The operating system of life - George Zaidan and Charles Morton

System operacyjny życia - George Zaidan i Charles Morton

Tłumaczenie: A. Konstancja Wiszniewska Korekta: Rysia Wand

Every chicken was once an egg,

Każdy kurczak był kiedyś jajkiem,

every oak tree an acorn,

każdy dąb żołędziem,

every frog a tadpole.

każda żaba kijanką.

The patch of mold on that old piece of bread

Pleśń na starym kawałku chleba

in the back of your fridge,

w głębi lodówki

not so long ago that was one, solitary cell.

była niedawno pojedynczą komórką.

Even you were once but a gleam

Sami byliście kiedyś ledwie błyskiem

in your parents' eyes.

w oczach rodziców.

All these organisms share

Te wszystkie organizmy

the same basic goal:

łączy jeden podstawowy cel,

to perpetuate their own existence.

przedłużanie własnego istnienia.

All lifeforms that we've discovered so far

Wszystkie znane organizmy żywe

stay alive by using

pozostają przy życiu wykorzystując

basically the same rules, materials, and machinery.

te same zasady, tworzywa i mechanizmy.

Imagine a factory full of robots.

Wyobraźcie sobie fabrykę pełną robotów.

These robots have two missions:

Roboty mają dwie misje.

one, keep the factory running,

Jedna to utrzymanie pracy fabryki,

and two, when the time is right,

a druga, gdy nadejdzie czas,

set up an entirely new factory.

założenie całkiem nowej fabryki.

To do those things,

they need assembly instructions,

Oba zadania

wymagają instrukcji montażu,

raw materials,

surowców, dużo energii,

plenty of energy,

surowców, dużo energii,

a few rules about when to work normally,

reguł, kiedy pracować w zwykłym tempie,

when to work quickly,

kiedy szybciej,

or when to stop,

a kiedy przestać,

and some exchange currencies

oraz trochę waluty,

because even robots need to get paid.

bo nawet robotom trzeba płacić.

Each factory has a high security office with blueprints

Każda fabryka ma chronione biuro z planami

for all the possible factory configurations

wszystkich możliwych konfiguracji fabryki

and complete sets of instructions

oraz kompletny zestaw instrukcji

to make all the different types of robots

wszelkich możliwych typów robotów

a factory could ever need.

potrzebnych fabryce.

Special robots photocopy these instructions

Specjalne roboty kopiują instrukcje

and send them off

i wysyłają dalej,

to help make the building blocks of more robots.

aby móc budować więcej robotów.

Their colleagues assemble those parts

Ich koledzy montują z tych części

into still more robots,

jeszcze więcej robotów.

which are transported

Roboty przewozi się

to the right location in the factory

do odpowiedniego miejsca w fabryce,

and given the tools they need to start working.

gdzie dostają narzędzia i zaczynają pracę.

Every robot draws energy

Każdy robot czerpie energię

from the central power plant,

z centralnej elektrowni,

a giant furnace that can burn regular fuel

ogromnego paleniska, które spala zwykłe paliwo,

but also scrap materials

ale również odpady,

if not enough regular fuel is available.

jeśli zabraknie zwykłego paliwa.

Certain zones in the factory

Niektóre strefy fabryki

have harsher working conditions,

mają gorsze warunki pracy,

so these areas are walled off.

więc odgradza je ściana.

But the robots inside can at least communicate

Roboty w środku mogą porozumiewać się

with the rest of the factory

z resztą fabryki

through specialized portals

przez wyspecjalizowane portale,

embedded directly into the walls.

osadzone bezpośrednio w ścianie.

And as you've probably figured out,

Jak się pewnie domyślacie,

what we're describing here

opisuję tu

is a cell.

komórkę.

The high security office is the nucleus.

Biurem o podwyższonej ochronie jest jądro.

It stores the blueprints and instructions

Strzeżone plany i instrukcje

as deoxyribonucleic acid, or DNA.

to kwas deoksyrybonukleinowy, albo DNA.

The photocopied instructions are RNA.

Skopiowane instrukcje to RNA.

The robots themselves are mostly proteins

Same roboty to głównie białka

built from amino acids,

zbudowane z aminokwasów,

but they'll often use special tools

które często używają specjalnych narzędzi.

that are, or are derived from,

Te narzędzia to witaminy i minerały

vitamins and minerals.

albo pochodne witamin i minerałów.

The walls between factory zones

Ściany między strefami fabryki

and around the factory itself

i wokół samej fabryki

are mostly made up of lipids,

zbudowane są głównie z lipidów

a.k.a. fats.

albo tłuszczy.

In most organisms,

W większości organizmów

the primary fuel source are sugars,

podstawowym źródłem paliwa są cukry,

but in a pinch,

ale w razie konieczności

fats and proteins can be broken down

tłuszcze i białka też mogą zostać rozłożone

and burned in the furnace as well.

i spalone w palenisku.

The portals are membrane proteins

Portale to białka błonowe,

which allow very specific materials and information

które pozwalają określonym materiałom i informacjom

to pass through the walls at the right times.

w odpowiednim czasie przejść przez ściany.

Many interactions between robot proteins

Wiele interakcji między białkami robotami

require some kind of push,

wymaga jakiegoś bodźca,

think robot minimum wage.

powiedzmy minimalnej płacy dla robota.

A few small but crucial forms of money

Niewielkie, ale istotne środki płatnicze

are transferred between proteins

przepływają między białkami,

to provide this push.

żeby dostarczyć bodziec.

Electrons, protons, oxygen, and phosphate groups

Elektrony, protony, tlen i fosforany

are the main chemical currencies,

są główną walutą chemiczną,

and they're kept in small molecular wallets

trzymaną w molekularnych portfelikach

or larger tote bags to keep them safe.

lub zabezpieczoną w większych torbach.

This is biochemistry,

To biochemia,

the study of how every part of the factory

nauka o tym, jak wszystkie części fabryki

interacts to keep your life running smoothly

odziałują na siebie, żeby życie płynęło gładko

in the face of extreme challenges.

w obliczu skrajnych wyzwań.

Maybe there's too much fuel;

Jeśli jest za dużo paliwa,

your body will store the excess as glycogen or fat.

organizm gromadzi nadmiar jako glikogen albo tłuszcz.

Maybe there's not enough;

Jeśli jest go za mało,

your body will use up those energy reserves.

organizm zużyje zapasy energii.

Maybe a virus or bacteria tries to invade;

W razie ataku wirusa albo bakterii

your body will mobilize the immune system.

organizm uruchomi system odpornościowy.

Maybe you touched something hot or sharp;

Jeśli dotkniecie czegoś gorącego albo ostrego,

your nerves will let you know so you can stop.

nerwy wyślą sygnał, żeby to puścić.

Maybe it's time to create a new cell

A może czas stworzyć nową komórkę

or a new person.

albo nową osobę.

Amazingly, oak trees, chickens, frogs,

O dziwo, dęby, kurczaki, żaby,

and, yes, even you

i tak, wy również,

share so many of the same

dzielicie tak wiele tych samych cech

basic robot and factory designs

podstawowego modelu robota i fabryki,

that biochemists can learn a lot

że biochemicy mogą się wiele nauczyć

about all of them

o nich wszystkich

all at the same time.

w tym samym czasie.