Test yourself: Can you tell the difference between music and noise? - Hanako Sawada

Translator: Nim Hậu Bình Reviewer: Mai Tran

In 1960, American composer John Cage went on national television

Năm 1960, nhà soạn nhạc người Mỹ John Cage đã lên sóng truyền hình quốc gia

to share his latest work.

để giới thiệu tác phẩm mới của mình.

But rather than employing traditional instruments,

Nhưng thay vì sử dụng các nhạc cụ truyền thống,

Cage appeared surrounded by household clutter,

Cage lại xuất hiện giữa đống đồ gia dụng bừa bộn,

including a bathtub, ice cubes, a toy fish, a pressure cooker,

bao gồm một bồn tắm, đá viên, một con cá đồ chơi, một nồi áp suất,

a rubber duck, and several radios.

một con vịt cao su và vài máy ra-đi-ô.

Armed with these tools and a stopwatch, he performed “Water Walk,”

Với những dụng cụ này và đồng hồ bấm giờ, ông trình diễn tác phẩm “Water Walk,”

setting off a series of sounds with a serious expression

tạo ra một loạt những âm thanh với một biểu cảm nghiêm túc

and incredible precision.

và độ chính xác đáng kinh ngạc.

Some viewers found the performance hysterical,

Vài khán giả cảm thấy màn trình diễn quá kích thích,

while others thought it was completely absurd.

trong khi vài người khác lại thấy nó hoàn toàn ngớ ngẩn.

But most people watching likely shared the same question:

Nhưng phần lớn khán giả đều có chung một câu hỏi:

is this even music?

đây có phải âm nhạc không?

This question is harder to answer than you might think.

Câu hỏi này khó trả lời hơn bạn nghĩ.

What we determine as music often depends on our expectations.

Cái chúng ta xem là âm nhạc thường dựa trên những kỳ vọng của chúng ta.

For example, imagine you’re in a jazz club listening

Chẳng hạn, hãy tưởng tượng bạn đang ở trong một câu lạc bộ nhạc jazz

to the rhythmic honking of horns.

và nghe tiếng còi vang lên nhịp nhàng.

Most people would agree that this is music.

Hầu hết mọi người đều sẽ đồng ý đây là âm nhạc.

But if you were on the highway hearing the same thing, many would call it noise.

Nhưng nếu bạn nghe cùng một âm thanh đó trên cao tốc, phần lớn gọi đó là tiếng ồn.

After all, car horns aren’t instruments

Suy cho cùng, còi xe không phải nhạc cụ

and these drivers aren’t musicians... right?

và những tài xế này thì cũng không phải nhạc sĩ...đúng không?

Expectations like these influence how we categorize everything we hear.

Những kỳ vọng như thế tác động đến cách ta phân loại mọi thứ mà ta nghe.

We typically think something sounds more musical

Chúng ta thường nghĩ một vật tạo âm thanh nghe có chất nhạc hơn

if it uses a recognizable structure or popular sounds

nếu nó sử dụng một cấu trúc dễ nhận biết hoặc những âm thanh phổ biến

arranged in well-known patterns.

được phối theo những tiết tấu nổi tiếng.

And even within the realm of music,

Và ngay cả trong lĩnh vực âm nhạc,

we expect certain genres to use specific instruments and harmonies.

chúng ta cho rằng các thể loại nhạc nhất định có các giai điệu và nhạc cụ cụ thể.

These expectations are based on existing musical traditions,

Những kỳ vọng này dựa trên các truyền thống âm nhạc hiện có,

but those traditions aren't set in stone.

nhưng những truyền thống đó không bất di bất dịch.

They vary across different cultures and time periods.

Chúng thay đổi theo từng nền văn hóa và thời kỳ khác nhau.

And in the early 20th century,

Vào đầu thế kỷ 20,

when many artists were pushing the boundaries of their fields,

trong khi nhiều nghệ sĩ cố bứt phá khỏi các chuẩn mực ở lĩnh vực của họ,

John Cage wanted to discover what new kinds of music might exist

thì John Cage lại muốn khám phá ra thể loại âm nhạc mới nào có thể tồn tại

beyond those constraints.

vượt ra ngoài những hạn chế đó.

He began pioneering new instruments that blurred the lines

Ông bắt đầu tiên phong trong việc dùng các nhạc cụ làm nhạt đi các ranh giới

between art and everyday life,

giữa nghệ thuật và đời sống thường nhật,

and used surprising objects to reinvent existing instruments.

và đã dùng những vật dụng ít ai ngờ tới để tái tạo những nhạc cụ hiện có.

He also explored new ways for music to mingle with other art forms.

Ông cũng tìm ra những cách mới để âm nhạc hòa cùng những loại hình nghệ thuật khác.

He and his creative and romantic partner, Merce Cunningham,

Ông cùng cộng sự và cũng là người yêu của mình, Merce Cunningham,

held recitals where Cage’s music and Cunningham’s choreography

tổ chức các buổi diễn độc tấu nơi mà âm nhạc của Cage và vũ đạo của Cunningham

would be created independently before being performed together.

được sáng tác độc lập với nhau trước khi được trình diễn cùng nhau.

But whatever his approach,

Nhưng với bất cứ phương pháp nào,

Cage gleefully dared listeners to question the boundaries between music and noise,

thì Cage đã vui vẻ để người nghe hỏi về ranh giới giữa âm nhạc và tiếng ồn,

as well as sound and silence.

cũng như giữa âm thanh và sự yên lặng.

Perhaps the best example is one of Cage’s most famous compositions—

Có lẽ ví dụ tốt nhất là một trong những sáng tác nổi tiếng nhất của ông--

a solo piano piece consisting of nothing but musical rests

một bản độc tấu dương cầm không có gì ngoài những nốt lặng

for four minutes and 33 seconds.

kéo dài bốn phút ba mươi ba giây.

This wasn’t intended as a prank, but rather, as a question.

Đây không phải một trò đùa, mà hơn thế, đó là một câu hỏi.

Could the opening and closing of a piano lid be music?

Liệu tiếng đóng mở nắp đàn dương cầm có thể trở thành âm nhạc không?

What about the click of a stopwatch?

Còn tiếng bấm của đồng hồ bấm giờ thì sao?

The rustling, and perhaps even the complaining, of a crowd?

Tiếng xào xạc, và cõ lẽ ngay cả tiếng phàn nàn, của đám đông?

Cũng như các bức vẽ sơn trắng của những người bạn họa sĩ của mình,

Like the white canvases of his painting peers,

Cage asked the audience to question their expectations about what music was.

Cage yêu cầu khán giả đặt câu hỏi cho kỳ vọng của họ về âm nhạc là gì.

And while the piece didn’t evoke the drama of some traditional compositions,

Và tuy là đoạn nhạc đã không gợi lên kịch tính của vài sáng tác truyền thống,

it certainly elicited a strong emotional response.

nhưng chắc chắn nó đã gợi ra một phản ứng cảm xúc mạnh mẽ.

Cage’s work frequently prioritized these spontaneous, ephemeral experiences

Tác phẩm của Cage thường ưu tiên những trải nghiệm tự phát, nhất thời

over precise, predictable performances.

hơn là những màn trình diễn dễ đoán và theo khuôn khổ.

He even developed processes that left some compositional decisions up to chance.

Ông còn phát triển cả các quy trình với vài quyết định sáng tác ngẫu nhiên.

One of his favorite such systems was the I Ching,

Một trong những hệ thống như vậy ông thích nhất là Kinh Dịch

an ancient Chinese divination text.

một cuốn sách bói toán cổ của Trung Quốc.

Using just a handful of coins,

Chỉ với một vài đồng xu trong tay,

the I Ching allows readers to produce a pattern of lines

Kinh Dịch cho phép người đọc tạo ra các mẫu những đường kẻ

which can be interpreted to answer questions and offer fortunes.

có thể được giải nghĩa để giải đáp thắc mắc và mang lại vận may.

But Cage adapted these patterns into a series of tables

Nhưng Cage đã điều chỉnh những hình mẫu này thành một loạt bảng

that generated different musical durations, tempos, and dynamics.

tạo ra thời lượng, nhịp độ và cường độ âm nhạc khác nhau.

Eventually, he even used early computers to help produce these random parameters.

Sau cùng, ông dùng những máy tính đời đầu để tạo ra những thuộc tính ngẫu nhiên này.

For some pieces, Cage went even further,

Với một số tác phẩm, Cage còn đi xa hơn,

offering musicians incomplete compositions notated with broad instructions,

ông tặng cho các nhạc sĩ các bản sáng tác chưa hoàn chỉnh kèm hướng dẫn khái quát,

allowing them to compose on the fly with the help of his guidelines.

cho phép họ sáng tác một cách nhanh chóng với sự hỗ trợ từ hướng dẫn của ông.

Some composers rejected Cage's seemingly careless approach.

Một số nhà soạn nhạc đã khước từ phương pháp có vẻ bất cẩn của Cage.

They believed it was the composer’s job to organize sound and time

Họ tin rằng công việc của nhà soạn nhạc là sắp xếp âm thanh và thời gian

for a specific, intentional purpose.

cho một mục đích cụ thể, có chủ đích.

After all, if these strange compositions were music,

Sau cùng thì, nếu những tác phẩm kỳ lạ này là âm nhạc,

then where do we draw the line?

thì ranh giới nằm ở đâu?

But like a bold explorer, Cage didn't want to be bound by restrictions,

Nhưng như một nhà thám hiểm táo bạo, Cage không muốn bị ràng buộc bởi những hạn chế,

and he certainly didn't want to follow old rules.

và chắc chắn là ông cũng không muốn tuân theo những quy tắc cũ.

He dedicated himself to shattering our expectations,

Ông cống hiến hết mình để phá vỡ những kỳ vọng của chúng ta,

creating a series of once in a lifetime experiences

tạo ra những trải nghiệm có một không hai

that continue encouraging musicians and audiences

mà chúng không ngừng khuyến khích các nhạc sĩ và khán giả

to embrace the unexpected.

đón nhận những điều bất ngờ và mới lạ.