How does alcohol make you drunk? - Judy Grisel

8,666,821 views ・ 2020-04-09

TED-Ed


Vui lòng nhấp đúp vào phụ đề tiếng Anh bên dưới để phát video.

Translator: Hannal Nguyen Reviewer: Ngoc Nguyen
00:07
Ethanol: this molecule, made of little more than a few carbon atoms,
0
7014
5235
Ethanol - phân tử này chỉ gồm vài nguyên tử cacbon,
nhưng lại là nguyên nhân của việc say xỉn.
00:12
is responsible for drunkenness.
1
12249
2840
00:15
Often simply referred to as alcohol,
2
15089
2661
Thường được gọi là rượu,
00:17
ethanol is the active ingredient in alcoholic beverages.
3
17750
3370
ethanol là hoạt chất trong đồ uống có cồn.
00:21
Its simplicity helps it sneak across membranes
4
21120
2720
Cấu trúc đơn giản cho phép nó xuyên qua màng tế bào,
00:23
and nestle into a many different nooks,
5
23840
2320
ẩn mình trong nhiều ngóc ngách khác nhau,
00:26
producing a wide range of effects compared to other, clunkier molecules.
6
26160
5209
tạo ra nhiều hiệu ứng hơn các phân tử phức tạp khác.
00:31
So how exactly does it cause drunkenness,
7
31369
2610
Vậy chính xác tại sao ta lại say,
00:33
and why does it have dramatically different effects on different people?
8
33979
4531
và vì sao tác động của nó lên mỗi người lại khác nhau?
00:38
To answer these questions,
9
38510
1548
Để trả lời những câu hỏi này,
00:40
we’ll need to follow alcohol on its journey through the body.
10
40058
3847
cần theo chân hành trình của rượu bên trong cơ thể.
00:43
Alcohol lands in the stomach and is absorbed into the blood
11
43905
3388
Rượu vào dạ dày sẽ được hấp thụ vào máu
00:47
through the digestive tract, especially the small intestine.
12
47293
4007
qua đường tiêu hóa, đặc biệt là ruột non.
00:51
The contents of the stomach impact alcohol’s ability
13
51300
2520
Các chất trong dạ dày
ảnh hưởng đến khả năng đi vào máu của rượu.
00:53
to get into the blood because after eating, the pyloric sphincter,
14
53820
3743
vì sau khi ăn, cơ thắt môn vị,
00:57
which separates the stomach from the small intestine, closes.
15
57563
3668
bộ phận ngăn cách dạ dày với ruột non sẽ đóng lại.
01:01
So the level of alcohol that reaches the blood after a big meal
16
61231
3212
Vậy nên lượng rượu đi vào máu sau khi ăn no
01:04
might only be a quarter that from the same drink on an empty stomach.
17
64443
4623
có thể chỉ bằng một phần tư khi đói.
Từ máu, rượu đi đến các cơ quan,
01:09
From the blood, alcohol goes to the organs,
18
69066
2690
01:11
especially those that get the most blood flow:
19
71756
2317
đặc biệt những cơ quan có lưu lượng máu lớn như:
01:14
the liver and the brain.
20
74073
2600
gan và não.
01:16
It hits the liver first, and enzymes in the liver
21
76673
2910
Rượu đến gan trước,
các enzyme trong gan phá vỡ phân tử rượu bằng hai bước.
01:19
break down the alcohol molecule in two steps.
22
79583
3370
01:22
First, an enzyme called ADH turns alcohol into acetaldehyde, which is toxic.
23
82953
6474
Đầu tiên, enzyme ADH biến rượu thành một chất độc gọi là acetaldehyde.
01:29
Then, an enzyme called ALDH converts the toxic acetaldehyde to non-toxic acetate.
24
89427
6663
Sau đó, enzyme ALDH biến acetaldehyde thành acetate không độc.
Cùng với sự lưu thông máu, gan đào thải rượu liên tục.
01:36
As the blood circulates, the liver eliminates alcohol continuously—
25
96090
4120
01:40
but this first pass of elimination determines how much alcohol
26
100210
3816
Lần đào thải rượu đầu tiên quyết định lượng rượu
sẽ đến não và cơ quan khác.
01:44
reaches the brain and other organs.
27
104026
3243
01:47
Brain sensitivity is responsible for the emotional, cognitive,
28
107269
3930
Độ nhạy của não quyết định tác động của rượu lên cảm xúc,
nhận thức, và hành vi - hay thường được gọi là độ say.
01:51
and behavioral effects of alcohol— otherwise known as drunkenness.
29
111199
5424
01:56
Alcohol turns up the brain’s primary brake, the neurotransmitter GABA,
30
116623
4737
Rượu làm tăng chất ức chế thần kinh, chất dẫn truyền thần kinh GABA,
02:01
and turns down its primary gas, the neurotransmitter glutamate.
31
121360
4721
giảm chất kích thích, chất dẫn truyền thần kinh glutamate,
làm giảm sự giao tiếp của các tế bào thần kinh.
02:06
This makes neurons much less communicative,
32
126081
2550
02:08
and users feel relaxed at moderate doses, fall asleep at higher doses,
33
128631
4744
Lượng rượu vừa phải giúp thư giãn, lượng lớn hơn sẽ gây ngủ,
02:13
and can impede the brain activity necessary for survival at toxic doses.
34
133375
5955
và quá liều có thể cản trở hoạt động của não cần thiết cho sự sống.
02:19
Alcohol also stimulates a small group of neurons
35
139330
2770
Rượu cũng kích thích một nhóm tế bào thần kinh nhỏ
02:22
that extends from the midbrain to the nucleus accumbens,
36
142100
3474
kéo dài từ não giữa đến nhân não (nucleus accumbens),
02:25
a region important for motivation.
37
145574
2590
vùng quan trọng để tạo ra động lực.
02:28
Like all addictive drugs,
38
148164
1690
Giống như các chất gây nghiện khác,
02:29
it prompts a squirt of dopamine in the nucleus accumbens
39
149854
3090
làm tăng lượng dopamine trong nhân não (nucleus accumbens)
02:32
which gives users a surge of pleasure.
40
152944
3060
tạo cảm giác hưng phấn.
Rượu cũng có thể làm cho
02:36
Alcohol also causes some neurons to synthesize and release endorphins.
41
156004
4742
một số tế bào thần kinh tổng hợp và giải phóng endorphin.
02:40
Endorphins help us to calm down in response to stress or danger.
42
160746
3820
Endorphin giúp ta bình tĩnh để đối phó với căng thẳng hoặc nguy hiểm.
02:44
Elevated levels of endorphins contribute to the euphoria
43
164566
2788
Endorphin tăng cao làm tăng sự hưng phấn
và thư giãn khi uống rượu.
02:47
and relaxation associated with alcohol consumption.
44
167354
3750
02:51
Finally,
45
171104
866
02:51
as the liver’s breakdown of alcohol outpaces the brain’s absorption,
46
171970
3806
Cuối cùng, gan đào thải lượng rượu nhiều hơn não có thể hấp thụ,
02:55
drunkenness fades away.
47
175776
2230
cơn say sẽ biến mất.
Mọi khác biệt trong hành trình này
02:58
Individual differences at any point in this journey
48
178006
2610
03:00
can cause people to act more or less drunk.
49
180616
3350
ảnh hưởng đến độ say của từng người.
03:03
For example, a man and a woman who weigh the same and drink the same amount
50
183966
3880
Ví dụ, một người đàn ông và một phụ nữ cùng cân nặng, uống lượng rượu như nhau,
03:07
during an identical meal will still have different blood alcohol concentrations,
51
187846
4935
ăn bữa ăn giống hệt nhau nhưng nồng độ cồn trong máu vẫn khác nhau,
03:12
or BACs.
52
192781
1950
hay còn gọi là độ BAC.
03:14
This is because women tend to have less blood—
53
194731
2925
Vì phụ nữ thường có ít máu hơn,
03:17
women generally have a higher percentage of fat,
54
197656
2400
lượng chất béo trong cơ thể phụ nữ thường cao hơn nam giới.
03:20
which requires less blood than muscle.
55
200056
2410
nên cần ít máu hơn cơ bắp.
03:22
A smaller blood volume, carrying the same amount of alcohol,
56
202466
3350
Cùng một lượng rượu nhưng lượng máu ít hơn,
03:25
means the concentration will be higher for women.
57
205816
3540
làm cho nồng độ cồn trong cơ thể phụ nữ cao hơn.
Enzyme di truyền xử lý rượu trong gan khác nhau
03:29
Genetic differences in the liver’s alcohol processing enzymes also influence BAC.
58
209356
5552
cũng ảnh hưởng đến nồng độ cồn.
03:34
And regular drinking can increase production of these enzymes,
59
214908
3030
Uống rượu thường xuyên có thể làm tăng sản xuất các enzyme này,
03:37
contributing to tolerance.
60
217938
2165
khiến tửu lượng tăng.
Mặt khác, người nghiện rượu
03:40
On the other hand, those who drink excessively for a long time
61
220103
3590
03:43
may develop liver damage, which has the opposite effect.
62
223693
4559
có thể bị tổn thương gan tác dụng tiêu cực của rượu.
03:48
Meanwhile, genetic differences in dopamine, GABA,
63
228252
3840
Đồng thời, sự khác biệt di truyền của dopamine, GABA,
03:52
and endorphin transmission may contribute to risk
64
232092
2631
và dẫn truyền endorphin
có thể làm tăng nguy cơ rối loạn khi sử dụng rượu.
03:54
for developing an alcohol use disorder.
65
234723
3020
03:57
Those with naturally low endorphin or dopamine levels may self-medicate
66
237743
3510
Người có lượng endorphin tự nhiên thấp hoặc dopamine thấp có thể tự phục hồi
04:01
through drinking.
67
241253
1321
sau khi uống rượu.
04:02
Some people have a higher risk for excessive drinking
68
242574
2609
Một số người có nguy cơ cao khi uống nhiều rượu
04:05
due to a sensitive endorphin response that increases the pleasurable effects
69
245183
3690
do nhạy với endorphin làm tăng cảm giác hưng phấn khi uống rượu.
04:08
of alcohol.
70
248873
1370
Một số khác có những biến thể trong dẫn truyền GABA
04:10
Others have a variation in GABA transmission
71
250243
2560
04:12
that makes them especially sensitive to the sedative effects of alcohol,
72
252803
3790
khiến đặc biệt nhạy cảm với tác dụng an thần của rượu,
04:16
which decreases their risk of developing disordered drinking.
73
256593
4280
làm giảm nguy cơ rối loạn khi uống rượu.
04:20
Meanwhile, the brain adapts to chronic alcohol consumption by reducing GABA,
74
260873
4702
Đồng thời, não thích nghi với việc uống rượu lâu ngày
bằng cách giảm GABA,
04:25
dopamine, and endorphin transmission, and enhancing glutamate activity.
75
265575
4848
dopamine và chất dẫn truyền endorphin, và tăng cường hoạt động của glutamate.
04:30
This means regular drinkers tend to be anxious, have trouble sleeping,
76
270423
3990
Vậy có nghĩa là người uống rượu thường xuyên sẽ hay lo lắng, khó ngủ,
04:34
and experience less pleasure.
77
274413
3100
và ít khi cảm thấy hài lòng.
04:37
These structural and functional changes can lead to disordered use
78
277513
3590
Thay đổi về cấu trúc và chức năng có thể khiến nghiện rượu,
04:41
when drinking feels normal, but not drinking is uncomfortable,
79
281103
3950
khi uống rượu cảm thấy bình thường nhưng không uống cảm thấy khó chịu,
04:45
establishing a vicious cycle.
80
285053
2534
tạo thành một vòng luẩn quẩn.
04:47
So both genetics and previous experience impact how a person experiences alcohol—
81
287587
5746
Cả gen di truyền và kinh nghiệm ảnh hưởng đến phản ứng của cơ thể với rượu
04:53
which means that some people are more prone
82
293333
2210
có nghĩa là một số người dễ bị say hơn một số người khác,
04:55
to certain patterns of drinking than others,
83
295543
2704
04:58
and a history of consumption leads to neural and behavioral changes.
84
298247
4600
và thói quen uống rượu làm thay đổi hệ thần kinh và hành vi của con người.
Về trang web này

Trang web này sẽ giới thiệu cho bạn những video YouTube hữu ích cho việc học tiếng Anh. Bạn sẽ thấy các bài học tiếng Anh được giảng dạy bởi các giáo viên hàng đầu từ khắp nơi trên thế giới. Nhấp đúp vào phụ đề tiếng Anh hiển thị trên mỗi trang video để phát video từ đó. Phụ đề cuộn đồng bộ với phát lại video. Nếu bạn có bất kỳ nhận xét hoặc yêu cầu nào, vui lòng liên hệ với chúng tôi bằng biểu mẫu liên hệ này.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7