What is déjà vu? What is déjà vu? - Michael Molina

Déjà vu là gì? Déjà vu là gì? - Michael Molina

Translator: Tam Ngoc Nguyen Reviewer: Nhu PHAM

Have you experienced déjà vu?

Bạn đã từng trải qua hiện tượng déjà vu chưa?

It's that shadowy feeling you get when a situation seems familiar.

Đó là cảm giác thoáng qua khi

bạn nhận ra một tình huống "quen quen".

A scene in a restaurant plays out exactly as you remember.

Một khoảnh khắc xảy ra trong nhà hàng

giống hệt như những gì bạn nhớ.

The world moves like a ballet you've choreographed,

Thế giới chuyển vần như một vở ba-lê

mà bạn lại là người dàn dựng ra nó,

but the sequence can't be based on a past experience

nhưng diễn biến không thể dựa trên những trải nghiệm trong quá khứ

because you've never eaten here before.

bởi vì bạn chưa bao giờ ăn ở đây lần nào cả.

This is the first time you've had clams,

Đây là lần đầu tiên bạn ăn sò,

vậy điều gì đang diễn ra?

so what's going on?

Unfortunately, there isn't one single explanation for déjà vu.

Rất tiếc là không có một lời giải thích nào cho hiện tượng déjà vu.

The experience is brief and occurs without notice,

Trải nghiệm này rất ngắn ngủi

và xảy ra mà ta không để ý,

đến độ các nhà khoa học gần như không thể

making it nearly impossible for scientists to record and study it.

ghi lại và nghiên cứu nó.

Scientists can't simply sit around and wait for it to happen to them --

Các nhà khoa học không thể chỉ đơn giản là ngồi xuống

và chờ đợi cho hiện tượng ấy xảy ra với họ...

điều này có thể tốn nhiều năm.

this could take years.

It has no physical manifestations

Không có dấu hiệu vật lý nào

and in studies,

và trong các nghiên cứu, nó được mô tả

it's described by the subject as a sensation or feeling.

như một thứ cảm giác hay cảm nhận.

Because of this lack of hard evidence,

Vì thiếu những bằng chứng vững chắc,

there's been a surplus of speculation over the years.

nên nhiều năm qua đã có rất nhiều suy đoán khác nhau.

Since Emile Boirac introduced déjà vu

Từ khi Emile Boirac đưa ra khái niệm "déjà vu"

as a French term meaning "already seen,"

như một thuật ngữ bằng tiếng Pháp có nghĩa là "đã thấy rồi",

more than 40 theories attempt to explain this phenomenon.

hơn 40 giả thuyết đã được đặt ra

nhằm giải thích hiện tượng này.

Still, recent advancements in neuroimaging and cognitive psychology

Những tiến bộ gần đây trong lĩnh vực mô phỏng não bộ

và tâm lý học nhận thức đã giúp thu hẹp

narrow down the field of prospects.

phạm vi nghiên cứu.

Let's walk through three of today's more prevalent theories,

Nào, hãy cùng tìm hiểu

ba trong số những giả thuyết thịnh hành nhất hiện này,

using the same restaurant setting for each.

bằng cách sử dụng hình ảnh cùng một nhà hàng cho từng cái.

First up is dual processing.

Đầu tiên là quá trình xử lý kép.

We'll need an action.

Chúng ta sẽ cần một hành động.

Let's go with a waiter dropping a tray of dishes.

Nào chúng ta hãy theo một bồi bàn làm rơi khay đựng thức ăn.

As the scene unfolds,

Khi cảnh tượng này diễn ra,

your brain's hemispheres process a flurry of information:

hai bán cầu não bạn xử lý

một luồng thông tin:

the waiter's flailing arms,

cánh tay của bồi bàn

his cry for help,

tiếng khóc lóc van nài giúp đỡ của anh ta,

the smell of pasta.

mùi vị của món mì.

Within milliseconds, this information zips through pathways

Trong tích tắc,

những thông tin này chạy vụt vào

and is processed into a single moment.

và được xử lý thành một khoảnh khắc duy nhất.

Most of the time, everything is recorded in-sync.

Phần lớn thời gian, mọi thứ thường được ghi lại đồng bộ.

However, this theory asserts

Tuy nhiên, giả thuyết này khẳng định rằng

that déjà vu occurs when there's a slight delay

déjà vu xảy ra khi thông tin được truyền chậm một chút

in information from one of these pathways.

từ một trong những con đường này.

The difference in arrival times

Sự khác nhau về thời gian đến của thông tin

causes the brain to interpret the late information

làm cho não bộ hiểu thông tin sau

như một sự kiện tách biệt.

as a separate event.

When it plays over the already-recorded moment,

khi nó được diễn lại trên khoảnh khắc đã được ghi lại trước đó,

it feels as if it's happened before

khiến ta cảm giác như thể nó đã xảy ra từ trước

because, in a sense, it has.

theo cách đó.

Our next theory deals with a confusion of the past

Giả thuyết tiếp theo của chúng ta liên quan đến những mơ hồ trong quá khứ

rather than a mistake in the present.

hơn là những lầm lẫn ở hiện tại.

This is the hologram theory,

Đây là giả thuyết tạo ảnh ba chiều,

and we'll use that tablecloth to examine it.

và chúng ta sẽ sử dụng khăn trải bàn đó để kiểm tra.

Khi bạn nhìn qua những ô vuông trên khăn,

As you scan its squares,

a distant memory swims up from deep within your brain.

ký ức xa xăm từ sâu bên trong não bạn

trỗi dậy.

According to the theory,

Theo giả thuyết này,

this is because memories are stored

điều này xảy ra là vì trí nhớ ta được lưu trữ

in the form of holograms,

theo dạng tạo ảnh ba chiều,

and in holograms,

và trong tạo ảnh ba chiều,

you only need one fragment to see the whole picture.

bạn chỉ cần một mảnh

là có thể nhìn thấy được toàn bộ bức tranh.

Your brain has identified the tablecloth with one from the past,

Não bạn đồng nhất khăn trải bàn

với một cái trong quá khứ,

maybe from your grandmother's house.

có lẽ là từ nhà của bà bạn.

Tuy nhiên, thay vì nhớ rằng

However, instead of remembering that you've seen it at your grandmother's,

bạn đã từng nhìn thấy vật này ở nhà bà,

your brain has summoned up the old memory

não bạn lại tập trung hết vào những ký ức cũ

without identifying it.

mà không đồng nhất nó.

This leaves you stuck with familiarity, but no recollection.

Điều này làm bạn có cảm giác quen thuộc

mà không thể nhớ lại được hết tất cả.

Although you've never been in this restaurant,

Mặc dù bạn chưa từng đến nhà hàng này,

you've seen that tablecloth but are just failing to identify it.

nhưng bạn đã thấy khăn trải bàn đó

nhưng lại thất bại trong việc xác minh nó.

Now, look at this fork.

Bây giờ, hãy nhìn cái nĩa này.

Are you paying attention?

Bạn đang chú ý phải không?

Our last theory is divided attention,

Giả thuyết cuối cùng của chúng ta được cho là do sự chú tâm bị phân chia,

and it states that déjà vu occurs

tức là hiện tượng déjà vu xảy ra

when our brain subliminally takes in an environment

khi não bạn thu nhận một cách tiềm thức môi trường bên ngoài

while we're distracted by one particular object.

trong khi chúng ta lại bị một thứ cụ thể làm sao nhãng.

When our attention returns,

Khi ta chú tâm trở lại,

we feel as if we've been here before.

chúng ta cảm thấy như thể chúng ta đã ở đây từ trước rồi.

For example, just now you focused on the fork

Ví dụ, ngay khi bạn tập trung vào cái nĩa

and didn't observe the tablecloth or the falling waiter.

và không quan sát khăn trải bàn

hay người bồi bàn bị ngã.

Although your brain has been recording everything

Mặc dù não bạn đang ghi nhận mọi thứ

in your peripheral vision,

trong bán cầu não,

it's been doing so below conscious awareness.

thì nó vẫn đang tiếp thu những tiềm thức sâu bên trong.

When you finally pull yourself away from the fork,

Cuối cùng khi bạn kéo mình

ra khỏi cái nĩa,

you think you've been here before because you have,

bạn nghĩ bạn đã đến đây từ trước rồi

vì bạn đã không

you just weren't paying attention.

chú ý.

While all three of these theories share the common features of déjà vu,

Tuy cả ba giả thuyết này

đều đưa ra những đặc điểm chung về déjà vu,

none of them propose to be the conclusive source

nhưng không cái nào được cho là lời giải cuối cùng

cho hiện tượng này.

of the phenomenon.

Still, while we wait for researchers and inventers

Vì vậy, trong khi chúng ta chờ các nhà nghiên cứu

to come up with new ways to capture this fleeting moment,

tìm ra những cách thức mới

để nắm bắt được cảm giác thoáng qua này,

we can study the moment ourselves.

thì chúng ta có thể tự mình nghiên cứu khoảnh khắc này.

After all, most studies of déjà vu are based on first-hand accounts,

Cuối cùng, hầu hết các nghiên cứu về déjà vu

đều dựa trên những báo cáo thực tế,

so why can't one be yours?

vì vậy tại sao đó không thể là cái của chúng ta?

The next time you get déjà vu, take a moment to think about it.

Lần tới khi bạn có cảm giác déjà vu,

hãy chộp ngay khoảnh khắc ấy và nghĩ về nó.

Have you been distracted?

Bạn có cảm thấy rối trí không?

Có cái gì đó quen thuộc không?

Is there a familiar object somewhere?

Não bạn có hoạt động chậm đi không?

Is your brain just acting slow?

Or is it something else?

Hay có điều gì khác không?