Sugar: Hiding in plain sight - Robert Lustig

Şeker: Görünürde saklanıyor - Robert Lustig

Çeviri: Ekin Öcalan Gözden geçirme: Ömer Genal

Sugar is playing hide and seek with you.

Şeker sizinle saklambaç oynuyor.

You'd think it would be pretty easy for you to win,

Gazozları, dondurmayı, şekerlemeyi ve üstünde

considering all the sugar in

şekerf ibaresi olan büyük beyaz paketleri

sodas, ice cream, candy, and big white bags labeled sugar.

düşününce, oyunu kazanmanın kolay olduğunu düşünebilirsiniz.

People get about half of their added sugars

İnsanlar, ilave şekerlerin yarısını bu içeceklerden

from those drinks and treats,

ve abur cuburdan alıyor,

so it might seem like sugar

o nedenle şeker yalnızca

is hiding in plain sight,

görünürde saklanıyormuş gibi gelebilir,

but like someone in the witness protection program,

fakat şahit koruma programındaki kişi gibi,

the other half is hidden in places you'd least suspect.

diğer yarısı en az şüpheleneceğiniz yerlerde saklanıyor.

Check the ingredients on ketchup, bologna,

Ketçapın, sosisin, makarna sosunun, soya sütünün,

spaghetti sauce, soy milk, sports drinks,

spor içeceklerin, parmak balıkların ve yer fıstığı ezmesinin

fish sticks, and peanut butter.

içeriklerini bir kontrol edin.

You'll find sugar hiding in most of those products.

Bu ürünlerin çoğunda gizlenmis şeker bulacaksınız.

In fact, you'll find added sugars

Hatta, marketlerdeki

in three-quarters of the more than 600,000 items

600,000 ürünün dörtte üçünde ilave şeker

available in grocery stores.

bulabilirsiniz.

But how is sugar hiding?

Peki şeker nasıl gizleniyor?

Can't you just look on food labels?

Ürünlerin etiketine bakmak yetmez mi?

It's not that easy.

O kadar kolay değil.

Just like your friend Robert

Aynı arkadaşınız Robert'a

might go by Bob, Robby, Rob, Bobby, or Roberto,

Bob, Robby, Bobby veya Roberto diye seslenebileceğiniz gibi

added sugar has a lot of aliases.

ilave şekerin de bir sürü takma ismi vardır.

And by a lot, we don't mean five or six,

Çok derken, 5 ya da 6 taneden bahsetmiyoruz,

try fifty-six.

56 tane desek.

There's brown rice syrup, barley malt,

Kahverengi pirinç şurubu, arpa maltı,

demerara, Florida Crystals, muscovado,

demerara, Florida Kristalleri, muscovado (kahverengi şeker),

and, of course, high fructose corn syrup,

ve tabii ki yüksek fruktozlu mısır şurubu var,

sometimes called HFCS, or corn sugar.

bazen HFCS veya mısır şurubu olarak da adlandırılır.

Even sugar's tricky nicknames have nicknames.

Şekerin aldatıcı takma adlarının bile takma adları var.

Grape or apple concentrate has the same effects on your body

Üzüm veya elma konsantrasyonu da, 55 şeker ikizi gibi

as its 55 sugary twins.

vücudunuzda benzer etkiye sahiptir.

And even though organic evaporated cane juice sounds healthy,

Buharlaştırılmış organik şeker kamışı suyu kulağa sağlıklı da gelse

when you evaporate it,

siz onu buharlaştırdığınızda,

you get sugar!

şeker elde edersiniz!

Chemically speaking, it's all the same.

Kimyasalligi olarak degerlendirdigimizde, hepsi aynı.

And even trickier,

Daha da aldatıcı tarafı,

when multiple added types of sugars

bir üründe çeşitli ilave şekerler

are used in one type of product,

kullanıldığı zaman,

they get buried down in a long list of ingredients,

ürünün uzun içindekiler listesinde kaybolurlar,

so the sugar content might appear to be okay,

böylece şeker içeriği sorun değilmiş gibi görünebilir,

but when you add them all together,

ama hepsini biraraya koydugunuzda

sugar can be the single biggest ingredient.

şeker başlı başına en büyük içerik olabilir.

Currently, the FDA doesn't suggest

şu anda, FDA (Gida ve ilac kurulu), günlük tavsiye edilen

a recommended daily limit for sugar,

şeker tüketimine dair bir limit vermiyor,

so it's hard to tell if this 65 grams in a bottle of soda

bu nedenle bir şişe gazozun içindeki 65 gram şekerin

is a little or a lot.

az mı çok mu olduğunu söylemek zor.

But the World Health Organization recommends

Ama Dünya Sağlık Örgütü günlük şeker tüketim

limiting sugar to just 5% of your total calories,

limitinin, toplan kalorinizin %5'i ya da toplamda

or about 25 grams per day.

25 gram olması gerektiğini söylüyor.

So, 65 grams is well over twice that amount.

Yani 65 gram bu değerin iki katından fazla.

But just what is sugar?

Peki, şeker nedir?

What's the difference between glucose and fructose?

Glikozla fruktoz arasında fark nedir?

Well, both are carbohydrates

İkisi de karbonhidrattır

with the same chemical composition

ve karbon, hidrojen ve oksijenden oluşan

of carbon, hydrogen, and oxygen.

aynı kimyasal bileşime sahiptir.

But they have very different structures

Ama ikisi de farklı yapıya sahiptir

and behave quite differently in our bodies.

ve vücudumuzda çok farklı etki gösterirler.

Glucose is the best source of energy

Glikoz, yeryüzündeki nerdeyse tüm canlılar için

for nearly all organisms on Earth.

en iyi enerji kaynağıdır.

It can be metabolized by all organs in the body.

Vücuttaki tüm organlar tarafından metabolize edilebilir.

Fructose, on the other hand,

Diğer yandan fruktoz,

is metabolized primarily in the liver,

başlıca karaciğer tarafından metabolize edilir

and when your liver gets overloaded

ve karaciğeriniz bu tatlı, tatlı fruktozla

with sweet, sweet fructose,

aşırı yüklendiğinde,

the excess is metabolized to fat.

fazlalıklar yağa çevrilir.

Fresh fruits actually contain fructose,

Taze meyveler de aslında fruktoz içerir,

but it's naturally occurring

fakat dogaldirlar,

and doesn't cause an overload

ve meyvede bulunan fiberin hazmı yavaşlatması

because the fiber in fruit slows its absorption.

sayesinde aşırı yüklenmeye sebep olmazlar.

This gives your liver the time it needs

Bu da karaciğerinize, işini yapması için gereken

to do its job.

zamanı verir.

It's sugar that makes cookies chewy

Kurabiyeleri sert, şekerlemeleri kıtır

and candy crunchy.

yapan şey şekerdir.

It even turns bread crust a beautiful, golden brown.

Ekmek kabuğuna bile güzel rengini veren şekerdir.

It's also a great preservative;

Aynı zamanda harika bir koruyucudur;

it doesn't spoil or evaporate,

çürümez veya buharlaşmaz,

so the foods it's added to are easier

böylece eklendiği yiyecekler, daha kolay

to store and ship long distances

saklanır, uzun yolculuklara dayanır

and tend to be cheaper.

ve daha ucuz olmaya yatkındır.

That's why sugar is hiding everywhere.

İşte bu nedenle şeker her yerde gizleniyor.

Actually, it might be easier to list the foods

Aslında, ilave şekerin konmadigi yiyeceklerin

that added sugar isn't hiding in,

listesini yapmak çok daha kolay:

things like: vegetables, eggs, meats,

Bunlar sebzeler, yumurtalar, etler,

fish, fruit, raw nuts, even your kitchen sink.

balık, meyve, çiğ fındık, evyeniz bile.

Simply choosing water over soda, juices, and sports drinks

Basitçe gazoz ve spor içecekleri yerine su tercih etmek

is a great way to avoid hidden added sugar.

gizli ilave şekerden kaçınmak için harika bir yoldur.

At the very least,

En azından,

try to pay attention to food labels,

yiyecek etiketlerine dikkat etmeyi deneyin,

so you can keep your sugar intake at a healthy level.

böylece şeker alımınızı sağlıklı bir düzeyde tutabilirsiniz.

Because in this game of hide and seek,

Çünkü bu saklambaç oyununda,

every time you don't find added sugar,

her ilave şeker görmeyişinizde,

you win!

siz kazanırsınız!