What happened to the lost Kingdom of Kush? - Geoff Emberling

Çeviri: Ceren Calici Gözden geçirme: Ramazan Şen

Along the Nile River, in what is now northern Sudan,

Nil Nehri boyunca, günümüzde kuzey Sudan olarak anılan bölgede

lay the ancient civilization of Kush.

bir zamanlar antik Kuş uygarlığı vardı.

Though they were once conquered by a powerful neighbor,

Geçmişte güçlü bir komşuları tarafından fethedilse bile

the kings and queens of Kush would go on to successfully challenge

Kuş kral ve kraliçeleri tarihteki en baskın imparatorluklardan ikisine

two of the most dominant empires in history.

başarılı bir şekilde meydan okumaya devam ettiler.

From 1500 to 1100 BCE, Egypt controlled Kush,

MÖ 1500′ten 1100′e kadar Kuş’u, Mısır kontrol etti,

introducing many Egyptian cultural and religious practices.

böylece Kuş, Mısır kültürü ve dinî pratikleri ile tanıştı.

The civilization of Kush was more than a thousand years old at that time.

O dönemde Kuş uygarlığı bin yıldan uzun bir süredir varlığını koruyordu.

Its early capital city at Kerma had impressive temples, palaces, and houses,

İlk başkentlerinden olan Kerma’da, merkezindeki uzun bir merdivenle ulaşılan

including a massive mudbrick temple structure that had a chapel deep inside,

derinlerinde bir şapel bulunan büyük, kerpiç bir tapınak yapısı da dâhil

reached by a long staircase at the center.

etkileyici tapınaklar, saraylar ve evler inşa etmişlerdi.

Rich gold mines helped the Kushites build a flourishing commercial network,

Zengin altın madenleri Kuşitlere, bronz silahlar ve araçlar

making bronze weapons and tools and trading materials like incense,

ve tütsü, hayvan derisi, fildişi ile Sahra Altı Afrika’dan sağladıkları

animal skins, ivory, and ebony wood from sub-Saharan Africa.

abanoz odunu alım satımı yaparak gelişen bir ticari ağ oluşturmalarını sağlamıştı.

The tide started to change for Kush as Egypt descended into civil war.

Mısır’da iç savaş başlarken Kuş için de işler değişmeye başladı.

By 750 BCE, Egypt was divided into local kingdoms with fluctuating alliances.

MÖ 750′de Mısır, kararsız ittifaklarla yerel krallıklara bölündü.

The Kushite king Piankhy saw an opportunity.

Kuşit kralı Piankhy, burada bir fırsat gördü.

He led his navy, flanked by horsemen and archers,

Piankhy, Nil’in yukarısından Khemenu şehrinin girişine kadar atlıları ve

up the Nile to the gateway city of Khemenu.

okçularıyla taarruz ederken donanmasına da öncülük etti.

As Piankhy’s army constructed siege ramps and battle towers,

Piankhy’nin ordusu kuşatma rampaları ve savaş kuleleri inşa ederken

the city’s ruler sent his wives and daughters to negotiate—

şehrin yöneticisi; eşini ve kızlarını, Piankhy ile değil de

not with Piankhy, but with the women of his royal household,

ordu ilişkilerinde oldukça etkili ve politik olarak halef konumunda olan,

later known as kandake,

daha sonraları kandake olarak anılan

who were extremely influential in military affairs and political succession.

kraliyete mensup kadınlarla müzakerelerde bulunmak üzere görevlendirdi.

At the end of a long siege, Piankhy entered the conquered city

Uzun süren kuşatmanın sonunda Piankhy, fethettiği şehre girdi ve

and bitterly criticized the conditions in its stables.

ahırlarındaki koşulları sert bir şekilde eleştirdi.

From there, Piankhy and the Kushite forces

Oradan sonra, Piankhy ve Kuşit güçleri,

conquered the Egyptian capital of Memphis.

Mısır başkenti Memfis şehrini de fethetti.

Piankhy installed his sister, Amunirdis, as priestess of the great god Amun,

Piankhy, kız kardeşi Amunirdis’i, Mısır şehri Teb’de

büyük tanrı Amun’un rahibesi olarak görevlendirdi

in the Egyptian city of Thebes,

and left other Kushite officials there before returning to live in Kush.

ve diğer Kuşit güçlerini orada bırakarak Kuş’a geri döndü.

His successors extended control all the way to the Nile Delta.

Onun halefleri de bütün Nil Deltası’ndaki hakimiyeti genişletti.

This was a high point for the Empire of Kush:

Bu durum, Kuş İmparatorluğu için en yüksek nokta oldu:

trade thrived, and they built magnificent temples,

ekonomi gelişti ve Nil boyunca muhteşem tapınaklar,

palaces, and pyramid tombs all along the Nile.

saraylar ve piramit mezarlar inşa ettiler.

But the Assyrian army was approaching Egypt in its annual campaigns.

Ama Asur ordusu, yıllık seferleri sırasında Mısır’a doğru yaklaşıyordu.

When the Assyrians began to encroach on trade routes near Jerusalem,

Asurlular, Kudüs yakınlarındaki ticaret rotalarına zarar vermeye başladığı zaman

the Kushite king Taharqo moved to stop them.

Kuşit kralı Taharqo, onları durdurmak için harekete geçti.

The Assyrians defeated him with the help of some rebelling Egyptian princes,

İsyan eden Mısır prenslerinin de yardımıyla Asurlular, Kuşitleri alt etti,

and drove him out of Egypt in the 7th century BCE.

onları, MÖ 7. yüzyılda Mısır’dan dışarı çıkardı.

The Kushites continued to rule in their homeland for nearly 1,000 years

Kuşitler, ana vatanlarını yaklaşık 1000 yıl

that were prosperous and innovative.

müreffeh ve yenilikçi bir biçimde yönetmeye devam ettiler.

They moved their capital farther south to the city of Meroe,

Başkentlerini, Apedemak adlı yeni bir tanrı için

where they built temples to a new god called Apedemak.

tapınaklar inşa ettikleri Meroe şehrinin güneyine taşıdılar.

They built new cities in the savannah south of the Sahara Desert,

Sahra Çölü’nün güneyinde bulunan,

bazıları büyük su rezervuarlarına sahip savanalarda yeni şehirler kurdular.

some of which contained huge reservoirs for water.

When the Roman Empire conquered Egypt in 31 BCE,

Roma İmparatorluğu, MÖ 31′de Mısır’ı fethettiğinde Kuşit orduları,

Kushite armies again traveled north, led by Queen Amanirenas.

Kraliçe Amanirenas önderliğinde bir kez daha kuzeye doğru harekete geçti.

She led them to success in battle against the Romans,

Amanirenas, Romalılara karşı yapılan savaşta,

capturing the bronze head of a statue of the Roman emperor Augustus,

Roma İmparatoru Augustus heykelinin bronz başını ele geçirerek

and bringing it back to Kush.

Kuş’a getirerek başarı elde etti.

They buried it under the doorway of a temple in the capital,

Bu, başkentteki bir tapınak girişinin altına gömüldü,

so that worshippers would step on it as they crossed the threshold.

böylece ibadet edenler, eşiği her geçtiklerinde bunun üzerine basacaklardı.

After brokering peace with the Romans, Kush continued to prosper.

Romalılarla barış yeniden sağlandıktan sonra Kuş, zenginleşmeye devam etti.

Over time, however, groups of people called the Noba raided from the west,

Ne var ki, aradan zaman geçti, Noba adı verilen bir halk batıdan baskın yaptı ve

and trade routes were disrupted by the rising kingdom of Aksum.

ticaret rotaları da yükselmekte olan Aksum Krallığı tarafından bozuldu.

Around 350 CE, the Aksumite king sacked Meroe,

MS 350 civarında Aksum kralı Meroe şehrini

effectively bringing Kushite rule to an end.

yağmaladı ki bu, Kuşit yönetimininin sonunu getirdi.

Since then, some have argued that Kush’s history has been overlooked

O zamandan beri, Avrupalı ve Amerikalı akademisyenlerin, Mısır Uygarlığını

by generations of European and American scholars

Batı Uygarlığının bir parçası olarak görürken, Kuş tarihini göz ardı ederek

who promoted the idea that Egypt was part of the origin of Western civilization,

Kuş Uygarlığını Afrika Uygarlığı içinde ele almaları

while Kush, as an African culture, was excluded.

bazı çevrelerde tartışılmaktadır.

Today, there’s still much to learn about Kush—

Bugün hâlâ Kuş hakkında öğrenilecek çok şey var;

including a writing system we haven’t deciphered fully.

henüz tamamen çözülemeyen yazı sistemi dâhil.