David Binder: The arts festival revolution

Translator: Thu-Huong Ha Reviewer: Morton Bast

Tłumaczenie: Dagmara Platuska Korekta: Magdalena Schoeneich

Sydney. I had been waiting my whole life to get to Sydney.

Sydney. Całe życie czekałem, żeby przyjechać do Sydney.

I got to the airport, to the hotel, checked in,

W końcu przyleciałem, znalazłem hotel, zameldowalem sie

and, sitting there in the lobby, was a brochure

i tam w lobby natknąłem się na broszurę

for the Sydney Festival. I thumbed through it,

festiwalu w Sydney. Przejrzałem ją przelotnie

and I came across a show called "Minto: Live."

i natknąłem się na show "Minto: Na żywo".

The description read: "The suburban streets of Minto

Tytuł - "Przedmieścia Minto stają się

become the stage for performances

sceną dla przedstawień

created by international artists

tworzonych przez międzynarodowych artystów

in collaboration with the people of Minto."

we współpracy z mieszkańcami Minto".

What was this place called Minto?

Więc co specjanego ma do siebie to Minto?

Sydney, as I would learn, is a city of suburbs,

Sydney, czego dowiedziałem się w krotce, to miasto przedmieści,

and Minto lies southwest, about an hour away.

a Minto leży godzinę drogi na południowy-zachód.

I have to say, it wasn't exactly what I had in mind

Musze powiedizec, ze nie tak wyobrażałem sobie

for my first day down under.

moj pierwszy dzień w Australii.

I mean, I'd thought about the Harbour Bridge or Bondi Beach,

Wyobrażałem siebie zwiedzającego Sydney Harbour Bridge lub plażę Bondi,

but Minto? But still, I'm a producer,

ale Minto? Ale jestem producentem

and the lure of a site-specific theater project

i nie mogłem oprzeć się myśli o

was more than I could resist. (Laughter)

teatrze plenerowym. (Śmiech)

So, off I went into Friday afternoon traffic,

Więc, nie zdjając sobie sprawy z potencjalnych korków, Pojechałem tam w piątkowe popołudnie...

and I'll never forget what I saw when I got there.

i nigdy nie zapomnę tego, co tam zobaczyłem.

For the performance, the audience walked

Żeby obejrzeć przedstawienia

around the neighborhood from house to house,

publiczność chodziła od domu do domu,

and the residents, who were the performers,

a mieszkańcy, którzy występowali jako aktorzy

they came out of their houses, and they performed

wychodzili z domów i wykonywali

these autobiographical dances on their lawns,

autobiograficzne tańce na trawnikach

on their driveways. (Laughter)

przed swoimi domami. (Śmiech)

The show is a collaboration with a U.K.-based

Te występy to wynik współpracy z grupą teatralną

performance company called Lone Twin.

z Wielkiej Brytanii, o nazwie Lone Twin.

Lone Twin had come to Minto and worked

Lone Twin przyjechał do Minto i pracował

with the residents, and they had created these dances.

z mieszkańcami i wspólnie stworzyli te tańce.

This Australian-Indian girl, she came out and started

Jeden incident, australijsko-hinduska dziewczynka, wyszla i

to dance on her front lawn,

zaczęła tańczyć na swoim trawniku.

and her father peered out the window to see

Jej ojciec wyjżał przez okno źeby sprawdzić

what all the noise and commotion was about,

co powodowalo ten halas i zamieszanie

and he soon joined her.

i wkrotce dołączył do niej.

And he was followed by her little sister.

Chwilę później dołączyła do nich jej młodsza siostra.

And soon they were all dancing this joyous,

I wkrotce cała trójka radośnie

exuberant dance right there on their lawn. (Laughter)

i energicznie tańczyła na trawniku. (Śmiech)

And as I walked through the neighborhood,

Przechodząc tym przedmieściem

I was amazed and I was moved by the incredible

byłem zaskoczony i poruszony przez

sense of ownership this community clearly felt

niesamowite poczucie własności

about this event.

jakie ta społeczność czuła wobec tych występów.

"Minto: Live" brought Sydneysiders into dialogue

"Minto: Na żywo" dało mieszkańcom tych przedmieści Sydney

with international artists, and really celebrated

szansę na dialog z międzynarodowymi artystami i umożliwiło świętowanie

the diversity of Sydney on its own terms.

różnorodności Sydney na swój wlasny sposob.

The Sydney Festival which produced "Minto: Live" I think

Sydney Festival, który stworzył "Minto:Na żywo"

represents a new kind of 21st-century arts festival.

reprezentuje nowy rodzaj festiwalu sztuki XXI wieku.

These festivals are radically open.

Te festiwale są radykalnie otwarte.

They can transform cities and communities.

Mogą zmieniać miasta i społeczności.

To understand this, I think it kind of makes sense

Zrozumienie tego wymaga spojrzenia

to look where we've come from.

na nasze początki. I zrozumieć skąd pochodzimy

Modern arts festivals were born

Nowoczesne festiwale powstały

in the rubble of World War II.

podczas II Wojny Światowej.

Civic leaders created these annual events

Liderzy cywilni organizowali takie coroczne wydarzenia

to celebrate culture as the highest

w celu świętowania kultury jako

expression of the human spirit.

najbardziej podniosłego sposobu wyrażenia ludzkiego ducha.

In 1947, the Edinburgh Festival was born

W 1947 powstał festiwal w Edynburgu

and Avignon was born and hundreds of others

i w Avignon, i setki innych.

would follow in their wake.

podążyły ich śladem

The work they did was very, very high art,

Prace, które tam się pojawiały to była prawdziwa sztuka.

and stars came along like Laurie Anderson

która przyciągnela tam takie gwiazdy jak Laurie Anderson

and Merce Cunningham and Robert Lepage

i Merce Cunningham i Robert Lepage,

who made work for this circuit,

którzy pracowali dla tego "nowego ruchu teatralnego"

and you had these seminal shows like "The Mahabharata"

I to właśnie wtedy powstawały takie ważne przedstawienia jak "The Mahabaharata"

and the monumental "Einstein on the Beach."

i niezwykły "Einstein on the Beach".

But as the decades passed,

Ale z upływem czasu

these festivals, they really became the establishment,

te festiwale stały się czymś zwyczajnym,

and as the culture and capital accelerated,

a kiedy kultura i kapitał nabrały tempa

the Internet brought us all together,

kiedy Internet zbliżył nas do siebie

high and low kind of disappeared,

to zatarło granicę między sztuką wyższą i niższą,

a new kind of festival emerged.

narodził się nowy rodzaj festiwalu.

The old festivals, they continued to thrive, but

Stare festiwale nadal żyły swoim życiem, ale

from Brighton to Rio to Perth, something new was emerging,

od Brighton przez Rio do Perth coś nowego zaczęło się pojawiać.

and these festivals were really different.

I te festiwale były naprawdę inne.

They're open, these festivals, because, like in Minto,

To są festiwale otwarte, bo tak jak w Minto

they understand that the dialogue

ich organizatorzy rozumieją, że dialog

between the local and the global is essential.

między tym co lokalne i tym co globalne jest niezbędny.

They're open because they ask the audience to be a player,

Oni nie boja sie otworzyć sceny i zaprosić publiczność do wzięcia udziału,

a protagonist, a partner, rather than a passive spectator,

do bycia bohaterem, partnerem, a nie biernym widzem.

and they're open because they know that imagination

I są otwarte, bo wiedzą, że wyobraźni

cannot be contained in buildings,

nie da się zamknąć w budynkach.

and so much of the work they do

większość pracy, którą wykonują

is site-specific or outdoor work.

jest ściśle związana z konkretnym miejscem.

So, the new festival, it asks the audience to play

W tym nowym festiwalu to publiczność

an essential role in shaping the performance.

ma grać ważną rolę w tworzeniu przedstawienia.

Companies like De La Guarda, which I produce, and Punchdrunk

Grupy jak De la Guarda, której ja jestem producentem, i Punchdrunk

create these completely immersive experiences

tworzą te niesamowicie interaktywne przedstawienia,

that put the audience at the center of the action,

w których publiczność jest w centrum akcji.

but the German performance company Rimini Protokoll

Ale niemiecka grupa teatralna Rimini Protokoll

takes this all to a whole new level.

bierze to jeszcze na zupełnie inny poziom.

In a series of shows that includes "100 Percent Vancouver,"

W cyklu przedstawień, które zawierają "100% Vancouver",

"100 Percent Berlin," Rimini Protokoll makes shows

"100% Berlina," Rimini Protokoll tworzy przedstawienia,

that actually reflect society.

które odzwierciedlają społeczeństwo.

Rimini Protokoll chooses 100 people that represent that city

Rimini Protokoll wybiera 100 ludzi, którzy reprezentują miasto w którym przedstawienie ma się odbyć

at that moment in terms of race and gender and class,

obecnie "aktorzy" dobierani są pod kątem rasy, płci i klasy

through a careful process that begins three months before,

w trakcie starannego i bardzo dopracowanego procesu, który rozpoczyna się 3 miesiące wcześniej.

and then those 100 people share stories about

Ta 100 ludzi opowiada sobie historie o sobie

themselves and their lives, and the whole thing

i swoim życiu. I całe to przedsięwzięcie

becomes a snapshot of that city at that moment.

staje się pocztówką danego miasta w danym momencie.

LIFT has always been a pioneer in the use of venues.

LIFT zawszy było pionierem jeśli chodzi o użycie lokalizacji.

They understand that theater and performance

Oni rozumieją, że teatr i przedstawienie

can happen anywhere.

mogą odbywać się gdziekolwiek:

You can do a show in a schoolroom,

w szkole,

in an airport, — (Laughter) —

na lotnisku, (Smiech)

in a department store window.

na wystawie sklepowej.

Artists are explorers. Who better to show us the city anew?

Artyści są odkrywcami. Kto lepiej pokaże nam miasto na nowo?

Artists can take us to a far-flung part of the city

Artyści mogą nas zabrać do odległego zakątka miasta,

that we haven't explored, or they can take us into

którego sami nie odkryliśmy, albo mogą nas zabrać

that building that we pass every day but we never went into.

do tego budynku, który codziennie mijamy, ale nigdy nie weszliśmy do środka.

An artist, I think, can really show us people

Artysta może nam pokazać ludzi,

that we might overlook in our lives.

których byśmy sami nie zauważyli.

Back to Back is an Australian company of people

Back to Back to australijska grupa składająca się

with intellectual disabilities. I saw their amazing show

z ludzi z upośledzeniem umysłowym. Widziałem ich niesamowity pokaz

in New York at the Staten Island Ferry Terminal

w Nowym Jorku na terminalu promowym na State Island.

at rush hour.

w godzinach szczytu.

We, the audience, were given headsets and seated

Publiczność dostała słuchawki

on one side of the terminal.

i została posadzona po jednej stronie terminala.

The actors were right there in front of us,

Aktorzy byli przed nami

right there among the commuters,

pośród podróżujących.

and we could hear them,

słyszeliśm ich,

but we might not have otherwise seen them.

w przeciwnym razie moglismy ich nie zauwazyc.

So Back to Back takes site-specific theater and uses it

Back to Back tworzy wkomponowany w otoczenie teatr i w ten sposob

to gently remind us about who and what we choose

delikatnie przypomina nam, że to my wybieramy kogo i co

to edit out of our daily lives.

wycinamy z naszego codziennego życia.

So, the dialogue with the local and the global,

Wiec dialog na poziomie lokalnym i globalnym,

the audience as participant and player and protagonist,

publiczność jako uczestnik, aktor i bohater przedstawienia,

the innovative use of site, all of these things

nowatorskie wykorzystanie miejsca - to wszystko

come to play in the amazing work

jest istotne dla wspaniałej pracy

of the fantastic French company Royal de Luxe.

fantastycznej francuskiej grupy Royal de Luxe.

Royal de Luxe's giant puppets come into a city

ogromne kukły Royal de Luxe'a przyjezdzaja do miasta

and they live there for a few days.

i zamieszkuja tam przez kilka dni.

For "The Sultan's Elephant," Royal de Luxe

Na przedstawienie "Sultan's Elephant", Royal de Luxe'a

came to central London and brought it to a standstill

przybył do Londynu czym spowodowal zastoj,opowiadajac

with their story of a giant little girl and her friend,

historie o olbrzymiej, małej dziewczynce i jej przyjacielu -

a time-traveling elephant.

słoniu, podróżującym w czasie.

For a few days, they transformed a massive city

Na kilka dni zamienili to wielkie miasto

into a community where endless possibility reigned.

w społeczność, gdzie królowała nieograniczona ilość możliwości.

The Guardian wrote, "If art is about transformation,

Gazeta Guardian napisała: "Jeśli w sztuce chodzi o przemiane,

then there can be no more transformative experience.

to nie ma bardziej zmieniającego doświadczenia niź ta sztuka

What 'The Sultan's Elephant' represents is no less

"The Sultan's Elephant" reprezentuje nic innego

than an artistic occupation of the city

jak artystyczną okupację miasta

and a reclamation of the streets for the people."

i oddanie ulic ludziom".

We can talk about the economic impacts of these festivals

Możemy mówić o ekonomicznym wpływie tych festiwali

on their cities, but I'm much [more] interested in many more things,

na miasta, ale mnie bardziej interesuje coś wiecej.

like how a festival helps a city to express itself,

Jak to, w jaki sposob festiwal pomaga miastu wyrazić się,

how it lets it come into its own.

jak pozwala mu stać się sobą.

Festivals promote diversity,

Festiwale promują różnorodność,

they bring neighbors into dialogue,

angażują sąsiadów w dialog,

they increase creativity,

pobudzają kreatywność,

they offer opportunities for civic pride,

oferują możliwości do dumy cywilnej

they improve our general psychological well-being.

i poprawiają nasze samopoczucie.

In short, they make cities better places to live.

W skrócie - czynią z miast lepsze miejsca to zycia.

Case in point:

Dla przykładu:

When "The Sultan's Elephant" came to London

Kiedy "The Sultan's Elephant" przyjechał do Londynu

just nine months after 7/7, a Londoner wrote,

tylko 9 miesięcy po zamachach 7/7, pewien londyńczyk napisał:

"For the first time since the London bombings,

"Po raz 1-wszy od zamachu w Londynie

my daughter called up with that sparkle back in her voice.

kiedy córka zadzwoniła do mnie usłyszałem radość w jej głosie.

She had gathered with others

Razem z innymi poszła obejrzeć

to watch 'The Sultan's Elephant,' and, you know,

"The Sultan's Elephant" i

it just made all the difference."

sprawiło tą wielka przemianę.

Lyn Gardner in The Guardian has written

Lyn Gardner z Guardian'a napisał,

that a great festival can show us a map of the world,

że świetny festiwal może nam pokazać mapę świata,

a map of the city and a map of ourselves,

mapę miasta i mapę nas samych.

but there is no one fixed festival model.

Ale nie istnieje jeden, standardowy modelu festiwalu.

I think what's so brilliant about the festivals,

Myślę, że to co jest cudowne w festiwalach,

the new festivals, is that they are really fully capturing

nowych festivalach, to to, ze naprawdę w pelni uchwycaja

the complexity and the excitement

złożoność i ekscytację

of the way we all live today.

tego, w jaki sposob dzisiaj żyjemy.

Thank you very much. (Applause)

Dziękuję bardzo. (Brawa)