Who was the world's first author? - Soraya Field Fiorio

Çeviri: Gözde Alpçetin Gözden geçirme: Betül Tanrıkulu

4,300 years ago in ancient Sumer,

4.300 yıl önce antik Sümer'de

the most powerful person in the city of Ur was banished to wander the vast desert.

Ur şehrindeki en güçlü insan uçsuz bucaksız çöle sürgün edildi.

Her name was Enheduanna.

Onun adı Enheduanna'ydı.

She was the high priestess of the moon god and history’s first known author.

Ay tanrısının baş rahibesi ve tarihin bilinen ilk yazarıydı.

By the time of her exile, she had written 42 hymns and three epic poems—

Sürgün edildiği tarihe kadar 42 ilahi ve 3 destansı şiir yazmıştı—

and Sumer hadn’t heard the last of her.

Fakat onun Sümer'e bıraktığı etki bununla da sınırlı kalmadı.

Enheduanna lived 1,700 years before Sappho,

Enheduanna, Sappho'dan 1700 yıl önce yaşamıştı,

1,500 years before Homer,

Homer'den ise 1.500 yıl önce,

and about 500 years before the biblical patriarch Abraham.

ve "ulusların babası" olarak bilinen Abraham'dan yaklaşık 500 yıl önce.

She was born in Mesopotamia, the land between the Tigris and Euphrates rivers,

Dicle ve Fırat nehirlerinin arasındaki bölgede;

and the birthplace of the first cities and high cultures.

ilk şehir ve yüksek kültürlerin oluştuğu Mezopotamya'da dünyaya geldi.

Her father was King Sargon the Great, history’s first empire builder,

Babası, tarihteki ilk imparatorluğun kurucusu olan Büyük Sargon'du.

who conquered the independent city-states of Mesopotamia under a unified banner.

Mezopotamya'daki bağımsız şehir devletlerini tek bayrak altında topladı.

Sargon was a northern Semite who spoke Akkadian,

Sargon, Akad dilini konuşan kuzeyli bir Sami'ydi,

and the older Sumerian cities in the south viewed him as a foreign invader.

ve güneydeki daha eski Sümer şehirleri onu yabancı bir istilacı olarak görüyordu.

They frequently revolted to regain their independence,

Sık sık bağımsızlıklarını geri kazanmak için ayaklanarak

fracturing his new dynasty.

yeni hanedanlığı tehdit ettiler.

To bridge the gap between cultures,

Kültürler arasında bir köprü kurmak için,

Sargon appointed his only daughter, Enheduanna, as high priestess

Sargon, tek kızı olan Enheduanna'yı

in the empire’s most important temple.

en önemli tapınağa baş rahibe olarak atadı.

Female royalty traditionally served religious roles,

Hanedanlıktaki kadınlar dini rollere sahiptiler.

and she was educated to read and write in both Sumerian and Akkadian,

Enheduanna, Sümerce ve Akadca dillerinde okuma-yazma

and make mathematical calculations.

ve matematiksel hesaplamalar yapmak için öğretim gördü.

The world's first writing started in Sumer as a system of accounting,

Yazı, dünyada ilk olarak Sümer'de, bir muhasebe sistemi olarak başladı ve

allowing merchants to communicate over long distances with traders abroad.

tüccarlar diğer ülkelerdeki tüccarlarla iletişim kurabilmeye başladılar.

Their pictogram system of record keeping developed into a script

Defter tutmada kullanılan piktogram sistemi,

about 300 years before Enheduanna’s birth.

Enheduanna'nın doğumundan yaklaşık 300 yıl önce yazıya dönüşmüştü.

This early writing style, called cuneiform,

Çivi yazısı denilen bu ilk yazı şekli,

was written with a reed stylus pressed into soft clay to make wedge-shaped marks.

kamış kalem yumuşak kile bastırılarak oluşturuluyordu.

But until Enheduanna,

Enheduanna'ya kadar

this writing mostly took the form of record keeping and transcription,

bu yazı tarzı bireysel yazarlara atfedilebilen orijinal eserlerdense

rather than original works attributable to individual writers.

genellikle defter tutma ve kopya çıkarma biçimini aldı.

Enheduanna’s Ur was a city of 34,000 people with narrow streets,

Ur, dar sokakları olan, çok katlı tuğla evler, ambar

multi-storied brick homes, granaries, and irrigation.

ve sulama alanından oluşan 34 bin nüfuslu bir şehirdi.

As high priestess, Enheduanna managed grain storage for the city,

Baş rahibe olarak Enheduanna, şehir için tahıl depoluyordu,

oversaw hundreds of temple workers, interpreted sacred dreams,

yüzlerce tapınak çalışanını yönetiyordu, kutsal rüyaları yorumluyordu,

and presided over the monthly new moon festival

ve her ay, yeni ay festivaline başkanlık ediyor,

and rituals celebrating the equinoxes.

ve ekinoksları kutlayan ayinleri yönetiyordu.

Enheduanna set about unifying the older Sumerian culture

Enheduanna, eski Sümer kültürüyle yeni Akad medeniyetini

with the newer Akkadian civilization.

birleştirmeyi amaç edinmişti.

To accomplish this, she wrote 42 religious hymns

Bunun için, iki kültürün mitolojisini birleştirerek

that combined both mythologies.

42 ilahi yazdı.

Each Mesopotamian city was ruled by a patron deity,

Her Mezopotamya şehri bir tanrı tarafından yönetiliyordu.

so her hymns were dedicated to the ruling god of each major city.

Bu yüzden, ilahiler, her büyük şehrin yönetici tanrısına adanmıştı.

She praised the city’s temple, glorified the god’s attributes,

Enheduanna, şehirlerin tapınaklarını ve tanrının katkılarını övdü,

and explained the god’s relationship to other deities within the pantheon.

panteonda tanrıların diğer tanrılarla ilişkilerini anlattı.

In her writing, she humanized the once aloof gods—

Bir zamanlar hissiz olan tanrıları insanlaştırdı—

now they suffered, fought, loved, and responded to human pleading.

artık tanrılar da acı çekiyor, savaşıyor ve seviyorlardı.

Enheduanna'nın yaptığı en değerli edebi katkı ise;

Enheduanna’s most valuable literary contribution

was the poetry she wrote to Inanna, goddess of war and desire,

evrene kıvılcım saçan kutsal ve kaotik bir enerjiye sahip olan,

the divinely chaotic energy that gives spark to the universe.

savaş ve tutku tanrıçası Inanna'ya yazdığı şiirdi.

Inanna delighted in all forms of sexual expression

Inanna, her tür cinsel anlatımda övülmüş

and was considered so powerful that she transcended gender boundaries,

ve o kadar güçlü addedilmişti ki; fahişe, hadım ya da karşı cinsin

as did her earthly attendants, who could be prostitutes, eunuchs or cross-dressers.

kıyafetlerini giyen hizmetkarları gibi cinsiyet sınırlarını aştı.

Enheduanna placed Inanna at the top of the pantheon as the most powerful deity.

Enheduanna Inanna'yı en güçlü tanrı olarak panteonun en tepesine yerleştirdi.

Her odes to Inanna mark the first time an author writes using the pronoun “I,”

Inanna'ya övgüleri; bir yazarın ilk kez "ben" zamirini kullandığı

and the first time writing is used to explore deep, private emotions.

ve yazının derin ve özel duyguları aktarmak için bir araç olduğu bir ilktir.

After the death of Enheduanna’s father, King Sargon,

Enheduanna'nın babası olan Kral Sargon'un ölümünden sonra,

a general took advantage of the power vacuum and staged a coup.

bir komutan iktidar boşluğundan faydalandı ve darbe yaptı.

As a powerful member of the ruling family, Enheduanna was a target,

Hükümdar ailenin güçlü bir üyesi olduğundan Enheduanna hedefti

and the general exiled her from Ur.

ve komutan da onu Ur'dan sürgün etti.

Her nephew, the legendary Sumerian king Naram-Sin,

Yeğeni olan efsanevi Sümer kralı Naram-Sin

ultimately crushed the uprising and restored his aunt as high priestess.

nihayetinde ayaklanmayı durdurdu ve teyzesini yeniden baş rahibe yaptı.

In total, Enheduanna served as high priestess for 40 years.

Enheduanna toplamda 40 yıl boyunca baş rahibe olarak hizmet etti.

After her death, she became a minor deity,

Ölümünden sonra tanrısallaştı,

and her poetry was copied, studied, and performed throughout the empire

ve şiirleri 500 yıldan fazla bir zaman kopyalandı, incelendi

for over 500 years.

ve tüm imparatorlukta sergilendi.

Her poems influenced the Hebrew Old Testament,

Şiirleri; Eski Ahit'i,

the epics of Homer, and Christian hymns.

Homer'in destanlarını ve Hristiyan ilahilerini etkiledi.

Today, Enheduanna’s legacy still exists,

Bugün hala Enheduanna'nın mirası,

on clay tablets that have stood the test of time.

zamana yenik düşmeyen tabletlerde varlığını sürdürüyor.