The real story behind Archimedes’ Eureka! - Armand D'Angour

Translator: Thao Chi Nguyen Viet Reviewer: Chi Cao

When you think of Archimedes' "Eureka!" moment,

Khi nghĩ đến khoảnh khắc "Eureka!" của Archimedes,

you probably think of this.

chắc hẳn bạn đang nghĩ đến cảnh này.

As it turns out, it may have been more like this.

Nhưng hóa ra, phải là như thế này mới đúng

In the third century BC, Hieron, king of the Sicilian city of Syracuse,

Vào thế kỉ thứ III TCN, Hieron, vị vua thành Sicilian của Syracuse

chose Archimedes to supervise

giao cho Archimedes nhiệm vụ giám sát

an engineering project of unprecedented scale.

một dự án xây dựng trước đây chưa từng có.

Hieron commissioned a sailing vessel

Hieron đặt làm một chiếc thuyền buồm

50 times bigger than a standard ancient warship,

lớn gấp 50 lần một tàu chiến thường thời xưa,

named the Syracusia after his city.

được đặt tên là Syracusia theo tên thành phố của ông.

Hieron wanted to construct the largest ship ever,

Hieron muốn xây dựng một chiếc thuyền lớn nhất từ trước đến nay,

which was destined to be given as a present

để làm quà tặng

for Egypt's ruler, Ptolemy.

cho người cai trị Ai Cập bấy giờ là Ptolemy

But could a boat the size of a palace possibly float?

Nhưng liệu một chiếc thuyền với kích cỡ của một tòa lâu đài có thể nổi trên mặt nước ?

In Archimedes's day, no one had attempted anything like this.

Ở thời đại của Archimedes , chưa từng có ai làm được việc này.

It was like asking, "Can a mountain fly?"

Giống như việc tự hỏi " Một ngọn núi có thể bay hay không ?"

King Hieron had a lot riding on that question.

Vua Hieron suy nghĩ rất nhiều về vấn đề này.

Hundreds of workmen were to labor for years on constructing the Syracusia

Hàng trăm người thợ được thuê để xây dựng tàu Syracusia trong rất nhiều năm

out of beams of pine and fir from Mount Etna,

sử dụng gỗ thông và gỗ lãnh sam từ núi Etna để làm xà ngang của tàu

ropes from hemp grown in Spain,

dùng cây gai dầu trồng ở Tây Ban Nha để làm dây thừng

and pitch from France.

và lều trại được lấy từ Pháp.

The top deck, on which eight watchtowers were to stand,

Boong tàu phía trên, bao gồm 8 tháp canh,

was to be supported not by columns,

không được dựng bằng cột thông thường,

but by vast wooden images of Atlas holding the world on his shoulders.

mà bằng những cột gỗ được trạm trổ hình thần Atlas đang mang trên vai cả thế giới.

On the ship's bow,

Được đặt ở phần mũi tàu

a massive catapult would be able to fire 180 pound stone missiles.

là một cái máy bắn đá khổng lồ có thể bắn ra những viên đá nặng tầm 81,6 kg

For the enjoyment of its passengers,

Để mua vui cho du khách

the ship was to feature a flower-lined promenade,

chiếc thuyền còn có một con đường rải đầy hoa

a sheltered swimming pool,

một bể bơi có mái vòm

and bathhouse with heated water,

và một phòng tắm nước nóng,

a library filled with books and statues,

một thư viện chứa đầy sách và các bức tượng,

a temple to the goddess Aphrodite,

một ngôi đền thờ nữ thần sắc đẹp Aphrodite ,

and a gymnasium.

và một phòng gym .

And just to make things more difficult for Archimedes,

Để khiến việc thiết kế càng đau đầu hơn cho Archimedes

Hieron intended to pack the vessel full of cargo:

Hieron còn muốn chất đầy thuyền với một đống hàng hóa:

400 tons of grain,

400 tấn thóc,

10,000 jars of pickled fish,

10,000 bình cá muối,

74 tons of drinking water,

74 tấn nước khoáng,

and 600 tons of wool.

và 600 tấn len.

It would have carried well over a thousand people on board,

Chiếc thuyền còn phải chở được trên 1 ngàn người

including 600 soldiers.

trong đó gồm có 600 người lính

And it housed 20 horses in separate stalls.

và chứa được 20 con ngựa ở một chuồng riêng biệt.

To build something of this scale,

Phải làm sao để một thứ tầm cỡ như thế này

only for that to sink on its maiden voyage?

không chìm ngay vào lần đầu tiên ra khơi ?

Well, let's just say that failure

Ta chỉ có thể nói rằng thất bại

wouldn't have been a pleasant option for Archimedes.

là điều Archimedes không bao giờ mong muốn

So he took on the problem: will it sink?

Vì vậy ông bắt đầu nghiên cứu vấn đề : liệu chiếc thuyền sẽ chìm không ?

Perhaps he was sitting in the bathhouse one day,

Có lẽ trong lúc ông đang tắm

wondering how a heavy bathtub can float,

và tự hỏi làm sao một cái thùng tắm nặng có thể nổi trên nước,

when inspiration came to him.

thì ý tưởng chợt đến với ông.

An object partially immersed in a fluid is buoyed up by a force

Một vật thể được nhúng một phần vào một chất lỏng được giữ nổi bởi một lực

equal to the weight of the fluid displaced by the object.

bằng với trọng lượng của chất lỏng được thay thế bởi vật.

In other words, if a 2,000 ton Syracusia displaced exactly 2,000 tons of water,

Nói cách khác, nếu một chiếc thuyền Syracusia nặng 2000 tấn thay thế chính xác 2000 tấn nước,

it would just barely float.

thì thuyền sẽ chỉ nổi một phần,

If it displaced 4,000 tons of water, it would float with no problem.

Nhưng nếu chiếc thuyền thay thế 4000 tấn nước , nó sẽ chắc chắn sẽ nổi.

Of course, if it only displaced 1,000 tons of water,

Và đương nhiên, nếu chiếc thuyền chỉ thay thế được 1000 tấn nước,

well, Hieron wouldn't be too happy.

thì kết quả chắc chắn sẽ không làm Hieron vui chút nào.

This is the law of buoyancy,

Đây là định luật về độ nổi

and engineers still call it Archimedes' Principle.

và các kĩ sư thường gọi là định luật Archimedes.

It explains why a steel supertanker can float as easily as a wooden rowboat

Định luật này giải thích vì sao một chiếc tàu chở dầu lớn bằng thép có thể nổi được trên nước dễ dàng như một chiếc thuyền con bằng gỗ

or a bathtub.

hoặc như một cái bồn tắm.

If the weight of water displaced by the vessel below the keel

Nếu trọng lượng của nước vốn được thay thế bằng phần dưới của tàu

is equivalent to the vessel's weight,

bằng với trọng lượng của tàu,

whatever is above the keel will remain afloat above the waterline.

thì tất cả những gì ở phía trên đều sẽ nổi trên mặt nước.

This sounds a lot like another story involving Archimedes and a bathtub,

Chuyện này nghe rất giống với một câu chuyện khác về Archimedes và cái bồn tắm,

and it's possible that's because they're actually the same story,

và có khi là vậy vì thực ra hai câu chuyện này là một

twisted by the vagaries of history.

tuy nhiên các chi tiết bị thay đổi bởi những thăng trầm của lịch sử.

The classical story of Archimedes' Eureka! and subsequent streak through the streets

Câu chuyện kinh điển về câu nói "Eureka!" của Archimedes và hành động khỏa thân chạy ra đường

centers around a crown, or corona in Latin.

xoay quanh một chiếc vương miện, trong tiếng Latinh là "corona"

At the core of the Syracusia story is a keel, or korone in Greek.

Còn trọng tâm câu chuyện Syracusia là về một chiếc thuyền, trong tiếng Hy Lạp là "korone"

Could one have been mixed up for the other?

Có khi nào hai câu chuyện đã bị nhầm lẫn với nhau ?

We may never know.

Chúng ta không bao giờ biết được.

On the day the Syracusia arrived in Egypt on its first and only voyage,

Cái ngày mà thuyền Syracusia cập bến Ai Cập trong chuyến ra khơi đầu tiên và duy nhất,

we can only imagine how residents of Alexandria thronged the harbor

chúng ta chỉ có thể tưởng tượng cảnh người dân của Alexandria tụ tập lại ở bến cảng

to marvel at the arrival of this majestic, floating castle.

để chiêm ngưỡng lâu đài nổi lộng lẫy này.

This extraordinary vessel was the Titanic of the ancient world,

Chiếc thuyền khác thường này được so sánh như Titanic của thời xưa,

except without the sinking, thanks to our pal, Archimedes.

trừ việc nó không bị chìm, nhờ vào công của Archimedes