History vs. Henry VIII - Mark Robinson and Alex Gendler

Çeviri: Gözde Alpçetin Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

He was a powerful king whose break with the church of Rome

Roma Kilisesinden ayrılmasıyla

would forever change the course of English history.

İngiliz tarihini sonsuza dek değişteren güçlü bir kraldı.

But was he a charismatic reformer or a bullying tyrant?

Ama o karizmatik bir reformcu muydu yoksa zorba bir diktatör mü?

Find out on History versus Henry VIII.

Tarih 8. Henry'e Karşı ile keşfedin.

Sessizlik! Sessizlik! Şimdi, burada kimler varmış bakalım?

Judge: Order, order. Now, who do we have here? Looks like quite the dashing fellow.

Oldukça havalı bir arkadaş gibi görünüyor.

Defense: Indeed, your honour. This is Henry VIII, the acclaimed king

Gerçekten de öyle, sayın yargıç. Bu, İngiltere'nin dinini...

who reformed England's religion and government

ve hükûmetini yenileyen ve modern bir millet olma

and set it on course to becoming a modern nation.

yolunda yürürlüğe koyan meşhur kral Henry VIII.

Prosecutor: I beg to differ. This is a cruel, impulsive, and extravagant king

İtiraz ediyorum. Altı karısına olduğu kadar

who had as little regard for his people as he did for his six wives.

halkına karşı da saygısı az zalim, itici ve savurgan bir kraldır.

Judge: Six wives?

Altı eş mi?

Defense: Your honor, Henry's first marriage was arranged for him

Sayın Hakim, Henry'nin ilk evliliği

o sadece çocukken kararlaştırılmıştı.

when he was only a child.

He only married Catherine of Aragon to strengthen England’s alliance with Spain.

O sadece İngiltere'nin İspanya'yla olan ittifağını sağlamlaştırmak için

Aragonlu Catherine ile evlendi.

Prosecutor: An alliance he was willing to toss aside with no regard for the nation.

Ülkesine karşı saygısızca kenara fırlatmaya razı olduğu bir ittifak.

Defense: Henry had every regard for the nation.

Henry milletine karşı her konuda saygı duyuyordu.

It was imperative to secure the Tudor dynasty by producing a male heir –

Bir erkek varis vererek Tudor Hanedanı'nı güvence altına almak şarttı.

something Catherine failed to do in over twenty years of marriage.

Ki bu yirmi yılı aşkın bir evlilikte Catherine'in başaramadığı bir şeydi.

Prosecutor: It takes two to make an heir, your honor.

Bir varis vermek iki kişiyi gerektirir, sayın yargıç.

Defense: Ahem. Regardless, England needed a new queen to ensure stability,

Yine de, İngiltere'nin istikrar sağlamak için yeni bir kraliçeye ihtiyacı vardı

but the Pope refused to annul the union and let the king remarry.

ama Papa evliliği sonlandırmayı ve kralın tekrar evlenmesine

izin vermeyi reddetti.

Judge: Sounds like quite a pickle. Can’t argue with the Pope.

Kulağa oldukça zor bir durum gibi geliyor. Papayla aynı fikirdeyim.

Prosecutor: And yet that’s exactly what the king decided to do.

Bu tam olarak da kralın yapmaya karar verdiği şeydi.

He uprooted the country’s religious foundations

Yüzyıllar süren çatışmaya yol açarak

and broke the Church of England away from Rome,

ülkenin dini kurumlarını kökünden yok etti ve İngiliz Kilisesini Roma'dan ayırdı.

leading to centuries of strife.

Defense: All Henry did was give the Church honest domestic leadership.

Henry'nin yaptığı tek şey kiliseye dürüst bir şekilde liderlik etmek oldu.

He freed his subjects from the corrupt Roman Catholic establishment.

Halkını yozlaşmış Roma Katolik düzeninden kurtardı.

Protestan Reformasyonunun daha köklü değişikliklerini reddederek,

And by rejecting the more radical changes of the Protestant reformation,

he allowed his people to preserve most of their religious traditions.

halkının dini geleneklerinin çoğunu sürdürmesine izin verdi.

İtiraz ediyorum! Kilise, geniş kitlelere yardım ve rahatlık sağlayan

Prosecutor: Objection! The Church had been a beloved and popular institution

that brought comfort and charity to the masses.

değerli ve popüler bir kurumdur.

Thanks to Henry, church property was seized;

Henry yüzünden sadece kraliyet zenginleşsin diye kilise mülkü

hospitals closed, and precious monastic libraries lost forever,

ele geçirilmiş; hastaneler kapatılmış, ve değerli manastır kütüphaneleri

all to enrich the Crown.

sonsuza kadar kaybedilmişti.

Defense: Some of the funds were used to build new cathedrals

Fonun birazı yeni katedraller inşa etmek ve laik okullar açmak için kullanılmıştı.

and open secular schools.

And it was necessary for England to bring its affairs

Bu İngiltere'nin ittifaklarını Roma'nın kontrolü yerine

under its own control rather than Rome’s.

kendi kontrolü altına alması için gerekliydi.

Prosecutor: You mean under Henry’s control.

Yani Henry'nin kontolü demek istiyorsunuz.

Bu doğru değil. Kralın bütün reformları parlamento aracılığıyla kabul edilmişti.

Defense: Not true. All of the king’s major reforms went through Parliament.

O zamanlar diğer ülkeler halkın yönetimde söz hakkının olmasına izin vermezdi.

No other country of the time allowed its people such a say in government.

Prosecutor: He used Parliament as a rubber stamp for his own personal will.

Parlamentoyu kendi istekleri için bir köprü olarak kullandı.

Bu sırada, sadakatsizliğinden şüphe ettiklerini idam ettirirken

Meanwhile he ruled like a tyrant, executing those he suspected of disloyalty.

ülkeyi tıpkı bir zorba gibi yönetti.

Among his victims were the great statesman and philosopher Thomas More

Kurbanları arasında bir zamanlar yakın arkadaşı ve danışmanı olan

harika bir devlet adamı ve filozof Thomas More ve Henry'nin evlenmek için

– once his close friend and advisor –

and Anne Boleyn, the new queen Henry had torn the country apart to marry.

ülkeyi paramparça ettiği yeni kraliçe Anne Boleyn vardı.

Judge: He executed his own wife?

Kendi karısını idam mi ettirdi?

Defense: That…wasn’t King Henry’s initiative.

Kral Henry'nin niyeti bu değildi.

She was accused of treason in a power struggle

Kralın bakanı olan Thomas Cromwell ile iktidar kavgasında olmasından dolayı

with the King’s minister, Thomas Cromwell.

vatana ihanetten suçlanıyordu.

Prosecutor: The trial was a sham

Mahkeme tamamiyle sahteydi ve Henry'nin onayı olmadan suçlu bulunamazdı.

and she wouldn’t have been convicted without Henry’s approval.

Besides, he wasn’t too upset by the outcome -

Üstelik sadece onbir gün sonra Jane Seymour ile evlendiğini düşünürsek

he married Jane Seymour just 11 days later!

olanlara çok da üzüldüğünü söyleyemeyiz.

Defense: A marriage that, I note, succeeded in producing a male heir

Her ne kadar yeni kraliçe trajik bir biçimde doğumda ölse de

and guaranteeing a stable succession…

dikkatinizi çekerim ki bir erkek varis vermede başarılı olan

though the new queen tragically died in childbirth.

ve hanedanın devamını sağlayan bir evlilik.

Prosecutor: This tragedy didn’t deter him

Bu trajedi, onu geçici bir hevesle boşadığı ve Cromwell'i idam ettirmek için

from an ill conceived fourth marriage to Anne of Cleves,

bir bahane olarak kullandığı Cleves'li Anne'yle olan

which Henry then annulled on a whim and used as an excuse to execute Cromwell.

dördüncü evliliğinden vazgeçirmedi.

As if that weren’t enough, he then married Catherine Howard

Bu da yetmezmiş gibi onu da idam ettirmeden önce Anne Boleyn'in kuzeni

– a cousin of Anne Boleyn – before having her executed too.

Catherine Howard ile evlendi.

İtiraf ettiği bir yasak ilişkisi vardı!

Defense: She was engaged in adultery to which she confessed!

Regardless, Henry’s final marriage to Catherine Parr

Yine de, Henry'nin Catherine Parr ile olan evliliği gerçekten başarılıydı.

was actually very successful.

Prosecutor: His sixth! It only goes to show he was an intemperate king

Altıncısı! Bu sadece yalnızca kendi zevki ve görkemiyle meşgul ve kraliyeti

who allowed faction and intrigue to rule his court,

yönetirken entrika ve gruplaşmaya izin veren kayıtsız bir kral olduğunu gösterir.

concerned only with his own pleasure and grandiosity.

Defense: That grandiosity was part of the king’s role as a model for his people.

Görkemi halkı için örnek olması açısından kralın bir göreviydi.

He was a learned scholar and musician who generously patronized the arts,

Muhteşem bir sporcu ve savaşçı olmasın yanısıra sanatı destekleyen

as well as being an imposing warrior and sportsman.

eğitimli bir bilgin ve müzisyendi.

And the lavish tournaments he hosted

Ev sahipliği yaptığı görkemli turnuvalar

enhanced England’s reputation on the world stage.

İngiltere'nin dünyadaki ününe katkıda bulunuyordu.

Prosecutor: And yet both his foreign and domestic policies were a disaster.

Yine de hem dış hem de iç politikaları bir felaketti.

His campaigns in France and his brutal invasion of Scotland drained the treasury,

Fransa'daki seferleri ve İskoçya'ya vahşi istilası hazineyi tüketti,

and his attempt to pay for it by debasing the coinage led to constant inflation.

paranın değerini düşürerek ödeme girişimleri devamlı enflasyona neden oldu.

Lordlar ve toprak sahipleri çayırlara erişimi keserek

The lords and landowners responded by removing access to common pastures

köylü nüfusu dilencilere dönüştürerek karşılık verdi.

and turning the peasant population into beggars.

Defense: Beggars who would soon become yeomen farmers.

Yakında toprak sahibi çiftçilere dönüşen dilenciler.

Toprak verimleri çiftçiliği daha etkili kıldı

The enclosures made farming more efficient, and created a labor surplus

ve Sanayi Devrimi'nin temelini oluşturan işçi fazlalığı yarattı.

that laid the foundation for the Industrial Revolution.

England would never have become the great power that it did without them

İngiltere onlarsız veya Henry'siz süper güç olamazdı.

…and without Henry.

Şey, bence ne olursa olsun portrede çok iyi gözüktüğüne

Judge: Well, I think no matter what,

we can all agree he looks great in that portrait.

hepimiz hemfikir olabiliriz.

A devout believer who broke with the Church.

Kiliseden ayrılan bir dindar.

A man of learning who executed scholars.

Bilginleri idam ettiren eğitimli bir adam.

A king who brought stability to the throne,

Tahta istikrarı getiren ama bunu kendi şanını yükseltmek için kullanan bir kral.

but used it to promote his own glory,

Henry VIII embodied all the contradictions of monarchy

8. Henry modern çağın eşiğindeki monarşinin tüm çelişkilerini yansıttı.

on the verge of the modern era.

But separating the ruler from the myth is all part of putting history on trial.

Ama hükümdarı efsaneden ayırmak tarihi mahkemeye çıkarmanın bir parçasıdır.