The operating system of life - George Zaidan and Charles Morton

Hệ điều hành của cuộc sống - George Zaidan và Charles Morton

Translator: Anh Vi Le Reviewer: Nhu PHAM

Every chicken was once an egg,

Mỗi một con gà đều đã từng là trứng,

every oak tree an acorn,

mỗi cây sồi đều đã từng là một quả sồi,

every frog a tadpole.

mỗi con ếch đều đã từng là nòng nọc.

The patch of mold on that old piece of bread

Đám mốc meo trên mẩu bánh mỳ cũ

in the back of your fridge,

trong tủ lạnh của bạn,

not so long ago that was one, solitary cell.

không lâu trước đó, đã từng là, một đơn bào.

Even you were once but a gleam

Thậm chí bạn đã từng là một cái liếc nhìn

in your parents' eyes.

trong đôi mắt của cha mẹ bạn.

All these organisms share

Tất cả các sinh vật chia sẻ

the same basic goal:

một mục đích chung cơ bản:

to perpetuate their own existence.

duy trì tồn tại của chính chúng.

All lifeforms that we've discovered so far

Tất cả hình thức sống mà chúng ta đã khám phá ra từ trước đến nay

stay alive by using

duy trì sự sống bằng cách sử dụng

basically the same rules, materials, and machinery.

về cơ bản, cùng một quy luật, vật chất, và cơ chế.

Imagine a factory full of robots.

Hãy tưởng tượng một nhà máy đầy robot.

These robots have two missions:

Những con robot này có hai nhiệm vụ:

one, keep the factory running,

Một là giữ cho nhà máy luôn vận hành,

and two, when the time is right,

hai là, khi đến đúng thời điểm,

set up an entirely new factory.

cài đặt mới lại toàn bộ nhà máy.

To do those things,

they need assembly instructions,

Để làm những việc đó,

chúng cần những chỉ thị lắp ráp,

raw materials,

những nguyên vật liệu thô,

plenty of energy,

nguồn năng lượng dồi dào,

a few rules about when to work normally,

một ít luật lệ về khi nào làm việc bình thường,

when to work quickly,

khi nào làm việc nhanh,

or when to stop,

hoặc khi nào thì dừng lại,

and some exchange currencies

và một số trao đổi "tiền tệ"

because even robots need to get paid.

bởi vì ngay cả robot cũng cần được trả lương.

Each factory has a high security office with blueprints

Mỗi nhà máy có văn phòng an ninh tối cao với kế hoạch phác thảo

for all the possible factory configurations

cho tất cả các cấu hình có thể của nhà máy

and complete sets of instructions

và hoàn thiện các chỉ thị

to make all the different types of robots

đáp ứng tất cả các loại robot

a factory could ever need.

mà nhà máy có thể cần đến.

Special robots photocopy these instructions

Những robot đặc biệt sao chép các chỉ thị

and send them off

và gửi chúng đi

to help make the building blocks of more robots.

để giúp tạo ra các khối lắp đặt của nhiều robot hơn.

Their colleagues assemble those parts

Các đồng sự của chúng lắp ráp các bộ phận đó

into still more robots,

vào nhiều robot khác,

which are transported

chúng sẽ được vận chuyển

to the right location in the factory

đến đúng vị trí trong nhà máy

and given the tools they need to start working.

và cung cấp các công cụ cần thiết để bắt đầu làm việc.

Every robot draws energy

Mỗi robot thu năng lượng

from the central power plant,

từ nguồn năng lượng trung tâm,

a giant furnace that can burn regular fuel

một cái lò khổng lồ có thể đốt cháy nguồn nhiên liệu thường

but also scrap materials

đồng thời có các vật chất phế liệu

if not enough regular fuel is available.

nếu không có đủ nhiên liệu thường được cung cấp.

Certain zones in the factory

Một số khu vực trong nhà máy

have harsher working conditions,

có điều kiện làm việc khắc nghiệt hơn,

so these areas are walled off.

thế nên những khu vực này bị tường bao kín.

But the robots inside can at least communicate

Nhưng những robot bên trong có thể ít nhất là giao tiếp

with the rest of the factory

với phần còn lại của nhà máy

through specialized portals

thông qua một cổng đặc biệt

embedded directly into the walls.

được nhúng trực tiếp trong những bức tường.

And as you've probably figured out,

Và như bạn có lẽ đã hình dung ra,

what we're describing here

điều mà chúng ta đang diễn tả ở đây

is a cell.

đó là một tế bào.

The high security office is the nucleus.

Văn phòng an ninh tối cao chính là nhân tế bào.

It stores the blueprints and instructions

Chúng lưu trữ kế hoạch và các chỉ thị

as deoxyribonucleic acid, or DNA.

và deoxyribonucleic acid, hay DNA.

The photocopied instructions are RNA.

Các chỉ thị được copy chính là RNA.

The robots themselves are mostly proteins

Những con robot là các protein

built from amino acids,

được tạo thành từ amino acid,

but they'll often use special tools

nhưng chúng sẽ thường sử dụng các công cụ đặc biệt

that are, or are derived from,

đó là, hoặc được chiết ra từ,

vitamins and minerals.

các vitamin và chất khoáng.

The walls between factory zones

Bức vách ngăn giữa các khu vực trong nhà máy

and around the factory itself

và xung quanh chính bản thân nhà máy

are mostly made up of lipids,

hầu hết được làm nên từ lipid,

a.k.a. fats.

còn gọi là chất béo.

In most organisms,

Trong hầu hết các tổ chức sống,

the primary fuel source are sugars,

nguồn năng lượng căn bản là đường,

but in a pinch,

nhưng trong lúc cần thiết,

fats and proteins can be broken down

chất béo và protein có thể được phá vỡ

and burned in the furnace as well.

và đốt cháy trong lò năng lượng.

The portals are membrane proteins

Cổng thông tin chính là các protein màng nhầy

which allow very specific materials and information

cho phép các vật chất đặc biệt và thông tin

to pass through the walls at the right times.

truyền qua các vách ngăn đúng thời điểm.

Many interactions between robot proteins

Nhiều tương tác giữa các robot protein

require some kind of push,

đòi hỏi một chút lực đẩy,

think robot minimum wage.

như là lương tối thiểu của robot.

A few small but crucial forms of money

Một lượng ít ỏi nhưng cần thiết của một dạng tiền tệ

are transferred between proteins

được truyền đi giữa các protein

to provide this push.

để cung cấp lực đẩy này.

Electrons, protons, oxygen, and phosphate groups

Electron, proton, oxy và các nhóm phốt phát

are the main chemical currencies,

là đơn vị tiền tệ hóa học chính,

and they're kept in small molecular wallets

và chúng được giữ trong những chiếc ví phân tử nhỏ

or larger tote bags to keep them safe.

hoặc những chiếc túi lớn hơn để giữ chúng an toàn.

This is biochemistry,

Đây là hóa sinh,

the study of how every part of the factory

sự nghiên cứu về cách mỗi một bộ phận của nhà máy

interacts to keep your life running smoothly

tương tác với nhau để giữ cuộc sống của chúng ta vận hành suôn sẻ

in the face of extreme challenges.

trong sự đối mặt với rất nhiều thử thách.

Maybe there's too much fuel;

Có thể quá nhiều nhiên liệu;

your body will store the excess as glycogen or fat.

cơ thể bạn sẽ tích trữ năng lượng dư thừa dưới dạng glycogen và chất béo.

Maybe there's not enough;

Có thể không đủ nhiên liệu;

your body will use up those energy reserves.

cơ thể bạn sẽ sử dụng đến những nguồn dự trữ năng lượng này.

Maybe a virus or bacteria tries to invade;

Có thể một con virus hoặc vi khuẩn đang cố xâm nhập cơ thể bạn;

your body will mobilize the immune system.

cơ thể bạn sẽ huy động hệ thống miễn dịch.

Maybe you touched something hot or sharp;

Có thể bạn chạm vào thứ gì đó nóng hoặc sắc nhọn;

your nerves will let you know so you can stop.

hệ thần kinh sẽ báo cho bạn và bạn có thể dừng lại.

Maybe it's time to create a new cell

Có thể đã đến lúc tạo ra một tế bào mới

or a new person.

hoặc một con người mới.

Amazingly, oak trees, chickens, frogs,

Kinh ngạc thay, cây sồi, con gà, con ếch,

and, yes, even you

và vâng, cả bạn nữa

share so many of the same

sẻ chia nhiều thứ giống nhau

basic robot and factory designs

những robot cơ bản và những thiết kế nhà máy

that biochemists can learn a lot

các nhà hóa sinh học có thể học được rất nhiều

about all of them

từ tất cả chúng

all at the same time.

cùng một lúc.