What is déjà vu? What is déjà vu? - Michael Molina

Çeviri: Selda Yener Gözden geçirme: güney örnek

Have you experienced déjà vu?

Daha önce déjà vu yaşadınız mı?

It's that shadowy feeling you get when a situation seems familiar.

Bir durum size tanıdık geldiğinde hissettiğiniz hayali bir histir.

A scene in a restaurant plays out exactly as you remember.

Bir restorandaki bir olay tam da hatırladığınız gibi tekrarlar.

The world moves like a ballet you've choreographed,

Dünya kareografisini kurduğunuz bir bale gibi döner,

but the sequence can't be based on a past experience

fakat olaylar geçmişteki bir tecrübeye dayalı olamaz

because you've never eaten here before.

çünkü daha önce orada yemek yememişsinizdir.

This is the first time you've had clams,

İlk kez midye yiyorsunuz

so what's going on?

o zaman neler oluyor?

Unfortunately, there isn't one single explanation for déjà vu.

Maalesef déjà vu' nun tek bir açıklaması yoktur.

The experience is brief and occurs without notice,

Anlık bir deneyimdir ve farketmeksizin meydana gelir

making it nearly impossible for scientists to record and study it.

bu ise bilim adamlarının kayıt alıp incelemesini neredeyse imkansız kılar.

Scientists can't simply sit around and wait for it to happen to them --

Bilim adamları öylece oturup başlarına gelmesini bekleyemez

this could take years.

çünkü bu yıllar alır.

It has no physical manifestations

Fiziksel bir belirtisi yoktur

and in studies,

ayrıca araştırmalarda

it's described by the subject as a sensation or feeling.

bir sezgi ya da his olarak tarif edilir.

Because of this lack of hard evidence,

Bu somut kanıt eksikliği yüzünden

there's been a surplus of speculation over the years.

yıllar geçtikçe artan spekülasyonlar olmuştur.

Since Emile Boirac introduced déjà vu

Emile Boirac'ın déjà vu'yu Fransızca "daha önce görülmüş"

as a French term meaning "already seen,"

anlamına gelen bir terim olarak öne sürmesinden beri

more than 40 theories attempt to explain this phenomenon.

40'tan fazla teori bu olayı açıklamaya çalışmıştır.

Still, recent advancements in neuroimaging and cognitive psychology

Fakat beyin görüntüleme ve bilişsel psikolojideki son gelişmeler

narrow down the field of prospects.

araştırma alanını daraltmıştır.

Let's walk through three of today's more prevalent theories,

Şimdi, her biri için aynı restoran sahnesini kullanarak

using the same restaurant setting for each.

bugünün en yaygın üç teorisini inceleyelim.

First up is dual processing.

Birincisi ikili işlemdir.

We'll need an action.

Bir olaya ihtiyaç var.

Let's go with a waiter dropping a tray of dishes.

Bir garsonun tabakları düşürmesiyle başlayalım.

As the scene unfolds,

Olay devam ettikçe

your brain's hemispheres process a flurry of information:

beyninizin yarım küreleri bir bilgi sağanağını işlemden geçirir:

the waiter's flailing arms,

garsonun sallanan kolları,

his cry for help,

yardım çığlığı,

the smell of pasta.

makarnanın kokusu.

Within milliseconds, this information zips through pathways

Saniyenin binde birinde, bu bilgi kanallardan geçer

and is processed into a single moment.

ve tek bir an içerisine işlenir.

Most of the time, everything is recorded in-sync.

Çoğu zaman her şey eşzamanlı olarak kaydedilir.

However, this theory asserts

Fakat bu teori déjà vu'nun

that déjà vu occurs when there's a slight delay

bu kanallardaki bilginin biraz geciktiğinde

in information from one of these pathways.

meydana geldiğini gösterir.

The difference in arrival times

Erişim zamanlarındaki farklılık

causes the brain to interpret the late information

beynin geç gelen bilgiyi bağımsız bir olay gibi yorumlamasına

as a separate event.

neden olur.

When it plays over the already-recorded moment,

Önceden kaydedilmiş an tekrar canlandığında

it feels as if it's happened before

daha önce yaşanmışlık hissi verir

because, in a sense, it has.

zira bir bakıma öyledir.

Our next theory deals with a confusion of the past

Sıradaki teorimiz halihazırdaki bir yanılgıdansa

rather than a mistake in the present.

geçmişteki bir karışıklıkla ilgili.

This is the hologram theory,

Yani hologram teorisi,

and we'll use that tablecloth to examine it.

bunu incelerken de şu masa örtüsünü kullanalım.

Karelerine göz gezdirdiğinizde

As you scan its squares,

a distant memory swims up from deep within your brain.

belirsiz bir anı beyninizin derinliklerinden yüzeye çıkar.

According to the theory,

Teoriye göre,

this is because memories are stored

anılar hologram formunda

in the form of holograms,

kaydedildiği için böyle olur

and in holograms,

ve hologramlarda

you only need one fragment to see the whole picture.

resmin bütününü görmek için tek bir parçası gerekir.

Your brain has identified the tablecloth with one from the past,

Beyniniz masa örtüsünü geçmişten, belki büyükannenizin evinden

maybe from your grandmother's house.

bir tanesiyle özdeşleştirmiştir.

However, instead of remembering that you've seen it at your grandmother's,

Fakat büyükannenizde gördüğünüzü hatırlamak yerine

your brain has summoned up the old memory

beyniniz eski anıları

without identifying it.

tanımlamadan toplamıştır.

This leaves you stuck with familiarity, but no recollection.

Bu ise sizde aşinalık uyandırır ancak hatırlama yoktur.

Although you've never been in this restaurant,

Bu restoranda daha önce bulunmamanıza rağmen

you've seen that tablecloth but are just failing to identify it.

bu masa örtüsünü görmüşsünüz ama tanımayı başaramıyorsunuz.

Now, look at this fork.

Şimdi bu çatala bakın.

Are you paying attention?

Dikkat ediyor musunuz?

Our last theory is divided attention,

Son teorimiz "bölünmüş dikkat";

and it states that déjà vu occurs

déjà vu

dikkatimiz belli bir nesne tarafından dağıtılırken beynimiz

when our brain subliminally takes in an environment

while we're distracted by one particular object.

bilinçaltında bir yerde gezdiği durumda oluşur der.

When our attention returns,

Dikkatimizi topladığımızda,

we feel as if we've been here before.

daha önce burada bulunmuş gibi hissederiz.

For example, just now you focused on the fork

Örneğin, şu anda çatala odaklandınız

and didn't observe the tablecloth or the falling waiter.

ve masa örtüsüne veya düşen garsona dikkatle bakmadınız.

Although your brain has been recording everything

Beyniniz çevresel görüşünüzdeki her şeyi

in your peripheral vision,

kaydetmesine rağmen,

it's been doing so below conscious awareness.

bunu bilinçli ayrımsamanın çok altında yapar.

When you finally pull yourself away from the fork,

En sonunda odağınızı çataldan çektiğinizde

you think you've been here before because you have,

sadece dikkat etmediğiniz için

you just weren't paying attention.

daha önce burada bulunduğunuzu sanırsınız.

While all three of these theories share the common features of déjà vu,

Bu üç teorinin üçü de déjà vu'nun ortak özelliklerini taşısa da

none of them propose to be the conclusive source

hiçbirisinin de bu durumun kesin sebebi olduğu

of the phenomenon.

ileri sürülemez.

Still, while we wait for researchers and inventers

Yine de araştırmacılar ve mucitlerin

to come up with new ways to capture this fleeting moment,

bu anlık olayı yakalamak için yeni yollar bulmasını beklerken

we can study the moment ourselves.

bu anı kendimiz gözleyebiliriz.

After all, most studies of déjà vu are based on first-hand accounts,

Ne de olsa déjà vu incelemelerinin çoğu ilk ağızdan bilgilere dayalı,

so why can't one be yours?

o zaman neden biri sizinki olmasın?

The next time you get déjà vu, take a moment to think about it.

Gelecek sefer déjà vu yaşadığınızda bunu düşünmek için bir dakikanızı ayırın.

Have you been distracted?

Dikkatiniz mi bölündü?

Is there a familiar object somewhere?

Bir yerde aşina olduğunuz bir nesne mi var?

Is your brain just acting slow?

Sadece beyniniz yavaş mı çalışıyor?

Or is it something else?

Yoksa başka bir şey mi?