Stuart Brown: Play is more than fun

Translator: YSLU MA translators 2010-2012 Reviewer: Meri Dallakyan

So, here we go: a flyby of play.

Եվ այսպես, խաղի պատմական զարգացումը:

It's got to be serious if the New York Times

Եթե Նյու Յորք Թայմզի փետրվարի 17- ի կիրակնօրյա համարի շապիկը նվիրված էր խաղին,

puts a cover story of their February 17th Sunday magazine about play.

ուրեմն նման հարցին պետք է լուրջ վերաբերել:

At the bottom of this, it says, "It's deeper than gender.

Նյութի ներքևում ասվում է.<<Սա ավելի լուրջ է, քան գենդերային հարցերը:

Seriously, but dangerously fun.

Լուրջ, միևնույն ժամանակ վտանգավոր մի զվարճանք`

And a sandbox for new ideas about evolution."

նման էվոլյուցիայի մասին նոր գաղափարների մի “խաղահրապարակի”>>:

Not bad, except if you look at that cover, what's missing?

Վատ չէ, սակայն եթե նայեք այդ շապիկին, կնկատեք, որ մի բան բացակայում է:

You see any adults?

Դուք որևէ մեծահասակի տեսնում եք այդտեղ?

Well, lets go back to the 15th century.

Լավ, եկեք գնանք ետ` 15-րդ դար:

This is a courtyard in Europe,

Սա մի բակ է Եվրոպայում,

and a mixture of 124 different kinds of play.

այստեղ տեսնում ենք ամենատարբեր խաղերի 124 տարատեսակներ.

All ages, solo play, body play, games, taunting.

խաղեր նախատեսված բոլոր տարիքի անձանց համար, մենախաղի ձևեր, մարմնամարզական խաղեր, զվարճալի խաղեր:

And there it is. And I think this is a typical picture

Ահա դրանք: Կարծում եմ, այս նկարը ներկայացնում է

of what it was like in a courtyard then.

այն ժամանակվա խաղահրապարակի տիպիկ պատկերը:

I think we may have lost something in our culture.

Ինձ թվում է, որ մեր մշակույթում մենք գուցե և որոշ բաներ կորցրել ենք:

So I'm gonna take you through

Այսպիսով, պատրաստվում եմ ձեզ ներկայացնել

what I think is a remarkable sequence.

այն, ինչը համարում եմ դեպքերի ուշագրավ զարգացում:

North of Churchill, Manitoba, in October and November,

Չերչիլի հյուսիսային հատվածում` Մանիթոբայում, հոկտեմբեր ու նոյեմբեր ամիսներին

there's no ice on Hudson Bay.

Հադսոն Բեյը սառույցով չի պատվում:

And this polar bear that you see, this 1200-pound male,

Եվ այս հյուսիսային արջը, որին տեսնում եք, այս արու արջը, որը կշռում է մոտ 600կգ,

he's wild and fairly hungry.

վայրի է ու սաստիկ քաղցած:

And Norbert Rosing, a German photographer,

Գերմանացի լուսանկարիչ Նորբերթ Ռոուզինգն

is there on scene, making a series of photos of these huskies, who are tethered.

այնտեղ լուսանկարում է այս լայկաներին, որոնք պարանով կապված են:

And from out of stage left comes this wild, male polar bear,

Եվ ձախից նկարահանման հրապարակին է մոտենում այս վայրի հյուսիսային արու արջն`

with a predatory gaze.

իր գիշատիչ հայացքով:

Any of you who've been to Africa or had a junkyard dog come after you,

Ձեզանից յուրաքանչյուրն, ով եղել է Աֆրիկայում, կամ ում ետևից երբևիցե ընկել է թափառական մի շուն,

there is a fixed kind of predatory gaze

նկատած կլինի, որ դրանք ունեն սևեռուն, գիշատիչ հայացք.

that you know you're in trouble.

դրանից կարող ես հասկանալ, որ վտանգի մեջ ես:

But on the other side of that predatory gaze

Բայց այդ գիշատիչ հայացքից այն կողմ տեսնում ենք

is a female husky in a play bow, wagging her tail.

էգ լայկային, որը խաղային վիճակում է և պոչն է շարժում:

And something very unusual happens.

Ու մի շատ անսովոր բան է կատարվում:

That fixed behavior -- which is rigid and stereotyped

Այդ հաստատուն վարքագիծը, որը կայուն և անփոփոխ է

and ends up with a meal -- changes.

և որը սովորաբար ավարտվում է ինչ-որ բան խժռելով, փոխվում է:

And this polar bear

Այս հյուսիսային արջը

stands over the husky,

կանգնում է լայկայի մոտ:

no claws extended, no fangs taking a look.

Ո՛չ ճանկերն են երևում, ո՛չ էլ ժանիքները:

And they begin an incredible ballet.

Ու կարծես նրանք սկսում են բալետի մի անհավանական ներկայացում:

A play ballet.

Մի խաղ-բալետ,

This is in nature: it overrides a carnivorous nature

որի համար պարտական ենք բնությանը.

and what otherwise would have been a short fight to the death.

այն մի կողմ է թողնում գիշատիչ էությունն ու այն, ինչն այլ դեպքում կարող էր վերածվել մահացու պայքարի:

And if you'll begin to look closely at the husky that's bearing her throat to the polar bear,

Եթե սկսեք ավելի ուշադիր նայել լայկային, որը կոկորդը դեմ է արել հյուսիսային արջին,

and look a little more closely, they're in an altered state.

կտեսնեք, որ նրանք վերափոխված վիճակում են`

They're in a state of play.

խաղային վիճակում:

And it's that state

Սա հենց այն կարգավիճակն է,

that allows these two creatures to explore the possible.

որը թույլ է տալիս այս երկու արարածներին հայտնաբերել նոր հնարավորություններ:

They are beginning to do something that neither would have done

Նրանք սկսում են անել այնպիսի բաներ, որ չէին անի

without the play signals.

խաղային ազդանշանների բացակայության դեպքում:

And it is a marvelous example

Եվ սա հիանալի օրինակ է,

of how a differential in power

թե ինչպես ուժերի միջև տարբերությունը

can be overridden by a process of nature that's within all of us.

կարող է անտեսվել բոլորիս մոտ առկա բնական մի գործընթացի շնորհիվ:

Now how did I get involved in this?

Այժմ այն մասին, թե ես ինչպես տարվեցի այս ամենով:

John mentioned that I've done some work with murderers, and I have.

Ջոնը նշեց, որ ես որոշ ժամանակ գործ եմ ունեցել մարդասպանների հետ, և դա, իրոք, այդպես է:

The Texas Tower murderer opened my eyes,

Տեխասցի դիպուկահարը բացեց իմ աչքերը

in retrospect, when we studied his tragic mass murder,

խաղի կարևորության վերաբերյալ: Հետադարձ հայացք գցելով նրա կատարած ողբերգական

to the importance of play,

մասսայական սպանություններին

in that that individual, by deep study,

ու դրանք խորությամբ ուսումնասիրելով`

was found to have severe play deprivation.

մենք հայտնաբերեցինք, որ այդ անձը միանգամայն զրկված է եղել խաղալու հնարավորությունից:

Charles Whitman was his name.

Նրա անունը Չարլզ Ուայթմեն էր:

And our committee, which consisted of a lot of hard scientists,

Մեր հանձնաժողովը, որը կազմված էր շատ լուրջ գիտնականներից,

did feel at the end of that study

այդ ուսումնասիրության վերջում եկավ այն եզրակացության,

that the absence of play and a progressive suppression of developmentally normal play

որ խաղի բացակայությունը և դրա նորմալ զարգացման խաթարումները

led him to be more vulnerable to the tragedy that he perpetrated.

խաթարումները աստիճանաբար ճնշել էին նրան, դարձրել ավելի խոցելի և դրդել նման ոճրագործության:

And that finding has stood the test of time --

Իսկ ժամանակը հաստատել էր այդ բացահայտման իսկությունը.

unfortunately even into more recent times, at Virginia Tech.

ցավոք, նույնիսկ վերջերս ականատես եղանք Վիրջինիայի պոլիտեխնիկական ինստիտուտի դեպքերին:

And other studies of populations at risk

Բնակչության ռիսկային խավերի շրջանում կատարված այլ ուսումնասիրությունները ևս

sensitized me to the importance of play,

ինձ ստիպեցին գիտակցել խաղի կարևորությունը,

but I didn't really understand what it was.

բայց իրականում ես այդքան էլ լավ չէի ըմբռնում դրա էությունը:

And it was many years in taking play histories of individuals

Երկար տարիների ընթացքում բազմաթիվ մարդկանց «խաղային» պատմություններն ուսումնասիրելուց հետո միայն

before I really began to recognize that I didn't really have a full understanding of it.

ես հասկացա, որ այդ մասին լիակատար պատկերացում իրականում չեմ ունեցել:

And I don't think any of us has a full understanding of it, by any means.

Թեև չեմ կարծում, թե մեզանից որևէ մեկն ունի այդ ամբողջական պատկերացումը:

But there are ways of looking at it

Դրա շուրջ կան տեսակետներ,

that I think can give you -- give us all a taxonomy, a way of thinking about it.

որոնք կարող են ձեզ հուշել... մե՛զ հուշել դրա մասին մտածելու մի եղանակ`տաքսոնոմիա:

And this image is, for humans, the beginning point of play.

Մարդկանց համար այս պատկերը խաղի սկզբնակետն է:

When that mother and infant lock eyes,

Երբ նորածինն ու մայրը հանդիպում են հայացքներով,

and the infant's old enough to have a social smile,

և նորածինը բավականաչափ մեծ է մարդամոտ կերպով ժպտալու համար,

what happens -- spontaneously -- is the eruption of joy on the part of the mother.

մայրն ինքնաբերաբար պոռթկում է ուրախությունից:

And she begins to babble and coo and smile, and so does the baby.

Նա սկսում է քնքուշ բառեր շշնջալ, գուրգուրել ու ժպտալ, և նույնն անում է երեխան:

If we've got them wired up with an electroencephalogram,

Եթե էլեկտրոինսեֆալոգրամ միացնենք նրանց գլխին,

the right brain of each of them becomes attuned,

ապա կնկատենք, որ նրանցից յուրաքանչյուրի ուղեղի աջ կիսագունդը սկսում է լարվել.

so that the joyful emergence of this earliest of play scenes

այսպես կարող ենք պատկերացում կազմել ամենավաղ խաղի երջանիկ դրսևորման

and the physiology of that is something we're beginning to get a handle on.

ու դրա ֆիզիոլոգիական կողմի մասին:

And I'd like you to think that every bit of more complex play

Եվ ես կուզենայի, որ դուք հասկանաք.մեզ`մարդկանց համար

builds on this base for us humans.

ավելի բարդ խաղի յուրաքանչյուր մասնիկ կառուցվում է հենց այս հիմքի վրա:

And so now I'm going to take you through sort of a way of looking at play,

Եվ այսպես, ես պատրաստվում եմ ձեզ ցույց տալ խաղի դիտարկման ձևերից մեկը,

but it's never just singularly one thing.

որն, իհարկե, միակը չէ:

We're going to look at body play,

Մենք հիմա կդիտենք մարմնամարզական մի խաղաձև,

which is a spontaneous desire to get ourselves out of gravity.

որի նպատակը պարզապես ձգողականության ուժից ազատվելու բնական ցանկությունն է:

This is a mountain goat.

Սա քարայծ է:

If you're having a bad day, try this:

Եթե ձեր օրը վատ է ընթանում, փորձեք այս եղանակը.

jump up and down, wiggle around -- you're going to feel better.

վեր ու վար ցատկեք, թռչկոտեք և ձեզ ավելի լավ կզգաք:

And you may feel like this character,

Դուք կարող եք զգալ ինչպես այս հերոսը,

who is also just doing it for its own sake.

որը նույնպես միայն իր հաճույքի համար է անում սա:

It doesn't have a particular purpose, and that's what's great about play.

Նա որևէ կոնկրետ նպատակ չի հետապնդում, և հենց դա է կորևորվում խաղի ժամանակ:

If its purpose is more important

Եթե նպատակը ավելի կարևոր լինի,

than the act of doing it, it's probably not play.

քան բուն խաղի գործընթացը, ապա, հավանաբար դա կդադարի խաղ լինելուց:

And there's a whole other type of play, which is object play.

Գոյություն ունի նաև բոլորովին այլ տեսակի խաղ. խաղ առարկաների հետ:

And this Japanese macaque has made a snowball,

Այս ճապոնական մակակը ձնագնդի է սարքել,

and he or she's going to roll down a hill.

և ահա պատրաստվում է այն բլուրից ցած գլորել:

And -- they don't throw it at each other, but this is a fundamental part of being playful.

Նրանք չեն նետում դրանք միմյանց վրա, սակայն սա վկայում է նրանց խաղալու ընդունակության մասին:

The human hand, in manipulation of objects,

Մարդկային ձեռքն առարկաների հետ բարդ գործողություններ կատարելիս

is the hand in search of a brain;

կարծես ուղեղի կարիքն ունի:

the brain is in search of a hand;

Ուղեղն էլ իր հերթին կարծես փնտրում է ձեռքին,

and play is the medium by which those two are linked in the best way.

, և խաղն այն միջին օղակն է, որի օգնությամբ էլ այդ երկուսը կապվում են միմյանց:

JPL we heard this morning -- JPL is an incredible place.

JPL-ը (ռեակտիվ շարժիչների լաբորատորիա), որի մասին առավոտյան լսեցինք, հիանալի մի վայր է:

They have located two consultants,

Այնտեղ աշխատում են երկու խորհրդատուներ`

Frank Wilson and Nate Johnson,

Ֆրանկ Վիլսոնն ու Նեյթ Ջոնսոնը:

who are -- Frank Wilson is a neurologist, Nate Johnson is a mechanic.

Ֆրանկ Վիլսոնը նյարդաբան է, Նեյթ Ջոնսոնը` մեխանիկ:

He taught mechanics in a high school in Long Beach,

Վերջինս մեխանիկա էր դասավանդում Լոնգ Բիչի ավագ դպրոցում

and found that his students were no longer able to solve problems.

և նկատել էր, որ իր ուսանողներն այլևս չէին կարողանում խնդիրներ լուծել:

And he tried to figure out why. And he came to the conclusion, quite on his own,

Նա փորձում էր հասկանալ պատճառը: Եվ միանգամայն ինքնուրույն հանգեց այն եզրակացության,

that the students who could no longer solve problems, such as fixing cars,

որ ուսանողներն, ովքեր այլևս ի վիճակի չէին լուծել այնպիսի խնդիրներ, ինչպես օրինակ մեքենաների նորոգումն է,

hadn't worked with their hands.

նախկինում երբեք չէին աշխատեցրել իրենց ձեռքերը:

Frank Wilson had written a book called "The Hand."

Ֆրանկ Վիլսոնը գրել էր “The hand” (“Ձեռքը”) կոչվող գիրքը:

They got together -- JPL hired them.

Այսպես, նրանք միավորվեցին, JPL-ն վարձեց նրանց:

Now JPL, NASA and Boeing,

Այժմ JPL-ը, NASA-ն (Օդագնացության և տիեզերական հետազոտությունների ազգային վարչություն) և Boeing-ը,

before they will hire a research and development problem solver --

նախքան հետազոտական և զարգացման հետ կապված խնդիրներ լուծող մասնագետ վարձելը,

even if they're summa cum laude from Harvard or Cal Tech --

համոզվում են, որ եթե նա նույնիսկ գերազանց ավարտել է Հարվարդի կամ Կալիֆորնիայի պետական պոլիտեխնիկական համալսարանը,

if they haven't fixed cars, haven't done stuff with their hands early in life,

պետք է անպայման նախկինում նորոգած լինի մեքենաներ, զբաղված լինի որևէ ձեռնախաղով

played with their hands, they can't problem-solve as well.

կամ ձեռքի աշխատանքով, այլապես դարձյալ չի կարողանա որևէ խնդիր լուծել:

So play is practical, and it's very important.

Այսպիսով, ակնհայտ է խաղի գործնական բնույթն ու կարևոր նշանակությունը:

Now one of the things about play is that it is born by curiosity and exploration. (Laughter)

Խաղի հետ կապված հարկ է նշել նաև, որ այն ծնվում է հետաքրքրասիրության և ուսումնասիրելու ձգտման արդյունքում: (Ծիծաղ):

But it has to be safe exploration.

Բայց դա պետք է լինի անվնաս ուսումնասիրություն:

This happens to be OK -- he's an anatomically interested little boy

Այս դեպքում ամեն ինչ նորմալ է, այս փոքրիկ տղային հետաքրքրում է մարդու անատոմիան,

and that's his mom. Other situations wouldn't be quite so good.

իսկ կինը նրա մայրն է: Այլ իրավիճակում դա այդքան էլ նորմալ չէր դիտվի:

But curiosity, exploration, are part of the play scene.

Այնուամենայնիվ հետաքրքրասիրությունը և ուսումնասիրելու ցանկությունը խաղի մի մասն են կազմում:

If you want to belong, you need social play.

Եթե դուք ուզում եք շփվել, ուրեմն սոցիալական խաղի կարիք ունեք:

And social play is part of what we're about here today,

Իսկ վերջինս այսօրվա մեր քննարկման թեմաններից մեկն է:

and is a byproduct of the play scene.

Այն կարծես խաղի համար կողմնակի արտադրանք լինի:

Rough and tumble play.

Կոպիտ ու անկարգ մի խաղ.

These lionesses, seen from a distance, looked like they were fighting.

հեռվից նայելով այս էգ առյուծներին կարող ենք կարծել, թե դրանք կռվում են:

But if you look closely, they're kind of like the polar bear and husky:

Բայց եթե ավելի մոտիկից նայենք, կտեսնենք, որ դրանք նման են հյուսիսային արջին ու լայկային.

no claws, flat fur, soft eyes,

ճանկեր չկան, մորթին հարթ է, աչքերը` խաղաղ,

open mouth with no fangs, balletic movements,

բերանը բաց է, սակայն չեն երևում ժանիքները, փոխարենը նկատելի են բալետային,

curvilinear movements -- all specific to play.

կորագիծ շարժումները, որոնք բոլորն էլ բնորոշ են խաղին:

And rough-and-tumble play is a great learning medium for all of us.

Կոպիտ ու անկարգ խաղը սովորելու գործընթացին նպաստող կարևոր միջոց է:

Preschool kids, for example, should be allowed to dive, hit, whistle,

Օրինակ, նախադպրոցական տարիքի երեխաներին պետք է թույլատրվի սուզվել, հարվածել, սուլել,

scream, be chaotic, and develop through that a lot of emotional regulation

ճչալ, խառնաշփոթ առաջացնել և այդ կերպ զարգացնել հույզերի կարգավորումն

and a lot of the other social byproducts -- cognitive, emotional and physical --

ու շատ այլ կողմնակի հասարակական ընդունակություններ (ճանաչողական, հուզական և ֆիզիկական),

that come as a part of rough and tumble play.

որոնք առաջ են գալիս այդ կոպիտ և թավալգլոր տալու խաղերից:

Spectator play, ritual play -- we're involved in some of that.

Դիտողական խաղ. ավանդական խաղ, որում հաճախ ինքներս ենք ներգրավված լինում:

Those of you who are from Boston know that this was the moment -- rare --

Ձեզանից նրանք, ովքեր Բոստոնից են, գիտեն, որ սա մի բացառիկ պահ է,

where the Red Sox won the World Series.

երբ Ռեդ Սոքսը հաղթեց Աշխարհի Առաջնությունում:

But take a look at the face and the body language of everybody

Բայց հապա ուշադրություն դարձրեք այս խառը նկարում նրանցից յուրաքանչյուրի

in this fuzzy picture, and you can get a sense that they're all at play.

դեմքի արտահայտությանն ու մարմնի շարժումներին և կզգաք, որ նրանք բոլորն էլ խաղի մեջ են:

Imaginative play.

Երևակայական խաղ:

I love this picture because my daughter, who's now almost 40, is in this picture,

Սիրում եմ այս նկարը, որովհետև նկարում իմ դուստրն է, որն այժմ գրեթե քառասուն տարեկան է.

but it reminds me of her storytelling and her imagination,

այս նկարն ինձ հիշեցնում է նախադպրոցական տարիքում նրա երևակայության,

her ability to spin yarns at this age -- preschool.

պատմություններ ու հեքիաթներ պատմելու նրա ունակության մասին:

A really important part of being a player

Խաղային ընդունակությունը զարգացնելու համար

is imaginative solo play.

իսկապես կարևոր է առանձին երևակայական խաղը:

And I love this one, because it's also what we're about.

Սիրում եմ նաև այս նկարը, որովհետև սա հենց այն է, ինչ մենք սովորաբար անում ենք:

We all have an internal narrative that's our own inner story.

Բոլորիս ներսում էլ կա մի պատմություն.այսինքն, դա մեր սեփական ներքին պատմությունն է:

The unit of intelligibility of most of our brains is the story.

Պատմության ճիշտ ըմբռնումը մեր ուղեղի ընկալունակության միավորն է:

I'm telling you a story today about play.

Այսօր ես ձեզ ներկայացնում եմ պատմություն խաղի մասին:

Well, this bushman, I think, is talking about the fish that got away that was that long,

Կարծում եմ` այս բուշմենը (հարավաֆրիկյան թափառաշրջիկ ցեղ) խոսում է այն մասին, թե ինչպես ձեռքից բաց թողեց մի մեծ ձուկ.

but it's a fundamental part of the play scene.

բայց իրականում հենց սա է ընկած խաղի հիմքում:

So what does play do for the brain?

Այսպիսով ի՞նչ է անում խաղն ուղեղի համար:

Well, a lot.

Շատ բան:

We don't know a whole lot about what it does for the human brain,

Մենք շատ բան չգիտենք մարդկային ուղեղի վրա դրա ունեցած ազդեցության մասին,

because funding has not been exactly heavy for research on play.

որովհետև խաղի հետազոտության համար անհրաժեշտ ֆինանսավորումն այդքան էլ մեծ չէր:

I walked into the Carnegie asking for a grant.

Ես դիմեցի Կարնեգի հիմնադրամին` խնդրելով դրամական օգնություն:

They'd given me a large grant when I was an academician

: Երբ դեռևս ակադեմիկոս էի, նրանք ինձ մեծ դրամական օժանդակություն էին հատկացրել

for the study of felony drunken drivers, and I thought I had a pretty good track record,

հարբած վարորդների օրինազանցությունների ուսումնասիրության համար, և կարծում էի, թե դրանով պետք է որ բարի համբավ վաստակած լինեի:

and by the time I had spent half an hour talking about play,

Եվ մինչ ես կես ժամ շարունակ խոսում էի խաղի մասին,

it was obvious that they were not -- did not feel that play was serious.

ակնհայտ դարձավ, որ նրանք չէին… չէին գիտակցում խաղի լրջությունը:

I think that -- that's a few years back -- I think that wave is past,

Դա մի քանի տարի առաջ էր, իսկ այժմ կարծում եմ, որ մոտեցումները փոխվել են,

and the play wave is cresting,

և խաղի հանդեպ հետաքրքրությունն այժմ աճում է,

because there is some good science.

որովհետև գոյություն ունի դրա վերաբերյալ գիտություն:

Nothing lights up the brain like play.

Ոչինչ այնպես չի լուսավորում մեր ուղեղը, ինչպես խաղը:

Three-dimensional play fires up the cerebellum,

Եռաչափ խաղը բորբոքում է ուղեղիկը,

puts a lot of impulses into the frontal lobe --

առաջնային բլթակում ակտիվացնում է ազդակները,

the executive portion -- helps contextual memory be developed,

օգնում է զարգացնել համատեքստային հիշողությունը

and -- and, and, and.

և այլն, և այլն:

So it's -- for me, its been an extremely nourishing scholarly adventure

Այդ պատճառով էլ սա ինձ համար ծայահեղ համարձակ փորձ է.

to look at the neuroscience that's associated with play, and to bring together people

դիտարկել նյարդակենսաբանության ու խաղի միջև կապը և հավաքել մարդկանց,

who in their individual disciplines hadn't really thought of it that way.

որոնցից յուրաքանչյուրը` որպես անհատ, խաղն այդ տեսանկյունից երբեք չի դիտարկել:

And that's part of what the National Institute for Play is all about.

Եվ սա Խաղի Ազգային Ինստիտուտի գործառույթներից մեկն է:

And this is one of the ways you can study play --

Խաղի գործընթացն ուսումնասիրելու միջոցներից մեկը

is to get a 256-lead electroencephalogram.

256 հաղորդիչներով ամրացված էլեկտրոէնսեֆալոգրամ կոչվող սարքն է:

I'm sorry I don't have a playful-looking subject, but it allows mobility,

Կներեք, սա այդքան էլ խաղին տրամադրող առարկա չէ, բայց այն դյուրաշարժողականության հնարավորություն է տալիս,

which has limited the actual study of play.

որի սահմանափակումն էլ զրկում էր մեզ խաղի ընթացքն ուսումնասիրելու հնարավորությունից:

And we've got a mother-infant play scenario

Մենք արդեն տեսանք մոր և նորածնի խաղի տեսարանը,

that we're hoping to complete underway at the moment.

որն էլ, հուսամ, այժմ կկարողանանք լրացնել:

The reason I put this here is also to queue up

Սա արվում է, որպեսզի ես այդ ընթացում կարողանամ հավաքել մտքերս

my thoughts about objectifying what play does.

ու հստակ ներկայացնեմ խաղի դերն ու նշանակությունը մեր կյանքում:

The animal world has objectified it.

Կենդանական աշխարհն արդեն բացահայտել է այդ դերը:

In the animal world, if you take rats,

Օրինակ, առնետները խաղի վերաբերյալ կոնկրետ պատկերացում ունեն,

who are hardwired to play at a certain period of their juvenile years

երբ դեռ ավելի փոքր են:

and you suppress play -- they squeak, they wrestle,

Մենք կարող ենք նույնիսկ փորձել ճնշել դրա զարգացումը. միևնույն է, նրանք ծվծվում են,

they pin each other, that's part of their play.

կռվում, վնասում միմյանց. այսպես նրանք խաղում են:

If you stop that behavior on one group that you're experimenting with,

Եթե դուք թույլ չտաք, որպեսզի սա տեղի ունենա փորձարարական առնետների առաջին խմբում

and you allow it in another group that you're experimenting with,

և ճիշտ հակառակն անեք երկրորդ խմբում,

and then you present those rats

իսկ հետո առնետների վզին կապեք

with a cat odor-saturated collar,

կատվի հոտ ունեցող վզկապ,

they're hardwired to flee and hide.

ապա նրանք բնազդաբար կփախչեն և կթաքնվեն:

Pretty smart -- they don't want to get killed by a cat.

Շատ տրամաբանական է. նրանք չեն ուզում, որ կատուն վնասի իրենց:

So what happens?

Իսկ ի՞նչ է կատարվում հետո:

They both hide out.

Երկու խմբերն էլ թաքնվում են:

The non-players never come out --

Առնետները, որոնք երբեք չեն խաղացել, այդպես էլ դուրս չեն գալիս,

they die.

սատկում են:

The players slowly explore the environment,

Իսկ որոնք խաղացել են,

and begin again to test things out.

սկսում են զննել ու ստուգել տարածքը:

That says to me, at least in rats --

Սա ապացուցում է, (համենայն դեպս առնետների դեպքում,

and I think they have the same neurotransmitters that we do

որոնք իմ կարծիքով ունեն ճիշտ նույն նեյրոմիջնորդանյութն

and a similar cortical architecture --

ու գլխուղեղի կառուցվածքն, ինչպիսին մերն է),

that play may be pretty important for our survival.

որ խաղը կարող է մեր գոյատևման համար շատ կարևոր լինել:

And, and, and -- there are a lot more animal studies that I could talk about.

Եվ այսպես շարունակ, ես կարող եմ կենդանիների հետ կապված բազում օրինակներ բերել:

Now, this is a consequence of play deprivation. (Laughter)

Այժմ տեսեք. խաղի պակասի հետևանքները: (Ծիծաղ):

This took a long time --

Սա բավական ժամանակ պահանջեց.

I had to get Homer down and put him through the fMRI and the SPECT

ես ստիպված եղա Հոմերին անցկացնել FMRI-ի և SPECT-ի միջով,

and multiple EEGs, but as a couch potato, his brain has shrunk.

հետո ավելացնել EEG-ները, սակայն ինչպես յուրաքանչյուր անբան մարդու ուղեղ, նրա ուղեղը ևս արգելակվեց:

And we do know that in domestic animals

Ու մենք գիտենք, որ իրոք, բոլոր կենդանիների,

and others, when they're play deprived,

այդ թվում և առնետների մոտ խաղի բացակայության դեպքում

they don't -- and rats also -- they don't develop a brain that is normal.

ուղեղը նորմալ չի զարգանում:

Now, the program says that the opposite of play is not work,

Այժմ մեր հետազոտությունը ցույց է տալիս, որ խաղին հակադրվում է ոչ թե աշխատանքը,

it's depression.

այլ դեպրեսիան:

And I think if you think about life without play --

Կարծում եմ` պատկերցնել կյանքն առանց խաղի,

no humor, no flirtation, no movies,

ասել է թե պատկերացնել կյանքն առանց հումորի, առանց սիրախաղի,

no games, no fantasy and, and, and.

առանց ֆիլիմի, առանց երևակայության և այլն, և այլն:

Try and imagine a culture or a life, adult or otherwise

Ապա փորձեք պատկերացնել որևէ մշակույթ կամ կյանք, կապ չունի մեծերի թե փոքրերի,

without play.

առանց խաղի:

And the thing that's so unique about our species

Մարդկության յուրահատկությունն, իսկապես, այն է,

is that we're really designed to play through our whole lifetime.

որ մենք կարծես ստեղծվել ենք ողջ կյանքի ընթացքում խաղալու համար:

And we all have capacity to play signal.

Եվ մենք բոլորս էլ ունեք խաղային ազդանշանների հանդեպ արձագանքելու ընդունակություններ:

Nobody misses that dog I took a picture of on a Carmel beach a couple of weeks ago.

Բոլորդ էլ տեսնում եք այս շանը, որին ես նկարել եմ Կարմել ծովափին մի քանի շաբաթ առաջ:

What's going to follow from that behavior

Այն, ինչ այժմ տեղի կունենա,

is play.

հենց խաղ է:

And you can trust it.

Կարող եք դրանում վստահ լինել:

The basis of human trust is established through play signals.

Մարդկային վստահության հիմքում ընկած են խաղային ազդանշանները:

And we begin to lose those signals, culturally and otherwise, as adults.

Ու մենք տարիքի հետ սկսում ենք կորցնել այդ ազդանշանները`բոլոր տեսանկյուններից:

That's a shame.

Եվ դա վատ է:

I think we've got a lot of learning to do.

Կարծում եմ, որ մենք սովորելու շատ բան ունենք:

Now, Jane Goodall has here a play face along with one of her favorite chimps.

Ահա Ջեյն Գուդոլը` դեմքի խաղային արտահայտությամբ,իր սիրելի շիմպազեներից մեկի հետ:

So part of the signaling system of play

Այսպիսով, խաղի ազդանշանային համակարգը մասամբ

has to do with vocal, facial, body, gestural.

կապված է ձայնի, դեմքի, շարժումների, մարմնի հետ:

You know, you can tell -- and I think when we're getting into collective play,

Երևի նկատած կլինեք (ես ինքս էլ համաձայն եմ այդ մտքին), որ երբ մենք խմբակային խաղեր ենք խաղում,

its really important for groups to gain a sense of safety

խմբի համար կարևոր է ապահովության զգացում հաստատել`

through their own sharing of play signals.

սեփական խաղային ազդանշանների փոխանցման միջոցով:

You may not know this word,

Գուցե այս բառը ձեզ ծանոթ չէ:

but it should be your biological first name and last name.

Բայց լավ կլիներ, եթե այն ձեր կենսաբանական անվան կամ ազգանվան պես կարևոր դառնար ձեզ համար:

Because neoteny means the retention of immature qualities into adulthood.

Որովհետև <<neoteny>> նշանակում է պատանեկան որակների պահպանում հասուն տարիքում:

And we are, by physical anthropologists,

Ու ինչպես կարծում են ֆիզիկական մարդաբանության մասնագետները,

by many, many studies, the most neotenous,

ինչպես վկայում են բազում ուսումնասիրություններ,

the most youthful, the most flexible, the most plastic of all creatures.

մենք բոլոր արարածներից ամենաճկունն ենք, ամենաառույգն ու ամենապլաստիկը:

And therefore, the most playful.

Եվ հետևաբար մենք խաղալու ամենամեծ հնարավորությունն ունենք:

And this gives us a leg up on adaptability.

Սա մեծացնում է հարմարվելու հնարավորությունը:

Now, there is a way of looking at play

Խաղի ուսումնասիրության մեկ այլ միջոց էլ կա,

that I also want to emphasize here,

որի վրա ես կցանկանայի հատկապես կանգ առնել.

which is the play history.

խաղի պատմությունը:

Your own personal play history is unique,

Մեր անձնական խաղի պատմությունը յուրօրինակ է,

and often is not something we think about particularly.

հաճախ մենք դրա մասին չենք էլ մտածում:

This is a book written by a consummate player

Այս գրքի հեղինակն է խաղի մեծ վարպետ

by the name of Kevin Carroll.

Քեյվին Քերոլը:

Kevin Carroll came from extremely deprived circumstances:

Քեյվին Քերոլը մեծացել է շատ սուղ պայմաններում.

alcoholic mother, absent father, inner-city Philadelphia,

նա սևամորթ էր, ապրում էր Ֆիլադելֆիայի թաղամասերից մեկում,

black, had to take care of a younger brother.

հայր չուներ, մայրն էլ հարբեցող էր, ու ինքը ստիպված էր հոգ տանել փոքր եղբոր մասին:

Found that when he looked at a playground

Բայց նա գիտակցեց այն հաճելի զգացումը,

out of a window into which he had been confined,

որն իրեն համակում էր պատուհանից խաղահրապարակին նայելիս.

he felt something different.

մինչդեռ ինքը կարծես բանտարկված լիներ:

And so he followed up on it.

Ու նա հետևեց այդ զգացմանը:

And his life -- the transformation of his life

Կարողացավ փոխել իր կյանքը,

from deprivation and what one would expect -- potentially prison or death --

հնարավոր զրկանքների, բանտի և մահվան փոխարեն, նա այլ ճանապարհ ընտրեց.

he become a linguist, a trainer for the 76ers and now is a motivational speaker.

դարձավ լեզվաբան, դասախոս 76-ականներին և այժմ արդեն պահանջված խոսնակ է:

And he gives play as a transformative force

Նա խաղը համարում է

over his entire life.

իր ամբողջ կյանքը ձևափոխող ուժ:

Now there's another play history that I think is a work in progress.

Այժմ դիտարկենք խաղի մեկ այլ պատմություն, որը ինչպես ես եմ ենթադրում, դեռ ուսումնասիրության ընթացքում է:

Those of you who remember Al Gore,

Նրանք, ովքեր հիշում են Ալ Գորին

during the first term and then during his successful

նախագահական ընտրությունների առաջին փուլում և արդեն հետո`

but unelected run for the presidency,

հաջողությամբ առաջադրված, սակայն չընտրված,

may remember him as being kind of wooden and not entirely his own person,

կհիշեն, թե որքան ընկճված էր նա, կարծես ինքն իրեն նման չլիներ:

at least in public.

Համենայն դեպս հանրության առաջ:

And looking at his history, which is common in the press,

Եվ աչք գցելով նրա պատմության վրա, որը հասանելի է մամուլի միջոցով,

it seems to me, at least -- looking at it from a shrink's point of view --

ես կարծում եմ, որ, գոնե հոգեբանի տեսանկյունից,

that a lot of his life was programmed.

նրա կյանքի մեծ մասը ծրագրված է եղել:

Summers were hard, hard work, in the heat of Tennessee summers.

Ծանրաբեռնված ամառներ, լարված աշխատանք տոթակեզ Թենեսիում:

He had the expectations of his senatorial father and Washington, D.C.

Նրան ճնշում էին սենատոր հոր և Վաշինգտոնի սպասելիքները:

And although I think he certainly had the capacity for play --

Ու չնայած կարծում եմ, որ նա հաստատ ուներ խաղային ընդունակություններ,

because I do know something about that --

քանի որ ինքս ինչ-որ բան հասկանում եմ այդ ոլորտում,

he wasn't as empowered, I think, as he now is

նա չուներ այն ոգեշնչող ներքին ուժը, որն ունի այժմ`

by paying attention to what is his own passion

հաշվի առնելով, թե այժմ նա ինչով է տարված

and his own inner drive,

ու ինչ ներքին մղումներ ունի:

which I think has its basis in all of us in our play history.

Իսկ այդ ներքին մղումներն իրենց ուրույն տեղն ու դերն ունեն բոլորիս խաղերի պատմության մեջ:

So what I would encourage on an individual level to do,

Ուստի խորհուրդ կտամ, որ յուրաքանչյուրդ ետ պտտեք ձեր կյանքի անիվն

is to explore backwards as far as you can go

ու գնաք այնքան հեռու,

to the most clear, joyful, playful image that you have,

մինչև հասնեք ձեր կյանքի ամենապարզ, ուրախ ու խաղով լեցուն պատկերին:

whether it's with a toy, on a birthday or on a vacation.

Կապ չունի` այն կապված է խաղալիքի, ծննդյան, թե արձակուրդի հետ:

And begin to build to build from the emotion of that

Փորձե’ք վերականգնել այդ պատկերը`սկսած այդ պահի հույզերից մինչև ներկա

into how that connects with your life now.

և փորձեք հասկանալ, թե այժմ ինչ կապ ունի այդ պատկերը ձեր կյանքի հետ:

And you'll find, you may change jobs --

Հնարավոր է` դրանից հետո փոխեք ձեր աշխատանքը

which has happened to a number people when I've had them do this --

ինչը և կատարվեց մի շարք մարդկանց հետ, ովքեր հետևեցին խորհրդիս),

in order to be more empowered through their play.

որպեսզի ներշնչվեք ձեր «խաղով»:

Or you'll be able to enrich your life by prioritizing it

Կամ էլ դուք կկարողանաք հարստացնել ձեր կյանքը`

and paying attention to it.

ընդգծելով առաջնահերթություններն ու ուշադրություն դարձնելով դրանց:

Most of us work with groups, and I put this up because

Մեզանից շատերն աշխատում են խմբերի հետ, ու ես սա այստեղ եմ տեղադրել, քանի որ

the d.school, the design school at Stanford,

Ստենֆորդի դիզայներական <<Դ>> դպրոցը`

thanks to David Kelley and a lot of others

շնորհիվ Դեյվիդ Քելլիի և շատ ուրիշների,

who have been visionary about its establishment,

ովքեր երազել են դրա ստեղծման մասին,

has allowed a group of us to get together

հնարավորություն ընձեռեց հավաքվել մեր խումբն

and create a course called "From Play to Innovation."

ու ստեղծել մի դասընթաց, որը պիտի կոչվեր <<Խաղից դեպի նորարարություն>>:

And you'll see this course is to investigate

Դուք կհամոզվեք, որ այս դասընթացը մշակված է

the human state of play, which is kind of like the polar bear-husky state

ուսումնասիրելու մարդու խաղային վիճակը, որը հիշեցնում է հյուսիսային արջի ու լայկայի պատկերը,

and its importance to creative thinking:

ինչպես նաև այդ խաղային վիճակի կարևորությունը ստեղծագործ մտքի համար:

"to explore play behavior, its development and its biological basis;

Խաղային վարքագիծն ուսումնասիրելու համար ուսումնասիրենք նաև դրա զարգացումն ու կենսաբանական հիմքերը:

to apply those principles, through design thinking,

Այնուհետև դիզայնի օգնությամբ կյանքի կոչենք այս սկզբունքները`

to promote innovation in the corporate world;

խթանելով նորամուծությունների ներմուծմանը կորպորատիվ աշխարհում:

and the students will work with real-world partners

Իսկ ուսանողները կաշխատեն իրական գործընկերների հետ`

on design projects with widespread application."

ներկայացնելով իրենց դիզայներական նախագծերը, որոնք հետագայում լայն կիրառում կունենան:

This is our maiden voyage in this.

Սա մեր անդրանիկ փորձն է:

We're about two and a half, three months into it, and it's really been fun.

Գրեթե երեք ամիս է, ինչ աշխատում ենք այս նախագծի շուրջ, և դա իսկապես հիանալի է:

There is our star pupil, this labrador,

Սա մեր փայլուն աշակերտն է,

who taught a lot of us what a state of play is,

ով շատերիս սովորեցրեց, թե ինչ է խաղային վիճակը,

and an extremely aged and decrepit professor in charge there.

իսկ այս ամենի պատասխանատուն այս տարիքով, զառամյալ պրոֆեսորն է:

And Brendan Boyle, Rich Crandall -- and on the far right is, I think, a person who

Ահա Բրենդոն Բոյլը, Ռիչի Կրենդալը, իսկ բոլորից աջ այն մարդն է, ով ըստ իս,

will be in cahoots with George Smoot for a Nobel Prize -- Stuart Thompson,

պետք է Ջորջ Սմութի հետ միասին ստանա Նոբելյան Մրցանակ` նյարդակենսաբանության ոլորտում.

in neuroscience.

ահա և Սթյուարտ Թոմսոնը:

So we've had Brendan, who's from IDEO,

Այստեղ է Բրենդոնը, ով IDEO-ից է,

and the rest of us sitting aside and watching these students

իսկ մնացածը մի կողմ են քաշվել ու հետևում են,

as they put play principles into practice in the classroom.

թե ինչպես են ուսանողները դասասենյակային պայմաններում գործնականում կիրառում խաղի վերոհիշյալ սկզբունքները:

And one of their projects was to

Նախագծերից մեկի նպատակն էր

see what makes meetings boring,

հասկանալ գործնական հանդիպումների այդքան ձանձրալի լինելու պատճառն

and to try and do something about it.

ու դրանք հետաքրքիր դարձնել:

So what will follow is a student-made film

Այն, ինչ հիմա կդիտեք, ուսանողների նկարահանած ֆիլմն է`

about just that.

նվիրված հենց այդ թեմային:

Narrator: Flow is the mental state of apparition

Հեղինակի ձայնը. Մարդկային ուշադրությունը մի ցնորային հոգեվիճակ է,

in which the person is fully immersed in what he or she is doing.

երբ մարդն ամբողջովին խորասուզված է իր գործի մեջ:

Characterized by a feeling of energized focus,

Այն երաշխավորում է լիարժեք ներգրավածություն,

full involvement and success in the process of the activity.

առավելագույն կենտորնացում ու աշխատանքի հաջող ավարտ:

An important key insight that we learned about meetings

Գործնական հանդիպումենրի հետ կապված ամենակարևոր ու հիմնական բացահայտումն այն է,

is that people pack them in one after another,

որ մարդիկ դրանք նշանակում են մեկը մյուսի հետևից`

disruptive to the day.

խախտելով օրվա ընթացքը:

Attendees at meetings don't know when they'll get back to the task

Հանդիպման մասնակիցները չգիտեն, թե երբ կկարողանան վերադառնալ այն աշխատանքին,

that they left at their desk.

որից շեղվել են:

But it doesn't have to be that way.

Բայց բնավ էլ պարտադիր չէ, որ գործնական հանդիպումները հենց այդ ձևաչափով անցկացվեն:

(Music)

(Երաժշտություն)

Some sage and repeatedly furry monks

<<Դ դպրոց>> կոչվող այս վայրում

at this place called the d.school

մի քանի գիտուններ հնարել են գործնական հանդիպումների մի ձևաչափ,

designed a meeting that you can literally step out of when it's over.

ըստ որի` կարող ես դուրս գալ հանդիպումից դրա ավարտից անմիջապես հետո:

Take the meeting off, and have peace of mind that you can come back to me.

Այսպես ասած, “հանիր” հանդիպումն ու հանգիստ եղիր, քանի որ միշտ էլ կարող ես դրան վերադառնալ:

Because when you need it again,

Եթե դրա անհրաժեշտությունը լինի,

the meeting is literally hanging in your closet.

այն պարզապես զգեստի պես կախված կլինի պահարանումդ:

The Wearable Meeting.

<<Հանդիպում, որը կարող ես հագնել>>:

Because when you put it on, you immediately get everything you need

Քանի որ, այն հագնելուն պես, անմիջապես ստանում ես հաճելի,

to have a fun and productive and useful meeting.

հետաքրքիր ու ոչ ձանձրալի հանդիպման համար անհրաժեշտ ամեն ինչ:

But when you take it off --

Իսկ երբ հանում ես այն…

that's when the real action happens.

ահա թե երբ է կատարվում իրական գործողությունը:

(Music)

(Երաժշտություն)

(Laughter) (Applause)

(Ծիծաղ) (Ծափահարություններ)

Stuart Brown: So I would encourage you all

Սթյուարտ Բրաուն. Այսպիսով, կոչ եմ անում ձեզ` բոլորիդ,

to engage

համախմբվել

not in the work-play differential --

չտարանջատել խաղն աշխատանքից.

where you set aside time to play --

ոչ թե խաղին առանձին ժամանակ հատկացրեք,

but where your life becomes infused

այլ ձեր կյանքի ամեն րոպեն,

minute by minute, hour by hour,

ամեն ժամը լցրեք խաղերով

with body,

մարմնամարզական խաղերով,

object,

առարկաների հետ կապված խաղերով,

social, fantasy, transformational kinds of play.

հասարակական, փոխակերպական ու երևակայական խաղերով:

And I think you'll have a better and more empowered life.

Կարծում եմ` այդ դեպքում ձեր կյանքը կդառնա առավել հետաքրքիր:

Thank You.

Շնորհակալություն:

(Applause)

(Ծափահարություններ)

John Hockenberry: So it sounds to me like what you're saying is that

Ջոն Հոքենբերի. Ինձ թվում է` դուք շեշտում եք,

there may be some temptation on the part of people to look at your work

որ խաղը կարող է շատ գրավիչ լինել մարդկանց համար,

and go --

ովքեր կլսեն ու կհետևեն այդ խորհուրդներին:

I think I've heard this, in my kind of pop psychological understanding of play,

Խաղի մասին խորը պատկերացում չունեմ, բայց կարծեմ լսել եմ,

that somehow,

որ ինչոր առումով

the way animals and humans deal with play,

մարդիկ ու կենդանիները խաղին վերաբերում են այնպես,

is that it's some sort of rehearsal for adult activity.

կարծես այն իրենց հետագա զբաղմունքի նախնական փորձը լինի:

Your work seems to suggest that that is powerfully wrong.

Ձեր աշխատանքը, որքան հասկացա, ճիշտ հակառակն է վկայում:

SB: Yeah, I don't think that's accurate,

Ս. Բ. Դե, կարծում եմ, իրոք, հակառակն է,

and I think probably because animals have taught us that.

քանի որ կենդանիներն են մեզ այդպես սովորեցրել:

If you stop a cat from playing --

Եթե դուք կատվին զրկեք խաղից,

which you can do, and we've all seen how cats bat around stuff --

իսկ դա լրիվ հնարավոր է, ու մենք բոլորս տեսել ենք, թե ինչպես են կատուները զվարճանում,

they're just as good predators as they would be if they hadn't played.

ապա նրանք կմնան այն նույն գիշատիչները, որպիսին կլինեին, եթե երբեք խաղացած չլինեին:

And if you imagine a kid

Պատկերացրեք երեխային,

pretending to be King Kong,

որը երևակայում է, թե ինքը քինգ-քոնգ է,

or a race car driver, or a fireman,

կամ ավտոմրցարշավորդ, կամ հրշեջ.

they don't all become race car drivers or firemen, you know.

իրականում նրանք ոչ բոլորն են դառնում մրցարշավորդներ, կամ հրշեջներ:

So there's a disconnect between preparation for the future --

Տեսնում եք`կապը խաղի ու ապագային պատրաստվելու միջև այլևս ընդհատված է,

which is what most people are comfortable in thinking about play as --

գիտեմ, որ մարդկանց մեծ մասը հենց դա է վերագրում խաղին

and thinking of it as a separate biological entity.

ու դրան վերաբերում որպես առանձին կենսաբանական երևույթի:

And this is where my chasing animals for four, five years

Եվ չորս-հինգ տարի կենդանիներին “հետապնդելուց” հետո

really changed my perspective from a clinician to what I am now,

միայն հասկացա,

which is that play has a biological place,

որ խաղը կենսաբանական գործընթաց է,

just like sleep and dreams do.

ինչպես քունն ու երազները:

And if you look at sleep and dreams biologically,

Եթե դիտարկեք քունն ու երազները կենսաբանական տեսանկյունից,

animals sleep and dream,

կտեսնեք, որ կենդանիներն էլ են քնում ու երազներ տեսնում.

and they rehearse and they do some other things that help memory

նրանք որոշակի գործողություններ են կատարում, որոնք էլ նպաստում են հիշողությանն

and that are a very important part of sleep and dreams.

ու շատ կարևոր են քնելու և երազներ տեսնելու համար:

The next step of evolution in mammals and

Կաթնասունների և լավ զարգացած նյարդային համակարգով արարածների համար

creatures with divinely superfluous neurons

էվոլյուցիայի հաջորդ քայլը կլինի այն,

will be to play.

որ նրանք կկարողանան խաղալ:

And the fact that the polar bear and husky or magpie and a bear

Եվ այն փաստը, որ սպիտակ արջն ու լայկան, կամ ագռավն ու աղվեսը,

or you and I and our dogs can crossover and have that experience

կամ դուք ու ես մեր շների հետ կարող ենք խաղալ,

sets play aside as something separate.

թույլ կտա, որ խաղը դիտարկենք որպես առանձին մի երևույթ:

And its hugely important in learning and crafting the brain.

Այն շատ կարևոր է սովորելու և ուղեղը մարզելու համար:

So it's not just something you do in your spare time.

Ուստի խաղը պարզապես ազատ ժամանակը լցնելու միջոց չէ:

JH: How do you keep -- and I know you're part of the scientific research community,

: Ջ. Հ. Գիտեմ, որ հետազոտող գիտնականների միության անդամ եք

and you have to justify your existence with grants and proposals like everyone else --

և բոլորի նման պետք է առաջարկներ անեք ու դրամաշնորհներ ստանաք.

how do you prevent --

Ինչպե՞ս է ձեզ հաջողվում ձեր հավաքած տվյալներն ու այսպիսի լուրջ գիտության տեղեկատվությունը,

and some of the data that you've produced, the good science that you're talking about you've produced, is hot to handle.

որի մասին դուք խոսում եք, “փրկել” մարդկանց կողմից սխալ կիրառվելուց:

How do you prevent either the media's interpretation of your work

Ինչպե՞ս է ձեզ հաջողվում այնպես անել, որ Մոցարտի պատմության նման,

or the scientific community's interpretation of the implications of your work,

ձեր աշխատանքի վերաբերյալ մամուլի և գիտական հանրության մեկնաբանությունները

kind of like the Mozart metaphor,

ևս խաղալիք չդառնան մարդկանց ձեռքին.

where, "Oh, MRIs show

<<Օ~, ՄՌՀ-ն ապացուցել է,

that play enhances your intelligence.

որ խաղը բարելավում է ինտելեկտը:

Well, let's round these kids up, put them in pens

Եկեք երեխաներին հավաքենք,գրիչներ տանք նրանց ձեռքն

and make them play for months at a time; they'll all be geniuses and go to Harvard."

ու ստիպենք, որ ամիսներ շարունակ խաղան:Նրանք բոլորը կդառնան հանճարներ և կընդունվեն Հարվարդի համալսարան>>:

How do you prevent people from taking that sort of action

Ինչպե՞ս եք կանխում

on the data that you're developing?

ձեր հավաքած տեղեկատվական բազայի կիրառումը:

SB: Well, I think the only way I know to do it

Ս. Բ. Կարծում եմ, որ ինձ հայտնի միակ միջոցը սա է.

is to have accumulated the advisers that I have

հավաքել ինձ հետ աշխատող բոլոր գործնական մարդկանց,

who go from practitioners --

ովքեր կարող են իմպրովիզացիայի, պատճենման

who can establish through improvisational play or clowning or whatever --

ու էլի ինչ-որ ձևերով ստանալ

a state of play.

խաղային վիճակներ:

So people know that it's there.

Այսպես մարդիկ կիմանան` որն է իսկական խաղը:

And then you get an fMRI specialist, and you get Frank Wilson,

Այնուհետև դիմում եք ՖՄՌՀ-ի մասնագետ Ֆրենկ Վիլսոնի օգնությանը,

and you get other kinds of hard scientists, including neuroendocrinologists.

համագործակցում եք ուրիշ լուրջ մասնագետների, այդ թվում` նյարդաէնդոկրինոլոգների հետ

And you get them into a group together focused on play,

ու նրանց միավորում եք մեկ խմբի մեջ, որը կկենտրոնանա խաղի վրա.

and it's pretty hard not to take it seriously.

այդ դեպքում արդեն դժվար թե դա լուրջ չընդունվի:

Unfortunately, that hasn't been done sufficiently

Ցավոք, ո’չ Գիտությունների Ազգային Հիմնադրամը,

for the National Science Foundation, National Institute of Mental Health

ո’չ Մտավոր Առողջության Ազգային Ինստիտուտը, ոչ էլ որևէ այլ հաստատություն

or anybody else to really look at it in this way seriously.

հարկ եղած լրջությունը չեն ցուցաբերել այս հարցին:

I mean you don't hear about anything that's like cancer or heart disease

Նկատի ունեմ, որ դուք այժմ չեք լսի այն մասին, որ քաղցկեղը կամ սրտանոթային հիվանդությունները

associated with play.

կապ ունեն խաղի հետ:

And yet I see it as something that's just as basic for survival -- long term --

Այդուհանդերձ, ես խաղը դիտում եմ որպես գոյության պայքարում հաղթելու ամենահիմնական սկզբունքներից մեկը,

as learning some of the basic things about public health.

այնպես ինչպես պարտավոր ենք պատկերացում կազմել հանրային առողջապահության մասին:

JH: Stuart Brown, thank you very much.

Ջ.Հ. Սթյուարտ Բրաուն, շնորհակալություն:

(Applause)

(Ծափահարություններ)