Why do we have crooked teeth when our ancestors didn’t? - G. Richard Scott

Çeviri: Kutay Yalçıner Gözden geçirme: Ömer Faruk Zeren

All these ancient skulls have perfectly straight teeth,

Bütün bu antik kurukafaların diş teli izine rastlamamıza rağmen

despite almost certainly never sporting braces.

düz dişleri var

And this isn't some strange sample.

ve tabii ki de bu bir istisna değil.

According to the fossil record,

Fosil kayıtlarına göre,

ancient humans usually had straight teeth,

antik insanların genelde düz dişleri vardı

complete with third molars— or wisdom teeth.

azı dişi ya da yirmilik diş de dahil.

In fact, the dental dilemmas that fuel the demand for braces

Aslında, günümüzde diş teli ve yirmilik diş çekimi talebini artıran

and wisdom teeth extractions today appear to be recent developments.

diş ikilemleri son gelişmeler gibi görünmektedir.

So what happened?

Peki ne oldu?

While it’s nearly impossible to know for sure,

Kesin olarak bilmek imkansız olsada,

scientists have a hypothesis.

bilim insanlarının bir hipotezi var.

A couple million years ago,

Bir kaç milyon yıl önce,

the ancestors of modern humans lived a subsistence lifestyle.

modern insanların ataları geçimlik bir hayat sürüyorlardı.

Their teeth and jaws had to work hard to make the food they ate digestible.

Yedikleri yemeği öğütebilir yapmak için dişleri ve çeneleri çok çalışmalıydı.

Indeed, the surfaces of many of their teeth show extensive wear and flattening.

Gerçekten, çoğu dişlerinin yüzeyinde fazlaca aşınma ve düzleşme görülüyor.

They also had larger jaws and teeth overall.

Ayrıca daha büyük çene ve dişleri vardı genel olarak.

At some point, they began using tools and fire to cook and prepare food,

Bir noktada yemeği hazırlamak için alet ve ateş kullanmaya başladılar,

which helped break it down.

bu da yemeği parçalara ayırmaya yardımcı oldu.

A lot more time passed and, around 12,000 years ago,

Aradan uzun bir zaman geçti ve yaklaşık 12000 yıl kadar önce,

some humans started farming and domesticating animals and plants.

bazı insanlarlar tarıma ve hayvan ve bitkileri evcilleştirmeye başladılar.

Over the course of several thousand years,

Birkaç bin yıl içinde,

it became more common for people to process and refine their food.

İnsanların yiyeceklerini işlemesi ve arıtması daha yaygın hale geldi.

Milling technologies helped remove the tougher parts of grains,

Değirmencilik teknolojileri, pirinç ve buğday gibi tahılların zorlu kısımlarını

like the germ and bran from rice and wheat.

örneğin embriyo ve kepeği ayırmaya yardımcı oldu.

Fast forward to the industrial Revolution,

Endüstri Devrimine geçildi

and technological innovations dramatically accelerated these processes.

ve teknolojik buluşlar bu süreci belirgin biçimde hızlandırdı.

In a relatively short time,

Oldukça kısa bir sürede,

many human mouths were relieved of a great deal

birçok insan ağzı

of their grinding, crushing, and pulverizing duties.

öğütme, ezme gibi çoğu görevinden kurtuldu.

And interestingly, it was around this time

İlginç olarak tam da bu zamanlarda

that tooth crookedness appears to have become more common.

diş çarpıklığı daha yaygın olmay başlamış gibi görünüyor.

Examining fossils spanning millions of years of evolution,

milyonlarca yıllık evrim sürecini gösteren fosilller incelendiğinde

researchers have observed a gradual decrease in tooth and jaw size

araştımacılar insanlar ve atalarında gitgide azalan

in humans and our ancestors.

çene büyüklüğünü fark ettiler.

Many think that, for most of human history,

Birçok insan insanlık tarihinin büyük bölümünde

dietary shifts— like the introduction of meat and the advent of cooking—

yemek geçişleri— etin gelmesi ve pişirmenin başlaması—

were gradual,

aşamalı olarak olmuştu

and that changes in tooth and jaw size basically kept pace with one another.

ve diş ve çene büyüklüğündeki değişimler birbirine ayak uydurdu.

But with the more recent revolutions in agricultural and culinary habits,

Ama yakın zamandaki tarım ve mutfak devrimleriyle

that relationship changed.

bu ilişki değişti.

As the theory goes, over a relatively short period,

Teoriye göre, kısa bir süre içinde

some human populations saw a decrease in jawbone size,

bazı insan topluluklarında çene kemiği büyüklüğünde azalma gözlendi,

while teeth stayed roughly the same size,

ama diş sayısı aynı kaldı,

meaning they're left vying for limited space.

bu da demek oluyor ki kalan kısıtlı alan için mücadele vardı.

When they do grow in, they may displace others

Çıktıkları zaman, diğerlerinin yerini değiştirebiliyorlar

and get jostled into some eccentric positions.

ve bazı garip pozisyanlara giriyorlar.

And then wisdom teeth, which are usually the last to make their debut,

Bir de 20′lik dişler, genelde çıkışlarını en son yapan bu dişlerdir

ve işleri daha da karmaşık hale getiriyor gibi görünüyorlar.

seem to only complicate things further.

Bir çok çıkması için kişide ya çok az ya da hiç yer bulamıyorlar.

In many cases, they have little or no space to emerge.

This can lead to impacted wisdom teeth,

Bu da sıkışmış 20′lik dişe yol açıyor,

which may cause discomfort and infections if not surgically removed.

bunlarda ameliyatla alınmazsa rahatsızlığa ve enfeksiyonlara neden olabiliyor.

So larger jaws appear to be associated with greater chewing demands.

Daha büyük çenelerin daha fazla çiğneme ihtiyaçı ile ilişkili olduğu görülmektedir

And many scientists think that as people's diets have become less chewy,

Çoğu bilim insanı insanların diyetlerinde çiğneme azaldıkça

their jaws have gotten smaller— and that this has led to dental crowding,

çenelerinin küçüldüğünü düşünüyor— ki bu da diş fazlalığına yol açar

resulting in dental crookedness and impacted wisdom teeth.

ve diş çarpıklığı ve sıkışmış 20′lik dişle sonuçlanır.

This hypothesis has been supported by some preliminary experimental data.

Bu hipotez bazı ön deneysel veri ile desteklendi.

In a 1983 study, researchers raised 43 squirrel monkeys

1983 yılında yapılan bir çalışmada araştırmacılar 43 sincap maymunu

on diets of either naturally tough or artificially soft food.

ya doğal sert ya da yapay yumuşak yemekle besleyerek büyüttüler.

Those fed softer food had more crowded premolars,

Daha yumuşak yiyeceklerle beslenenler, daha kalabalık ön azı dişlerine,

rotated or displaced teeth, and narrower dental arches.

dönmüş veya yerinden oynamış dişlere ve daha dar diş kemerlerine sahip oldular.

And a 2004 study similarly observed that hyraxes raised on cooked foods

2004 yılında yapılan bir araştırmada, pişmiş yiyeceklerle beslenen fil faresinin

experienced roughly 10% less growth in facial areas involved in chewing

çiğ ve kurutulmuş yiyecekler verilenlere kıyasla çiğneme işlemine dahil olan

compared to those given raw and dried foods.

yüz bölgesinde yaklaşık %10 az büyüme yaşadığını benzer şekilde gözlemlediler.

In other words, the issue at large seems to be environmental—

Başka bir deyişle, kalıtsal faktörler söz konusu olsa da,

or one of lifestyle— instead of a genetic one,

sorun genetik olmaktan ziyade çevresel ya da

though heritable factors may be at play in some instances.

bazı durumlarda yaşam tarzıyla ilgili gibi görünmektedir.

It’s estimated that somewhere between 30 to 60% of people today

Bugünkü insanların tahminen %30′u, 60′ı

experience some level of tooth crowding.

bir diş sıkışması yaşadığı düşünülüyor.

But this trend varies across global populations.

Ama bu durum dünya topluluklarında farklılık gösteriyor.

Some people naturally never have wisdom teeth.

Bazılarında doğuştan 20lik diş yok.

And some don’t experience tooth crowding or crookedness

Bazılarının diş sıkışması ve diş çarpıklığı yok

and still get their wisdom teeth without a hitch.

ama yinede sorunsuz 20′lik dişleri var.

This seems to coincide with diets that are less processed.

Bu durum, daha az işlenmiş olan diyetlerle örtüşmektedir.

So how can we prevent tooth crowding early,

Peki, yaşam tarzı değişiklikleri ve ortodonti kullanarak

using lifestyle changes and orthodontics?

diş çapraşıklığını nasıl önlenebiliriz?

Well, it’s certainly something to chew over.

Bu konuda düşünecek şeyler kesinlikle var.