History vs. Henry VIII - Mark Robinson and Alex Gendler

Translator: Hung Tran Phi Reviewer: Nhu PHAM

He was a powerful king whose break with the church of Rome

Là vị vua uy quyền, sự tuyệt giao của Henry VIII với Giáo hội Rome

would forever change the course of English history.

đã vĩnh viễn làm thay đổi lịch sử nước Anh.

But was he a charismatic reformer or a bullying tyrant?

Nhưng liệu ông là nhà cải cách tài ba hay một tên bạo chúa?

Find out on History versus Henry VIII.

Hãy cùng tìm hiểu trong phiên toà Lịch sử và Vua Henry VIII.

Judge: Order, order. Now, who do we have here? Looks like quite the dashing fellow.

Thẩm phán: Trật tự. Ta có gì ở đây? Một gã trông có vẻ bảnh bao.

Defense: Indeed, your honour. This is Henry VIII, the acclaimed king

Bên biện hộ: Thưa thẩm phán. Đây là vua Henry VIII đáng kính

who reformed England's religion and government

người đã cải cách tôn giáo và chính phủ nước Anh

and set it on course to becoming a modern nation.

và biến đất nước thành một quốc gia hiện đại.

Prosecutor: I beg to differ. This is a cruel, impulsive, and extravagant king

Nguyên đơn: Phản đối. Đây là một tên vua độc ác, bốc đồng và ngông cuồng

who had as little regard for his people as he did for his six wives.

người dành nhiều ưu ái cho sáu bà vợ hơn là chính thần dân của mình.

Judge: Six wives?

Sáu bà vợ ư?

Defense: Your honor, Henry's first marriage was arranged for him

Thưa tòa, cuộc hôn nhân đầu tiên của Henry được sắp đặt

when he was only a child.

khi ông chỉ mới là một đứa trẻ.

He only married Catherine of Aragon to strengthen England’s alliance with Spain.

Ông cưới nàng Catherine xứ Aragon

để thắt chặt ngoại giao giữa Anh và Tây Ban Nha.

Prosecutor: An alliance he was willing to toss aside with no regard for the nation.

Một liên minh mà ông ta sẵn sàng hủy bỏ mặc kệ lợi ích quốc gia.

Defense: Henry had every regard for the nation.

Henry rất quan tâm đến lợi ích quốc gia.

It was imperative to secure the Tudor dynasty by producing a male heir –

Ông buộc phải có con trai nối dõi để duy trì triều đại Tudor --

something Catherine failed to do in over twenty years of marriage.

điều mà hoàng hậu Catherine đã không thể làm trong suốt 20 năm.

Prosecutor: It takes two to make an heir, your honor.

Vậy chỉ cần hai người để có con nói dõi, thưa tòa.

Defense: Ahem. Regardless, England needed a new queen to ensure stability,

Dù sao, Anh quốc cần một hoàng hậu mới để đảm bảo sự ổn định lâu dài,

but the Pope refused to annul the union and let the king remarry.

nhưng Giáo hoàng đã từ chối việc hủy bỏ liên minh và để vua tái hôn.

Judge: Sounds like quite a pickle. Can’t argue with the Pope.

Nghe thật là chua xót. Không thể chống lại Giáo hoàng.

Prosecutor: And yet that’s exactly what the king decided to do.

Và đó là chính xác những gì Henry đã làm.

He uprooted the country’s religious foundations

Ông tận diệt các tổ chức tôn giáo trên cả nước

and broke the Church of England away from Rome,

và li khai Giáo hội Anh quốc khỏi sự quản lý từ Rome,

leading to centuries of strife.

dẫn đến xung đột kéo dài hàng thế kỷ.

Defense: All Henry did was give the Church honest domestic leadership.

Tất cả những gì ông làm là tiến cử một lãnh tụ xứng đáng cho Giáo hội.

He freed his subjects from the corrupt Roman Catholic establishment.

Giải phóng nhân dân khỏi Giáo hội Rome hủ bại.

And by rejecting the more radical changes of the Protestant reformation,

Và bằng cách từ chối những cải cách từ cuộc Cải cách Tin lành,

he allowed his people to preserve most of their religious traditions.

ông giúp người dân gìn giữ phần lớn truyền thống tôn giáo.

Prosecutor: Objection! The Church had been a beloved and popular institution

Phản đối! Giáo hội là một tổ chức của nhân dân và đầy tình thương

that brought comfort and charity to the masses.

mang sự ủi an và nhân ái đến cho mọi người.

Thanks to Henry, church property was seized;

Vì vua Henry, tài sản Giáo hội đã bị chiếm đoạt;

hospitals closed, and precious monastic libraries lost forever,

bệnh viện đóng cửa, và tài liệu quý giá của tu viện bị mất vĩnh viễn,

all to enrich the Crown.

chỉ để làm giàu cho Hoàng tộc.

Defense: Some of the funds were used to build new cathedrals

Vài quỹ tiền tệ đã được dùng để xây dựng các thánh đường mới

and open secular schools.

và mở các trường tư.

And it was necessary for England to bring its affairs

Và điều này cần để nước Anh lấy lại sự bình đẳng

under its own control rather than Rome’s.

bằng chính sức mạnh của mình hơn là sự cai trị của Rome.

Prosecutor: You mean under Henry’s control.

Ý anh là dưới sự cai trị của Henry.

Defense: Not true. All of the king’s major reforms went through Parliament.

Không đúng. Hầu hết cải cách của nhà vua phải được Nghị viện thông qua.

No other country of the time allowed its people such a say in government.

Trước đó, chưa quốc gia nào cho phép người dân lên tiếng trong chính phủ.

Prosecutor: He used Parliament as a rubber stamp for his own personal will.

Ông ta dùng Nghị viện như con rối cho lợi ích riêng.

Meanwhile he ruled like a tyrant, executing those he suspected of disloyalty.

Trong khi đó, ông ta là tên bạo chúa, tử hình bất cứ ai bị nghi là bất trung.

Among his victims were the great statesman and philosopher Thomas More

Trong số đó có nhà triết học và chính khách lỗi lạc Thomas More

– once his close friend and advisor –

- từng là bạn thân và là cố vấn của ông ta -

and Anne Boleyn, the new queen Henry had torn the country apart to marry.

cùng Anne Boleyn, Hoàng hậu mới mà Henry không ngại tranh đấu để cưới.

Judge: He executed his own wife?

Ông ta tử hình cả vợ mình sao?

Defense: That…wasn’t King Henry’s initiative.

Đó... không hẳn là quyết định của chính Henry.

She was accused of treason in a power struggle

Cô ta bị buộc tội làm phản trong cuộc tranh luận

with the King’s minister, Thomas Cromwell.

với thủ tưởng Thomas Cromwell.

Prosecutor: The trial was a sham

Phiên tòa là giả mạo

and she wouldn’t have been convicted without Henry’s approval.

và cô ta sẽ không bị kết án nếu Henry không đồng thuận.

Besides, he wasn’t too upset by the outcome -

Bên cạnh đó, ông ta chẳng có chút đau buồn nào

he married Jane Seymour just 11 days later!

và đã cưới Jane Seymour chỉ 11 ngày sau đó!

Defense: A marriage that, I note, succeeded in producing a male heir

Cuộc hôn nhân đó, xin lưu ý, đã cho ra đời người thừa kế ngai vàng

and guaranteeing a stable succession…

và đảm bảo sự bền vững của Hoàng tộc...

though the new queen tragically died in childbirth.

dù hoàng hậu đã chết một cách bi thảm lúc lâm bồn.

Prosecutor: This tragedy didn’t deter him

Thảm kịch này không ngăn được ông ta

from an ill conceived fourth marriage to Anne of Cleves,

tiến tới cuộc hôn nhân thứ tư với nàng Anne xứ Cleves,

which Henry then annulled on a whim and used as an excuse to execute Cromwell.

sau đó, bất ngờ bị hủy bỏ và được dùng như lí do để tử hình Cromwell.

As if that weren’t enough, he then married Catherine Howard

Vẫn chưa đủ, sau đó, ông ta còn cưới nàng Catherine Howard

– a cousin of Anne Boleyn – before having her executed too.

- em họ của Anne Boleyn - sau đó, cũng tử hình bà.

Defense: She was engaged in adultery to which she confessed!

Bà bị buộc tội thông dâm và sau đó, đã nhận tội!

Regardless, Henry’s final marriage to Catherine Parr

Hơn nữa, cuộc hôn nhân cuối cùng với nàng Catherine Parr lại rất viên mãn.

was actually very successful.

Prosecutor: His sixth! It only goes to show he was an intemperate king

Sáu bà vợ! Chỉ điều đó thôi cũng đủ cho thấy hắn là tên vua hủ bại

who allowed faction and intrigue to rule his court,

để cho bè phái nịnh bợ điều hành đất nước,

concerned only with his own pleasure and grandiosity.

trong khi chỉ tập trung vào khoái lạc và sự vĩ đại của mình.

Defense: That grandiosity was part of the king’s role as a model for his people.

Sự vĩ đại đó là một phần của ngôi vua tượng trưng cho hình mẫu của nhân dân.

He was a learned scholar and musician who generously patronized the arts,

Ông là một học giả thông thái và nhạc sĩ người đã nâng đỡ nền nghệ thuật,

as well as being an imposing warrior and sportsman.

một chiến binh mạnh mẽ và là một người mê thể thao.

And the lavish tournaments he hosted

Những cuộc chinh phục mà ông dẫn dắt

enhanced England’s reputation on the world stage.

đã khuếch trương danh tiếng của nước Anh khắp thế giới.

Prosecutor: And yet both his foreign and domestic policies were a disaster.

Chưa kể đến chính sách đối nội và đối ngoại của ông ta là thảm họa.

His campaigns in France and his brutal invasion of Scotland drained the treasury,

Chiến dịch Pháp và cuộc xâm lược Scotland làm cạn kiệt ngân khố quốc gia,

and his attempt to pay for it by debasing the coinage led to constant inflation.

và những nỗ lực chi trả bằng cách phát hành tiền dẫn đến lạm phát tăng cao.

The lords and landowners responded by removing access to common pastures

Các lãnh chúa và địa chủ đáp trả bằng cách dựng rào chắn quanh đồng cỏ

and turning the peasant population into beggars.

và biến người nông dân thành những kẻ ăn xin.

Defense: Beggars who would soon become yeomen farmers.

Những người ăn xin đó sẽ sớm trở thành tiểu nông.

The enclosures made farming more efficient, and created a labor surplus

Các khu đất có rào chắn khiến nông nghiệp hiệu quả hơn, tạo ra lao động dư thừa

that laid the foundation for the Industrial Revolution.

là nền tảng của cuộc Cách mạng Công nghiệp sau này.

England would never have become the great power that it did without them

Anh quốc sẽ không bao giờ trở thành cường quốc nếu không có họ

…and without Henry.

... và cả Henry.

Judge: Well, I think no matter what,

Tôi nghĩ là, dù thế nào,

we can all agree he looks great in that portrait.

ta có thể đồng ý rằng ông ta trông rất ổn trong bức ảnh đó.

A devout believer who broke with the Church.

Một người sùng đạo đã cắt đứt quan hệ với Giáo hội.

A man of learning who executed scholars.

Một học sĩ đã tử hình những học giả khác.

A king who brought stability to the throne,

Một vị vua mang đến sự trường tồn cho ngôi vương,

but used it to promote his own glory,

nhưng lại dùng nó cho lợi ích của chính mình,

Henry VIII embodied all the contradictions of monarchy

Henry VIII đã thể hiện đầy đủ những mâu thuẫn của chế độ quân chủ

on the verge of the modern era.

trong thời kỳ cận đại.

But separating the ruler from the myth is all part of putting history on trial.

Và việc làm sáng tỏ chân dung kẻ cầm quyền

chính là mục đích của phiên tòa lịch sử.