Your smartphone is a civil rights issue | Christopher Soghoian

170,042 views ・ 2016-11-23

TED


Lütfən, videonu oynamaq üçün aşağıdakı ingiliscə altyazılara iki dəfə klikləyin.

Translator: Jeyhun Babashov Reviewer: Bəhruz Aydınlı
00:12
In the spring of 2016,
0
12499
2523
2016-cı ilin baharında
Apple və Federal Tədqiqatlar Bürosu (FBI) arasındakı məhkəmə davası
00:15
a legal battle between Apple and the Federal Bureau of Investigation
1
15046
4404
00:19
captured the world's attention.
2
19474
1678
bütün dünyanın diqqətini özünə çəkmişdi.
00:21
Apple has built security features into its mobile products
3
21633
3339
Apple mobil cihazlarına içindəki məlumatları sahibindən başqa
00:24
which protect data on its devices from everyone but the owner.
4
24996
3833
hər kəsdən qoruyan təhlükəsizlik özəllikləri gətirdi.
00:28
That means that criminals, hackers and yes, even governments
5
28853
4645
Bu o deməkdi ki, cinayətkarlar, xakerlər, və hətta hökümətlər belə
00:33
are all locked out.
6
33522
1320
bu şifrələr qarşısında əlacsız qalırlar.
00:35
For Apple's customers, this is a great thing.
7
35580
2199
Apple müştəriləri üçün bu əla şeydir.
00:38
But governments are not so happy.
8
38581
2039
Amma hökümətlər elə də razı görsənmir.
Gördüyünüz kimi Apple şirkəti bu izlənmələrdən
00:41
You see, Apple has made a conscious decision
9
41152
2317
00:43
to get out of the surveillance business.
10
43493
2560
kənarda qalmaq üçün ağıılı qərar veribdi.
Apple izlənməni hökümətlər və istənilən başqa biri üçün
00:46
Apple has tried to make surveillance as difficult as possible
11
46077
3211
00:49
for governments and any other actors.
12
49312
2366
bacardığı qədər əlçatmaz etməyə çalışdı.
00:53
There are really two smartphone operating systems
13
53676
2330
Qlobal smartfon bazarında
2 əsas smartfon işlətmə sistemi var:
00:56
in the global smartphone market:
14
56030
1628
00:57
iOS and Android.
15
57682
1714
iOS və Android.
00:59
iOS is made by Apple. Android is made by Google.
16
59749
3068
iOS Apple tərəfindən düzəldilir, Android isə Google tərəfindən.
01:03
Apple has spent a lot of time and money
17
63446
3124
Apple öz məhsullarının mümkün qədər təhlükəsiz olduğundan
01:06
to make sure that its products are as secure as possible.
18
66594
3271
əmin olmaq üçün çoxlu pul və zaman sərf edib.
01:10
Apple encrypts all data stored on iPhones by default,
19
70458
3434
Apple iPhone'larda olan bütün informasiyaları avtomatik olaraq
01:13
and text messages sent from one Apple customer to another Apple customer
20
73916
4006
şifrələyir, və bir Apple müştərisindən digərinə göndərilmiş ismarıclar
01:17
are encrypted by default
21
77946
1702
istifadəçinin bir şey etməsinə
01:19
without the user having to take any actions.
22
79672
2517
ehtiyac qalmadan öz-özünə şifrələnir.
01:22
What this means is that,
23
82769
1611
Bu o deməkdir ki,
01:24
if the police seize an iPhone and it has a password,
24
84404
3780
əgər polis şifrəsi olan bir iPhone ələ keçirirsə
01:28
they'll have a difficult time getting any data off of it,
25
88724
3642
ondan hər hansı məlumatı çıxarmaqları çox çətin məsələdi,
01:32
if they can do it at all.
26
92390
1412
onu da hələ bacarsalar.
01:34
In contrast, the security of Android just really isn't as good.
27
94374
4138
Əksinə, Android qurğularının təhlükəsizlik sistemi isə elə də yaxşı deyil.
01:38
Android phones, or at least most of the Android phones
28
98536
3046
Android telefonları, ən azından alıcılara satılmış
01:41
that have been sold to consumers,
29
101606
1606
Android'lərin əksəriyyəti
01:43
do not encrypt data stored on the device by default,
30
103236
2855
yaddaşda saxlanılmış məlumatları öz-özünə şifrələmir,
və telefonlardakı mesajlaşma proqramı da şifrələmədən istifadə etmir.
01:46
and the built-in text messaging app in Android does not use encryption.
31
106115
4986
01:51
So if the police seize an Android phone,
32
111555
2694
Deməli, əgər polis Android telefonu ələ keçirsə
01:54
chances are, they'll be able to get all the data they want
33
114273
3357
böyük ehtimalla, istədiyi bütün informasiyaları o cihazdan
01:57
off of that device.
34
117654
1292
götürə biləcək.
01:59
Two smartphones
35
119858
1686
Dünyanın iki ən böyük şirkətindən
02:01
from two of the biggest companies in the world;
36
121568
2333
iki smartfon;
02:04
one that protects data by default,
37
124497
1785
biri məlumatları avtomatik qoruyur,
02:06
and one that doesn't.
38
126948
1274
digəri isə yox.
02:08
Apple is a seller of luxury goods.
39
128840
3142
Apple dəbdəbəli məhsulların satıcısıdı.
Bazarın yuxarı təbəqəsində hökmranlıq edir.
02:12
It dominates the high end of the market.
40
132006
2249
02:14
And we would expect a manufacturer of luxury goods to have products
41
134710
4354
Belə cihazlar satan istehsalçının məhsullarında normal olaraq daha çox
funksiya olmağını gözləyərdik.
02:19
that include more features.
42
139088
1957
02:21
But not everyone can afford an iPhone.
43
141567
2407
Amma hər kəsin iPhone'a gücü çatmır.
02:23
That's where Android really, really dominates:
44
143998
2587
Bu hissədə Android həqiqətən də hökmranlıq edir:
02:26
at the middle and low end of the market,
45
146609
2751
bazarın orta və aşağı təbəqəsində,
02:29
smartphones for the billion and a half people
46
149384
2626
telefon üçün 600 dollar xərcləyə bilməyən
və ya xərcləməyən bir milyard yarım
02:32
who cannot or will not spend
47
152034
2870
02:34
600 dollars on a phone.
48
154928
2461
insan üçün smartfonlar.
02:41
But the dominance of Android has led to what I call
49
161275
5830
Amma Android'in hökmranlığı "rəqəmsal təhlükəsizlik bölgüsü"
dediyim yerə gətirib çıxarıb.
02:47
the "digital security divide."
50
167129
2212
02:49
That is, there is now increasingly a gap
51
169365
2985
Yəni ki, informasiyaları avtomatik qoruyan cihazları ala bilən varlılar ilə,
02:52
between the privacy and security of the rich,
52
172374
4125
cihazları informasiyaları öz-özünə qorumaq baxımından çox az
02:56
who can afford devices that secure their data by default,
53
176523
2770
iş görən kasıbların təhlükəsizliyi və gizliliyi arasında
03:00
and of the poor,
54
180036
1252
böyüyən
03:01
whose devices do very little to protect them by default.
55
181851
4674
bir fərq mövcuddur.
03:07
So, think of the average Apple customer:
56
187667
3115
Adi bir Apple müştərisi düşünün:
bankir, hüquqşünas, həkim, siyasətçi.
03:12
a banker, a lawyer, a doctor, a politician.
57
192013
4862
03:17
These individuals now increasingly have smartphones in their pockets
58
197387
5254
Bu adamların indi, get-gedə daha da çox, ciblərində onların zənglərini,
03:22
that encrypt their calls, their text messages,
59
202665
3473
ismarıclarını, cihazdakı bütün məlumatlarını
özləri heç bir şey etməmiş
03:26
all the data on the device,
60
206162
1535
03:27
without them doing really anything to secure their information.
61
207721
4008
şifrələyən smartfonları var.
03:32
In contrast, the poor and the most vulnerable in our societies
62
212904
4045
Bunun əksinə, kasıblar və cəmiyyətdəki ən zəif təbəqələr
03:36
are using devices that leave them completely vulnerable to surveillance.
63
216973
5187
onları üstün nəzarətə qarşı tamam məğlub buraxacaq cihazlardan istifadə edirlər.
Birləşmiş Ştatlarda, yaşadığım yerdə,
03:43
In the United States, where I live,
64
223065
1989
Afrikan Amerikanlarının şübhəli, təhdid kimi görünməkləri ehtimalı, və ya
03:45
African-Americans are more likely to be seen as suspicious
65
225078
3949
hökümət müşahidəsində hədəfə tuş gəlməkləri
03:49
or more likely to be profiled,
66
229051
1851
03:51
and are more likely to be targeted by the state with surveillance.
67
231640
3665
ehtimalı daha çoxdu.
Elə adətən bu Afrikan Amerikanlarıdır ki, da onları
03:56
But African-Americans are also disproportionately likely
68
236008
2789
03:58
to use Android devices that do nothing at all
69
238821
3096
bu nəzarətdən qorumaq üçün heç bir şey etməyən
04:01
to protect them from that surveillance.
70
241941
2070
Android cihazlarını istifadə edirlər.
04:04
This is a problem.
71
244974
1324
Bu problemdir.
04:07
We must remember that surveillance is a tool.
72
247536
2509
Bu nəzarətin bir alət olduğunu unutmamalıyıq.
04:10
It's a tool used by those in power
73
250810
2648
Əlində güc olanların gücsüzlərə qarşı istifadə etdiyi
04:13
against those who have no power.
74
253934
2258
bir alətdir bu.
Baxmayaraq ki, Apple kimi şirkətlərin şifrələməni insanlar üçün asanlaşdırması
04:17
And while I think it's absolutely great
75
257173
4750
04:21
that companies like Apple are making it easy for people to encrypt,
76
261947
3448
mənim fikrimcə çox əla bir şeydir,
04:26
if the only people who can protect themselves
77
266355
3815
əgər özlərini hökümətin nəzərindən qoruya bilən insanlar ancaq
04:30
from the gaze of the government
78
270194
1491
varlı və güclülərdirsə,
04:31
are the rich and powerful,
79
271709
1560
onda
04:33
that's a problem.
80
273741
1187
bu problemdir.
04:35
And it's not just a privacy or a cybersecurity problem.
81
275549
3562
Və təkcə gizlilik və ya kibertəhlükəsizlik problemi deyil.
04:39
It's a civil rights problem.
82
279739
1544
Bu vətəndaş haqları məsələsidi.
04:42
So the lack of default security in Android
83
282806
2867
Yəni ki, Android qurğularındakı bu yetərsiz təhlükəsizlik
04:45
is not just a problem for the poor and vulnerable users
84
285697
5379
təkcə bu cihazlardan asılı olan kasıb və zəif təbəqə istifadəçiləri üçün
problem deyil.
04:51
who are depending on these devices.
85
291100
2218
04:53
This is actually a problem for our democracy.
86
293342
2260
Bu əslində bizim demokratiya üçün problemdir.
04:56
I'll explain what I mean.
87
296237
1468
İzah edəcəm nə demək istədiyimi.
04:58
Modern social movements rely on technology --
88
298514
2875
Müasir sosial hərəkatlar texnologiyaya etibar edirlər --
05:01
from Black Lives Matter to the Arab Spring to Occupy Wall Street.
89
301413
5423
"Black Lives Matter"dən, Ərəb Baharı'dan tutmuş "Occupy Wall Street"ə qədər.
05:07
The organizers of these movements and the members of these movements
90
307238
3975
Bu hərəkatların təşkilatçıları və iştirakçıları get-gedə daha da çox
05:11
increasingly communicate and coordinate with smartphones.
91
311237
3940
smartfonlarla əlaqə qurur və bir araya toplaşırlar.
05:16
And so, naturally governments that feel threatened by these movements
92
316446
3851
Təbii olaraq bu hərəkatlardan çəkinən hökümətlər də təşkilatçıları
05:20
will also target the organizers and their smartphones.
93
320321
3656
və onların smartfonlarını hədəf altına alacaqlar.
05:25
Now, it's quite possible
94
325462
2074
Tamamilə mümkündü ki, gələcək Martin Luther King,
05:27
that a future Martin Luther King or a Mandela or a Gandhi
95
327560
4064
Mandela və ya Gandhi'nin iPhone'u olacaq və bununla hökümət nəzarətindən
05:31
will have an iPhone and be protected from government surveillance.
96
331648
3857
qoruna biləcək.
05:36
But chances are,
97
336283
1547
Amma yəqin ki,
05:37
they'll probably have a cheap, $20 Android phone in their pocket.
98
337854
3714
ciblərində ucuz 20 dollarlıq Android telefonları olacaq. Elə buna görə
05:42
And so if we do nothing to address the digital security divide,
99
342676
3821
əgər biz rəqəmsal təhlükəsizlik bölgüsünü həll edəcək bir şey etməsək,
05:46
if we do nothing to ensure that everyone in our society
100
346521
3868
cəmiyyətimizdəki hər kəsin şifrələmədən eyni cür faydalandığından və özlərini
dövlətin nəzarətindən eyni qədər qoruya
05:51
gets the same benefits of encryption
101
351167
2285
05:53
and is equally able to protect themselves from surveillance by the state,
102
353476
3657
bildiklərindən əmin olmaq üçün heç bir şey etməsək,
təkcə kasıb və zəif təbəqələr dövlətin hədəfinə tuş gəlməyəcək,
05:57
not only will the poor and vulnerable be exposed to surveillance,
103
357157
4782
06:02
but future civil rights movements may be crushed
104
362404
2941
həm də gələcək insan haqları hərəkatları tam güclərini
06:05
before they ever reach their full potential.
105
365369
2420
əldə etməmişdən öncə məhv edilə bilərlər.
06:07
Thank you.
106
367813
1167
Təşəkkürlər.
(Alqış)
06:09
(Applause)
107
369004
3107
06:15
Helen Walters: Chris, thank you so much.
108
375940
1926
Helen Walters: Chris, çox sağol.
06:17
I have a question for you.
109
377890
1872
Sənə bir sualım var.
06:19
We saw recently in the press
110
379786
1853
Son zamanlar mətbuatda Facebook'dan
06:21
that Mark Zuckerberg from Facebook covers over his camera
111
381663
5504
Mark Zuckerberg'in kamerasının üzərini örtdüyünü və qulaqcığının mikrofon başlığı
06:27
and does something with his headphone mic jack.
112
387191
2974
ilə nəsə etdiyini gördük.
06:30
So I wanted to ask you a personal question, which is:
113
390189
2545
Mən də səndən bir şəxsi sual soruşmaq istəyirdim,
06:32
Do you do that?
114
392758
1152
Sən də bunu edirsən?
06:33
And, on behalf of everyone here, particularly myself,
115
393934
2579
Burdakı hər kəsin əvəzinə, xüsusilə özümçün, soruşuram
06:36
Should we be doing that?
116
396537
1325
Bunu biz də etməliyikmi?
06:37
Should we be covering these things?
117
397886
1768
Biz də bu şeyləri örtməliyikmi?
06:39
Christopher Soghoian: Putting a sticker -- actually, I like Band-Aids,
118
399678
4161
Christopher Soghoian: yapışqan yapışdırmaq -- əslində mən yara bandlarını xoşlayıram,
06:43
because you can remove them and put them back on
119
403863
2265
çünki adi zəng və ya Skype zəngi etmək istəyəndə
onları çıxarıb təzədən geriyə taxa bilərsən.
06:46
whenever you want to make a call or a Skype call.
120
406152
2312
06:48
Putting a sticker over your web cam
121
408488
1702
Web kameranızın üzərinə yapışqan
06:50
is probably the best thing you can do for your privacy
122
410214
2676
vurmaq gizliliyiniz üçün edə biləcəyiniz, yəqin ki
06:52
in terms of bang for buck.
123
412914
1506
ən yaxşı şeydi, etməyə dəyər.
06:54
There really is malware, malicious software out there
124
414444
3897
Həqiqətən də web kameranızı ələ keçirə biləcək pis məqsədli,
06:58
that can take over your web cam,
125
418365
1857
bədniyyətli proqramlar mövcuddur,
07:00
even without the light turning on.
126
420246
1870
hətta işığı sönülü olanda belə.
Cinayətkarlar tərəfindən,sizi izləyənlər tərəfindən istifadə olunur
07:02
This is used by criminals. This is used by stalkers.
127
422140
3169
07:05
You can buy $19.99 "spy on your ex-girlfriend" software online.
128
425333
4938
"Köhnə sevgilini pusmaq" proqramını təkcə 19.99 dollara onlayn almaq mümkündü.
07:10
It's really terrifying.
129
430295
1151
Bu həqiqətən dəhşətlidi.
07:11
And then, of course, it's used by governments.
130
431470
2524
Və bu əlbəttə ki, hökümətlər tərəfindən istifadə olunur.
Burda təbii ki, cinsi təcavüz məsələsi də var,
07:14
And there's obviously a sexual violence component to this,
131
434018
3221
07:17
which is that this kind of surveillance can be used most effectively
132
437263
3701
ən çox da qadınlara və cəmiyyətimizdə utandırıla bilən insanlara qarşı
07:20
against women and other people who can be shamed in our society.
133
440988
6803
istifadə olunan növ müşahidə sistemidi.
Hətta düşünürsünüz ki, gizlətməyə bir şeyiniz yoxdur,
07:28
Even if you think you have nothing to hide,
134
448417
2108
07:30
at the very least, if you have children, teenagers in your lives,
135
450549
4558
ən azından uşağınız varsa, yeniyetmə gənclər varsa həyatınızda,
onların kameralarının üzərinə yapışqan vurub onları qoruduğunuzdan əmin olun.
07:35
make sure you put a sticker on their camera and protect them.
136
455131
3010
HW: Wow. Çox təşəkkürlər. CS: Sağolun.
07:38
HW: Wow. Thank you so much. CS: Thank you.
137
458165
1994
07:40
HW: Thanks, Chris.
138
460183
1151
HW: Təşəkkürlər, Chris.
07:41
(Applause)
139
461358
2472
(Alqış) Tərcümə - Ceyhun Babaşov
Bu sayt haqqında

Bu sayt sizi ingilis dilini öyrənmək üçün faydalı olan YouTube videoları ilə tanış edəcək. Siz dünyanın hər yerindən yüksək səviyyəli müəllimlər tərəfindən tədris olunan ingilis dili dərslərini görəcəksiniz. Videonu oradan oynamaq üçün hər bir video səhifəsində göstərilən ingiliscə altyazılara iki dəfə klikləyin. Subtitrlər videonun oxudulması ilə sinxron şəkildə sürüşdürülür. Hər hansı bir şərhiniz və ya sorğunuz varsa, bu əlaqə formasından istifadə edərək bizimlə əlaqə saxlayın.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7