How do drugs affect the brain? - Sara Garofalo

Thuốc ảnh hưởng tới não như thế nào? - Sara Garofalo

Translator: Huy Đỗ Reviewer: Hong Ha Nguyen

Hầu hết mọi người đều uống thuốc,

Most people will take a pill,

receive an injection,

đi tiêm,

or otherwise take some kind of medicine during their lives,

hoặc dùng một vài liệu pháp chữa trị trong suốt cuộc đời họ,

but most of us don't know anything about how these substances actually work.

nhưng phần lớn chúng ta không biết gì về cách thức hoạt động của những chất này.

How can various compounds impact the way we physically feel,

Các hợp chất khác nhau ảnh hưởng đến cách chúng ta cảm nhận,

think,

suy nghĩ,

and even behave?

và thậm chí là cư xử như thế nào?

For the most part, this depends on how a drug alters the communication

Phần lớn điều này phụ thuộc vào cách mà thuốc làm thay đổi mối liên kết

between cells in the brain.

giữa các tế bào trong bộ não.

There are a number of different ways that can happen.

Có nhiều cách khác nhau để điều đó có thể xảy ra.

But before it gets into the brain,

Nhưng trước khi chúng đi vào bộ não,

any drug must first reach the bloodstream

bất kỳ loại thuốc nào cũng phải đi vào mạch máu trước

on a journey that can take anywhere from seconds to hours,

trong một hành trình có thể kéo dài từ vài giây cho tới vài tiếng,

depending on factors like how it's administered.

tùy thuộc vào các yếu tố như cách chúng được đưa vào

The slowest method is to take a drug orally

Cách chậm nhất là uống thuốc.

because it must be absorbed by our digestive system

bởi nó phải được hấp thụ bằng hệ tiêu hóa

before it takes effect.

trước khi bắt đầu có tác dụng.

Inhaling a drug gets it into the bloodstream faster.

Hít thuốc sẽ đưa thuốc vào máu nhanh hơn.

And injecting a drug intravenously works quickly too

Và tiêm thuốc vào trong tĩnh mạch là nhanh nhất

because it pumps the chemicals directly into the blood.

bởi nó bơm các chất hóa học thẳng vào máu.

Once there, the drug quickly reaches the gates of its destination, the brain.

Khi đã ở trong máu, thuốc nhanh chóng tới điểm cuối của nó, bộ não.

The entrance to this organ is guarded by the blood-brain barrier,

Cổng vào cơ quan này được canh giữ bởi hàng rào máu não,

which separates blood from the nervous system

thứ phân cách máu và Hệ thần kinh

to keep potentially dangerous substances out.

để giữ các chất nguy hiểm tiềm tàng ở bên ngoài.

So all drugs must have a specific chemical composition

Vậy là tất cả các loại thuốc hẳn phải có một thành phần hoá học

which gives them the key to unlock this barrier and pass through.

cho chúng những chìa khóa để mở hàng rào này và đi tiếp.

Once inside, drugs start to interfere with the brain's normal functioning

Khi đã vào trong, thuốc bắt đầu can thiệp vào chức năng bình thường của não

by targeting its web of neurons and synapses.

bằng cách nhắm vào mạng lưới các neuron và synap.

Neurons are brain cells that have a nucleus, dendrites, and an axon.

Neuron là các tế bào não bao gồm một hạt nhân, các nhánh thần kinh và một sợi trục.

Synapses are structures placed along the dendrites or the axon

Synap là các cấu trúc được đặt giữa các nhánh hoặc sợi trục,

which allow the exchange of electrochemical signals between neurons.

cho phép sự trao đổi tín hiệu điện hóa giữa các neuron.

Those signals take the form of chemicals called neurotransmitters.

Những tín hiệu này ở dạng hóa chất gọi là các chất dẫn truyền thần kinh.

Each neurotransmitter plays different roles in regulating our behaviors,

Mỗi chất dẫn đóng một vai trò khác nhau trong việc duy trì hành vi,

emotions,

cảm xúc,

and cognition.

và nhận thức.

But they all work in one of two ways.

Nhưng chúng đều hoạt động theo một trong hai cách.

They can either inhibit the receiving neuron,

Chúng có thể ức chế neuron nhận tín hiệu,

limiting its activity,

hạn chế các hoạt động của nó,

or excite it,

hoặc kích thích nó,

creating a new electrochemical signal that spreads throughout the network.

tạo ra một tính hiệu điện hóa mới lan ra khắp mạng lưới.

Any leftover neurotransmitter usually gets degraded

Những chất dẫn truyền thần kinh còn thừa thường bị phân giải

or reabsorbed into the transmitting neuron.

hoặc bị hấp thụ lại vào các neuron đã truyền chúng đi.

A drug's effectiveness stems from its ability

Sự hiệu quả của thuốc bắt nguồn từ khả năng

to manipulate these synaptic transmissions at different phases of the process.

điều khiển các chất dẫn truyền thần kinh ở các giai đoạn khác nhau của quá trình.

That results in an increase or a decrease

Điều này dẫn đến việc tăng hay giảm

in the amount of neurotransmitters being spread.

lượng chất dẫn truyền thần kinh được truyền đi.

For instance, common antidepressants, like SSRIs,

Ví dụ, thuốc chống trầm cảm thông thường, như SSRIs,

stop the reabsorption of serotonin,

ngừng việc tái hấp thụ serotonin,

a neurotransmitter that modulates our moods.

một chất dẫn truyền thần kinh giúp điều chỉnh cảm xúc.

This effectively pushes more of it into the neural network.

Điều này khiến lượng serotonin nhiều hơn ở mạng lưới thần kinh.

Meanwhile, painkillers, like morphine,

Trong khi đó, thuốc giảm đau, như morphine

raise levels of serotonin and noradrenaline,

làm tăng nồng độ serotonin và noradrenaline,

which regulate energy,

giúp điều tiết năng lượng,

arousal,

sự hưng phấn,

alertness,

tỉnh táo,

and pleasure.

và khoái cảm.

Those same neurotransmitters also affect endorphin receptors,

Những chất dẫn truyền thần kinh đó tác động lên thụ thể endorphin,

reducing pain perception.

làm giảm nhận thức về đau.

And tranquilizers works by increasing the production of GABA

Thuốc an thần làm tăng sản xuất GABA

to inhibit neural activity

để ức chế hoạt động của neuron

putting the person in a relaxed or sedated state.

khiến cơ thể ở trong trạng thái thoải mái.

What about illegal or elicit drugs?

Vậy còn những loại ma túy bất hợp pháp thì sao?

These have powerful impacts on the brain that we're still trying to understand.

Chúng có những tác động mạnh mẽ lên bộ não mà chúng ta vẫn đang cố gắng tìm hiểu.

Crystal meth, an amphetamine,

Ma túy đá, một loại amphetamine,

induces a long-lasting release of dopamine,

gây ra quá trình giải phóng lâu dài dopamine,

a neurotransmitter linked with the perception of reward and pleasure.

một chất dẫn truyền thần kinh liên quan tới khoái lạc.

It also activates noradrenaline receptors,

Nó còn hoạt hóa các thụ thể noradrenaline.

which increases the heart rate,

làm tăng nhịp tim,

dilates pupils,

giãn đồng tử,

and triggers the body's fight or flight response.

và kích hoạt phản ứng "chiến hay chạy" của cơ thể.

Cocaine blocks the reuptake of dopamine and serotonin,

Cocaine ngăn cản sự tái hấp thu dopamine và serotonin,

làm tăng nồng độ của chúng trong mạng lưới

pushing more into the network

where they boost energy,

nơi chúng làm tăng năng lượng,

create feelings of euphoria,

tạo ra cảm giác hưng phấn,

and suppress appetites.

và làm mất cảm giác thèm ăn.

And hallucinogenic drugs have some of the most puzzling effects.

Các loại ma túy gây ảo giác có những phản ứng khó hiểu nhất.

Substances like LSD,

Các chất như LSD,

mescaline,

mescaline,

and DMT

và DMT

all block the release of serotonin,

đều ngăn cản sự giải phóng serotonin,

which regulates mood and impulsivity.

chất điều chỉnh cảm xúc và bốc đồng.

They also have an impact on the neural circuits

Chúng còn có tác động lên mạch thần kinh

involved in perception, learning, and behavioral regulation,

liên quan tới nhận thức, khả năng học hỏi và khả năng điều chỉnh hành vi,

which may explain why these drugs have such powerful impacts.

giải thích vì sao mà những loại ma túy này có ảnh hưởng lớn đến vậy.

Even if some of these effects sound exciting,

Kể cả khi những tác dụng này nghe có vẻ thú vị

there are reasons why some of these drugs are highly controlled and often illegal.

có những lý do khiến những loại thuốc này bị kiểm soát gắt gao và thường bất hợp pháp.

Drugs have the power to alter the brain's chemistry,

Các loại ma túy có khả năng can thiệp vào cơ chế hoá học của não

and repeated use can permanently rewire the neural networks

và việc tái sử dụng có thể làm thay đổi vĩnh viễn mạng lưới thần kinh

that support our ability to think,

đóng vai trò hỗ trợ khả năng suy nghĩ,

make decisions,

ra quyết định,

learn,

học hỏi,

and remember things.

và ghi nhớ.

There's a lot we still don't know about drugs and their effects,

Có rất nhiều điều chúng ta chưa biết về thuốc và tác dụng của chúng,

both the good and the bad.

cả mặt tốt lẫn xấu.

But those we do know about are the ones we've studied closely,

Nhưng những gì chúng ta biết là những gì đã được nghiên cứu chặt chẽ,

and turned into effective medicines.

và biến thành tác dụng của thuốc.

As our knowledge grows about drugs and the brain,

Khi kiến thức của chúng ta về thuốc và não bộ ngày càng sâu sắc,

the possibilities will also increase

thì càng ngày càng có nhiều khả năng

for treating the many medical problems that puzzle researchers today.

cho việc giải quyết các vấn đề y tế còn làm đau đầu các nhà nghiên cứu.