100 solutions to reverse global warming | Chad Frischmann

351,808 views ・ 2018-12-19

TED


Mesedez, egin klik bikoitza beheko ingelesezko azpitituluetan bideoa erreproduzitzeko.

Translator: Alvaro Moya Reviewer: Maider Uranga
00:13
Hello.
0
13359
1497
Kaixo.
00:14
I'd like to introduce you to a word you may never have heard before,
1
14880
3736
Agian inoiz entzun ez duzun hitz bat aurkeztu nahko nizueke.
00:18
but you ought to know:
2
18640
1616
ezagutu behar duzue eta:
00:20
drawdown.
3
20280
1240
murrizketa.
00:22
Drawdown is a new way of thinking about and acting on global warming.
4
22760
4120
Murrizketa berotze globalari buruz pentsatzeko eta ekiteko modu berria da.
00:27
It's a goal for a future that we want,
5
27840
3336
Nahi dugun etorkizunerako helburu bat da,
00:31
a future where reversing global warming is possible.
6
31200
3840
berotze globala alderantzizkatzea posible den geroa.
00:36
Drawdown is that point in time
7
36440
2216
Murrizketa da une hori
00:38
when atmospheric concentrations of greenhouse gases begin to decline
8
38680
4416
negutegi-efektuen gasen atmosfera kontzentrazioak murrizten hasten direna
00:43
on a year-to-year basis.
9
43120
1400
urtez urte.
00:45
More simply, it's that point
10
45400
2016
Errazago esanda, murrizketa da une hori
00:47
when we take out more greenhouse gases than we put into Earth's atmosphere.
11
47440
5240
non negutegi-efektuen gas gehiago kentzen ditugun jartzen ditugunak baino.
00:54
Now, I know we're all concerned about climate change,
12
54040
3840
Denok gaude aldaketa klimatikori buruz kezkatuta,
00:58
but climate change is not the problem.
13
58800
2936
baina aldaketa klimatikoa ez da arazoa.
01:01
Climate change is the expression of the problem.
14
61760
3696
Aldaketa klimatikoa arazoaren adierazpena da.
01:05
It's the feedback of the system of the planet telling us what's going on.
15
65480
5720
Lurraren erantzuna da zer gertatzen ari den esanez.
01:12
The problem is global warming,
16
72360
2696
Arazoa berotze globala da,
01:15
provoked by the increasing concentrations of greenhouse gases
17
75080
4296
negutegi-efektuen gasen kontzentrazioen gorakadak eragina
01:19
caused by human activity.
18
79400
1640
giza-jardueraren ondorioz.
01:21
So how do we solve the problem?
19
81880
1576
Beraz, nola konpondu arazoa?
01:23
How do we begin the process of reversing global warming?
20
83480
4240
Nola hasi berotze globalaren prozesua alderantzizkatzen?
01:29
The only way we know how is to draw down,
21
89120
3776
Dakigun dugun modu bakarra murrizketa da,
01:32
to avoid putting greenhouse gases up
22
92920
2536
negutegi-gas gehiago isurtzea eragotziz
01:35
and to pull down what's already there.
23
95480
1960
eta atmosferan jadanik daudenak murriztuz.
01:39
I know.
24
99080
1256
Jakin badakit,
01:40
Given the current situation, it sounds impossible,
25
100360
3200
egungo egoera kontuan hartuta, ezinezkoa dirudiela
01:44
but humanity already knows what to do.
26
104960
2920
baina gizateriak badaki zer egin.
01:49
We have real, workable technologies and practices
27
109160
3576
Izan baditugu teknologia egingarriak eta errealak baita eskarmentua ere
01:52
that can achieve drawdown.
28
112760
1440
murrizketa lortu ahal izateko.
01:55
And it's already happening.
29
115480
1286
Eta gertatzen hasi da.
01:57
What we need is to accelerate implementation
30
117760
4096
Orain behar duguna inplementazioa azkartzea da
02:01
and to change the discourse
31
121880
2016
eta diskurtsoa aldatzea,
02:03
from one of fear and confusion, which only leads to apathy,
32
123920
4480
beldurra eta nahastearekin apatia sortzen duenetik
02:09
to one of understanding and possibility,
33
129720
3616
diskurtso ulerkor eta posibilista batera
02:13
and, therefore, opportunity.
34
133360
1800
eta beraz aukera batera.
02:16
I work for an organization called Project Drawdown.
35
136560
2400
Proiektu Murrizketa deritzon erakundean egiten dut lan.
02:19
And for the last four years,
36
139880
1415
Azkene lau urteetan zehar,
02:21
together with a team of researchers and writers from all over the world,
37
141320
3856
mundu osoko ikertzaileekin eta idazleekin batera,
02:25
we have mapped, measured and detailed
38
145200
3376
mapatu, neurtu eta zehaztu ditugu
02:28
100 solutions to reversing global warming.
39
148600
3200
100 irtenbide berotze globala alderantzizkatzeko.
02:32
Eighty already exist today,
40
152920
2536
Horietako 80 jadanik martxan daude,
02:35
and when taken together, those 80 can achieve drawdown.
41
155480
3840
eta horiek batera hartuta, murrizketa lortu dezakete.
02:40
And 20 are coming attractions, solutions on the pipeline,
42
160240
3536
Eta beste 20 balizkoak dira, atera zain daude,
02:43
and when they come online,
43
163800
1936
eta behin sarean, martxan jartzean
02:45
will speed up our progress.
44
165760
1760
gure aurrerapena azkartuko dute.
02:48
These are solutions
45
168880
1776
Badaude irtenbideak
02:50
that are viable, scalable and financially feasible.
46
170680
4936
bideragarriak, hedagarriak eta finantzatu daitezkeenak.
02:55
And they do one or more of three things:
47
175640
2120
Eta hiru gauza hautako bat edo gehiago egiten dituzte:
02:58
replace existing fossil fuel-based energy generation with clean, renewable sources;
48
178760
6376
egungo petrolioan oinarritutako energia ordezkatu iturri garbi eta berriztagarriekin;
03:05
reduce consumption through technological efficiency
49
185160
3456
kontsumoa murriztu eraginkortasun teknologiko bidez
03:08
and behavior change;
50
188640
1240
eta jarrera-aldaketa sortuz;
03:10
and to biosequester carbon in our plants' biomass and soil
51
190760
4376
eta gure landareen biomasean eta lurzoruan karbonoa bioisolatu
03:15
through a process we all learn in grade school,
52
195160
2376
eskolan ikasitako prozesu erraz baten bidez,
03:17
the magic of photosynthesis.
53
197560
1680
fotosintesi bidez.
03:19
It's through a combination of these three mechanisms
54
199920
3096
Hiru mekanismo hauen nahasketa baten bidez
03:23
that drawdown becomes possible.
55
203040
2760
murrizketa egi bihurtzen da.
03:26
So how do we get there?
56
206680
1200
Beraz, nola lortuko dugu?
03:28
Well, here's the short answer.
57
208480
2000
Beno, hau da erantzun laburra.
03:31
This is a list of the top 20 solutions to reversing global warming.
58
211480
4456
Hau da 20 irtenbide onenen zerrenda berotze globala alderantzizkatzeko.
03:35
Now, I'll go into some detail,
59
215960
1456
Zerrendan sakonduko aurretik,
03:37
but take a few seconds to look over the list.
60
217440
2560
hartu une bat zerrenda begiratzeko.
03:45
It's eclectic, I know,
61
225000
2096
Eklektikoa da, badakit,
03:47
from onshore wind turbines to educating girls,
62
227120
3296
Lurrean jarritako aerosorgailuetatik nesken hezkuntzara,
03:50
from plant-rich diets to rooftop solar technology.
63
230440
3560
landareetan oinarriturik dietatik teilatuetako eguzki-teknologietara.
03:54
So let's break it down a little bit.
64
234680
1736
Beraz, xehetu dezagun zerrenda.
03:56
To the right of the slide, you'll see figures in gigatons,
65
236440
3136
Diapositibaren eskuinean, zenbakiak gigatonetan ikusiko dituzue,
03:59
or billions of tons.
66
239600
2456
mila milioi tonetan.
04:02
That represents the total equivalent carbon dioxide
67
242080
3296
Horrek, atmosferatik murriztutako karbono dioxidoren kantitatea
04:05
reduced from the atmosphere
68
245400
1736
adierazten du
04:07
when the solution is implemented globally over a 30-year period.
69
247160
3920
irtenbidea 30 urtetan zehar aplikatzean.
04:11
Now, when we think about climate solutions,
70
251840
3376
Klima-irtenbideez pentsatzerakoan,
04:15
we often think about electricity generation.
71
255240
2936
askotan, elektrizitearen sorkuntzan pentsatzen dugu.
04:18
We think of renewable energy as the most important set of solutions,
72
258200
3936
Energia berriztagarriak direla uste dugu irtenbide eraginkorrenak,
04:22
and they are incredibly important.
73
262160
2656
eta oso inportanteak dira.
04:24
But the first thing to notice about this list
74
264840
2496
Baina zerrenda honetan ikusten dugun lehen gauza da
04:27
is that only five of the top 20 solutions relate to electricity.
75
267360
3440
20 irtenbideetatik 5 soilik daudela elektrizitatearekin erlazionatuta.
04:32
What surprised us, honestly,
76
272399
2657
Baina gehien harritu gintuena benetan
04:35
was that eight of the top 20 relate to the food system.
77
275080
3560
20 irtenbideetako 8 janari-sistemarekin erlazionatuta zeudela izan zen.
04:40
The climate impact of food may come as a surprise to many people,
78
280400
4096
Janariaren klima-eragina jende askorentzat harrigarri izan daiteke,
04:44
but what these results show is that the decisions we make every day
79
284520
4056
baina emaitzek erakusten dute egunero hartzen ditugun erabakiak,
04:48
about the food we produce, purchase and consume
80
288600
3416
ekoizten, erosten eta kontsumitzen dugun janariari buzukoak,
04:52
are perhaps the most important contributions
81
292040
2816
direla ziurrenik ekarpen garrantzitusenak
04:54
every individual can make to reversing global warming.
82
294880
3200
norbanakoak egin ditzakeenak beroketa globala alderantzizkatzeko.
04:59
And how we manage land is also very important.
83
299200
3856
Eta lurra nola kudeatzen dugun ere oso garrantzitsua da.
05:03
Protecting forests and wetlands
84
303080
3016
Basoak eta padurak zaintzeak
05:06
safeguards, expands and creates new carbon sinks
85
306120
4296
karbono-zulo berri batzuk ekoizten, handitzen eta babesten ditu
05:10
that directly draw down carbon.
86
310440
3016
eta horrek karbonoa zuzenean murrizten du.
05:13
This is how drawdown can happen.
87
313480
1760
Horrela rgin daiteke murrizketa.
05:16
And when we take food and land management together,
88
316480
3776
Eta janaria eta lur-kudeaketa elkarrekin jartzean,
05:20
12 of the top 20 solutions relate to how and why we use land.
89
320280
6456
20 irtenbideetako 12 lurra nola eta zergatik erabiltzen dugunari buruzkoak dira.
05:26
This fundamentally shifts traditional thinking on climate solutions.
90
326760
5400
Honek klima-soluzioei buruzko pentsakera tradizionala aldatzen du.
05:33
But let's go to the top of the list,
91
333360
1736
Goazen zerrendaren goiko aldera,
05:35
because I think what's there may also surprise you.
92
335120
2936
hor dagoenak harrituko zaituztela uste dut.
05:38
The single most impactful solution,
93
338080
2480
Banakako soluzio eraginkorrena,
05:41
according to this analysis, would be refrigeration management,
94
341560
3256
analisi honen arabera, hozte-sistemaren kudeaketa litzateke,
05:44
or properly managing and disposing of hydrofluorocarbons, also known as HFCs,
95
344840
4696
hozteko aparatuek eta aire girotuek airea hozteko erabiltzen dituzten gasen,
05:49
which are used by refrigerators and air conditioners to cool the air.
96
349560
4880
edo hidrofluorkarbonoen (HFC) kudeaketa eta desagerpen egokia alegia.
05:55
We did a great job with the Montreal Protocol
97
355640
2336
Montrealeko Protokolorekin lan ona egin genuen
05:58
to limit the production of chlorofluorocarbons, CFCs,
98
358000
3256
klorofluorkarbonoak (CFCak) murrizteko,
06:01
because of their effect on the ozone layer.
99
361280
2016
ozono-geruzan eragindako kalteen ondorioz.
06:03
But they were replaced by HFCs,
100
363320
2576
Baina HFCez ordezkatu ziren,
06:05
which are hundreds to thousands of times more potent a greenhouse gas
101
365920
4176
eta hauek negutegi-gasean askoz efektu handiagoa daukate
06:10
than carbon dioxide.
102
370120
1200
karbono-dioxidoak baino.
06:12
And that 90 gigatons reduced is a conservative figure.
103
372120
4400
Eta 90 gigatonen murrizketa zenbaki kontserbatzailea da.
06:17
If we were to account for the impact of the Kigali agreement of 2016,
104
377480
4416
2016 urteko Kigaliren Hitzarmenaren eragina azaldu behar izango bagenu,
06:21
which calls for the phaseout of hydrofluorocarbons
105
381920
2936
hidrofluorkarbonoak desagertzeko eta
06:24
and replace them with natural refrigerants, which exist today,
106
384880
3520
gaur egungo hozgarri naturalekin ordezkatzeko agintzen duen hitzarmena,
06:29
this number could increase to 120, to nearly 200 gigatons
107
389880
4896
ekidindako negutegi-gas kopurua 120 edo 200 gigatonetara
06:34
of avoided greenhouse gases.
108
394800
2216
iritsiko litzateke.
06:37
Maybe you're surprised, as we were.
109
397040
1800
Agian harrituta zaudete, gu bezalaxe.
06:40
Now, before going into some details of specific solutions,
110
400160
3216
Orain, soluzio guztien xehetasun gehiago aipatu baino lehen,
06:43
you may be wondering how we came to these calculations.
111
403400
2600
kalkulu hauek nola egin genituen jakin nahiko zenukete.
06:47
Well, first of all, we collected a lot of data,
112
407040
3016
Lehenengo eta behin, datu asko bildu genituen,
06:50
and we used statistical analysis to create ranges
113
410080
3416
eta estatistika analisia erabili genuen mailak sortzeko
06:53
that allow us to choose reasonable choices
114
413520
2976
hautaketa logikoak egitea ahalbideratu zigutenak
06:56
for every input used throughout the models.
115
416520
2360
ereduetan erabilitako datu bakoitzarentzat.
07:00
And we chose a conservative approach, which underlies the entire project.
116
420160
4000
Eta proiektu osoan ikuspegi kontserbadorea aukeratu genuen.
07:05
All that data is entered in the model,
117
425120
2016
Datu guztiak ereduan sartzen dira,
07:07
ambitiously but plausibly projected into the future,
118
427160
3136
geroari begira proiektatzen dira anbizioz baina modu onargarrian,
07:10
and compared against what we would have to do anyway.
119
430320
2477
eta nolanahi ere, egin behar genituenekin alderatzen dira.
07:13
The 84 gigatons reduced from onshore wind turbines, for example,
120
433680
4576
Lurreko aire turbinek murriztutako 84 gigatonak, adibidez,
07:18
results from the electricity generated from wind farms
121
438280
3016
haize-instalazioetan ekoiztutako elektrizitateari esker sortzen dira
07:21
that would otherwise be produced from coal or gas-fired plants.
122
441320
3960
bestela ikatz- edo gas-instalazioetan sortuko ziren.
07:26
We calculate all the costs to build and to operate the plants
123
446040
6216
Instalazioak eraikitzeko eta zabaltzeko kostu ekonomiko guztiak kalkulatu genituen
07:32
and all the emissions generated.
124
452280
1560
baita sortutako igorpenak ere.
07:34
The same process is used to compare recycling versus landfilling,
125
454960
3680
Prozesu bera erabiltzen da birzikleta eta zabortegiak alderatzeko,
07:39
regenerative versus industrial agriculture,
126
459560
2616
nekazaritza industriala eta leheneratzailea alderatzeko,
07:42
protecting versus cutting down our forests.
127
462200
3080
gure basoen babesa eta mozketa alderatzeko.
07:46
The results are then integrated within and across systems
128
466880
4056
Emaitzak sistemen barruan eta sistemen artean barneratzen dira
07:50
to avoid double-counting
129
470960
1576
kalkulu bikoitza saihesteko
07:52
and add it up to see if we actually get to drawdown.
130
472560
3360
eta batu egiten dira ikusteko ea murrizketa ematen den.
07:57
OK, let's go into some specific solutions.
131
477720
3240
Azter ditzagun irtenbide espezifiko batzuk.
08:02
Rooftop solar comes in ranked number 10.
132
482040
3120
Teilatuetako eguzki-energia 10. postuan dago.
08:06
When we picture rooftop solar in our minds
133
486560
2576
Irtenbide hau imajinatzean
08:09
we often envision a warehouse in Miami covered in solar panels.
134
489160
6040
Miamiko biltegi bat panelez estalita imajinatzen dugu.
08:16
But these are solutions that are relevant in urban and rural settings,
135
496080
4376
Baina irtenbide garrantzitsuak dira hiri eta herri eremuetan ere,
08:20
high and low-income countries,
136
500480
2016
diru-sarrrera handi eta baxuko herrietan,
08:22
and they have cascading benefits.
137
502520
1640
eta onura garbiak diituzte.
08:25
This is a family on a straw island in Lake Titicaca
138
505360
4736
Hau Titikaka lakuko lasto-uharteko familia bat da
08:30
receiving their first solar panel.
139
510120
2256
beraien lehenengo eguzki-panela jasotzen.
08:32
Before, kerosene was used for cooking and lighting,
140
512400
3496
Lehen, kerosenoa erabiltzen zuten janaria prestatzeko eta argitzeko,
08:35
kerosene on a straw island.
141
515920
1520
kerosenoa lasto-uharte batean.
08:38
So by installing solar, this family is not only helping to reduce emissions,
142
518200
4856
Hots, eguzki-energia jartzean, igorpenen murrizketa lortzeaz gain,
08:43
but providing safety and security for their household.
143
523080
2640
euren etxeetarako babesa eta ziurtasuna ere ematen da.
08:46
And tropical forests tell their own story.
144
526760
2039
Oihan tropikalek istorio propioa dute.
08:49
Protecting currently degraded land in the tropics
145
529679
4057
Tropikoetako gaur egungo lur degradatuak babestea
08:53
and allowing natural regeneration to occur
146
533760
2576
eta birsorkuntza naturala ahalbideratzea
08:56
is the number five solution to reversing global warming.
147
536360
3240
bostgarren irtenbidea da berotze globala atzera itzultzeko.
09:00
We can think of trees as giant sticks of carbon.
148
540760
2760
Pentsa dezagun zuhaitzak karbono-makila izugarriak direla.
09:04
This is drawdown in action every year,
149
544680
3696
Hau urtez urte ematen den murrizketa da,
09:08
as carbon is removed from the atmosphere through photosynthesis,
150
548400
3640
atmosferako karbonoa desagertzen delako fotosintesiren bidez,
09:12
which converts carbon dioxide to plants' biomass and soil organic carbon.
151
552880
4920
eta landareek karbono dioxidoa landareen biomasa eta lurzoruen karbono organiko bihurtzen dutelako.
09:19
And we need to rethink how we produce our food
152
559240
2856
Gure janaria nola ekoitztu birpentsatu behar dugu
09:22
to make it more regenerative.
153
562120
1880
nekazaritza leheneratzaileagoa bihurtzeko.
09:24
There are many ways to do this, and we researched over 13 of them,
154
564720
3696
Badaude milaka modu hori egiteko, eta horietako 13k ikertu genituen,
09:28
but these aren't new ways of producing food.
155
568440
2216
hauek ez dira janaria ekoizteko modu berriak.
09:30
They have been practiced for centuries, for generations.
156
570680
3560
Praktikan jarri dira mendeetan eta belaunaldietan zehar.
09:35
But they are increasingly displaced by modern agriculture,
157
575640
3416
Baina nekazaritza modernoak gero eta gehiago baztertzen ditu,
09:39
which promotes tillage, monocropping
158
579080
3376
honek monolaborantza, lur-lantzea
09:42
and the use of synthetic fertilizers and pesticides which degrade the land
159
582480
5296
eta ongarri kimikoen eta pestiziden erabilpena sustatzen ditu
09:47
and turn it into a net emitter of greenhouse gases.
160
587800
2800
lurra degradatuz eta negutegi-efektuen gasen igorpenak handituz.
09:51
Regenerative agriculture, on the other hand,
161
591360
2816
Nekazaritza leheneratzaileak, beste aldetik,
09:54
restores soil health and productivity,
162
594200
2696
lurzoruen osasuna eta emankortasuna berritzen ditu,
09:56
increases yield,
163
596920
1856
errendimendua handitzen du,
09:58
improves water retention,
164
598800
1696
ur-euspena hobetzen du,
10:00
benefits smallholder farmers and large farming operations alike
165
600520
3936
nekazari txikiei eta handiei mesede egiten die
10:04
and brings carbon back to the land.
166
604480
1960
eta, karbonoa berriro lurrera eramaten du.
10:07
It's a win-win-win-win-win.
167
607480
4296
Hau irabazi-irabazi-irabazi-irabazi-irabazi da.
10:11
(Laughter)
168
611800
2160
(Algarak)
10:15
And it's not just how we produce food,
169
615040
1920
Arazoa ez da soilik nola ekoizten dugun janaria
10:17
but what we consume
170
617920
1496
baizik eta kontsumitzen dugunak
10:19
that has a massive impact on global warming.
171
619440
2520
oso eragin handia duela berotze globalean.
10:22
A plant-rich diet is not a vegan or a vegetarian diet,
172
622600
2576
Landareetan oparoa den dieta ez da beganoa edo begetarianoa,
10:25
though I applaud any who make those choices.
173
625200
2080
aukera hori hautatzen duena txalotzen dudan arren.
10:28
It's a healthy diet in terms of how much we consume,
174
628240
3296
Oso dieta osasungarria da kontsumo-kantitatearen arabera,
10:31
and particularly how much meat is consumed.
175
631560
2720
eta bereziki, kontsumitzen dugun haragia kopuruan.
10:35
In the richer parts of the world,
176
635160
1616
Munduko leku aberatsenetan,
10:36
we overconsume.
177
636800
1200
gehiegi kontsumitzen dugu.
10:38
However, low-income countries
178
638800
2536
Halere, diru-sartze baxuko herriek
10:41
show an insufficient caloric and protein intake.
179
641360
3536
kontsumo kaloriko eta proteiniko txikiegia erakusten dute.
10:44
That needs rebalancing,
180
644920
1696
Hori berorekatu behar da,
10:46
and it's in the rebalancing
181
646640
2096
eta berorekatze horretan
10:48
that a plant-rich diet becomes the number four solution
182
648760
2616
landareetan oparo den dieta laugarren irtenbidea da
10:51
to reversing global warming.
183
651400
1360
berotze globala alderantzizkatzeko.
10:54
Moreover, approximately a third of all food produced is not eaten,
184
654600
4320
Gainera, janari ekoiztu osoaren ia herena ez da jaten
10:59
and wasted food emits an astounding eight percent of global greenhouse gases.
185
659920
4920
eta alferrik gakdutako janariak negutegi-efektuko gasen %8a igortzen du.
11:06
We need to look where across the supply chain
186
666320
2576
Horniketa-kateak aztertu behar ditugu aurkitzeko non dauden
11:08
these losses and wastage occurs.
187
668920
1720
galerak eta hondakinak.
11:11
In low-income countries, after food leaves the farm,
188
671240
2936
Diru-sartze baxuko herrietan, janaria landetxetik irten ostean,
11:14
most food is wasted early in the supply chain
189
674200
2656
alferrik galtze gehien horniketa-katearen hasieran izaten da
11:16
due to infrastructure and storage challenges.
190
676880
2240
azpiegituren eta biltegiratzearen ondorioz.
11:19
Food is not wasted by consumers in low-income countries
191
679920
2896
Kontsumitzaileek ez dute janaririk xahutzen diru-sartze baxuko herrietan
11:22
which struggle to feed their population.
192
682840
1920
biztanleria elikatzeko zailtasunak dituzten herrietan.
11:26
In the developed world, instead, after food leaves the farm,
193
686080
2856
Leku aberatsetan, aldiz, janaria landetxetik irten ostean,
11:28
most food is wasted at the end of the supply chain
194
688960
2376
janari gehiena horniketa-katearen amaieran galtzen da
11:31
by markets and consumers,
195
691360
1456
kontsumitzaileak eta merkatuak direla eta,
11:32
and wasted food ends up in the landfill
196
692840
2136
eta hondakinak zabortegian pilatzen dira
11:35
where it emits methane
197
695000
1200
metanoa igortzen
11:37
as it decomposes.
198
697720
1400
eta usteltzen.
11:40
This is a consumer choice problem.
199
700760
1960
Hau kontsumitzailearen hautaketa-arazoa da.
11:43
It's not a technology issue.
200
703520
1360
Ez da arazo teknologikoa.
11:46
Preventing food waste from the beginning
201
706360
2296
Hasieratik janari-galera saihestea
11:48
is the number three solution.
202
708680
1400
hirugarren irtenbidea da.
11:51
But here's the interesting thing.
203
711760
2256
Baina hemen dator gauza bitxiena.
11:54
When we look at the food system as a whole
204
714040
2376
Janari-sistema bere osotasunean ikustean
11:56
and we implement all the production solutions
205
716440
2456
eta ekoizpen irtenbide guztiak martxan jartzean
11:58
like regenerative agriculture,
206
718920
1440
adibidez, nekazaritza leheneratzailea,
12:01
and we adopt a plant-rich diet,
207
721200
2176
eta landareetan oparoa den dieta hartzean,
12:03
and we reduce food waste,
208
723400
1896
eta janari-xahutzea gutxitzean.
12:05
our research shows that we would produce enough food on current farmland
209
725320
5856
gure ikerketak erakusten digu egungo landetxetan janari nahikoa ekoiztuko genukeela
12:11
to feed the world's growing population a healthy, nutrient-rich diet
210
731200
4016
munduan handituz doan biztanleriari elikagaiz betetako dieta osasungarria eskeintzeko,
12:15
now until 2050 and beyond.
211
735240
2160
2050 urterarte eta haratago.
12:18
That means we don't need to cut down forests for food production.
212
738720
3640
Hau da, ez dugu baso gehiago moztu behar janaria ekoizteko.
12:23
The solutions to reversing global warming are the same solutions to food insecurity.
213
743320
4560
Berotze globala leheneratzeko irtenbideak elikagai ziurgabetasunaren irtenbideen berdinak dira.
12:29
Now, a solution that often does not get talked enough about,
214
749640
3760
Nahiko hitz egiten ez den beste irtenbidea,
12:34
family planning.
215
754720
1200
familia-plangintza.
12:36
By providing men and women the right to choose
216
756760
2576
Gizon eta emakumeei aukeratzeko eskubidea eskaintzea
12:39
when, how and if to raise a family
217
759360
4016
noiz, nola eta zein baldintzatan familia sortzeko
12:43
through reproductive health clinics and education,
218
763400
3136
ugalketa-osasun kliniken eta hezkuntzaren bidez,
12:46
access to contraception
219
766560
2856
kontrazepziorako eskubideak
12:49
and freedom devoid of persecution
220
769440
2360
eta jazarpenik gabeko askatasunak
12:52
can reduce the estimated global population by 2050.
221
772680
4040
munduko balizko biztanleria murriztu lezake 2050 urterako.
12:57
That reduced population means reduced demand
222
777960
2096
Biztanleri murriztuak behar murriztuak esan nahi du
13:00
for electricity, food, travel, buildings and all other resources.
223
780080
5280
elektrizitate, janari, bidai, eraikuntza eta beste baliabideetan.
13:06
All the energy and emissions
224
786560
1376
Energia eta igorpenak
13:07
that are used to produce that higher demand
225
787960
2416
eskaera handi hori betetzeko erabiltzen dira
13:10
is reduced by providing the basic human right
226
790400
3536
eta hau murriztuko litzateke funtsezko giza-eskubidea eskainiz
13:13
to choose when, how and if to raise a family.
227
793960
3680
aukeratzeko noiz, nola eta zein baldintzetan sortu familia.
13:18
But family planning cannot happen without equal quality of education
228
798680
4400
Baina familia-plangintza ezin da gertatu hezkuntza kalitate berdinik gabe
13:24
to girls currently being denied access.
229
804160
2160
egun hezuntza ukatzen zaien neskak izanez.
13:27
Now, we've taken a small liberty here,
230
807320
2256
Orain, atrebentzia txiki bat
13:29
because the impact of universal education
231
809600
4456
mundu mailako hezkuntzaren eraginak
13:34
and family planning resources
232
814080
1976
eta familia-plangitzaren baliabideak
13:36
are so inextricably intertwined
233
816080
2936
hain daude elkar lotuta
13:39
that we chose to cut it right down the middle.
234
819040
2160
ezen erditik moztea erabaki dugula.
13:42
But taken together, educating girls and family planning
235
822360
4616
Baina elkarrekin kontuan hartuta, neskak heztea eta familia-plangintza burutzea
13:47
is the number one solution to reversing global warming,
236
827000
3256
lehenengo irtenbidea da berotze globala leheneratzeko,
13:50
reducing approximately 120 billion tons of greenhouse gases.
237
830280
4600
negutegi-efektuen gasen 120 mila milioi tonak murriztuz.
13:58
So is drawdown possible?
238
838120
1200
Orduan, murrizketa posible al da?
14:00
The answer is yes, it is possible,
239
840240
3416
Bai, posible da,
14:03
but we need all 80 solutions.
240
843680
1720
baina 80 irtenbideak behar ditugu.
14:06
There are no silver bullets or a subset of solutions
241
846480
2496
Ez dago mirarizko irtenbiderik ezta irtenbide partzialik ere
14:09
that are going to get us there.
242
849000
1480
Helmugara eramango gaituztenik.
14:11
The top solutions would take us far along the pathway,
243
851480
2576
Irtenbide hauek bide zuzenean zehar eramango gaituzte,
14:14
but there's no such thing as a small solution.
244
854080
2200
baina ez dago irtenbide txikirik.
14:17
We need all 80.
245
857080
1200
80ak behar ditugu.
14:19
But here's the great thing.
246
859080
1286
Eta hau da gakoa.
14:21
We would want to implement these solutions
247
861240
3336
Irtenbide guzti hauek inplementatu nahi genituzke.
14:24
whether or not global warming was even a problem,
248
864600
2320
berotze globala arazoa izan ala ez,
14:28
because they have cascading benefits to human and planetary well-being.
249
868120
4720
gizakiarentzako eta lurraren ongizaterako mozkin-garbiak ekartzen dituztelako.
14:34
Renewable electricity results in clean, abundant access to energy for all.
250
874360
5160
Elektrizitate berriztagarriak guztientzako energiarako sarbide garbia eta ugaria dakar.
14:41
A plant-rich diet, reduced food waste
251
881760
2776
Landareetan oparoa den dietak eta janari-galeren murrizketak
14:44
results in a healthy global population with enough food and sustenance.
252
884560
4320
biztanleri osasungarria sortzen dute janari eta euskarri nahikorekin.
14:50
Family planning and educating girls?
253
890040
1920
Familia-plangintza eta nesken hezkuntza?
14:53
This is about human rights,
254
893200
2616
Hauek giza-eskubideak dira,
14:55
about gender equality.
255
895840
1560
genero-berdintasuna.
14:58
This is about economic improvement and the freedom of choice.
256
898800
3896
Hau hobekuntza ekonomikoari buruz eta aukeratzeko askatasunari buruz da.
15:02
It's about justice.
257
902720
1200
Justiziri buruz.
15:05
Regenerative agriculture, managed grazing, agroforestry, silvopasture
258
905680
4296
Nekazaritza leheneratzaileak, artzaintz kudeatuak, agroforesteriak, silbokulturak
15:10
restores soil health, benefits farmers
259
910000
3936
lurzoruen osasuna berritzen dute, nekazariei on egiten die
15:13
and brings carbon back to the land.
260
913960
2200
eta karbonoa lurzoruetara bueltatzen dute.
15:17
Protecting our ecosystems also protects biodiversity
261
917320
3896
Gure ekosistemak babesteak biodibertsitatea zaintzen du
15:21
and safeguards planetary health
262
921240
1640
eta lurraren osasuna babesten du
15:23
and the oxygen that we breathe.
263
923840
1520
baita arnasten dugun oxigenoarena ere.
15:26
Its tangible benefits to all species are incalculable.
264
926720
3240
Espezie guztietarako etekin nabarmenenak ikaragarriak dira.
15:31
But one last point, because I know it's probably on everybody's mind;
265
931240
4056
Azkenik, seguraski denok pentsatzen ari zareten galdera;
15:35
how much is this going to cost?
266
935320
1800
Zein izango da honen kostu ekonomikoa?
15:38
Well, we estimate that to implement all 80 solutions
267
938520
4896
Beno, gure ustez, 80 irtenbideak martxan jartzeak
15:43
would cost about 29 trillion dollars over 30 years.
268
943440
4016
29 bilioi dolar kostatuko luke 30 urtetan zehar.
15:47
That's just about a trillion a year.
269
947480
1976
Hau urtero ia bilioi bat da.
15:49
Now, I know that sounds like a lot,
270
949480
2936
Badakit diru asko dirudiela,
15:52
but we have to remember that global GDP is over 80 trillion every year,
271
952440
4120
baina gogoratu behar dugu mundu osoko urte bakoitzeko BPGa 80 bilioikoa dela,
15:57
and the estimated savings from implementing these solutions
272
957480
3576
eta irtenbideak martxan jarriz gero aurreikusitako aurreztea
16:01
is 74 trillion dollars, over double the costs.
273
961080
3616
74 bilioikoa dela, kostuen bikoitza, hain zuzen ere.
16:04
That's a net savings of 44 trillion dollars.
274
964720
3680
Hau 44 bilioiko aurrezte garbia da.
16:11
So drawdown is possible.
275
971000
1320
Beraz, murrizketa posible da.
16:13
We can do it if we want to.
276
973320
1880
Egin dezakegu egin nahi badugu.
16:16
It's not going to cost that much, and the return on that investment is huge.
277
976200
5560
Ez du koste handia izango, eta inbertsio horren itzulera izugarria da.
16:23
Here's the welcome surprise.
278
983520
1360
Hau da sorpresa.
16:26
When we implement these solutions,
279
986280
1920
Irtenbide guztiak martxan jartzean,
16:29
we shift the way we do business
280
989200
2496
gure negoziak egiteko modua aldatuko dugu
16:31
from a system that is inherently exploitative and extractive
281
991720
4896
berez esplotatzailea eta ustiatzailea den sistema batetik,
16:36
to a new normal that is by nature restorative and regenerative.
282
996640
4560
berez berriztagarria eta leheneratzailea den batera.
16:43
We need to rethink our global goals,
283
1003280
3856
Gure helburu globalak birpentsatu behar ditugu,
16:47
to move beyond sustainability
284
1007160
2616
jasangarritasunetik
16:49
towards regeneration,
285
1009800
2136
birsorkurtzara joateko,
16:51
and along the way reverse global warming.
286
1011960
2680
eta bidean berotze globala lehenratzeko.
16:55
Thank you.
287
1015440
1216
Mila esker.
16:56
(Applause)
288
1016680
4160
(Txaloak)
Webgune honi buruz

Gune honek ingelesa ikasteko erabilgarriak diren YouTube bideoak aurkeztuko dizkizu. Mundu osoko goi mailako irakasleek emandako ingeleseko ikasgaiak ikusiko dituzu. Egin klik bikoitza bideo-orri bakoitzean bistaratzen diren ingelesezko azpitituluetan, hortik bideoa erreproduzitzeko. Azpitituluak bideoaren erreprodukzioarekin sinkronizatuta mugitzen dira. Iruzkin edo eskaerarik baduzu, jar zaitez gurekin harremanetan harremanetarako formulario hau erabiliz.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7