Why is it so hard to cure cancer? - Kyuson Yun

6,738,686 views ・ 2017-10-10

TED-Ed


Videoyu oynatmak için lütfen aşağıdaki İngilizce altyazılara çift tıklayınız.

Çeviri: Gözde Zülal Solak Gözden geçirme: Figen Ergürbüz
00:07
Why is it so difficult to cure cancer?
0
7139
3440
Kanseri tedavi etmek neden çok zordur?
00:10
We've harnessed electricity,
1
10579
1721
Elektrikten faydalandık,
00:12
sequenced the human genome,
2
12300
1829
insan genomunu sıraladık
00:14
and eradicated small pox.
3
14129
2612
ve çiçek hastalığının kökünü kazıdık.
00:16
But after billions of dollars in research,
4
16741
2199
Fakat milyarlarca dolarlık araştırmalar
00:18
we haven't found a solution for a disease that affects more than 14 million people
5
18940
4181
sonrasında, 14 milyondan fazla insanı ve ailelerini etkileyen bir hastalık için
00:23
and their families at any given time.
6
23121
3940
bir çözüm bulamadık.
00:27
Cancer arises as normal cells accumulate mutations.
7
27061
4659
Kanser, normal hücreler değişime uğradıkça ortaya çıkar.
00:31
Most of the time, cells can detect mutations or DNA damage
8
31720
3776
Hücreler çoğu zaman değişimleri veya DNA hasarlarını tespit edebilir
00:35
and either fix them or self destruct.
9
35496
3366
ve ya onları düzeltir ya da kendini yok eder.
00:38
However, some mutations allow cancerous cells to grow unchecked
10
38862
4255
Ancak bazı değişimler, kanserli hücrelerin kontrolsüz büyümesine ve
00:43
and invade nearby tissues,
11
43117
2056
ve yakınındaki dokulara sıçramasına
00:45
or even metastasize to distant organs.
12
45173
3643
veya uzak organlara yayılmasına bile neden olur.
00:48
Cancers become almost incurable once they metastasize.
13
48816
5266
Kanserler, bir kez yayıldıkları zaman neredeyse tedavi edilemez hâle gelirler.
00:54
And cancer is incredibly complex.
14
54082
2920
Ayrıca, kanser inanılmaz karmaşıktır.
00:57
It's not just one disease.
15
57002
1871
Yalnızca bir hastalık değildir.
00:58
There are more than 100 different types
16
58873
1999
100'den fazla türü vardır
01:00
and we don't have a magic bullet that can cure all of them.
17
60872
4491
ve hepsini tedavi edebilecek sihirli bir kurşunumuz yok.
01:05
For most cancers,
18
65363
1368
Çoğu kanser için
01:06
treatments usually include a combination of surgery to remove tumors
19
66731
4202
tedaviler genelde tümörleri almak için bir ameliyat birleşimi ve kalan
01:10
and radiation and chemotherapy to kill any cancerous cells left behind.
20
70933
5314
kanserli hücreleri öldürmek için radyasyon ve kemoterapi içerir.
01:16
Hormone therapies,
21
76247
1260
Hormon terapileri,
01:17
immunotherapy,
22
77507
1441
bağışıklık tedavisi
01:18
and targeted treatments tailored for a specific type of cancer
23
78948
3422
ve belirli bir kanser türü için oluşturulmuş hedeflenen tedaviler de
01:22
are sometimes used, too.
24
82370
2849
bazen kullanılır.
01:25
In many cases, these treatments are effective
25
85219
2390
Çoğu durumda bu tedaviler etkilidir
01:27
and the patient becomes cancer-free.
26
87609
2661
ve hasta, kanserden kurtulur.
01:30
But they're very far from 100% effective 100% of the time.
27
90270
5539
Fakat daima, yüzde yüz etkili olmaktan uzaktırlar.
01:35
So what would we have to do to find cures for all the different forms of cancer?
28
95809
4731
Peki, kanserin her türüne tedavi bulmak için ne yapmamız gerekir?
01:40
We're beginning to understand a few of the problems
29
100540
2520
Bilim adamlarının çözmesi gereken problemlerin
01:43
scientists would have to solve.
30
103060
2770
birkaçını anlamaya başlıyoruz.
01:45
First of all, we need new, better ways of studying cancer.
31
105830
4549
Öncelikle, kanseri araştırmak için yeni, daha iyi yollara ihtiyacımız var.
01:50
Most cancer treatments are developed using cell lines grown in labs
32
110379
3811
Çoğu kanser tedavisi, laboratuvarlarda insan tümörü kültüründen üretilen
01:54
from cultures of human tumors.
33
114190
2760
hücre dizileri kullanarak geliştirilir.
01:56
These cultured cells have given us critical insights
34
116950
2472
Bu kültürlü hücreler, bizlere kanser genetiği
01:59
about cancer genetics and biology,
35
119422
2318
ve biyoloji hakkında önemli bilgiler verir,
02:01
but they lack much of the complexity of a tumor in an actual living organism.
36
121740
4931
fakat yaşayan gerçek bir organizmadaki tümörün karmaşıklığından yoksundur.
02:06
It's frequently the case that new drugs, which work on these lab-grown cells,
37
126671
4200
Çoğu zaman, laboratuvarda üretilen hücreler üzerinde çalışan yeni ilaçlar,
02:10
will fail in clinical trials with real patients.
38
130871
3631
gerçek hastalarla klinik deneylerde başarısız olurlar.
02:14
One of the complexities of aggressive tumors
39
134502
2929
Agresif tümörlerin karmaşalarından birisi, nispeten farklı
02:17
is that they can have multiple populations of slightly different cancerous cells.
40
137431
5865
kanserli hücrelerin çok yönlü yoğunluğuna sahip olabilmeleridir.
02:23
Over time, distinct genetic mutations accumulate in cells
41
143296
3771
Belirgin genetik değişimler zamanla hücrelerde, tümörlerin farklı kısımlarında
02:27
in different parts of the tumor, giving rise to unique subclones.
42
147067
5975
oluşur ve özgün alt klonlara sebebiyet verirler.
02:33
For example, aggressive brain tumors called glioblastomas
43
153042
4019
Örneğin, gliyoblastom adlı agresif beyin tümörleri, tek bir hastada
02:37
can have as many as six different subclones in a single patient.
44
157061
4652
altı farklı alt klona sahip olabilir.
02:41
This is called clonal heterogeneity,
45
161713
2724
Buna heterojenlik adı verilir
02:44
and it makes treatment difficult because a drug that works on one subclone
46
164437
3795
ve tedaviyi zorlaştırır, çünkü bir alt klon üzerinde çalışan bir ilaç,
02:48
may have no effect on another.
47
168232
2891
diğerinde etkili olmayabilir.
02:51
Here's another challenge.
48
171123
1800
İşte diğer bir zorluk.
02:52
A tumor is a dynamic interconnected ecosystem
49
172923
2861
Tümör, kanser hücrelerinin birbirleriyle ve yakınlarındaki
02:55
where cancer cells constantly communicate with each other
50
175784
2759
sağlıklı hücrelerle sürekli iletişim içerisinde olduğu,
02:58
and with healthy cells nearby.
51
178543
2722
dinamik, bağlantılı bir ekosistemdir.
03:01
They can induce normal cells to form blood vessels that feed the tumor
52
181265
3787
Normal hücrelerin tümörü besleyecek kan damarları oluşturmasına ve
03:05
and remove waste products.
53
185052
2851
atıkları yok etmesine neden olabilir.
03:07
They can also interact with the immune system
54
187903
2346
Ayrıca bağışıklık sisteminin, işlevini
03:10
to actually suppress its function,
55
190249
1947
baskı altına almasını sağlayabilir ve
03:12
keeping it from recognizing or destroying the cancer.
56
192196
4069
kanseri tanımasını veya yok etmesini engelleyebilir.
03:16
If we could learn how to shut down these lines of communication,
57
196265
3150
Bu iletişim bağlantılarını nasıl koparacağımızı öğrenebilseydik,
03:19
we'd have a better shot at vanquishing a tumor permanently.
58
199415
4318
bir tümörü kalıcı olarak yok etmede daha başarılı olabilirdik.
03:23
Additionally, mounting evidence suggests
59
203733
2291
Ayrıca dayanaklar ve kanıtlara göre,
03:26
we'll need to figure out how to eradicate cancer stem cells.
60
206024
4481
kanser kök hücrelerini nasıl yok edeceğimizin yolunu bulmamız gerekecek.
03:30
These are rare but seem to have special properties
61
210505
2521
Bunlar enderdir, fakat onları kemoterapi ve radyasyona
03:33
that make them resistant to chemotherapy and radiation.
62
213026
3722
dirençli kılan özel niteliklerinin olduğu bilinmektedir.
03:36
In theory, even if the rest of the tumor shrinks beyond detection during treatment,
63
216748
4738
Teoride, tümörün kalanı tedavi esnasında tespitin ötesinde kalacak kadar küçülürse,
03:41
a single residual cancer stem cell could seed the growth of a new tumor.
64
221486
6168
kalan tek bir kanser hücresi, yeni bir tümörün büyümesini sağlayabilir.
03:47
Figuring out how to target these stubborn cells
65
227654
2303
Bu inatçı hücreleri hedef almanın yolunu bulmak,
03:49
might help prevent cancers from coming back.
66
229957
4189
kanserin geri gelmesini önlemede yardımcı olabilir.
03:54
Even if we solved those problems, we might face new ones.
67
234146
3390
Bu sorunları çözmüş olsak bile, yenileriyle karşılaşabiliriz.
03:57
Cancer cells are masters of adaptation,
68
237536
3131
Kanser hücreleri uyum uzmanlarıdır,
04:00
adjusting their molecular and cellular characteristics to survive under stress.
69
240667
5271
moleküler ve hücresel özellikleri, stres altında hayatta kalmaya ayarlıdır.
04:05
When they're bombarded by radiation or chemotherapy,
70
245938
2930
Radyasyon ve kemoterapi bombardımanına maruz kaldıklarında,
04:08
some cancer cells can effectively switch on protective shields
71
248868
3911
bazı kanser hücreleri, kendilerine saldıran şeye karşı gen ifadelerini
04:12
against whatever's attacking them by changing their gene expression.
72
252779
4918
değiştirerek, koruma kalkanlarını açarlar.
04:17
Malignant cancers are complex systems that constantly evolve and adapt.
73
257697
4149
Kötücül kanserler, sürekli evrim geçiren ve uyum sağlayan karmaşık sistemlerdir.
04:21
To defeat them, we need to find experimental systems
74
261846
3455
Onları yenmek için, onların karmaşıklığına uyumlu deneysel
04:25
that match their complexity,
75
265301
2032
sistemler ve tıpkı kanser değişimleri gibi
04:27
and monitoring and treatment options that can adjust as the cancer changes.
76
267333
5434
adapte olan gözetim ve tedavi seçenekleri bulmamız gerekmektedir.
04:32
But the good news is we're making progress.
77
272767
3103
İyi haber şu ki, gelişme gösteriyoruz.
04:35
Even with all we don't know,
78
275870
1410
Tüm bilmediklerimizle bile,
04:37
the average mortality rate for most kinds of cancer
79
277280
2570
çoğu kanser türünde ölüm oranı ortalaması
04:39
has dropped significantly since the 1970s and is still falling.
80
279850
5019
1970'lerden bu yana önemli ölçüde düştü ve hâlâ düşüyor.
04:44
We're learning more every day,
81
284869
1491
Her gün daha çok öğreniyoruz
04:46
and each new piece of information gives us one more tool to add to our arsenal.
82
286360
4369
ve her yeni bilgi parçası, silah depomuza daha fazla araç eklememizi sağlıyor.
Bu web sitesi hakkında

Bu site size İngilizce öğrenmek için yararlı olan YouTube videolarını tanıtacaktır. Dünyanın dört bir yanından birinci sınıf öğretmenler tarafından verilen İngilizce derslerini göreceksiniz. Videoyu oradan oynatmak için her video sayfasında görüntülenen İngilizce altyazılara çift tıklayın. Altyazılar video oynatımı ile senkronize olarak kayar. Herhangi bir yorumunuz veya isteğiniz varsa, lütfen bu iletişim formunu kullanarak bizimle iletişime geçin.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7