A plan to recycle the unrecyclable | Ashton Cofer

Translator: Ganchimeg Gotov Reviewer: Batchansaa Batzorig

It was just an ordinary Saturday.

Жирийн л нэгэн бямба гараг.

My dad was outside mowing the lawn,

Аав гадаа өвсөө тэгшилж,

my mom was upstairs folding laundry,

ээж дээд давхарт хувцаснууд эвхэн,

my sister was in her room doing homework

эгч өрөөндөө даалгавараа хийх зуур

and I was in the basement playing video games.

би доод давхарт видео тоглоом тоглож байв.

And as I came upstairs to get something to drink,

Тэгээд юм уухаар дээш гарч ирээд

I looked out the window

цонхоор хартал би гэнэт

and realized that there was something that I was supposed to be doing,

хийж дуусгаагүй зүйлээ санасан юм.

Энэ бол миний цонхоор харсан зүйл

and this is what I saw.

No, this wasn't my family's dinner on fire.

Энэ тухайн өдрийн оройн хоол биш л дээ.

This was my science project.

Энэ миний шинжлэх ухааны төсөл.

Flames were pouring out,

Цогнууд дүрэлзэн, утаа савсаж

smoke was in the air

and it looked like our wooden deck was about to catch fire.

яг л манай модон саравч

юу юугүй шатах гэж буй мэт л байлаа.

I immediately started yelling.

Би ч шууд л хашгирч

My mom was freaking out,

ээж маань цочирдож,

my dad ran around to put out the fire

аав маань галыг унтраахаар эргэлдэж

and of course my sister started recording a Snapchat video.

харин мэдээж эгч маань

Snapchat дээрээ бичлэг хийж эхэллээ.

(Laughter)

(Инээд)

This was just the beginning of my team's science project.

Энэ бол манай багийн хийж буй төслийн дөнгөж эхлэл нь.

My team is composed of me and three other students

Манай баг надаас гадна гурван гишүүнтэй.

who are here in the audience today.

Тэд өнөөдөр энд сууцгааж байгаа.

We competed in FIRST LEGO League

Бид хамтдаа Анхны Лего Лиг буюу

which is an international LEGO robotics competition for kids,

хүүхдүүдийн дунд зохиогддог олон улсын лего роботын тэмцээнд оролцож байв.

and in addition to a robotics game,

Роботон тоглоомоос гадна бид өөр нэгэн

we also worked on a separate science project,

шинжлэх ухааны төсөл дээр ажиллаж байсан бөгөөд

and this was the project that we were working on.

тэр нь энэ байгаа юм.

So the idea for this project all started

Энэ төслийн санаа

when a few months earlier,

хэдэн сарын өмнө манай багийн

a couple of my teammates took a trip to Central America

гишүүд төв Америкт аялж явахдаа

and saw beaches littered with Styrofoam,

далайн эргээр нимгэн хөөсөнцөр болон нягтаршсан хөөсөнцөр хавтангууд

or expanded polystyrene foam.

хөглөрч буйг харснаар эхлэсэн юм.

And when they came back and told us about it,

Тэд эргэж ирээд бидэнд энэ тухайгаа ярихад

we really started thinking about the ways in which we see Styrofoam every day.

өдөр бүр хардаг хөөсөнцөрүүдийн

талаар бодож эхлэлээ.

Get a new flat-screen TV?

Хавтгай дэлгэцтэй зурагт авахад

You end up with a block of Styrofoam bigger than the TV itself.

зурагтнаасаа ч том хөөсөнцөр хавтан үлддэг.

Drink a cup of coffee?

Нэг аяга кофе уулаа гэж бодъё

Well, those Styrofoam coffee cups are sure going to add up.

Мөн л хөөсөнцөр кофены аяга үлдэнэ.

And where do all these items go after their one-time use?

Ганцхан удаа хэрэглэгдээд л

энэ бүгд хаашаа явдаг юм бол?

Since there aren't any good existing solutions for used Styrofoam,

Хэрэгдлэгдсэн хөөсөнцөрүүдийг дахин

ашиглах сайн шийдэл байхгүй тул бараг

almost all of them end up right in the landfill,

бүгд хөрсөн дээр болон далайн эрэг,

тэнгист хог хаягдал болж үлдэн

or the oceans and beaches,

taking over 500 years to degrade.

задарч уусахын тулд 500 жилийг зарцуулдаг.

And in fact, every year, the US alone

Баримтаас үзэхэд жилд Америк улс дангаараа

produces over two billion pounds of Styrofoam,

900 сая тонн хөөсөнцөр хэрэглэдэг нь

filling up a staggering 25 percent of landfills.

нийт ил хог хаягдлын 25 хувь нь юм.

So why do we have these ghost accumulations of Styrofoam waste?

Тэгвэл бид яагаад энэ үл үзэгдэх

хөөсөнцөр хаягдлыг хадгалсаар байх гэж?

Why can't we just recycle them like many plastics?

Яагаад бид бусад пластикуудын адилаар дахин боловсруулж болохгүй гэж?

Well, simply put, recycled polystyrene is too expensive

Товчхондоо дахин боловсруулагдсан

полистринууд нь өндөр үнэтэй төдийгүй

and potentially contaminated,

бохирдсон байх боломжтой.

so there is very little market demand for Styrofoam that has to be recycled.

Тиймээс хөөсөнцөрийг дахин боловсруулах зах зээл нь маш жижигхэн.

And as a result, Styrofoam is considered a nonrenewable material,

Иймд хөөсөнцөрүүд нь дахин ашиглагдах

боломжгүй материалд тооцогддог.

because it is neither feasible nor viable to recycle polystyrene.

Учир нь полистриныг дахин боловсруулах боломжгүй учраас шүү дээ.

And in fact, many cities across the US

Үнэндээ Америк даяар олон хотууд

Полистрин агуулсан бүтээгдэхүүн

have even passed ordinances

that simply ban the production of many products containing polystyrene,

хэрэглэхийг хориглоод байгаа билээ.

Эдгээрт нь нэг удаагийн халбага сэрээ,

which includes disposable utensils,

packing peanuts, takeout containers

савлагааны хөөсөнцөр, авч явах зориулалттай

and even plastic beach toys,

хоолны савнууд төдийгүй пластик тоглоомууд

all products that are very useful in today's society.

зэрэг бидний өдөр тутам хэрэглэдэг бараа бүтээгдэхүүнүүд орно.

And now France has become the first country

Өнөөдөр Франц улс бүх төрлийн пластик

to completely ban all plastic utensils,

халбага, сэрээ, аяга, тавагнууд хэрэглэхийг

cups and plates.

хориглосон анхны улс боллоо.

But what if we could keep using Styrofoam

Харин бид хөөсөнцөрийг үргэлжлүүлэн

and keep benefiting from its cheap, lightweight, insulating

хэрэглэж түүний хямд өртөг, хөнгөн жин,

савлагааны ашиг тусыг нь хүртэхийн зэрэгцээ

and excellent packing ability,

while not having to suffer from the repercussions

ганцхан удаа хэрэглэгдээд дуусах зовлонг нь мэдрэхгүй бол яах вэ?

of having to dispose of it?

What if we could turn it into something else that's actually useful?

Хэрэв бид үүнийг

үнэхээр хэрэгцээтэй өөр нэгэн зүйл болгож чадвал яах вэ?

What if we could make the impossible possible?

Хэрэв бид боломжгүйг боломжтой болговол яах вэ?

My team hypothesized that we could use the carbon that's already in Styrofoam

Манай багийнхан хөөсөнцөрт агуулагддаг

нүүрс төрөгчийг бидний өдөр тутам

to create activated carbon,

хэрэглэдэг ус шүүлтүүрэнд ашигладаг идэвхжсэн нүүрс төрөгч болгох

which is used in almost every water filter today.

шийдвэр гаргасан юм.

And activated carbon works by using very small micropores

Идэвхжсэн нүүрс төрөгч нь

бичил микробуудыг ашиглан

to filter out contaminants from water or even air.

ус төдийгүй агаараас бохирдлыг шүүн гадагшлуулдаг.

So we started out by doing a variety of heating tests,

Тиймээс бид янз бүрийн шаталтын туршилтууд хийж эхэлсэн юм.

and unfortunately, we had many failures.

Гэвч бид маш олон удаа бүтэлгүйтсээр байв.

Literally, nothing worked.

Ер нь бол нэг нь ч болсонгүй.

Besides my dad's grill catching on fire,

Аавынхаа гриллыг шатаааснаас бусдаар

most of our samples vaporized into nothing,

бидний ихэнх туршилтууд маань юу ч үгүй

or exploded inside expensive furnaces,

ууршиж, зууханд дэлбэрэн, зууралдсан

leaving a horribly sticky mess.

наалдамхай үнс л үлдээдэг байлаа.

In fact, we were so saddened by our failures that we almost gave up.

Бид бүтэлгүйтэлдээ сэтгэлээр унаж

бууж өгөхөө дөхсөн.

So why did we keep trying

Бид яагаад томчууд боломжгүй гэсээр байтал үргэлжлүүлсэн бэ?

when all the adults said it was impossible?

Well, maybe it's because we're kids. We don't know any better.

Магадгүй бид хүүхдүүд учраас байх. Мэдэхгүй зүйл олон байгаа шүү дээ.

But the truth is, we kept trying because we thought it was still possible.

Гэхдээ бид болно гэж итгэсэн тул үргэлжлүүлсээр байсан юм.

We knew that if we were successful,

Бид үүнийг бүтээж чадвал байгаль орчиндоо туслаад зогсохгүй

we would be helping the environment and making the world a better place.

дэлхийгээ илүү сайхан болгохоо мэдэж байв.

So we kept trying

Тиймээс үргэлжлүүлээд л байв.

and failing

Бүтэлгүйтээд л,

and trying

дахин туршаад л,

and failing.

дахин бүтэлгүйтээд л...

We were so ready to give up.

Бид бууж өгөхөд үнэхээр ойрхон байсан.

But then it happened.

Гэтэл нэг зүйл болсон.

With the right temperatures, times and chemicals,

Зөв температур, зөв цаг,

зөв химийн найрлагатайгаар

we finally got that successful test result

эцсийн эцэст бид амжилттай үр дүнд хүрч

showing us that we had created activated carbon from Styrofoam waste.

хөөсөнцөрийн хаягдлаас

идэвхжсэн нүүрс төрөгч гарган авсан.

And at that moment, the thing that had been impossible

Яг тэр үед боломжгүй хэмээгдэж

байсан нь гэв гэнэт тийм биш болж таарсан.

all of a sudden wasn't.

It showed us that although we had many failures at the beginning,

Энэ нь бид эхэн үедээ бүтэлгүйтсэн ч

хүссэн үр дүндээ хүрэхийн тулд

we were able to persevere through them to get the test results that we wanted.

тууштай тэмцэж чадсаныг минь харуулж байв.

Бид ус цэвэршүүлэх идэвхжүүлсэн нүүрс төрөгч гаргаад зогсохгүй,

And moreover, not only were we able to create activated carbon

for purifying water,

but we were also able to reduce Styrofoam waste,

хөөсөнцөрийн хаягдал дахин боловсруулах боломжийг нээн дэлхийн хоёр том

solving two global problems with just one solution.

асуудалд нэгдсэн нэг шийдэл гаргаж чадсан.

So from then on, we were inspired to take our project further,

Түүнээс хойш бид төслөө илүү өргөжүүлэхээр урамшин илүү үр дүнтэй болгохын тулд

performing more tests to make it more effective

олон олон туршилтууд хийн

and testing it in real world situations.

дэлхийн бодит нөхцөл байдалд туршиж үзлээ.

We then proceeded to receive funding

Ийнхүү бид Америкийн Армийн

from the NSTA's eCYBERMISSION STEM-in-Action program

NSTA eCYBERMISSION

STEM-in-Action хөтөлбөр

sponsored by the US Army,

болон XPRIZE-н ивээн тэтгэсэн

as well as FIRST Global Innovation Awards

FIRST Global Innovation Awards-с

sponsored by XPRIZE.

санхүүжилт авах болсон юм.

And we were also honored

Бид мөн Google ШУ-н үзэсгэлэнгээс

with the Scientific American Innovator Award

Scientific American Innovator шагнал авсан юм.

from Google Science Fair.

And using these funds, we plan to file a full patent on our process

Эдгээр санхүүжилтаар бид үйл ажиллагаагаа

бүрэн патентжуулж төслөө цааш

and to continue to work on our project.

үргэлжлүүлэх боломжтой болсон.

So yes, although we started with catching my dad's grill on fire

Тэгэхээр хэдийгээр би аавынхаа

зуухыг шатааж эхэлсэн ч

and failing so many times that we almost quit,

бараг л шантарч, олон удаа бүтэлгүйтсэн ч

эргээд харахад энэ бүгд үнэхээр үнэ цэнэтэй санагдаж байна.

it was well worth it when we look back at it now.

We took a problem that many people said was impossible

Бид олон хүний боломжгүй гэсэн асуудлыг авч

and we made it possible,

боломжтой болгож чадсан.

and we persevered when it looked like nothing that we did would work.

Юу ч бүтэхгүй мэт санагдахад бид үргэлжлүүлэн тууштай зүтгэсэн.

We learned that you can't have success

Бид их бага хэмжээний бүтэлгүйтэлгүйгээр

without a little,

хэн ч амжилтанд хүрдэггүй

or a lot, of failure.

гэдгийг ойлгож авсан.

So in the future, don't be afraid if your grill goes up in flames,

Тиймээс ирээдүйд, хэрэв шарж байсан зүйл нь

галд дүрэлзвэл битгий ай.

because you never know when your idea might just catch fire.

Учир нь чиний санаа хэзээ гал болон дүрэлзэж

амжилтанд хүрэхийг чи огт мэдэхгүй.

Thank you.

Баярлалаа.

(Applause)

(Алга ташилт)