What happens during a stroke? - Vaibhav Goswami

Translator: Hong Diem Nguyen Reviewer: Bich Ngoc Do

Cứ mỗi hai giây, sẽ có một người ở đâu đó trên thế giới bị đột quỵ.

Every two seconds, someone somewhere in the world experiences a stroke.

And one out of every six people will have one at some point in their lives.

Và cứ sáu người sẽ có một người bị đột quỵ vào thời điểm nào đó trong đời.

Strokes deprive brain cells of oxygen

Đột quỵ gây thiếu oxy đến các tế bào não

and are one of the most common causes of death

là một trong những nguyên nhân gây tử vong phổ biến nhất

and a leading cause of preventable disability.

và là nguyên nhân chính gây tàn tật có thể ngăn ngừa.

When someone experiences a stroke, quick medical care is critical,

Khi ai đó trải qua cơn đột quỵ, trợ giúp y tế kịp thời là rất quan trọng,

and can often help avoid permanent brain damage.

và thường giúp tránh được tổn thương não vĩnh viễn.

But what causes strokes in the first place?

Nhưng điều gì gây ra đột quỵ?

And what can doctors do to treat them?

Và bác sĩ sẽ làm gì để xử lý?

The brain makes up just 2% of your body’s mass

Bộ não chỉ chiếm 2% khối lượng cơ thể

but consumes more than 20% of the oxygen in your blood.

nhưng tiêu thụ hơn 20% oxy trong máu.

That oxygen is carried to the brain through a system of arteries.

Oxy được đưa lên não thông qua một hệ động mạch.

Carotid arteries supply the front of the brain,

Động mạch cảnh cung cấp oxy cho phần trước não,

and vertebral arteries supply the back.

động mạch đốt sống cung cấp cho phần não sau.

These are connected to each other,

Chúng được kết nối với nhau,

and divide into smaller and smaller vessels

và được chia thành các mạch nhỏ và nhỏ hơn nữa,

that get billions of neurons the oxygen they need.

giúp hàng tỉ neuron thần kinh nhận được lượng oxy cần thiết.

If the blood flow is interrupted, oxygen delivery stops and brain cells die.

Nếu dòng máu bị gián đoạn, cung cấp oxy dừng lại và các tế bào não sẽ chết.

Điều này có thể xảy ra theo hai cách.

There are two ways this can happen.

Hemorrhagic strokes are when a perforated vessel allows blood to leak out.

Đột quỵ xuất huyết xảy ra khi mạch máu bị thủng gây mất máu.

But the more common type is the ischemic stroke,

Nhưng loại phổ biến hơn là đột quỵ do thiếu máu cục bộ,

when a clot blocks a vessel and brings blood flow to a halt.

khi một cục máu đông chặn mạch máu và làm máu ngừng lưu thông.

Where do these clots come from?

Vậy những cục máu đông này từ đâu mà ra?

On rare occasions, a sudden change in heart rhythm

Trong vài dịp hiếm gặp, một thay đổi đột ngột trong nhịp tim

prevents the upper chambers of the heart from contracting normally.

ngăn cản buồng trên của tim co bóp bình thường.

This slows down blood flow,

Điều này làm chậm sự lưu thông máu,

allowing platelets, clotting factors, and fibrin to stick together.

làm tiểu cầu, các nhân tố gây đông máu, và các sợi huyết dính lại với nhau.

Cục máu đông sẽ được đưa tới

The clot can be carried up

towards the arteries and blood vessels supplying the brain

động mạch và các mạch máu cung cấp cho não

until it gets to one it can’t squeeze through.

cho tới khi nó không thể di chuyển được nữa.

This is called an embolism

Đây được gọi là sự tắc nghẽn mạch,

and it cuts off the oxygen supply to all the cells downstream.

nó cắt giảm lượng oxy cung cấp đến toàn bộ các tế bào ở hạ lưu.

The brain doesn't have pain receptors, so you can't feel the blockage itself.

Bộ não không có cơ quan cảm nhận cơn đau, nên bạn không thể cảm thấy sự tắc nghẽn.

But oxygen deprivation slows brain function

Nhưng sự thiếu hụt oxy làm chậm chức năng não

and can have sudden, noticeable effects.

có thể gây ra những tác động bất ngờ và dễ nhận biết.

For example, if the affected area is responsible for speech,

Ví dụ, nếu khu vực bị ảnh hưởng chịu trách nhiệm về ngôn ngữ,

an individual’s words may be slurred.

từ ngữ nói ra có thể bị lắp.

If the stroke affects a part of the brain that controls muscle movement,

Nếu đột quỵ ảnh hưởng đến phần não điều khiển vận động cơ bắp,

it can cause weakness, often just on one side of the body.

nó có thể gây ra tình trạng yếu ớt, thường chỉ ở một bên cơ thể.

When this happens, the body will immediately try to compensate

Khi điều này xảy ra, cơ thể sẽ cố gắng bù đắp ngay lập tức

by diverting blood flow to the affected area,

bằng cách chuyển hướng dòng máu đến khu vực bị ảnh hưởng,

but this isn’t a perfect solution.

nhưng đây không phải là giải pháp chu toàn.

Eventually, the oxygen-deprived cells will start to die,

Cuối cùng, những tế bào thiếu oxy bắt đầu chết,

leading to brain damage that may be severe or permanent.

dẫn đến tổn thương não nghiêm trọng, có thể là vĩnh viễn.

That’s why it’s important to get medical care as fast as possible.

Đó là lý do tại sao cần trợ giúp y tế càng nhanh càng tốt.

The first line of treatment is an intravenous medication

Việc điều trị đầu tiên là truyền một loại thuốc tiêm tĩnh mạch

called Tissue Plasminogen Activator,

gọi là chất hoạt hóa Plasminogen mô,

which can break up the blood clot

phá vỡ cục máu đông

and allow blood to flow again in the compromised artery.

và cho phép máu lưu thông lại trong động mạch bị tổn thương.

If it’s delivered within a few hours,

Nếu được truyền trong vòng vài giờ,

this medication greatly increases the chance of surviving the stroke

loại thuốc này làm tăng đáng kể cơ hội sống sót

and avoiding permanent consequences.

và ngăn ngừa các hậu quả lâu dài.

If Tissue Plasminogen Activator cannot be given

Nếu không thể truyền chất hoạt hóa Plasminogen mô

because the patient is on certain medications,

vì bệnh nhân đang dùng những thuốc khác,

has history of major bleeding,

hay có tiền sử chảy máu nặng, hay cục máu đông quá lớn,

or the clot is particularly large,

doctors can perform a procedure called an endovascular thrombectomy.

các bác sĩ sẽ thực hiện một quy trình gọi là can thiệp nội mạch.

Using a fluorescent dye that illuminates the blood vessels under a strong x-ray,

Dùng thuốc nhuộm huỳnh quang rọi sáng các mạch máu dưới tia X cực mạnh,

the physician inserts a long, thin, flexible tube called a catheter

bác sĩ sẽ chèn một ống dẻo, dài và nhỏ gọi là ống thông

into an artery in the leg

vào một động mạch ở chân

and maneuvers it all the way to the blockage.

và điều khiển nó đến chỗ tắc nghẽn.

A retriever is passed through this catheter.

Một thiết bị loại bỏ được dẫn vào ống thông này.

It expands and anchors into the clot when it’s just past it.

Nó sẽ nở rộng và neo vào cục máu ngay khi đi qua.

The catheter then pulls the clot out when it’s removed.

Sau đó, ống thông sẽ kéo cục máu ra khi nó được tháo bỏ.

These treatments need to be delivered as soon as possible

Các phương pháp điều trị này phải được thực hiện càng sớm càng tốt

to preserve brain function,

để bảo toàn chức năng não,

which means figuring out fast if someone is having a stroke.

có nghĩa là phải nhanh chóng nhận ra nếu ai đó sắp bị đột quỵ.

So how can you tell?

Vậy làm sao để biết?

Here are three quick things to try:

Đây là ba cách thử nhanh chóng:

1. Ask the person to smile.

1. Yêu cầu họ mỉm cười.

A crooked mouth or facial drooping can indicate muscle weakness.

Miệng bị méo hay gương mặt chảy xệ có thể biểu thị sự yếu cơ.

2. Ask them to raise their arms.

2. Đề nghị người đó giơ hai tay lên.

If one drifts downward, that arm weakness is also a sign of a stroke.

Nếu một tay đổ xuống, cánh tay bị yếu đó cũng là dấu hiệu của đột quỵ.

3. Ask them to repeat a simple word or phrase.

3. Yêu cầu họ lặp lại một từ hay cụm từ đơn giản.

If their speech sounds slurred or strange,

Nếu họ nói líu lưỡi hay phát âm kỳ lạ,

it could mean that the language area of their brain is oxygen-deprived.

có thể khu vực ngôn ngữ trong não bị thiếu oxy.

This is sometimes called the FAST test, and the T stands for time.

Đây đôi khi được gọi là thử nghiệm FAST, T là viết tắt của Time.

If you see any of those signs, call emergency services right away.

Nếu bạn nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào, hãy gọi cấp cứu ngay lập tức.

Lives may depend on it.

Mạng sống có thể phụ thuộc vào đó.