Should you trust unanimous decisions? - Derek Abbott

Translator: Vân Phạm Reviewer: Trang Pham

Imagine a police lineup where ten witnesses

Hãy tưởng tượng một cảnh sát cho 10 nhân chứng xếp hàng

are asked to identify a bank robber they glimpsed fleeing the crime scene.

hỏi nhận diện một tội phạm ngân hàng họ nhìn lướt qua khi hắn đang thoát khỏi hiện trường vụ án.

If six of them pick out the same person,

Nếu sáu người chọn cùng một người,

there's a good chance that's the real culprit,

có khả năng cao đó là người tội phạm thật,

and if all ten make the same choice,

và nếu cả mười người cùng có một lựa chọn,

you might think the case is rock solid,

bạn có thể nghĩ kết quả chắc chắn đúng,

but you'd be wrong.

nhưng bạn sẽ sai.

For most of us, this sounds pretty strange.

Đối với đa số chúng ta, điều này nghe có vẻ khá lạ.

After all, much of our society relies on majority vote and consensus,

Sau cùng thì hầu hết xã hội chúng ta dựa vào đa số phiếu bầu và sự nhất trí

whether it's politics,

trong chính trị,

business,

kinh doanh,

or entertainment.

hay trong giải trí.

So it's natural to think that more consensus is a good thing.

Vì vậy, việc nghĩ rằng có nhiều sự đồng tình là một việc tốt là điều tự nhiên.

And up until a certain point, it usually is.

Và đến một mức nào đó, nó thường là như vậy.

But sometimes, the closer you start to get to total agreement,

Nhưng thỉnh thoảng, khi bạn càng đến gần hơn với sự nhất quán,

the less reliable the result becomes.

kết quả sẽ càng trở nên không đáng tin.

This is called the paradox of unanimity.

Đây được gọi là nghịch lí của sự nhất trí.

The key to understanding this apparent paradox

Chìa khóa để hiểu được cái nghịch lí hiển nhiên này

is in considering the overall level of uncertainty

nằm ở việc xem xét mức độ chung của sự bất định

involved in the type of situation you're dealing with.

liên quan đến trường hợp bạn đang giải quyết.

If we asked witnesses to identify the apple in this lineup, for example,

Ví dụ, nếu chúng ta hỏi những nhân chứng nhận diện quả táo trong hàng này,

we shouldn't be surprised by a unanimous verdict.

chúng ta sẽ không ngạc nhiên bởi một sự nhận định đồng nhất.

But in cases where we have reason to expect some natural variance,

Nhưng trong những trường hợp mà chúng ta mong chờ nhận được phương sai,

we should also expect varied distribution.

chúng ta cũng mong nhận được nhiều phân phối xác suất khác nhau.

If you toss a coin one hundred times,

Nếu bạn thảy một đồng xu 100 lần,

you would expect to get heads somewhere around 50% of the time.

bạn sẽ mong chờ nhận được 50% mặt ngửa.

But if your results started to approach 100% heads,

Nhưng nếu kết quả của bạn bắt đầu tiến đến 100% mặt ngửa,

you'd suspect that something was wrong,

bạn sẽ nghi rằng có một điều gì đó sai,

not with your individual flips,

không phải với việc thảy của bạn,

but with the coin itself.

mà là với chính đồng xu đó.

Of course, suspect identifications aren't as random as coin tosses,

Tất nhiên, việc nhận dạng nghi phạm không ngẫu nhiên như việc thảy đồng xu,

but they're not as clear cut as telling apples from bananas, either.

nhưng nó cũng không rõ ràng hơn việc chỉ ra táo và chuối.

In fact, a 1994 study found that up to 48% of witnesses

Thực tế, một công trình nghiên cứu năm 1994 chỉ ra rằng đến 48% những nhân chứng

tend to pick the wrong person out of a lineup,

thường chọn sai người trong hàng,

even when many are confident in their choice.

ngay cả khi rất nhiều người tin vào sự lựa chọn của họ.

Memory based on short glimpses can be unreliable,

Trí nhớ dựa vào những cái nhìn thoáng qua có thể không đáng tin,

and we often overestimate our own accuracy.

và chúng ta thường đánh giá cao sự chính xác của bản thân.

Knowing all this,

Biết vậy,

a unanimous identification starts to seem less like certain guilt,

một sự nhận định nhất quán trông có vẻ không hẳn là một tội,

and more like a systemic error,

và giống hơn là sai số hệ thống,

or bias in the lineup.

hoặc do thành kiến của những người trong hàng.

And systemic errors don't just appear in matters of human judgement.

Và sai số hệ thống không chỉ xuất hiện trong sự đánh giá của con người.

From 1993-2008,

Từ 1993-2008,

the same female DNA was found in multiple crime scenes around Europe,

mẫu ADN giống nhau của cùng một người phụ nữ được tìm thấy ở rất nhiều hiện trường vụ án khắp Châu Âu,

incriminating an elusive killer dubbed the Phantom of Heilbronn.

buộc tội một kẻ giết người hay lảng tránh được gọi là Bóng ma của Heilbronn.

But the DNA evidence was so consistent precisely because it was wrong.

Nhưng bằng chứng ADN quá giống nhau chính xác là vì nó đã sai.

It turned out that the cotton swabs used to collect the DNA samples

Hóa ra là bông gạc sử dụng trong việc thu thập các mẫu ADN

had all been accidentally contaminated by a woman working in the swab factory.

đã vô tình bị làm bẩn bởi một người phụ nữ làm trong nhà máy sản xuất bông gạc.

In other cases, systematic errors arise through deliberate fraud,

Trong một số trường hợp khác, sai số hệ thống xảy ra vì sự cố ý gian lận,

like the presidential referendum held by Saddam Hussein in 2002,

như trong trường hợp bầu cử tổng thống tổ chức bởi Saddam Hussein năm 2002,

which claimed a turnout of 100% of voters with all 100% supposedly voting in favor

trong đó có 100% số người bầu với 100% phiếu bầu giả định

of another seven-year term.

cho một nhiệm kì 7 năm nữa.

When you look at it this way,

Khi bạn nhìn nó ở khía cạnh này,

the paradox of unanimity isn't actually all that paradoxical.

sự nghịch lí của sự nhất quán thật ra không hoàn toàn là nghịch lí.

Unanimous agreement is still theoretically ideal,

Sự đồng tình nhất trí theo lí thuyết thì vẫn lí tưởng,

especially in cases when you'd expect very low odds of variability and uncertainty,

đặc biệt trong những trường hợp mà bạn mong chờ nhận được ít sự biến động và bất định

but in practice,

nhưng trong thực hành,

achieving it in situations where perfect agreement is highly unlikely

việc đạt được nó trong những trường hợp mà sự nhất trí hoàn toàn là không có khả năng xảy ra

should tell us that there's probably some hidden factor affecting the system.

sẽ báo cho chúng ta rằng có một yếu tố tiềm ẩn đang ảnh hưởng đến hệ thống.

Although we may strive for harmony and consensus,

Mặc dù chúng ta cố đạt được sự hài hòa và nhất quán,

in many situations, error and disagreement should be naturally expected.

trong nhiều trường hợp, sự sai sót và sự không đồng tình nên được liệu trước.

And if a perfect result seems too good to be true,

Và nếu một kết quả quá hoàn hảo để trở thành sự thật,

it probably is.

nó có thể là như vậy.