Hubertus Knabe: The dark secrets of a surveillance state

135,551 views ・ 2014-08-06

TED


Κάντε διπλό κλικ στους αγγλικούς υπότιτλους παρακάτω για να αναπαραγάγετε το βίντεο.

Μετάφραση: Chryssa Takahashi Επιμέλεια: Constantine Anetakis
00:12
This year, Germany is celebrating
0
12992
1478
Φέτος, η Γερμανία γιορτάζει
00:14
the 25th anniversary of the peaceful revolution
1
14470
3086
την 25η επέτειο της ειρηνικής επανάστασης
00:17
in East Germany.
2
17556
1536
στην Ανατολική Γερμανία.
00:19
In 1989, the Communist regime was moved away,
3
19092
4766
Το 1989, απομακρύνθηκε το κομμουνιστικό καθεστώς,
00:23
the Berlin Wall came down, and one year later,
4
23858
3462
έπεσε το Τείχος του Βερολίνου, και έναν χρόνο αργότερα,
00:27
the German Democratic Republic, the GDR,
5
27320
4165
η Γερμανική Λαοκρατική Δημοκρατία, η ΓΛΔ,
00:31
in the East was unified
6
31485
1669
στην Ανατολή ενώθηκε
00:33
with the Federal Republic of Germany in the West
7
33154
2690
με την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας στη Δύση
00:35
to found today's Germany.
8
35844
3273
για να ιδρύσουν τη σημερινή Γερμανία.
00:39
Among many other things, Germany inherited
9
39117
3394
Ανάμεσα σε πολλά άλλα πράγματα, η Γερμανία κληρονόμησε
00:42
the archives of the East German secret police,
10
42511
4593
τα αρχεία της μυστικής αστυνομίας της Ανατολικής Γερμανίας,
00:47
known as the Stasi.
11
47104
3316
γνωστής ως Στάζι.
00:50
Only two years after its dissolution,
12
50420
2540
Μόλις δύο χρόνια μετά τη διάλυσή της,
00:52
its documents were opened to the public,
13
52960
3642
τα αρχεία της ανοίχτηκαν στο κοινό,
00:56
and historians such as me started
14
56602
3075
και ιστορικοί όπως εγώ ξεκίνησαν
00:59
to study these documents
15
59677
1428
να μελετούν αυτά τα αρχεία
01:01
to learn more about how the GDR surveillance state
16
61105
4692
ώστε να μάθουν περισσότερα για το πώς λειτουργούσε
το κράτος παρακολούθησης της ΓΛΔ.
01:05
functioned.
17
65797
1710
01:07
Perhaps you have watched the movie
18
67507
2796
Ίσως να έχετε δει την ταινία
01:10
"The Lives of Others."
19
70303
2038
«Οι ζωές των άλλων».
01:12
This movie made the Stasi known worldwide,
20
72341
4741
Αυτή η ταινία έκανε τη Στάζι γνωστή σε όλον τον κόσμο,
01:17
and as we live in an age where words
21
77092
2850
και καθώς ζούμε σε μια εποχή που λέξεις
01:19
such as "surveillance" or "wiretapping"
22
79942
3287
όπως «παρακολούθηση» ή «υποκλοπή»
01:23
are on the front pages of newspapers,
23
83229
2750
είναι στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων,
01:25
I would like to speak about how the Stasi
24
85979
2823
θα ήθελα να μιλήσω για το πώς η Στάζι
01:28
really worked.
25
88802
2399
λειτουργούσε στην πραγματικότητα.
01:31
At the beginning, let's have a short look
26
91201
2769
Αρχικά, ας ρίξουμε μια σύντομη ματιά
01:33
at the history of the Stasi,
27
93970
1958
στην ιστορία της Στάζι,
01:35
because it's really important for understanding
28
95928
2291
επειδή είναι πολύ σημαντικό για την κατανόηση
01:38
its self-conception.
29
98219
3487
της αυτοαντίληψής της.
01:41
Its origins are located in Russia.
30
101706
2712
Οι ρίζες της βρίσκονται στη Ρωσία.
01:44
In 1917, the Russian Communists founded
31
104418
2318
Το 1917, οι Ρώσοι κομμουνιστές ίδρυσαν
01:46
the Emergency Commission for Combating
32
106736
2194
την Έκτακτη Επιτροπή για την Καταπολέμηση
01:48
Counter-Revolution and Sabotage,
33
108930
2801
της Αντεπανάστασης και του Σαμποτάζ,
01:51
shortly Cheka.
34
111731
2219
για συντομία Τσέκα.
01:53
It was led by Felix Dzerzhinsky.
35
113950
3010
Ηγέτης της ήταν ο Φέλιξ Ντζερζίνσκι.
01:56
The Cheka was an instrument of the Communists
36
116960
3243
Η Τσέκα ήταν όργανο των κομμουνιστών
02:00
to establish their regime by terrorizing the population
37
120203
3757
για να εγκαθιδρύσει το καθεστώς τους, τρομοκρατώντας τον πληθυσμό
02:03
and executing their enemies.
38
123960
2475
κι εκτελώντας τους εχθρούς τους.
02:06
It evolved later into the well-known KGB.
39
126435
5809
Αργότερα εξελίχθηκε στη γνωστή Κα-Γκε-Μπε.
02:12
The Cheka was the idol of the Stasi officers.
40
132244
3506
Η Τσέκα ήταν το είδωλο των αξιωματικών της Στάζι.
02:15
They called themselves Chekists,
41
135750
3072
Αυτοαποκαλούνταν Τσεκιστές,
02:18
and even the emblem was very similar,
42
138822
2858
και ακόμη και το σύμβολό τους ήταν παρόμοιο,
02:21
as you can see here.
43
141680
2981
όπως μπορείτε να δείτε εδώ.
02:24
In fact, the secret police of Russia
44
144661
3566
Στην πραγματικότητα, η μυστική αστυνομία στη Ρωσία
02:28
was the creator and instructor of the Stasi.
45
148227
3291
ήταν ο δημιουργός κι εκπαιδευτής της Στάζι.
02:31
When the Red Army occupied East Germany in 1945,
46
151518
3591
Όταν ο Κόκκινος Στρατός κατέλαβε την Ανατολική Γερμανία το 1945,
02:35
it immediately expanded there,
47
155109
2388
επεκτάθηκε αμέσως εκεί,
02:37
and soon it started to train the German Communists
48
157497
3621
και σύντομα άρχισε να εκπαιδεύει τους Γερμανούς κομμουνιστές
02:41
to build up their own secret police.
49
161118
3248
για να δημιουργήσουν τη δική τους μυστική αστυνομία.
02:44
By the way, in this hall where we are now,
50
164366
3520
Παρεμπιπτόντως, στην αίθουσα που βρισκόμαστε τώρα,
02:47
the ruling party of the GDR was founded in 1946.
51
167886
5680
ιδρύθηκε το κυβερνόν κόμμα της ΓΛΔ το 1946.
02:53
Five years later, the Stasi was established,
52
173566
3384
Μετά από πέντε χρόνια, ιδρύθηκε η Στάζι,
02:56
and step by step, the dirty job of oppression
53
176950
2619
και βήμα βήμα, η βρομοδουλειά της καταπίεσης
02:59
was handed over to it.
54
179569
2542
δόθηκε σε αυτήν.
03:02
For instance, the central jail
55
182111
2431
Για παράδειγμα, την κεντρική φυλακή
03:04
for political prisoners,
56
184542
1314
για πολιτικούς κρατούμενους,
03:05
which was established by the Russians,
57
185856
2748
που ιδρύθηκε από τους Ρώσους,
03:08
was taken over by the Stasi
58
188604
2260
την ανέλαβε η Στάζι
03:10
and used until the end of Communism.
59
190864
3184
και τη χρησιμοποίησε μέχρι το τέλος του Κομμουνισμού.
03:14
You see it here.
60
194048
1802
Τη βλέπετε εδώ.
03:15
At the beginning, every important step
61
195850
3635
Στην αρχή, κάθε σημαντικό βήμα
03:19
took place under the attendance of the Russians.
62
199485
3555
γινόταν υπό την εποπτεία των Ρώσων.
03:23
But the Germans are known to be very effective,
63
203040
3101
Αλλά οι Γερμανοί είναι γνωστοί για την αποτελεσματικότητά τους,
03:26
so the Stasi grew very quickly,
64
206141
3378
έτσι η Στάζι μεγάλωσε πολύ γρήγορα,
03:29
and already in 1953, it had more employees
65
209519
3688
και ήδη το 1953, είχε περισσότερους υπαλλήλους
03:33
than the Gestapo had,
66
213207
1698
απ' ό,τι η Γκεστάπο,
03:34
the secret police of Nazi Germany.
67
214905
2790
η μυστική αστυνομία της Ναζιστικής Γερμανίας.
03:37
The number doubled in each decade.
68
217695
2438
Ο αριθμός διπλασιαζόταν κάθε δεκαετία.
03:40
In 1989, more than 90,000 employees
69
220133
3425
Το 1989, περισσότεροι από 90.000 υπάλληλοι
03:43
worked for the Stasi.
70
223558
1665
εργάζονταν για τη Στάζι.
03:45
This meant that one employee
71
225223
2374
Αυτό σήμαινε ότι ένας υπάλληλος
03:47
was responsible for 180 inhabitants,
72
227597
3213
ήταν υπεύθυνος για 180 κατοίκους,
03:50
which was really unique in the world.
73
230810
3999
που ήταν πραγματικά μοναδικό στον κόσμο.
03:54
At the top of this tremendous apparatus,
74
234809
2596
Στην κεφαλή αυτού του τεράστιου μηχανισμού,
03:57
there was one man, Erich Mielke.
75
237405
3784
βρισκόταν ένας άντρας, ο Έριχ Μίλκε.
04:01
He ruled the Ministry of State Security
76
241189
2261
Διοικούσε το Υπουργείο Κρατικής Ασφάλειας
04:03
for more than 30 years.
77
243450
2319
για περισσότερα από 30 χρόνια.
04:05
He was a scrupulous functionary —
78
245769
2631
Ήταν ένας σχολαστικός αξιωματούχος -
04:08
in his past, he killed two policemen
79
248400
2722
στο παρελθόν σκότωσε δύο αστυνομικούς,
04:11
not far away from here —
80
251122
2008
όχι πολύ μακριά από εδώ -
04:13
who in fact personalized the Stasi.
81
253130
4067
ο οποίος εξατομίκευσε τη Στάζι.
04:17
But what was so exceptional about the Stasi?
82
257197
4493
Αλλά τι το ιδιαίτερο είχε η Στάζι;
04:21
Foremost, it was its enormous power,
83
261690
2910
Πάνω απ' όλα, ήταν η τεράστια δύναμή της,
04:24
because it united different functions
84
264600
3490
επειδή συνέδεε διαφορετικές λειτουργίες
04:28
in one organization.
85
268090
2275
σε έναν οργανισμό.
04:30
First of all, the Stasi
86
270365
2111
Πρώτα απ' όλα, η Στάζι
04:32
was an intelligence service.
87
272476
3095
ήταν μια υπηρεσία πληροφοριών.
04:35
It used all the imaginable instruments
88
275571
2479
Χρησιμοποιούσε όλα τα μέσα που μπορεί να φανταστεί κανείς
04:38
for getting information secretly,
89
278050
2283
για να παίρνει μυστικά πληροφορίες,
04:40
such as informers, or tapping phones,
90
280333
3601
όπως πληροφοριοδότες, τηλεφωνικές υποκλοπές,
04:43
as you can see it on the picture here.
91
283934
2868
όπως μπορείτε να δείτε στην εικόνα εδώ.
04:46
And it was not only active in East Germany,
92
286802
3004
Δεν δρούσε μόνο στην Ανατολική Γερμανία,
04:49
but all over the world.
93
289806
2737
αλλά σε όλον τον κόσμο.
04:52
Secondly, the Stasi was a secret police.
94
292543
3963
Δεύτερον, η Στάζι ήταν μια μυστική αστυνομία.
04:56
It could stop people on the street
95
296506
2144
Μπορούσε να σταματήσει κόσμο στον δρόμο
04:58
and arrest them in its own prisons.
96
298650
4428
και να τους συλλάβει στις δικές της φυλακές.
05:03
Thirdly, the Stasi worked
97
303078
1502
Τρίτον, η Στάζι λειτουργούσε
05:04
as a kind of public prosecutor.
98
304580
2855
σαν ένα είδος εισαγγελέα.
05:07
It had the right to open preliminary investigations
99
307435
3130
Είχε το δικαίωμα να ξεκινά προκαταρκτικές έρευνες
05:10
and to interrogate people officially.
100
310565
3697
και να ανακρίνει επίσημα ανθρώπους.
05:14
Last but not least,
101
314262
2091
Και τελευταίο αλλά όχι λιγότερο σημαντικό,
05:16
the Stasi had its own armed forces.
102
316353
3865
η Στάζι είχε τις δικές της ένοπλες δυνάμεις.
05:20
More than 11,000 soldiers were serving
103
320218
2004
Περισσότεροι από 11.000 στρατιώτες υπηρετούσαν
05:22
in its so-called Guards Regiment.
104
322222
3510
στους λεγόμενους Φρουρούς του Συντάγματος.
05:25
It was founded to crash down protests and uprisings.
105
325732
4416
Ιδρύθηκε για να συντρίψει διαμαρτυρίες κι εξεγέρσεις.
05:30
Due to this concentration of power,
106
330148
2727
Λόγω αυτής της συγκέντρωσης εξουσίας,
05:32
the Stasi was called a state in the state.
107
332875
5065
η Στάζι λεγόταν κράτος εν κράτει.
05:37
But let's look in more and more detail
108
337940
2259
Αλλά ας δούμε με μεγαλύτερη λεπτομέρεια
05:40
at the tools of the Stasi.
109
340199
2617
τα εργαλεία της Στάζι.
05:42
Please keep in mind that at that time
110
342816
1643
Έχετε υπόψη ότι εκείνο τον καιρό
05:44
the web and smartphones were not yet invented.
111
344459
3825
δεν είχε εφευρεθεί ακόμη το διαδίκτυο και τα έξυπνα τηλέφωνα.
05:48
Of course, the Stasi used all kinds
112
348284
3241
Φυσικά, η Στάζι χρησιμοποιούσε όλων των ειδών
05:51
of technical instruments to survey people.
113
351525
3073
τα τεχνικά εργαλεία για να παρακολουθεί τον κόσμο.
05:54
Telephones were wiretapped,
114
354598
2113
Γινόταν υποκλοπή τηλεφώνων,
05:56
including the phone of the German chancellor in the West,
115
356711
4139
συμπεριλαμβανομένου του τηλεφώνου του Γερμανού καγκελάριου στη Δύση,
06:00
and often also the apartments.
116
360850
2952
και συχνά και στα διαμερίσματα.
06:03
Every day, 90,000 letters were being opened
117
363802
3393
Κάθε μέρα, ανοίγονταν 90.000 γράμματα
06:07
by these machines.
118
367195
3346
από αυτές τις μηχανές.
06:10
The Stasi also shadowed tens of thousands of people
119
370541
3698
Η Στάζι επίσης παρακολουθούσε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους
06:14
using specially trained agents and secret cameras
120
374239
3232
χρησιμοποιώντας ειδικά εκπαιδευμένους πράκτορες και μυστικές κάμερες
06:17
to document every step one took.
121
377471
3535
για να καταγράψουν κάθε τους βήμα.
06:21
In this picture, you can see me
122
381006
2668
Σε αυτή τη φωτογραφία μπορείτε να δείτε εμένα
06:23
as a young man just in front of this building
123
383674
3480
νεαρό, απλώς να στέκομαι μπροστά από αυτό το κτίριο
06:27
where we are now, photographed by a Stasi agent.
124
387154
3754
όπου βρισκόμαστε τώρα, τραβηγμένη από έναν πράκτορα της Στάζι.
06:30
The Stasi even collected the smell of people.
125
390908
4396
Η Στάζι έκανε συλλογή ακόμη και της μυρωδιάς των ανθρώπων.
06:35
It stored samples of it in closed jars
126
395304
3259
Αποθήκευε δείγματα σε κλειστά βάζα
06:38
which were found after the peaceful revolution.
127
398563
4459
τα οποία βρέθηκαν μετά την ειρηνική επανάσταση.
06:43
For all these tasks, highly specialized departments
128
403022
4236
Για όλα αυτά τα πράγματα, ήταν υπεύθυνες
06:47
were responsible.
129
407258
2368
άκρως εξειδικευμένες υπηρεσίες.
06:49
The one which was tapping phone calls
130
409626
2180
Αυτή που έβαζε κοριούς στα τηλέφωνα
06:51
was completely separated
131
411806
1890
ήταν τελείως ξεχώριστή
06:53
from the one which controlled the letters,
132
413696
2546
από αυτή που έλεγχε τα γράμματα,
06:56
for good reasons,
133
416242
1298
για καλούς λόγους,
06:57
because if one agent quit the Stasi,
134
417540
4677
επειδή αν ένας πράκτορας έφευγε από τη Στάζι,
07:02
his knowledge was very small.
135
422217
1914
θα είχε πολύ μικρή γνώση.
07:04
Contrast that with Snowden, for example.
136
424131
3988
Συγκρίνετέ το με τον Σνόουντεν, για παράδειγμα.
07:08
But the vertical specialization was also important
137
428119
3077
Αλλά η κάθετη εξειδίκευση ήταν σημαντική
07:11
to prevent all kinds of empathy
138
431196
2305
για να αποτρέψει κάθε είδους ενσυναίσθηση
07:13
with the object of observation.
139
433501
2995
με το αντικείμενο παρακολούθησης.
07:16
The agent who shadowed me
140
436496
2304
Ο πράκτορας που με παρακολουθούσε
07:18
didn't know who I was
141
438800
1857
δεν ήξερε ποιος ήμουν
07:20
or why I was surveyed.
142
440657
1865
ή γιατί με παρακολουθούσαν.
07:22
In fact, I smuggled forbidden books
143
442522
1614
Πράγματι, έφερνα λαθραία απαγορευμένα βιβλία
07:24
from West to East Germany.
144
444136
2892
από τη Δυτική στην Ανατολική Γερμανία.
07:27
But what was even more typical for the Stasi
145
447028
3192
Αλλά ακόμη πιο τυπικό για τη Στάζι
07:30
was the use of human intelligence,
146
450220
3164
ήταν η χρήση της ανθρώπινης νοημοσύνης,
07:33
people who reported secretly to the Stasi.
147
453384
4193
άτομα που έδιναν μυστικά αναφορά στη Στάζι.
07:37
For the Minister of State Security,
148
457577
1802
Για τον Υπουργό Κρατικής Ασφάλειας,
07:39
these so-called unofficial employees
149
459379
2912
αυτοί οι λεγόμενοι ανεπίσημοι υπάλληλοι
07:42
were the most important tools.
150
462291
2895
ήταν τα πιο σημαντικά εργαλεία.
Από το 1975, περίπου 200.000 άτομα
07:45
From 1975 on, nearly 200,000 people
151
465186
5323
συνεργάζονταν συνεχώς με τη Στάζι,
07:50
collaborated constantly with the Stasi,
152
470509
2837
07:53
more than one percent of the population.
153
473346
4876
περισσότερο από το ένα τοις εκατό του πληθυσμού.
07:58
And in a way, the minister was right,
154
478222
2728
Κατά κάποιο τρόπο, ο υπουργός είχε δίκιο,
08:00
because technical instruments
155
480950
1941
επειδή τα τεχνικά εργαλεία
08:02
can only register what people are doing,
156
482891
3572
μπορούν να καταγράψουν μόνο τι κάνουν οι άνθρωποι,
08:06
but agents and spies can also report
157
486463
3308
αλλά οι πράκτορες και οι κατάσκοποι μπορούν να αναφέρουν
08:09
what people are planning to do
158
489771
1703
και τι σκοπεύουν να κάνουν
08:11
and what they are thinking.
159
491474
2360
και τι σκέφτονται.
08:13
Therefore, the Stasi recruited so many informants.
160
493834
4781
Γι' αυτόν τον λόγο, η Στάζι προσέλαβε τόσους πολλούς πληροφοριοδότες.
08:18
The system of how to get them
161
498615
2844
Το σύστημα απόκτησής τους
08:21
and how to educate them, as it was called,
162
501459
3032
κι εκπαίδευσής τους, όπως ονομαζόταν,
08:24
was very sophisticated.
163
504491
2690
ήταν πολύ περίτεχνο.
08:27
The Stasi had its own university,
164
507181
2907
Η Στάζι είχε το δικό της πανεπιστήμιο,
08:30
not far away from here,
165
510088
1520
όχι και πολύ μακριά από εδώ,
08:31
where the methods were explored
166
511608
1927
όπου οι μέθοδοι διερευνούνταν
08:33
and taught to the officers.
167
513535
2669
και διδάσκονταν στους αξιωματικούς.
08:36
This guideline gave a detailed description
168
516204
3751
Αυτή η κατευθυντήρια γραμμή έδινε μια λεπτομερή περιγραφή
08:39
of every step you have to take
169
519955
2623
κάθε βήματος που έπρεπε να κάνετε
08:42
if you want to convince human beings
170
522578
2362
αν θέλατε να πείσετε ανθρώπινα όντα
08:44
to betray their fellow citizens.
171
524940
3980
να προδώσουν τους συμπολίτες τους.
08:48
Sometimes it's said that informants were pressured
172
528920
3344
Μερικές φορές ειπώθηκε ότι οι πληροφοριοδότες πιέστηκαν
08:52
to becoming one,
173
532264
1456
να γίνουν πληροφοριοδότες,
08:53
but that's mostly not true,
174
533720
2594
αλλά δεν είναι ως επί το πλείστον αλήθεια,
08:56
because a forced informant is a bad informant.
175
536314
3911
επειδή ένας εξαναγκασμένος πληροφοριοδότης είναι ένας κακός πληροφοριοδότης.
09:00
Only someone who wants to give you the information you need
176
540225
3087
Μόνο κάποιος που θέλει να σας δώσει τις πληροφορίες που χρειάζεστε
09:03
is an effective whistleblower.
177
543312
2661
είναι ένας αποτελεσματικός πληροφοριοδότης.
09:05
The main reasons why people cooperated with the Stasi
178
545973
4857
Οι κύριοι λόγοι που οι άνθρωποι συνεργάζονταν με τη Στάζι
09:10
were political conviction and material benefits.
179
550830
5500
ήταν οι πολιτικές πεποιθήσεις και τα υλικά οφέλη.
09:16
The officers also tried to create a personal bond
180
556330
3110
Οι αξιωματικοί προσπαθούσαν να δημιουργήσουν κι έναν προσωπικό δεσμό
09:19
between themselves and the informant,
181
559440
3408
με τον πληροφοριοδότη,
09:22
and to be honest, the example of the Stasi shows
182
562848
5152
και για να είμαι ειλικρινής, το παράδειγμα της Στάζι δείχνει
09:28
that it's not so difficult to win someone
183
568000
3392
ότι δεν είναι τόσο δύσκολο να κερδίσετε κάποιον
09:31
in order to betray others.
184
571392
3443
ώστε να προδόσει τους άλλους.
09:34
Even some of the top dissidents in East Germany
185
574835
3751
Ακόμη και μερικοί από τους κορυφαίους αντιφρονούντες στην Ανατολική Γερμανία
09:38
collaborated with the Stasi,
186
578586
1835
συνεργάστηκαν με τη Στάζι,
09:40
as for instance Ibrahim Böhme.
187
580421
3745
όπως για παράδειγμα ο Ιμπραήμ Μπέμε.
09:44
In 1989, he was the leader of the peaceful revolution
188
584166
2790
Το 1989, ήταν ο ηγέτης της ειρηνικής επανάστασης
09:46
and he nearly became the first freely elected Prime Minister of the GDR
189
586956
4374
και παραλίγο να γίνει ο πρώτος ελεύθερα εκλεγμένος πρωθυπουργός της ΓΛΔ
09:51
until it came out that he was an informant.
190
591330
5145
μέχρι που αποκαλύφθηκε ότι ήταν πληροφοριοδότης.
09:56
The net of spies was really broad.
191
596475
3929
Το δίκτυο κατασκόπων ήταν πολύ ευρύ.
10:00
In nearly every institution,
192
600404
1706
Σχεδόν σε κάθε οργανισμό,
10:02
even in the churches or in West Germany,
193
602110
3245
ακόμη και στις εκκλησίες ή στη Δυτική Γερμανία,
10:05
there were many of them.
194
605355
2188
υπήρχαν πολλοί από αυτούς.
10:07
I remember telling a leading Stasi officer,
195
607543
3489
Θυμάμαι που έλεγα σε έναν ανώτερο αξιωματικό της Στάζι,
10:11
"If you had sent an informant to me,
196
611032
3429
«Αν μου στέλνατε έναν πληροφοριοδότη,
10:14
I would surely have recognized him."
197
614461
2630
σίγουρα θα τον αναγνώριζα».
10:17
His answer was,
198
617091
1859
Η απάντησή του ήταν,
10:18
"We didn't send anyone.
199
618950
1443
«Δεν στείλαμε κανέναν.
10:20
We took those who were around you."
200
620393
3022
Πήραμε αυτούς που ήταν γύρω σου».
10:23
And in fact, two of my best friends
201
623415
2655
Και όντως, δύο από τους καλύτερους φίλους μου
10:26
reported about me to the Stasi.
202
626070
4331
έδιναν αναφορά για μένα στη Στάζι.
10:30
Not only in my case, informers were very close.
203
630401
2589
Οι πληροφοριοδότες ήταν πολύ κοντά, όχι μόνο στη δική μου περίπτωση.
10:32
For example, Vera Lengsfeld, another leading dissident,
204
632990
3703
Για παράδειγμα, η Βέρα Λένγκσφελντ, μια ακόμη κορυφαία αντιφρονούσα,
10:36
in her case it was her husband who spied on her.
205
636693
4213
στην περίπτωσή της, ο σύζυγός της την κατασκόπευε.
10:40
A famous writer was betrayed by his brother.
206
640906
3353
Ένας διάσημος συγγραφέας προδόθηκε από τον αδελφό του.
10:44
This reminds me of the novel "1984" by George Orwell,
207
644259
3892
Αυτό μου θυμίζει το μυθιστόρημα «1984» του Τζωρτζ Όργουελ,
10:48
where the only apparently trustable person
208
648151
3079
όπου το μόνο φαινομενικά αξιόπιστο άτομο
10:51
was an informer.
209
651230
2813
ήταν ένας πληροφοριοδότης.
10:54
But why did the Stasi collect all this information
210
654043
3697
Αλλά γιατί η Στάζι συνέλεγε όλες αυτές τις πληροφορίες
10:57
in its archives?
211
657740
1921
στα αρχεία της;
10:59
The main purpose was to control the society.
212
659661
4059
Ο κύριος λόγος ήταν ο έλεγχος της κοινωνίας.
11:03
In nearly every speech, the Stasi minister
213
663720
2583
Σε σχεδόν κάθε του ομιλία, ο υπουργός της Στάζι
11:06
gave the order to find out who is who,
214
666303
2722
έδινε την εντολή να βρουν ποιος είναι ποιος,
11:09
which meant who thinks what.
215
669025
3094
το οποίο σήμαινε, ποιος πιστεύει τι.
11:12
He didn't want to wait until somebody
216
672119
1751
Δεν ήθελε να περιμένει μέχρι κάποιος
11:13
tried to act against the regime.
217
673870
2520
να προσπαθήσει να δράσει ενάντια στο καθεστώς.
11:16
He wanted to know in advance
218
676390
1890
Ήθελε να ξέρει από πριν
11:18
what people were thinking and planning.
219
678280
2895
τι σκεφτόταν ο κόσμος και τι σχεδίαζε.
11:21
The East Germans knew, of course,
220
681175
2822
Οι Ανατολικογερμανοί φυσικά γνώριζαν
11:23
that they were surrounded by informers,
221
683997
3170
ότι περιτριγυρίζονταν από πληροφοριοδότες,
11:27
in a totalitarian regime that created mistrust
222
687167
3973
σε ένα ολοκληρωτικό καθεστώς που δημιούργησε δυσπιστία
11:31
and a state of widespread fear,
223
691140
3094
και μια κατάσταση διάχυτου φόβου,
11:34
the most important tools to oppress people
224
694234
3516
τα πιο σημαντικά εργαλεία καταπίεσης του λαού
11:37
in any dictatorship.
225
697750
2159
σε οποιαδήποτε δικτατορία.
11:39
That's why not many East Germans tried
226
699909
2603
Γι' αυτό λίγοι Ανατολικογερμανοί προσπάθησαν
11:42
to fight against the Communist regime.
227
702512
4284
να πολεμήσουν ενάντια στο κομμουνιστικό καθεστώς.
11:46
If yes, the Stasi often used a method
228
706796
4582
Αν ναι, η Στάζι συχνά χρησιμοποιούσε μια μέθοδο
11:51
which was really diabolic.
229
711378
2672
που ήταν πραγματικά διαβολική.
11:54
It was called Zersetzung,
230
714050
2186
Ονομαζόταν Zersetzung,
11:56
and it's described in another guideline.
231
716236
3671
και περιγράφεται σε μια άλλη κατευθυντήρια γραμμή.
11:59
The word is difficult to translate because it means
232
719907
2800
Είναι δύσκολο να μεταφραστεί επειδή σημαίνει
12:02
originally "biodegradation."
233
722707
3898
αρχικά «βιοδιάσπαση».
12:06
But actually, it's a quite accurate description.
234
726605
3354
Αλλά στην πραγματικότητα, είναι μια αρκετά ακριβής περιγραφή.
12:09
The goal was to destroy secretly
235
729959
3559
Ο στόχος ήταν να καταστρέψουν κρυφά
12:13
the self-confidence of people,
236
733518
2890
την αυτοπεποίθηση των ανθρώπων,
12:16
for example by damaging their reputation,
237
736408
3113
για παράδειγμα καταστρέφοντας την υπόληψή τους,
12:19
by organizing failures in their work,
238
739521
3469
οργανώνοντας αποτυχίες στη δουλειά τους
12:22
and by destroying their personal relationships.
239
742990
4630
και καταστρέφοντας τις προσωπικές τους σχέσεις.
12:27
Considering this, East Germany was a very modern dictatorship.
240
747620
5375
Δεδομένου αυτού, η Ανατολική Γερμανία ήταν μια πολύ μοντέρνα δικτατορία.
12:32
The Stasi didn't try to arrest every dissident.
241
752995
4371
Η Στάζι δεν προσπαθούσε να συλλάβει κάθε αντιφρονούντα.
12:37
It preferred to paralyze them,
242
757366
3091
Προτιμούσε να τους παραλύσει,
12:40
and it could do so because
243
760457
2503
και μπορούσε να το κάνει επειδή
12:42
it had access to so much personal information
244
762960
3350
είχε πρόσβαση σε τόσες προσωπικές πληροφορίες
12:46
and to so many institutions.
245
766310
3930
και τόσους πολλούς οργανισμούς.
12:50
Detaining someone was used only
246
770240
2272
Η κράτηση κάποιου χρησιμοποιούταν μόνο
12:52
as a last resort.
247
772512
2530
ως τελευταία λύση.
12:55
For this, the Stasi owned 17 remand prisons,
248
775042
3305
Γι' αυτό, η Στάζι είχε 17 φυλακές προφυλάκισης,
12:58
one in every district.
249
778347
2517
μία σε κάθε περιοχή.
13:00
Here, the Stasi also developed
250
780864
2674
Εδώ, η Στάζι ανέπτυξε επίσης
13:03
quite modern methods of detention.
251
783538
4442
αρκετά μοντέρνες μεθόδους κράτησης.
13:07
Normally, the interrogation officer
252
787980
1783
Κανονικά, ο αξιωματικός ανάκρισης
13:09
didn't torture the prisoner.
253
789763
3463
δεν βασάνιζε τον φυλακισμένο.
13:13
Instead, he used a sophisticated system
254
793226
2576
Αντιθέτως, χρησιμοποιούσε ένα εξελιγμένο σύστημα
13:15
of psychological pressure
255
795802
2138
ψυχολογικής πίεσης
13:17
in which strict isolation was central.
256
797940
4094
όπου κεντρικό ρόλο έπαιζε η αυστηρή απομόνωση.
13:22
Nearly no prisoner resisted
257
802034
2284
Σχεδόν κανένας φυλακισμένος
13:24
without giving a testimony.
258
804318
3229
δεν αντιστάθηκε να καταθέσει.
13:27
If you have the occasion,
259
807547
2062
Αν έχετε την ευκαιρία,
13:29
do visit the former Stasi prison in Berlin
260
809609
3451
επισκεφτείτε την πρώην φυλακή της Στάζι στο Βερολίνο
13:33
and attend a guided tour with a former political prisoner
261
813060
3589
και παρακολουθήστε την περιήγηση με έναν πρώην πολιτικό κρατούμενο
13:36
who will explain to you how this worked.
262
816649
2856
που θα σας εξηγήσει πώς λειτουργούσε.
13:39
One more question needs to be answered:
263
819505
3159
Πρέπει να απαντηθεί ακόμη ένα ερώτημα:
13:42
If the Stasi were so well organized,
264
822664
2442
Αν η Στάζι ήταν τόσο καλά οργανωμένη,
13:45
why did the Communist regime collapse?
265
825106
4333
γιατί κατέρρευσε το κομμουνιστικό καθεστώς;
13:49
First, in 1989, the leadership in East Germany
266
829439
4131
Πρώτον, το 1989, η ηγεσία στην Ανατολική Γερμανία
13:53
was uncertain what to do against
267
833570
2261
δεν ήταν σίγουρη τι να κάνει ενάντια
13:55
the growing protest of people.
268
835831
2937
στην αυξανόμενη διαμαρτυρία του κόσμου.
13:58
It was especially confused
269
838768
2351
Ήταν ιδιαίτερα μπερδεμένη
14:01
because in the mother country of socialism,
270
841119
2771
επειδή στη μητέρα χώρα του σοσιαλισμού,
14:03
the Soviet Union,
271
843890
1520
τη Σοβιετική Ένωση,
14:05
a more liberal policy took place.
272
845410
3383
είχαν μια πιο φιλελεύθερη πολιτική.
14:08
In addition, the regime was dependent
273
848793
2417
Επίσης, το καθεστώς ήταν εξαρτημένο
14:11
on the loans from the West.
274
851210
3392
από δάνεια από τη Δύση.
14:14
Therefore, no order to crash down the uprising
275
854602
2548
Γι' αυτό, δεν δώθηκε εντολή καταστολής της εξέγερσης
14:17
was given to the Stasi.
276
857150
3077
στη Στάζι.
14:20
Secondly, in the Communist ideology,
277
860227
3633
Δεύτερον, στην κομμουνιστική ιδεολογία,
14:23
there's no place for criticism.
278
863860
2653
δεν υπάρχει χώρος για κριτική.
14:26
Instead, the leadership stuck to the belief
279
866513
2307
Αντ' αυτού, η ηγεσία είχε κολλήσει στην πεποίθηση
14:28
that socialism is a perfect system,
280
868820
2794
ότι ο σοσιαλισμός ήταν το τέλειο σύστημα,
14:31
and the Stasi had to confirm that, of course.
281
871614
4251
και η Στάζι, φυσικά, έπρεπε να το επιβεβαιώνει.
14:35
The consequence was
282
875865
2361
Το αποτέλεσμα ήταν
14:38
that despite all the information,
283
878226
2496
ότι αν και είχαν όλες τις πληροφορίες,
14:40
the regime couldn't analyze its real problems,
284
880722
4164
το καθεστώς δεν μπορούσε να αναλύσει τα πραγματικά του προβλήματα,
14:44
and therefore it couldn't solve them.
285
884886
2685
και γι' αυτόν τον λόγο δεν μπορούσε να τα λύσει.
14:47
In the end, the Stasi died
286
887571
2704
Στο τέλος, η Στάζι πέθανε
14:50
because of the structures
287
890275
1793
λόγω των δομών
14:52
that it was charged with protecting.
288
892068
3720
που της είχε ανατεθεί να προστατεύει.
14:55
The ending of the Stasi
289
895788
2070
Το τέλος της Στάζι
14:57
was something tragic,
290
897858
2047
ήταν κάτι τραγικό,
14:59
because these officers
291
899905
2059
επειδή αυτοί οι αξιωματικοί
15:01
were kept busy during the peaceful revolution
292
901964
3068
κατά τη διάρκεια της ειρηνικής επανάστασης
15:05
with only one thing:
293
905032
1975
ασχολήθηκαν με ένα μόνο πράγμα:
15:07
to destroy the documents
294
907007
2653
να καταστρέψουν τα ντοκουμέντα
15:09
they had produced during decades.
295
909660
3691
που είχαν συλλέξει μέσα στις δεκαετίες.
15:13
Fortunately,
296
913351
1918
Ευτυχώς,
15:15
they had been stopped by human rights activists.
297
915269
3537
τους σταμάτησαν ακτιβιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
15:18
That's why today we can use the files
298
918806
2926
Γι' αυτό σήμερα μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τα αρχεία
15:21
to get a better understanding
299
921732
1624
για να καταλάβουμε καλύτερα
15:23
of how a surveillance state functions.
300
923356
2780
πώς λειτουργεί ένα κράτος παρακολούθησης.
15:26
Thank you.
301
926136
1997
Σας ευχαριστώ.
15:28
(Applause)
302
928133
4306
(Χειροκρότημα)
15:36
Bruno Giussani: Thank you. Thank you very much.
303
936518
6060
Μπρούνο Τζιουσάνι: Σ' ευχαριστώ. Σ' ευχαριστώ πολύ.
15:42
So Hubertus, I want to ask you a couple of questions
304
942578
2724
Χουμπέρτους, θέλω να σου κάνω μερικές ερωτήσεις
15:45
because I have here Der Spiegel from last week.
305
945302
2788
επειδή έχω εδώ το περιοδικό Ντερ Σπίγκελ της προηγούμενης εβδομάδας.
15:48
"Mein Nachbar NSA." My neighbor, the NSA.
306
948090
4874
Ο γείτονάς μου, η Υπηρεσία Εθνικής Ασφάλειας, η NSA.
15:52
And you just told us about my neighbor,
307
952964
2631
Και μόλις μας είπες για τον γείτονά μου,
15:55
the spies and the informant from East Germany.
308
955595
2988
τους κατασκόπους και τον πληροφοριοδότη από την Ανατολική Γερμανία.
15:58
So there is a direct link between these two stories
309
958583
2700
Υπάρχει λοιπόν άμεση σύνδεση ανάμεσα σε αυτές τις δύο ιστορίες
16:01
or there isn't?
310
961283
1878
ή όχι;
16:03
What's your reaction as a historian when you see this?
311
963161
2022
Πώς αντιδράς ως ιστορικός όταν το βλέπεις;
16:05
Hubertus Knabe: I think there are
312
965183
1725
Χουμπέρτους Κνάμπε: Νομίζω
16:06
several aspects to mention.
313
966908
1903
ότι πρέπει να αναφερθούν διάφορες πτυχές.
16:08
At first, I think there's a difference
314
968811
3066
Πρώτα, νομίζω ότι υπάρχει διαφορά
16:11
of why you are collecting this data.
315
971877
4088
στο γιατί συλλέγονται αυτά τα δεδομένα.
16:15
Are you doing that for protecting your people
316
975965
2318
Το κάνεις για να προστατεύσεις τον λαό σου
16:18
against terrorist attacks,
317
978283
1547
από τις τρομοκρατικές επιθέσεις,
16:19
or are you doing that for oppressing your people?
318
979830
2770
ή το κάνεις για να καταπιέσεις τον λαό σου;
16:22
So that makes a fundamental difference.
319
982600
1942
Αυτή είναι μια θεμελιώδης διαφορά.
16:24
But on the other hand,
320
984542
2349
Από την άλλη πλευρά όμως,
16:26
also in a democracy, these instruments can be abused,
321
986891
4319
ακόμη και σε μια δημοκρατία, μπορεί να γίνει κατάχρηση αυτών των εργαλείων,
16:31
and that is something where we really have
322
991210
2166
και αυτό είναι κάτι που πραγματικά πρέπει
16:33
to be aware to stop that,
323
993376
1385
να το γνωρίζουμε για να το σταματήσουμε,
16:34
and that also the intelligence services
324
994761
2873
και επίσης οι υπηρεσίες πληροφοριών
16:37
are respecting the rules we have.
325
997634
3121
να σέβονται τους κανονισμούς που έχουμε.
16:40
The third point, probably,
326
1000755
1500
Το τρίτο θέμα, μάλλον,
16:42
we really can be happy that we live in a democracy,
327
1002255
3288
πρέπει να χαιρόμαστε που ζούμε σε μια δημοκρατία,
16:45
because you can be sure that Russia and China
328
1005543
3680
επειδή να είστε σίγουροι ότι στη Ρωσία και στην Κίνα
16:49
are doing the same,
329
1009223
1532
κάνουν το ίδιο πράγμα,
16:50
but nobody speaks about that
330
1010755
1566
αλλά κανένας δεν μιλάει γι' αυτό
16:52
because nobody could do that.
331
1012321
2291
επειδή κανένας δεν μπορεί να το κάνει.
16:54
(Applause)
332
1014612
4964
(Χειροκρότημα)
17:01
BG: When the story came out first,
333
1021398
2053
ΜΤ: Όταν πρωτοβγήκε η ιστορία,
17:03
last July, last year,
334
1023451
2195
πέρσι τον Ιούλιο,
17:05
you filed a criminal complaint
335
1025646
2828
υπέβαλες μήνυση
17:08
with a German tribunal. Why?
336
1028474
2980
σε ένα γερμανικό δικαστήριο. Γιατί;
17:11
HK: Yeah, I did so because of the second point I mentioned,
337
1031454
3213
ΧΚ: Ναι, το έκανα λόγω του δεύτερου σημείου που ανέφερα,
17:14
that I think especially in a democracy,
338
1034667
2897
ότι πιστεύω πως ειδικά σε μια δημοκρατία,
17:17
the rules are for everybody.
339
1037564
3458
οι κανονισμοί ισχύουν για όλους.
17:21
They are made for everybody, so it's not allowed
340
1041022
2364
Γίνονται για όλους, έτσι δεν επιτρέπεται
17:23
that any institution doesn't respect the rules.
341
1043386
3791
κάποιος οργανισμός να μη σέβεται τους κανονισμούς.
17:27
In the criminal code of Germany, it's written
342
1047177
1978
Στον ποινικό κώδικα της Γερμανίας γράφει
17:29
that it's not allowed to tap somebody
343
1049155
1855
ότι δεν επιτρέπεται να μπει κοριός σε κάποιον
17:31
without the permission of the judge.
344
1051010
2388
χωρίς άδεια από τον δικαστή.
17:33
Fortunately, it's written in the criminal code of Germany,
345
1053398
3821
Ευτυχώς, είναι γραμμένο στον ποινικό κώδικα της Γερμανίας,
17:37
so if it's not respected, then I think
346
1057219
3931
έτσι αν δεν γίνεται σεβαστό, τότε νομίζω
17:41
an investigation is necessary,
347
1061150
1896
ότι είναι απαραίτητη μια έρευνα,
17:43
and it took a very long time that
348
1063046
1979
και χρειάστηκε να περάσει πολύς χρόνος
μέχρι να την ξεκινήσει ο εισαγγελέας της Γερμανίας,
17:45
the public prosecutor of Germany started this,
349
1065025
2106
17:47
and he started it only in the case of Angela Merkel,
350
1067131
3571
και το ξεκίνησε μόνο στην περίπτωση της Άνγκελα Μέρκελ,
17:50
and not in the case of all the other people living in Germany.
351
1070702
2956
και όχι για τις περιπτώσεις όλων όσων ζουν στη Γερμανία.
17:53
BG: That doesn't surprise me because —
352
1073658
2473
ΜΤ: Αυτό δεν με εκπλήσει λόγω -
17:56
(Applause) —
353
1076131
2123
(Χειροκρότημα) -
17:58
because of the story you told.
354
1078254
3443
λόγω της ιστορίας που μόλις είπες.
18:01
Seen from the outside, I live outside of Germany,
355
1081697
2483
Αν την δεις από έξω, ζω εκτός Γερμανίας,
18:04
and I expected the Germans to react
356
1084180
1777
και περίμενα οι Γερμανοί να αντιδράσουν
18:05
much more strongly, immediately.
357
1085957
3220
αμέσως πολύ πιο δυνατά.
18:09
And instead, the reaction really came only
358
1089177
2612
Και αντ' αυτού, η αντίδραση ήρθε πραγματικά μόνο
18:11
when Chancellor Merkel was revealed
359
1091789
1857
όταν αποκαλύφθηκε ότι υποκλέπταν
18:13
as being wiretapped. Why so?
360
1093646
3555
την Καγκελάριο Μέρκελ. Γιατί αυτό;
18:17
HK: I take it as a good sign,
361
1097201
1863
ΧΚ: Το εκλαμβάνω ως καλό σημάδι,
18:19
because people feel secure in this democracy.
362
1099064
4330
επειδή ο κόσμος αισθάνεται ασφάλεια μέσα σε αυτήν τη δημοκρατία.
18:23
They aren't afraid that they will be arrested,
363
1103394
2214
Δεν φοβούνται ότι θα τους συλλάβουν,
18:25
and if you leave this hall after the conference,
364
1105608
3163
και αν φύγετε από αυτή την αίθουσα μετά το συνέδριο,
18:28
nobody has to be afraid that the secret police
365
1108771
2564
κανένας δεν πρέπει να φοβάται ότι η μυστική αστυνομία
18:31
is standing out and is arresting you.
366
1111335
2438
θα στέκεται έξω να σας συλλάβει.
18:33
So that's a good sign, I think.
367
1113773
1594
Νομίζω ότι είναι ένα καλό σημάδι.
18:35
People are not really scared, as they could be.
368
1115367
2875
Ο κόσμος δεν φοβάται πραγματικά, ενώ θα μπορούσε.
18:38
But of course, I think, the institutions
369
1118242
4354
Αλλά φυσικά, νομίζω ότι οι οργανισμοί
18:42
are responsible to stop illegal actions
370
1122596
2567
είναι υπεύθυνοι να σταματήσουν παράνομες πράξεις
18:45
in Germany or wherever they happen.
371
1125163
3118
στη Γερμανία ή οπουδήποτε συμβαίνουν.
18:48
BG: A personal question, and this is the last one.
372
1128281
3193
ΜΤ: Μια προσωπική ερώτηση, και θα είναι κι η τελευταία.
18:51
There has been a debate in Germany about
373
1131474
2266
Υπάρχει μια συζήτηση στη Γερμανία σχετικά
18:53
granting asylum to Edward Snowden.
374
1133740
1541
με τη χορήγηση ασύλου στον Έντουαρντ Σνόουντεν.
18:55
Would you be in favor or against?
375
1135281
2765
Είσαι υπέρ ή κατά;
18:58
HK: Oh, that's a difficult question,
376
1138046
1688
ΧΚ: Αυτή είναι μια δύσκολη ερώτηση,
18:59
but if you ask me,
377
1139734
1686
αλλά αν με ρωτήσεις,
19:01
and if I answer honestly,
378
1141420
1655
και αν απαντήσω με ειλικρίνεια,
19:03
I would give him the asylum,
379
1143075
1766
θα του χορηγούσα το άσυλο,
19:04
because I think it was really brave what he did,
380
1144841
2049
επειδή νομίζω ότι αυτό που έκανε ήταν γενναίο,
19:06
and he destroyed his whole life
381
1146890
2612
κατέστρεψε ολόκληρη τη ζωή του
19:09
and his family and everything.
382
1149502
1669
και την οικογένειά του και όλα.
19:11
So I think, for these people, we should do something,
383
1151171
3209
Νομίζω, ότι γι' αυτά τα άτομα, πρέπει να κάνουμε κάτι,
19:14
and especially if you see the German history,
384
1154380
4154
ιδίως αν δεις την ιστορία της Γερμανίας,
19:18
where so many people had to escape
385
1158534
2497
όπου τόσοι πολλοί αναγκάστηκαν να δραπετεύσουν
19:21
and they asked for asylum in other countries
386
1161031
2316
και να αιτηθούν άσυλο σε άλλες χώρες
19:23
and they didn't get it,
387
1163347
1383
και δεν το πήραν,
19:24
so it would be a good sign to give him asylum.
388
1164730
2837
έτσι θα ήταν ένα καλό σημάδι να του χορηγήσουμε άσυλο.
19:27
(Applause)
389
1167567
1811
(Χειροκρότημα)
19:29
BG: Hubertus, thank you very much.
390
1169378
6302
ΜΤ: Χουμπέρτους, σε ευχαριστώ πάρα πολύ.
Σχετικά με αυτόν τον ιστότοπο

Αυτός ο ιστότοπος θα σας παρουσιάσει βίντεο στο YouTube που είναι χρήσιμα για την εκμάθηση της αγγλικής γλώσσας. Θα δείτε μαθήματα αγγλικών που διδάσκουν κορυφαίοι καθηγητές από όλο τον κόσμο. Κάντε διπλό κλικ στους αγγλικούς υπότιτλους που εμφανίζονται σε κάθε σελίδα βίντεο για να αναπαράγετε το βίντεο από εκεί. Οι υπότιτλοι μετακινούνται συγχρονισμένα με την αναπαραγωγή του βίντεο. Εάν έχετε οποιαδήποτε σχόλια ή αιτήματα, παρακαλούμε επικοινωνήστε μαζί μας χρησιμοποιώντας αυτή τη φόρμα επικοινωνίας.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7