How do drugs affect the brain? - Sara Garofalo

Translator: Arvind Patil Reviewer: Smita Kantak

Most people will take a pill,

बहुतेक लोक औषधी गोळ्या घेतात .

receive an injection,

इंजेक्शन घेतात .

or otherwise take some kind of medicine during their lives,

जीवनात कधीतरी कोणते न कोणते औषध घेतात ,

but most of us don't know anything about how these substances actually work.

पण बहुतेकांना माहित नसते औषध कसे कार्य करते .

How can various compounds impact the way we physically feel,

या विविध संयुगाचे परिणाम कसे आपल्या शरीराला जाणवतात .

think,

आपले विचार .

and even behave?

आपली वर्तणूक यावर परिणाम करतात .

For the most part, this depends on how a drug alters the communication

हे औषध मेंदू व पेशी यांच्या संदेश वहनावर कसा परिणाम करतात

between cells in the brain.

यावर ते अवलंबून असते .

There are a number of different ways that can happen.

हे अनेक मार्गाने घडते .

But before it gets into the brain,

कोणतेही औषध मेंदूत जाण्यापूर्वी

any drug must first reach the bloodstream

रक्त प्रवाहात मिसळले पाहिजे .

on a journey that can take anywhere from seconds to hours,

त्यासाठी ते एक सेकंद ते काही तास काळ घेते .

depending on factors like how it's administered.

ते शरीरात कसे दिले जाते यावर अवलंबून असते .

The slowest method is to take a drug orally

तोंडाद्वारे औषध घेणे ही सावकाश होणारी क्रिया आहे .

because it must be absorbed by our digestive system

कारण त्याचे अगोदर पचन संस्थेत शोषण झाले पाहिजे .

before it takes effect.

ते कार्य करण्यापूर्वी

Inhaling a drug gets it into the bloodstream faster.

हुंगल्यास औषध रक्तात जलद पसरते .

And injecting a drug intravenously works quickly too

इंजेक्शन द्वारा नसेत दिलेले औषधही रक्तात जलद कार्य करते .

because it pumps the chemicals directly into the blood.

कारण ते सरळ रक्तात मिसळते .

Once there, the drug quickly reaches the gates of its destination, the brain.

एकदा ते आपल्या गंतव्य स्थानी म्हणजे मेंदूच्या दाराशी जाते.

The entrance to this organ is guarded by the blood-brain barrier,

तेव्हा त्यांना मेंदूतील रक्तातील एका घटकाचा अडथळा होतो .

which separates blood from the nervous system

जी एक भिंत असते चेता संस्था व रक्त यात.

to keep potentially dangerous substances out.

अपायकारक पदार्थ मिसळू नये यासाठी

So all drugs must have a specific chemical composition

सर्व औषधाना विशिष्ट असा रासायनिक गुणधर्म असावा लागतो .

which gives them the key to unlock this barrier and pass through.

ज्या मुळे या भिंतीचा अडथळा म्हणजे हे कुलूप उघडता येईल

Once inside, drugs start to interfere with the brain's normal functioning

औषध मेंदूच्या कार्याला बाधित करू लागते

by targeting its web of neurons and synapses.

न्युरोन्सच्या जाळ्याचे व सायनॅप्सचे लक्ष्य ठेऊन.

Neurons are brain cells that have a nucleus, dendrites, and an axon.

न्यूक्लियस,डेनड्रॉईट्स,अक्झोन हे न्युरोन्स (मेंदूतील चेता पेशी)चे भाग असतात.

Synapses are structures placed along the dendrites or the axon

डेनड्रॉईट्स किंवा अक्झोन भोवती सैनाप्सेस असतात

which allow the exchange of electrochemical signals between neurons.

जे विद्युत रासायनिक संदेश याचे आदान प्रदान करतात .

Those signals take the form of chemicals called neurotransmitters.

हे संदेश न्युरोट्रान्समीटरचे काम करतात .

Each neurotransmitter plays different roles in regulating our behaviors,

प्रत्येक न्युरोट्रान्समीटर आपल्या विविध वर्तनास कारणीभूत असतो .

emotions,

भावना

and cognition.

संवेदना

But they all work in one of two ways.

न्युरोट्रान्समीटर दोन पैकी एका मार्गाने काम करते .

They can either inhibit the receiving neuron,

ते प्राप्त झालेल्या न्यूरोनला एकतर आवर घालतात

limiting its activity,

त्याच्या कार्यास,

or excite it,

किंवा त्याला प्रेरित करतात .

creating a new electrochemical signal that spreads throughout the network.

त्यासाठी नवीन विद्युत रासायनिक संदेश तयार करतात व न्युरोनच्या जाळ्यात पसरवितात .

Any leftover neurotransmitter usually gets degraded

उरलेला न्यूरोट्रान्समीटर विघटन पावतो

or reabsorbed into the transmitting neuron.

किवा प्रेषित न्युरोन्स मध्ये शोषला जातो.

A drug's effectiveness stems from its ability

सायनॅप्टिक संदेशवहनाच्या वेगवेगळ्या टप्प्यांवर

to manipulate these synaptic transmissions at different phases of the process.

औषध जितका परिणाम करेल, त्याप्रमाणे शरीरात पसरणाऱ्या

That results in an increase or a decrease

न्यूरोट्रान्समीटरचे प्रमाण कमी जास्त होते.

in the amount of neurotransmitters being spread.

यावरून औषध किती परिणामकारक आहे हे ठरते.

For instance, common antidepressants, like SSRIs,

SSRls सारखे काही नैराश्यरोधक

stop the reabsorption of serotonin,

सेरॉटोनीन या न्युरोट्रान्समीटर शोषणाचे काम थांबवितात.

a neurotransmitter that modulates our moods.

ज्यामुळे आपली मनोअवस्था ठरते.

This effectively pushes more of it into the neural network.

आपल्या न्युरोनच्या जाळ्यात हे न शोषलेले न्युरोन्स फेकले जातात.

Meanwhile, painkillers, like morphine,

मॉर्फिनसारखे वेदनाशामक

raise levels of serotonin and noradrenaline,

सेरॉटोनीन व नॉरअद्रेनालीन यांची पातळी वाढविते

which regulate energy,

जे नियंत्रण करतात आपली ऊर्जा

arousal,

तसेच जागे होणे ,

alertness,

दक्ष रहाणे ,

and pleasure.

आणि आनन्द.

Those same neurotransmitters also affect endorphin receptors,

हेच न्युरोट्रान्समीटर इंडोरफिन ग्राहकावर ( receptors,) वर परिणाम करतात

reducing pain perception.

त्यामुळे वेदना कमी होतात .

And tranquilizers works by increasing the production of GABA

तणाव कमी करणारी औषधे केंद्रीय चेतासस्थेतील GABA वाढवितात.

to inhibit neural activity

जे न्युरोनवर नियंत्रण करते.

putting the person in a relaxed or sedated state.

त्यामुळे व्यक्ती चिंतामुक्त होते.

What about illegal or elicit drugs?

पण बेकायदेशीर व मादक द्रव्याबाबत काय ?

These have powerful impacts on the brain that we're still trying to understand.

ज्याचा मेंदूवर मोठा परिणाम होतो व ज्याची बरीचशी माहिती मिळायची आहे.

Crystal meth, an amphetamine,

क्रिस्टल मेथ नावाचे एक अँफेटामाईन

induces a long-lasting release of dopamine,

दीर्घ काळ डोपामाइन स्त्रावते .

a neurotransmitter linked with the perception of reward and pleasure.

ज्याने आनंद जाणवतो.

It also activates noradrenaline receptors,

ही द्रव्ये नॉरआड्रेनालीन ग्राहकांना चालना देतात.

which increases the heart rate,

ज्यायोगे हृदयाचे ठोके वाढतात.

dilates pupils,

डोळ्याच्या बाहुल्या विस्तारतात.

and triggers the body's fight or flight response.

संकटकाळी "लढा किंवा पळ काढा", यासाठी शरीर सज्ज होते.

Cocaine blocks the reuptake of dopamine and serotonin,

कोकेन, डोपामाईन व सेरॉटोनीन यांचे शोषण थांबवून ते अधिक प्रमाणात

pushing more into the network

न्युरोन्सच्या जाळ्यात फेकतो

where they boost energy,

त्यामुळे उर्जा वाढते .

create feelings of euphoria,

महान असण्याची भावना बळावतो .

and suppress appetites.

पण त्यामुळे भूक मंदावते .

And hallucinogenic drugs have some of the most puzzling effects.

काही भ्रम निर्माण करणारी द्रव्ये गूढ परिणाम निर्माण करतात.

Substances like LSD,

जसे LSD -- लायसार्जीक आम्ल.

mescaline,

मास्कालीन

and DMT

DMT पावडर ,

all block the release of serotonin,

ही मादक द्रव्ये सेरॉटोनीन संप्रेरकास अटकाव करतात.

which regulates mood and impulsivity.

जो मनोस्थिती व चालना नियंत्रित करतो .

They also have an impact on the neural circuits

त्यांचा न्युरोनच्या जाळ्यावर परिणाम होत असतो .

involved in perception, learning, and behavioral regulation,

संवेदना, अध्ययन आणि वर्तणूक नियंत्रण याशी हे संप्रेरक संबंधित असते .

which may explain why these drugs have such powerful impacts.

यानेच कळते की ही द्रव्ये किती प्रभावी परिणाम करतात.

Even if some of these effects sound exciting,

जरी यांचा काही परिणाम उत्साहवर्धक असला तरी

there are reasons why some of these drugs are highly controlled and often illegal.

काही कारणे आहेत ज्यामुळे ही बेकायदेशीर मानली जातात व त्यावर कायद्याने बंदी आहे .

Drugs have the power to alter the brain's chemistry,

ही द्रव्ये प्रभावीपणे मेंदूची रासायनिक घटना बदलतात ,

and repeated use can permanently rewire the neural networks

त्याचा सतत उपयोग कायम स्वरूपी न्युरोनच्या जाळ्यात फेरफार करतो.

that support our ability to think,

आपल्या विचार करण्याच्या क्षमतेवर ,

make decisions,

निर्णय क्षमतेवर ,

learn,

अध्ययनात ,

and remember things.

स्मृतीवर

There's a lot we still don't know about drugs and their effects,

या द्रव्याबाबत अजूनही बरीचशी माहिती नाही .

both the good and the bad.

चांगली वा हानिकारक .

But those we do know about are the ones we've studied closely,

पण आपण यातील काही जाणतो ज्यांचा अभ्यास केला आहे .

and turned into effective medicines.

आणि जे प्रभावी औषध म्हणून नावाजले .

As our knowledge grows about drugs and the brain,

जसजसे आपले मेंदू व या द्रव्याबद्दलचे ज्ञान वाढत जाईल ,

the possibilities will also increase

तसतशी शक्यता वाढेल

for treating the many medical problems that puzzle researchers today.

अनेक गूढ वैद्यकीय समस्या सोडविण्याची