What happens during a stroke? - Vaibhav Goswami

Translator: Arvind Patil Reviewer: Abhinav Garule

Every two seconds, someone somewhere in the world experiences a stroke.

दोन सेकंदात जगात कुठे न कुठे एखाद्यास पक्षाघात होत असतो.

And one out of every six people will have one at some point in their lives.

सहा पैकी एकास आयुष्यात पक्षाघातास सामोरे जावे लागते.

Strokes deprive brain cells of oxygen

पक्षाघाताने मेदुला प्राणवायूचा पुरवठा पेशी करू शकत नाही.

and are one of the most common causes of death

मृत्यूचे ते सर्वसाधारण कारण आहे.

and a leading cause of preventable disability.

आणि अपंगत्वाचे ही प्रमुख कारण आहे.

When someone experiences a stroke, quick medical care is critical,

एखाद्यास पक्षघात झाल्यावर त्यास तातडीने वैद्यकीय उपचार करावा लागतो.

and can often help avoid permanent brain damage.

त्यामुळे मेंदूचे कायम स्वरूपी होणारे नुकसान टाळता येते.

But what causes strokes in the first place?

पण पक्षाघात का होतो?

And what can doctors do to treat them?

त्यावर डॉक्टर कोणते उपचार करतात.?

The brain makes up just 2% of your body’s mass

आपल्या शरीराच्या वजनाच्या केवळ दोन टक्के वजन मेंदूचे असते.

but consumes more than 20% of the oxygen in your blood.

पण तो रक्तातील २० टक्के प्राणवायू उपयोगात आणतो.

That oxygen is carried to the brain through a system of arteries.

रक्तवाहिन्यांच्या जाळ्यातून हे रक्त मेंदूपर्यंत पोहचते

Carotid arteries supply the front of the brain,

मेंदूच्या पुढील भागास carotid रक्तवाहिनी रक्त पुरविते.

and vertebral arteries supply the back.

मागील भागास vertebral रक्तवाहिन्या रक्ताचा पुरवठा करतात.

These are connected to each other,

या दोंनही एकमेकांना जोडलेल्या असतात.

and divide into smaller and smaller vessels

पुडे त्या लहान बारीक रक्तवाहिन्यात विभागल्या जातात.

that get billions of neurons the oxygen they need.

त्यात असत्तात कोट्यावधी न्युरोन्स ज्यांना प्राणवायू लागतो.

If the blood flow is interrupted, oxygen delivery stops and brain cells die.

मेंदूचा रक्तपुरवठा थांबलयास प्राणवायूच्या अभावी मेंदूतील पेशी मारतील,

There are two ways this can happen.

हे दोन प्रकारे होऊ शकते.

Hemorrhagic strokes are when a perforated vessel allows blood to leak out.

जेव्हा मेंदूच्या रक्तवाहिनीतून रक्त बाहेर पडते ब्रेन हमरेज होते तेव्हा.

But the more common type is the ischemic stroke,

पण मेंदूच्या रक्तवाहिन्यातील गुठळ्यामुळे होणारा पक्षाघात

when a clot blocks a vessel and brings blood flow to a halt.

रक्तातील गुठळी रक्त प्रवाहास अडथळा करते.

Where do these clots come from?

या गुठळ्या कशा बनतात ?

On rare occasions, a sudden change in heart rhythm

क्वचित प्रसंगी ,अचानक हृदयाच्या लयीत बदल झाल्यास

prevents the upper chambers of the heart from contracting normally.

हृदयाचे वरचे कप्पे नेहमी प्रमाणे आकुंचन पावत नाही.

This slows down blood flow,

त्यानेही रक्त पुरवठा संथ होतो .

allowing platelets, clotting factors, and fibrin to stick together.

त्यामुळे रक्त पेशी .गोठलेले रक्त त्यातील फायब्रीन एकत्र चिकटते .

The clot can be carried up

व त्याची गुठळी पुढे सरकते.

towards the arteries and blood vessels supplying the brain

मेंदूला रक्तपुरवठा करणाऱ्या रक्तवाहिन्यात जाते.

until it gets to one it can’t squeeze through.

आणि जेथून जाऊ शकणार नाही इथे अडकते .

This is called an embolism

यास इम्बोलीझाम म्हणतात.

and it cuts off the oxygen supply to all the cells downstream.

त्यामुळे प्राणवायूचा पुरवठा पुढील पेशींना मिळत नाही.

The brain doesn't have pain receptors, so you can't feel the blockage itself.

आपल्याला हे जाणवत नाही कारण मेंदूत वेदनेची जाणीव करून देणारे ग्राहक नसतात.,

But oxygen deprivation slows brain function

प्राणवायूच्या अपुऱ्या पुरवठ्याने मेंदूचे कार्य सुस्तावते.

and can have sudden, noticeable effects.

त्याचे काही दृश्य परिणाम दिसतात .

For example, if the affected area is responsible for speech,

समजा मेंदूचा बाधित भाग जर बोलण्याचे केंद्र असल्यास

an individual’s words may be slurred.

ती व्यक्ती बोलताना अडखळते.

If the stroke affects a part of the brain that controls muscle movement,

जे स्नायूंच्या हालचालीवर नियंत्रण ठेवणारे केंद्र बाधित असेल तर

it can cause weakness, often just on one side of the body.

बहुतेक वेळा शरीराची एक बाजू लुळी पडते.

When this happens, the body will immediately try to compensate

असे घडते तेव्हा शरीर यातून उपाय शोधात असते.

by diverting blood flow to the affected area,

या भागाकडे जास्त रक्त पुरवठा केला जातो.

but this isn’t a perfect solution.

पण हा काही रामबन उपाय नाही.

Eventually, the oxygen-deprived cells will start to die,

हळूहळू प्राणवायू न मिळालेल्या पेशी मृत होतात.

leading to brain damage that may be severe or permanent.

परिणामतः गंभीर व कायंचे नुकसान होते.

That’s why it’s important to get medical care as fast as possible.

यासाठी तत्काळ वैद्यकीय उपचार आवश्यक आहेत.

The first line of treatment is an intravenous medication

पहिली पायरी आहे इंजेक्शन देणे .

called Tissue Plasminogen Activator,

Tissue Plasminogen Activator,नावाचे

which can break up the blood clot

जे रक्ताच्या गुठळ्या तोडतात.

and allow blood to flow again in the compromised artery.

व रक्त पुरवठा सुरळीत करतात.

If it’s delivered within a few hours,

काही तासातच याचा इलाज करावा लागतो.

this medication greatly increases the chance of surviving the stroke

यातून वाचण्याची हि मोठी संधी आहे.

and avoiding permanent consequences.

त्यामुळे कायमचे नुकसान टळते.

If Tissue Plasminogen Activator cannot be given

पण जर हे TPA इंजेक्शन देता आले नाही

because the patient is on certain medications,

रुग्ण काही इतर औश्ढे घेत असेल

has history of major bleeding,

व रक्त स्त्राव होत असेल

or the clot is particularly large,

किवा गुठळी खूप मोठी असेल

doctors can perform a procedure called an endovascular thrombectomy.

तर डॉक्टरांना endovascular thrombectomy. करावी लागते

Using a fluorescent dye that illuminates the blood vessels under a strong x-ray,

एक्स रे वापरून स्फुर्दीप्ती रंग रक्त वाहिन्यात सोडून त्याचे अवलोकन करतात.

the physician inserts a long, thin, flexible tube called a catheter

त्यासाठी डॉक्टर एकलांब लवचिक नळी

into an artery in the leg

catheter पायाच्या रक्त वाहिनीतून सोडतात.

and maneuvers it all the way to the blockage.

आणि गुठ्ळीचा मार्ग पाहतात .

A retriever is passed through this catheter.

त्या कॅठेतर मधु एक लहानसा विमोचक पाठविला जातो.

It expands and anchors into the clot when it’s just past it.

तो गुठ्लीजवळ जाताच प्रसारण पावतो व गुठ्लीला वेध घालतो

The catheter then pulls the clot out when it’s removed.

त्यानंतर कॅठेतर ओढून घेतली जाते व रक्ताची गुठळी काढली जाते.

These treatments need to be delivered as soon as possible

हे मात्र लवकरात लवकर झाले पाहिजे

to preserve brain function,

तर मेंदू सुरक्षित राहील.

which means figuring out fast if someone is having a stroke.

तय्साठी कोण एकास पक्षाघात झाला कि लागलीच कळणे आवश्यक आहे.

So how can you tell?

पण तसे कसे कळेल तुम्हाला ?

Here are three quick things to try:

तीन बाबी आहेत

1. Ask the person to smile.

त्या व्यक्तीस हसायला सांगा.

A crooked mouth or facial drooping can indicate muscle weakness.

पडलेला चेहरा वाकडे झालेले तोंड याचे निदर्शक आहे.

2. Ask them to raise their arms.

त्या व्यक्तीला हात वर करायला लावा.

If one drifts downward, that arm weakness is also a sign of a stroke.

तो खालीच राहिला तर ते हि लक्षण समजावे.

3. Ask them to repeat a simple word or phrase.

त्या व्यक्तीस साधे शब्द पुन्हा पुन्हा उच्चारास लावावे.

If their speech sounds slurred or strange,

जर शब्द अडखळत आले व विचित्र वाटले तर

it could mean that the language area of their brain is oxygen-deprived.

भाषा केंन्द्रास प्राणवायू मिळत नाही.

This is sometimes called the FAST test, and the T stands for time.

यास FAST चाचणी म्हणतात T म्हणजे टाइम

If you see any of those signs, call emergency services right away.

हि लक्षणे दिसल्यास ताबडतोब आपत्कालीन व्यवस्थेस पाचारण करा.

Lives may depend on it.

कारण त्यावर जीवन अवलंबून आहे.