David Binder: The arts festival revolution

Translator: Thu-Huong Ha Reviewer: Morton Bast

Translator: Hiwa Foundation II Reviewer: Hanasa-hiwa foundation

Sydney. I had been waiting my whole life to get to Sydney.

سیدنی. له‌هه‌موو ژیانمدا چاوه‌ڕێ بووم بچم بۆ سیدنی

I got to the airport, to the hotel, checked in,

چووم بۆ فڕۆکه‌خانه‌، بۆ هۆتێله‌که‌، شوێنم گرت

and, sitting there in the lobby, was a brochure

له‌هۆڵه‌که‌ دانیشتبووم، نامیلکه‌یه‌کی لێبوو

for the Sydney Festival. I thumbed through it,

بۆ ڤیستیڤاڵی سیدنی، چاوێکم پیاخشاند

and I came across a show called "Minto: Live."

چووم بۆ به‌رنامه‌یه‌ک به‌ناوی، مینتۆ ده‌ژی

The description read: "The suburban streets of Minto

ناونیشانه‌که‌ی: شه‌قامه‌کانی قه‌راخ شاری منتۆ

become the stage for performances

ده‌بێت به‌ شانۆ بۆ نواندن

created by international artists

له‌لایه‌ن هونه‌رمه‌ندانی نیوده‌وڵه‌تی دروست کراوه‌

in collaboration with the people of Minto."

به‌هاوکاری خه‌ڵکی مینتۆ

What was this place called Minto?

ئه‌و شوێنه‌ی ناوی مینتۆ بوو چی بوو

Sydney, as I would learn, is a city of suburbs,

سیدنی، کاتێک فێر ده‌بم، شاری ناوچه‌ قه‌راخییه‌کان

and Minto lies southwest, about an hour away.

وه‌ مینتۆ ده‌که‌وێته‌ باشوری خۆرئاوا، کاتژمێرێک دووره‌

I have to say, it wasn't exactly what I had in mind

ده‌بێت بڵێم، به‌و شێوه‌یه‌ نه‌بوو که‌ له‌مێشکی مندا بوو

for my first day down under.

له‌یه‌که‌م ڕۆژدا

I mean, I'd thought about the Harbour Bridge or Bondi Beach,

مه‌به‌ستم له‌وه‌یه‌، من بیرم له‌ پردی به‌نده‌ره‌کان یان قه‌راخ ده‌ریای بۆندی ده‌کرده‌وه‌

but Minto? But still, I'm a producer,

به‌ڵام، مینتۆ؟ به‌ڵام هێشتا، من به‌رهه‌م هێنم

and the lure of a site-specific theater project

سه‌رم سوڕماوه‌ به‌ شوێنی تایبه‌تی پڕۆژه‌ی شانۆیی

was more than I could resist. (Laughter)

زیاتر بوو له‌وه‌ی که‌بتوانم به‌رگه‌ی بگرم، پێکه‌نین

So, off I went into Friday afternoon traffic,

که‌واته‌، که‌وتمه‌ ناوترافیکی دوانیوه‌ڕۆی هه‌ینی

and I'll never forget what I saw when I got there.

وه‌ هه‌رگیز له‌بیرم ناچێت چیم بینی گه‌یشتمه‌ ئه‌وێ

For the performance, the audience walked

بۆ نواندنه‌که‌، خه‌ڵکه‌که‌ به‌پێ ده‌ڕۆیشت

around the neighborhood from house to house,

له‌ ده‌ورووبه‌ری کۆڵانه‌کاندا له‌ ماڵێکه‌وه‌ بۆ ماڵێکی تر

and the residents, who were the performers,

وه‌ دانیشتوانه‌کان که‌ ئه‌کته‌راکان بوون

they came out of their houses, and they performed

ئه‌وان له‌ ماڵه‌کانیان هاتنه‌ ده‌ره‌وه‌ و نواندنیان دەکرد

these autobiographical dances on their lawns,

سه‌ما کۆنه‌کانی خۆیان ده‌کرد له‌سه‌ر پاوانه‌کانیان

on their driveways. (Laughter)

له‌سه‌ر ڕێگه‌ی ڕۆشتنه‌که‌یان، پێکه‌نین

The show is a collaboration with a U.K.-based

پێشانگاکه‌ به‌هاوکاری به‌ریتانیا له‌ لایه‌ن

performance company called Lone Twin.

کۆمپانیای نواندنەوه‌ به‌ناوی، لۆن توین

Lone Twin had come to Minto and worked

لۆن توین هاتن بۆ منتۆ و کاریان

with the residents, and they had created these dances.

له‌گه‌ڵ دانیشتوانه‌که‌ کرد و ئه‌و سه‌ما کردنه‌یان دروست کردووه‌

This Australian-Indian girl, she came out and started

ئه‌م کچه‌ ئوستڕالییه‌ - هیندییه‌، ئه‌و هاتۆته‌ ده‌ره‌وه‌ و ده‌ستی کردووه‌

to dance on her front lawn,

به‌ سه‌ماکردن له‌به‌رده‌م پاوانه‌کانی دا

and her father peered out the window to see

وە باوکی له‌ په‌نجه‌ره‌که‌وه‌ ته‌ماشا ده‌کات

what all the noise and commotion was about,

بزانێت ئه‌و هه‌موو ده‌نگه‌ ده‌نگ و ئاژاوه‌یه‌ چییه‌

and he soon joined her.

وه‌ ماوه‌یه‌ک دوای ئه‌وه‌ هاته‌ لای کچه‌که‌ی

And he was followed by her little sister.

ئه‌ویش خوشکه‌ بچوکه‌که‌ی به‌دواوەبوو

And soon they were all dancing this joyous,

ده‌ستبه‌جێ، هه‌موویان به‌ ئاسوده‌یی سه‌مایان ده‌کرد

exuberant dance right there on their lawn. (Laughter)

به‌ دڵخۆشییه‌ک و زه‌وقێکه‌وه‌ له‌وێ له‌سه‌ر پاوه‌نه‌که‌یان. پێکه‌نین

And as I walked through the neighborhood,

کاتێک به‌ناو ناوچه‌که‌دا ڕۆشتم

I was amazed and I was moved by the incredible

سه‌رسام بووم هه‌ستم ده‌جوڵا به‌هۆی

sense of ownership this community clearly felt

هه‌ست کردنی ئه‌م کۆمه‌ڵگایه‌ به‌ خاوه‌ندارێتی

about this event.

له‌باره‌ی ئه‌م بۆنه‌یه‌وه‌

"Minto: Live" brought Sydneysiders into dialogue

مینتۆ: ده‌ژی، خه‌ڵکانی قه‌راخ سیدنی هێنایه‌ قسه‌کردن

with international artists, and really celebrated

له‌گه‌ڵ هونه‌رمه‌ندانی نێوده‌وڵه‌تی و هه‌ستیان به‌خۆشی کرد

the diversity of Sydney on its own terms.

له‌ جیاوازی سیدنی له‌ شێوه‌ی خۆیدا

The Sydney Festival which produced "Minto: Live" I think

وابزانم، ڤیستیڤاڵی سیدنی :مینتۆ: ده‌ژی" به‌رهه‌م هێناوه‌

represents a new kind of 21st-century arts festival.

نوێنه‌رایه‌تی جۆرێکی تازه‌ی ڤیستیڤاڵی هونه‌ری ده‌کات له‌سه‌ده‌ی (٢١)دا

These festivals are radically open.

به‌شێوه‌یه‌کی بنه‌ڕه‌تی، ئه‌م ڤیستیڤاڵانه‌ کراوه‌ن

They can transform cities and communities.

ده‌توانن کۆمه‌ڵگاکان و شاره‌کان بگۆرن

To understand this, I think it kind of makes sense

بۆ تێگه‌یشتن له‌مه‌، وابزانم باشتره‌

to look where we've come from.

ته‌ماشای ئه‌و شوێنه‌ بکه‌ین که‌ لێوه‌ی هاتوین

Modern arts festivals were born

ڤیستڤاڵی هونه‌ری مۆدێرن له‌دایک بوو

in the rubble of World War II.

له‌ناو کاولکاری جه‌نگی جیهانی دووه‌م دا

Civic leaders created these annual events

سه‌رکرده‌کانی شارستانی ئه‌م بۆنه‌ ساڵانه‌یان دروست کرد

to celebrate culture as the highest

بۆ ئاهه‌نگ گێڕانی کلتوری له‌ به‌رزترین

expression of the human spirit.

ڕوخساری ڕۆحی مرۆڤ

In 1947, the Edinburgh Festival was born

له‌ساڵی ١٩٤٧، ڤیستیڤاڵی ئیدینبوراهه‌ له‌دایک بوو

and Avignon was born and hundreds of others

وه‌ (ئه‌ڤیگنون) و سه‌دانی تر له‌دایک بوون

would follow in their wake.

که‌ داوای گه‌شاندنه‌وه‌ی ئه‌وان که‌وتن

The work they did was very, very high art,

ئه‌و کاره‌ی ئه‌وان کردیان زۆر هونه‌ری بوو

and stars came along like Laurie Anderson

ئه‌ستێره‌کان ده‌هاتن وه‌ک لاوی ئه‌ندرسۆن

and Merce Cunningham and Robert Lepage

مێرس کونینگهام و ڕۆبێرت لێپه‌یج

who made work for this circuit,

که‌ له‌خۆڵی خۆیدا کاری ده‌کرد

and you had these seminal shows like "The Mahabharata"

تۆ ئه‌م جۆره‌ کۆبونه‌وانه‌ت هه‌بوو وه‌ک، ماهابهاراتا

and the monumental "Einstein on the Beach."

وه‌، ئینشتاین له‌سه‌ر قه‌راخ ده‌ریای گه‌وره‌ت هه‌بوو

But as the decades passed,

به‌ڵام، کاتێک سه‌رده‌مه‌کان ده‌ڕۆشتن

these festivals, they really became the establishment,

ئه‌م ڤیستیڤاڵانه‌، به‌ڕاستی بوون به‌ دامه‌زره‌وه‌یه‌ک

and as the culture and capital accelerated,

وە کاتێك کلتوری و پایته‌خت فراوان بوو

the Internet brought us all together,

ئینته‌رنێت هه‌موومانی کۆکرده‌وه‌

high and low kind of disappeared,

ئاست به‌رز و نزم به‌جۆرێک وون بوو

a new kind of festival emerged.

جۆرێکی تازه‌ی ڤیستیڤاڵی ده‌رکه‌وت

The old festivals, they continued to thrive, but

ڤیستیڤاڵه‌ کۆنه‌کان، به‌رده‌وام بوون له‌ ده‌رچون، به‌ڵام

from Brighton to Rio to Perth, something new was emerging,

له‌ بریکتۆن بۆ ڕیۆ بۆپێرث، شتێکی تازه‌ ده‌رکه‌وت

and these festivals were really different.

ئه‌م ڤیستیڤاڵانه‌ به‌ڕاستی جیاواز بوون

They're open, these festivals, because, like in Minto,

ئه‌م ڤیستیڤاڵانه‌ کراوه‌بوون چونکه‌، وه‌ک له‌ مینتۆ

they understand that the dialogue

ئه‌وان تێده‌گه‌شتن که‌ گفتوگۆکردن

between the local and the global is essential.

له‌نێوان خۆجێیه‌کان و ده‌ره‌وه‌ گرنگه‌

They're open because they ask the audience to be a player,

ئه‌وان کراوه‌ن چونکه‌ ئه‌وان داوا له‌بینه‌ران ده‌که‌ن تا ببنه‌ یاریکه‌رێک

a protagonist, a partner, rather than a passive spectator,

ئه‌کته‌ری سه‌ره‌کی، هاوڕێیه‌ک، له‌جیاتی بینه‌رێکی نادیار

and they're open because they know that imagination

وه‌ ئه‌وان کراوه‌ن چونکه‌ ده‌زانن خەیاڵ

cannot be contained in buildings,

ناتوانێت بیناکان له‌خۆی بگرێت

and so much of the work they do

زۆرێک له‌و کارانه‌ی ئه‌وان ده‌یکه‌ن

is site-specific or outdoor work.

شوێنی تایبه‌تیان کاری ده‌ره‌وه‌یه‌

So, the new festival, it asks the audience to play

که‌واته‌، ڤیستیڤاڵه‌ تازه‌که‌، داوا له‌بینه‌ران ده‌کات که‌

an essential role in shaping the performance.

ده‌ورێکی گرنگیان له‌ بینه‌ره‌که‌دا هه‌بێت

Companies like De La Guarda, which I produce, and Punchdrunk

کۆمپانیاکانی وه‌ک، (دێ لاگواردا)، که‌ من به‌رهه‌می دێنم

create these completely immersive experiences

ئه‌م جۆره‌ دۆخانه‌ دروست ده‌کات

that put the audience at the center of the action,

که‌ بینه‌ران ده‌خاته‌ ناو سه‌نته‌ری جوڵه‌کردنه‌وه‌

but the German performance company Rimini Protokoll

به‌ڵام، کۆمپانیای (ڕیمی پڕۆتۆکۆڵ)ی ئه‌ڵمانی بۆ نواندن

takes this all to a whole new level.

ئه‌مانه‌ هه‌موو ده‌باته‌ ئاستێکی تازه‌

In a series of shows that includes "100 Percent Vancouver,"

له‌زنجیره‌یه‌ک به‌رنامه‌دا که‌ "%100 ڤانگۆڤه‌ر

"100 Percent Berlin," Rimini Protokoll makes shows

لە (%١٠) به‌رلین، ده‌گرێته‌وه‌، ڕیمی پڕۆتۆکۆڵ به‌رنامه‌کان

that actually reflect society.

به‌شێوه‌یه‌ک ده‌کات که‌ به‌ڕاستی کاردانه‌وه‌ی له‌سه‌ر کۆمه‌ڵگه‌ هه‌بێت

Rimini Protokoll chooses 100 people that represent that city

ڕیمی پڕۆتۆکۆڵ (١٠٠) که‌س هه‌ڵده‌بژێرێت که‌ نوێنه‌رایه‌تی ئه‌و شاره‌ ده‌که‌ن

at that moment in terms of race and gender and class,

له‌وکاته‌دا به‌ پێی ڕه‌گه‌ز و ئاست

through a careful process that begins three months before,

له‌ڕێی پڕۆسه‌یه‌کی هۆشیارانه‌وه‌ که‌ سێمانگ پێش ئه‌وه‌ی ده‌ست پێ بکات

and then those 100 people share stories about

وە دوای ئه‌وه‌ (١٠٠) که‌سه‌که‌ چیرۆکی

themselves and their lives, and the whole thing

خۆیان و ژیانیان ده‌گێڕنه‌وه‌ و هه‌موو شته‌که‌

becomes a snapshot of that city at that moment.

ده‌بێت به‌ وێنه‌یه‌کی ئه‌وکاته‌ی ئه‌و شاره‌

LIFT has always been a pioneer in the use of venues.

به‌رزکه‌ره‌وه‌ هه‌میشه‌ پێشه‌نگه‌ له‌ به‌کارهێناندا له‌ شوێنی به‌کارهێناندا

They understand that theater and performance

ئه‌وان ئه‌وه‌ تێده‌گه‌ن که‌ شانۆ و نواندن

can happen anywhere.

ده‌توانێت له‌هه‌موو شوێنێک بکرێت

You can do a show in a schoolroom,

ده‌توانی به‌رنامه‌یه‌ک له‌ پۆلێکدا بکه‌یت

in an airport, — (Laughter) —

له‌فڕۆکه‌ خانه‌ --- پێکه‌نین

in a department store window.

له‌ کۆگایه‌کی شوشه‌یی دا

Artists are explorers. Who better to show us the city anew?

هونه‌رمه‌نده‌کان دۆزه‌ره‌وه‌کانن، کێ باشه‌ شوێنێکی تازه‌ی شاره‌که‌مان نیشان بدات؟

Artists can take us to a far-flung part of the city

هونه‌رمه‌نده‌کان ده‌توانن ئێمه‌ ببه‌ن بۆ دوورترین شوێنی شاره‌که‌

that we haven't explored, or they can take us into

که‌ نه‌مان دۆزیوه‌ته‌وه‌، یان ده‌توانن بمانبه‌ن به‌ناو

that building that we pass every day but we never went into.

ئه‌و بینایه‌ی که‌ هه‌موو ڕۆژێک به‌لایدا تێپه‌ڕ ده‌بین و ناچینه‌ ناوه‌وه‌

An artist, I think, can really show us people

هونه‌رمه‌ندێک، پێم وایه‌، ده‌توانێت خه‌ڵکانێکمان نیشان بدات

that we might overlook in our lives.

که‌ له‌وانه‌یه‌ ئێمه‌ به‌شێوه‌یه‌ک ته‌ماشایان بکه‌ین له‌ ژیانماندا

Back to Back is an Australian company of people

گه‌ڕان بۆ ڕابردوو کۆمپانیایه‌کی ئوستڕاڵی یه‌

with intellectual disabilities. I saw their amazing show

له‌گه‌ڵ که‌سانی که‌م ئه‌ندامی زیره‌ک، به‌رنامه‌ سه‌رنج ڕاکێشه‌که‌یانم بینی

in New York at the Staten Island Ferry Terminal

له‌ نیویۆڕک، له‌ تێرمیناڵی دورگه‌ی که‌ڵه‌کی شاره‌که‌

at rush hour.

له‌کاتی قه‌ره‌باڵه‌غیدا

We, the audience, were given headsets and seated

ئێمه‌، بینه‌ره‌کان، مایکرۆفۆنێکمان وه‌رگرت و دانیشتین

on one side of the terminal.

له‌لایه‌کی تێرمیناڵه‌که‌وه‌

The actors were right there in front of us,

ئه‌کته‌ره‌کان له‌به‌رده‌م ئێمه‌دا بوون

right there among the commuters,

له‌وێدا له‌ناو خه‌ڵکه‌ به‌ژداربوه‌که‌دا

and we could hear them,

وه‌ ئێمه‌ ده‌مان توانی گوێمان لێیان بێت

but we might not have otherwise seen them.

به‌ڵام، له‌وانه‌یه‌ نه‌مان توانیایه‌ بیان بینین

So Back to Back takes site-specific theater and uses it

له‌به‌رئه‌وه‌، (گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ ڕابردوو)لایه‌کی تایبه‌تی شانۆکه‌ی بردوو به‌کاری ده‌هێنا

to gently remind us about who and what we choose

بۆ به‌باشی بیرهێنانه‌وه‌مان که‌ کێ و چۆن ئێمه‌ هه‌ڵبژێردراین

to edit out of our daily lives.

بۆ به‌کارهێنانی له‌ ژیانی ڕۆژانه‌ماندا

So, the dialogue with the local and the global,

که‌واته‌، گفتوگۆ له‌گه‌ڵ خۆجێیه‌کان و بیانییه‌کان

the audience as participant and player and protagonist,

بینه‌ره‌کان وه‌ک به‌ژداربوویه‌ک و ئه‌کته‌ری سه‌ره‌کی

the innovative use of site, all of these things

به‌کار هێنانی شوێنه‌که‌، هه‌موو ئه‌مانه‌

come to play in the amazing work

کارێکی جوانیان دروست کرد

of the fantastic French company Royal de Luxe.

بۆ نایابترین کۆمپانیای فه‌ڕه‌نسی ڕۆیاڵ دی لوکس

Royal de Luxe's giant puppets come into a city

پشتگیری گه‌وره‌ی (ڕۆیاڵ دی لوکس) گه‌یشته‌ شارێک

and they live there for a few days.

وه‌ ئه‌وان بۆ چه‌ند ڕۆژێک له‌وێ ده‌ژین

For "The Sultan's Elephant," Royal de Luxe

بۆ "فیلمی سوڵتانه‌کان" ڕۆیاڵ دی لوکس

came to central London and brought it to a standstill

هه‌تا ناوه‌ڕاستی له‌نده‌ن، وه‌ستا

with their story of a giant little girl and her friend,

له‌گه‌ڵ چیرۆکه‌که‌یان له‌باره‌ی کچه‌ بچوکه‌که‌و هاوڕێکه‌ی

a time-traveling elephant.

کاتێک به‌ فیل گه‌شته‌که‌ن

For a few days, they transformed a massive city

بۆ چه‌ند ڕؤژێک، ئه‌وان گه‌وره‌ترین شار ده‌گۆڕن

into a community where endless possibility reigned.

بۆ کۆمه‌ڵگه‌یه‌ک که‌ ده‌سەڵاتی بێکۆتایه‌

The Guardian wrote, "If art is about transformation,

گاردیان نوسی ئه‌گه‌ر هونه‌ر له‌باره‌ی گۆڕان کارییه‌وه‌

then there can be no more transformative experience.

که‌واته‌ هیچ دۆخێکی گۆڕانکاری نابێت

What 'The Sultan's Elephant' represents is no less

ئه‌وه‌ی " فیله‌که‌ی سوڵتان" باسی ده‌کات هیچی که‌مترنییه‌

than an artistic occupation of the city

له‌وه‌ی کۆنتڕۆڵ کردنی شارەکە به‌ هونه‌ر

and a reclamation of the streets for the people."

وه‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی شه‌قامه‌کان بۆ خه‌ڵکه‌که‌ی

We can talk about the economic impacts of these festivals

ده‌توانین باسی کاریگه‌ری ئابوریانه‌ی ئه‌م ڤیستیڤاڵانه‌ بکه‌ین

on their cities, but I'm much [more] interested in many more things,

له‌سه‌ر شاره‌کان، به‌ڵام من زیاتر گرنگی ده‌ده‌م به‌ به‌شی زیاتر

like how a festival helps a city to express itself,

وه‌ک چۆن ڤیستڤاڵێک یارمه‌تی شارێک ده‌دات خۆی ده‌ربخات

how it lets it come into its own.

چۆن ڕێگه‌ی ده‌دات بچنه‌ ناوخۆیه‌وه‌

Festivals promote diversity,

ڤیستیڤاڵه‌کان جیاوازی فه‌راهه‌م ده‌کات

they bring neighbors into dialogue,

دراوسێکان ده‌هێنێته‌ گفتوگۆکردن

they increase creativity,

داهێنان زیاد ده‌کات

they offer opportunities for civic pride,

هه‌لی باش ده‌ڕه‌خسێنێت بۆ شانازی شارستانی

they improve our general psychological well-being.

به‌گشتی لایه‌نی ده‌رونیمان گه‌شه‌ پێده‌دات

In short, they make cities better places to live.

به‌کورتی، شاره‌کان ده‌که‌ن به‌ باشترین شوێن بۆ ژیان

Case in point:

مه‌به‌سته‌که‌

When "The Sultan's Elephant" came to London

کاتێک"فیله‌که‌ی سوڵتان" هاته‌ له‌نده‌ن

just nine months after 7/7, a Londoner wrote,

ته‌نها دوای نۆ مانگ داوی ٧/٧ (له‌ندۆنه‌ر) نوسی

"For the first time since the London bombings,

بۆیه‌که‌م جار له‌وه‌ته‌ی له‌نده‌ن بۆمباران کراوه‌

my daughter called up with that sparkle back in her voice.

کچه‌که‌م به‌ ده‌نگی دره‌وشاوه‌ی خۆی ناوی هێناوه‌

She had gathered with others

ئه‌و له‌گه‌ڵ که‌سانی تر کۆبۆیه‌وه‌

to watch 'The Sultan's Elephant,' and, you know,

بۆ ته‌ماشاکردنی "فیله‌که‌ی سوڵتان" و، ده‌زانی

it just made all the difference."

ته‌نها هه‌موو شته‌کانی جیاوازکرد

Lyn Gardner in The Guardian has written

لین گاردنه‌ر له‌ گاردیان نوسیویه‌تی

that a great festival can show us a map of the world,

که‌ ڤیستیڤاڵێکی مه‌زن ده‌توانێت نه‌خشه‌ی جیهانمان نیشان بدات

a map of the city and a map of ourselves,

نه‌خشه‌ی شاره‌که‌ و نه‌خشه‌ی خۆمان

but there is no one fixed festival model.

به‌ڵام، هیچ که‌س نیه‌ شێوازی ڤیستیڤاڵ چاک بکات

I think what's so brilliant about the festivals,

وابزانم، ئه‌وه‌ی که‌ زۆر زیره‌کانه‌یه‌ له‌باره‌ی ڤیستیڤاڵه‌کان

the new festivals, is that they are really fully capturing

ڤیستیڤاڵه‌ نوییه‌کان، ئه‌وه‌یه‌ که‌ به‌باشی وێنه‌ی

the complexity and the excitement

ناڕه‌حه‌تی و خۆشییه‌کان ده‌گرن

of the way we all live today.

له‌و شێوازه‌ی که‌ ئه‌مڕۆ ئێمه‌ هه‌موومان ده‌ژین

Thank you very much. (Applause)

زۆر سوپاس، چه‌پڵه‌ لێدان