယ်၊

with everyone finding it transformative for both the child and the parent.

ကလေးရော၊ မိဘပအတွက်ပါ လူတိုင်း ပြောင်းလဲစေတယ်လို့ ထင်ခဲ့ရင်းပါ။

I wasn't brought up saying grace.

ချီးမွမ်းစကားများဖြင့် ပျိုးထောင်တာ မခံခဲ့ရပါ

But for the last 20 years,

ဒါပေမဲ့ နှစ် ၂၀ လုံးလုံး

we've been holding hands before every meal.

စားစရာ မစားခင်တိုင်း လက်တွေ တွဲနေခဲ့ပါတယ်။

It's a beautiful bit of shared silence

ဒါဟာ တဒင်္ဂကာလမှာ အတူစုစည်းပေးတဲ့

that brings us all together in the moment.

တူညီတဲ့ တိတ်ဆိတ်မှုရဲ့ လှပတဲ့ အပိုင်းလေးတစ်ခုပါ။

Ashton tells everyone to "pass the squeeze,"

Ashton က လူတိုင်းကိုပြောတာက ညှစ်ထားတဲ့အရည်ကို လှမ်းပေးပါ"

while she assures them it's not religious.

ဒါဘာသာရေးမဟုတ်ဘူးလို့ သူမက သေချာအောင်လုပ်ရင်းပေါ့။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

So recently, when my family asked me

ဒီတော့ မကြာခင်ကပဲ မိသားစုက ကျွန်တော် တစ်သက်တာ

if I could please do something with the more than 250 boxes of stuff

စုစောင်းထားတဲ့ ပုံးပေါင်း ၂၅၀ ကျော်တဲ့ ပစ္စည်းတွေနဲ့တစ်ခုခုများ

that I've collected over a lifetime,

လုပ်နိုင်လားလို့ ကျွန်တော့ကိုမေးတော့

my ritual-making impulse kicked in.

ကျွန်တော် ထုံးတမ်း လုပ်တဲ့ စေ့ဆော်မှုက ဝင်လာတယ်။

I started wondering if I could go further than simple death cleaning.

ရိုးရိုးသေတော့မှ ရှင်းပစ်တာထက် ပိုခရီး ရောက်တာ လုပ်နိုင်လားလို့ စတွေးမိတယ်။

"Death cleaning" is the Swedish term for clearing out your closets,

"Death cleaning" ဆိုတာက သင်မသေခင်မှာ သင့်ရဲ့ အဝတ်ဘီဒို၊ မြေအောက်ခန်း၊

your basement and your attic before you die,

ထပ်ခိုးကို ရှင်းလင်းတဲ့ ဆွစ်လူမျိုး စကားရပ်ပါ။

so your kids don't have to do it later.

ကလေးတွေ နောက် ရှင်းစရာ မလိုတော့ဘူးပေါ့။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

I pictured my children opening up box after box

ကျွန်တော့ကလေးတွေ တစ်ပုံးပြီးတစ်ပုံး ဖွင့်ပြီး ဘာဖြစ်လို့ ကျွန်တော်ဟာ

and wondering why I'd kept any of that stuff.

ဒီပစ္စည်းတွေ သိမ်းထားခဲ့လိုဆိုတာကို အံ့သြနေကြမှာ မြင်ယောင်မိတယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

And then I imagined them looking at a specific picture

ဒီနောက် ကျွန်တော်နဲ့ ငယ်ရွယ် ချောမောတဲ့အမျိုးသမီးတစ်ဦး

of me with a beautiful young woman,

တွဲရိုက်ထားတဲ့ ဓာတ်ပုံတစ်ပုံကို ကြည့်ရင်း

and asking, "Who on earth is that with Dad?"

"အဖေနဲ့တွဲနေတာ ဘယ်သူလဲ"လို့ မေးကြမှာ မြင်ယောင်မိတယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

And that was the aha moment.

ဒါဟာ အံ့ဖွယ်ရာ ကာလပါ။

It wasn't the things I'd saved that were important;

ဒါဟာ အရေးကြီးတယ်ဆိုတဲ့ ကျွန်တော် စုဆောင်းထားတာတွေမဟုတ်ပဲ

it was the stories that went with them that gave them meaning.

ဒါတွေကို အနက်အဓိပ္ပါယ်ပေးခဲ့တာတွေနဲ့ တွဲဖြစ်ခဲ့တဲ့ ဇာတ်လမ်းတွေပါ။

Could using the objects to tell the stories

ဒီဇာတ်လမ်းတွေကို ပြောပြဖို့ အရာဝတ္ထုတွေကို သုံးခြင်းဟာ

be the seed of a new ritual,

ဓလေ့သစ်တစ်ခုရဲ့ သစ်စေ့ဖြစ်နိုင်လား။

a rite of passage -- not for a 13-year-old,

ဘဝမှတ်တိုင်တစ်ခု ၁၃ နှစ်သားအတွက်သာမဟုတ်ပဲ

but for someone much further down the road?

လမ်းပေါ်မှာ အများကြီးရှေ့ဆက်ရမယ့် လူတစ်ဦးအတွက်ပါ။

So I started experimenting.

ဒါနဲ့ စတင်စမ်းသပ်ခဲ့တယ်။

I got a few dozen things out of the boxes,

ပုံးတွေထဲကနေ ဒါဇင်အနည်းငယ်ရှိတဲ့ ပစ္စည်းတွေထုတ်ပြီး

I put them about in a room,

အခန်းတစ်ခုမှာ ထည့်လိုက်ကာ

and I invited people to come in

လူတွေကို ဝင်လာဖို့ ဖိတ်လိုက်တယ်။

and ask me about anything that they found interesting.

သူတို့ စိတ်ဝင်စားတာတွေ့လားလို့ ကျွန်တော့ကို မေးခိုင်းတယ်။

The results were terrific.

ရလဒ်တွေကတော့ အံ့ဖွယ်ပဲ။

A good story became a launching pad for a much deeper discussion,

ဇာတ်လမ်းကောင်းတစ်ပုဒ်က အရမ်းကို လေးနက်တဲ့ ဆွေးနွေးမှုအတွက် ဒုံးပျံပစ်စင်ဖြစ်လာခဲ့တယ်

in which my visitors made meaningful connections

အဲဒီမှာ ဧည့်သည်တွေဟာ သူတို့ဘဝတွေနဲ့ အဓိပ္ပါယ်ရှိတဲ့

to their own lives.

ဆက်သွယ်မှုတွေ လုပ်ခဲ့တယ်။

Derrius [Quarles] asked me about a Leonard Peltier T-shirt

Derrius [Quarles] က ၈၀ လွန်နှစ်တွေက ကျွန်တော် အတော်များများဝတ်ခဲ့ပြီး

that I'd worn a lot in the '80s,

စိတ်မကောင်းစရာက ယနေ့တိုင် ဆီလျော်နေတဲ့

that, sadly, is still relevant today.

Leonard Peltier တီရှပ်အကြောင်း ကျွန်တော့ကိုမေးတယ်။

Our conversation moved quickly,

ကျွန်တော်တို့စကားဝိုင်းဟာ အမေရိကန်

from a large number of political prisoners in American jails,

ထောင်တွေထဲက နိုင်ငံရေးအကျည်းသမား များစွာကနေ ၆၀ နှစ်လွန်တွေရဲ့

to Derrius wondering about the legacy

လူမည်းလွတ်မြောက်ရေး လှုပ်ရှားမှု

of the Black Liberation Movement of the '60s,

အမွေအနှစ်အကြောင်း Derrius တွေးမိတာ အထိ အမြန်ပဲ ရွေ့သွားတယ်၊

and how his life might be different if he'd come of age then,

အဲဒီအချိန်က နောက်ပိုင်း အသက် ၃၀ အစား သူသာအရွယ်ရောက်ခဲ့တယ်ဆိုရင်

instead of 30-odd years later.

သူ့ဘဝ ဘယ်လို ခြားနားနိုင်တာတွေ

At the end of our conversation,

ကျွန်တော်တို့ စကားဝိုင်းအဆုံးမှာ

Derrius asked me if he could have the T-shirt.

Derrius က သူတီရှပ်ရနိုင်မလားလို့ မေးခဲ့တယ်။

And giving it to him felt just about perfect.

ဒါကို သူ့ကိုပေးခြင်းဟာ အံကိုက်ပဲလို့ ခံစားမိတယ်။

As these conversations established common ground,

ဒီစကားဝိုင်းတွေက အခြေခံတူညီမှုကို တည်ဆောက်ပေးတာကြောင့်

especially across generations,

အထူးသဖြင့်တော့ မျိုးဆက် အသီးသီးကိုပါ

I realized I was opening a space

လူတွေအတွက် တကယ် အရေးပါတဲ့ အရာတွေ ဆွေးနွေးဖို့

for people to talk about things that really mattered to them.

နေရာတစ်ခု ဖွင့်ပေးတာလို့ ကျွန်တော် သဘောပေါက်ခဲ့တယ်။

And I started seeing myself with a renewed sense of purpose --

ကျွန်တော့ကိုယ်ကျွန်တော် အားသစ်မာန်သစ် ရည်ရွယ်ချက်သဘောနဲ့ စမြင်လာတယ်၊

not as the old guy on the way out,

ထွက်သွားတော့မယ် လူအိုအဖြစ်မဟုတ်ပဲ

but as someone with a role to play

ရှေ့ဆက်ရာမှာ ပါဝင်တဲ့

going forward.

ဇာတ်ကောင်အဖြစ်နဲ့ပါ။

When I was growing up,

ကျွန်တော် ကြီးပြင်းလာစဉ်က

life ended for most people in their 70s.

လူအများစုအတွက်ကတော့ ၇၀ ကျော်မှာ ဘဝက ဆုံးသွားတယ်။

People are living far longer now,

အခုလူတွေဟာ ပိုပြီး အသက်ရှည်ရှည်နေပြီး

and for the first time in human history,

လူ့သမိုင်းမှာ ပထမဆုံးအနေနဲ့

it's common for four generations to be living side by side.

မျိုးဆက် လေးဆက် ယှဉ်တွဲနေထိုင်တာ မြင်နေကျပါ။

I'm 71,

ကျွန်တော် ၇၁ နှစ်ပါ။

and with a bit of luck,

နည်းနည်း ကံကောင်းမယ်ဆိုရင်

I've got 20 or 30 more years ahead of me.

ကျွန်တော့ရှေ့မှာ နောက် နှစ် ၂၀၊ ၃၀ ရှိပါတယ်။

Giving away my stuff now

ကိုယ့် ပစ္စည်းကို ပေးပစ်ခြင်းနဲ့

and sharing it with friends, family, and I hope strangers, too,

ဒါကို မိတ်ဆွေတွေ၊ မိသားစု၊ သူစိမ်းတွေလည်။ ပါတယ်မျှော်လင့်တယ်

seems like the perfect way to enter this next stage of my life.

မျှဝေတာဟာ ကဘဝရဲ့ နောက်အဆင့်ကို ဝင်ဖို့ ပြည့်စုံတဲ့ လမ်းတစ်ခုလို့ ထင်ရတယ်။

Turns out to be just what I was looking for:

ကျွန်တော်ရှာနေတာပဲ ဖြစ်သွားတာပါ၊

a ritual that's less about dying

သေခြင်းအကြောင်း နည်းပြီး

and more about opening the door

နောက်လာတာမှန်သမျှအတွက် တံခါးကို

to whatever comes next.

ဖွင့်ပေးမှု ပိုများပါတယ်။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

Onward!

ရှေ့ဆက်စို့၊

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)