The rise and fall of the Assyrian Empire - Marian H Feldman

Çeviri: Nihal Aksakal Gözden geçirme: Saliha Karatepeli

Before the sun never set on the British Empire,

Üzerinde güneşin hiç batmadığı Britanya İmparatorluğu'ndan önce,

before Genghis Khan swept the steppe,

Cengiz Han'ın bozkırı silip süpürmesinden önce,

before Rome extended its influence to encircle the Mediterranean Sea,

Roma'nın nüfuzunu Akdeniz'e genişletmesinden önce

there was ancient Assyria.

Antik Asur vardı.

Considered by historians to be the first true empire,

Tarihçiler tarafından ilk gerçek imparatorluk olarak kabul edilen

Assyria’s innovations laid the groundwork for every superpower that’s followed.

Asur buluşları, sonraki tüm süper güçlere zemin hazırladı.

At its height, in the 7th century BCE,

En güçlü olduğu M.Ö. 7. yy'da

the Assyrian Empire stretched across modern Iraq,

Asur İmparatorluğu, bugünkü Irak'a,

Syria,

Suriye'ye,

Lebanon,

Lübnan'a

Israel,

İsrail'e

and parts of Turkey,

ve Türkiye'nin,

İran'ın ve Mısır'ın

Iran,

and Egypt.

bir kısmına kadar genişledi.

Its wonders included a vast library and large botanical and zoological park.

Eserleri arasında çok geniş bir kütüphane ve büyük bir botanik bahçesi vardı.

But the story of Assyria’s rise to dominance began many centuries earlier,

Fakat Asur'un iktidara yükselişinin hikayesi asırlar öncesine dayanır,

in the Late Bronze Age, in a city called Ashur.

Geç Bronz Çağ'da, Aşur denilen bir şehirde.

Ashur was a tin and textiles trading center

Aşur, kuzey Irak'ta Dicle Nehri kıyısında

located along the Tigris River in northern Iraq.

bir kalay ve tekstil ticareti merkeziydi.

It shared its name with a god thought to be an embodiment of the city

İsmini, şehrin ve daha sonra tüm imparatorluğun vücut bulmuş hali olduğu

and later of the entire empire.

düşünülen bir tanrıyla paylaşıyordu.

For the administration-minded Assyrians, politics and religion were closely linked.

İdareci zihniyeti taşıyan Asurlular için siyaset ve din birbiriyle bağlantılıydı.

Around 1300 BCE, a high priest named Ashur-uballit I took the title of king

M.Ö. 1300 civarında Aşur-u Ballit I isimli bir yüksek rahip kral ünvanı aldı

and initiated a tradition of military campaigns,

ve askeri sefer geleneği başlattı.

effectively transforming Assyria from a city-state to a territorial state.

Bu da Asur'u şehir devletinden bölgesel devlete etkili bir şekilde dönüştürdü.

This meant that a single administrative entity

Bu, tek bir idari yapının pek çok bölgeyi,

oversaw many places, cultures, and peoples.

kültürü ve toplumu yönetmesi anlamına geliyordu.

For the next 150 years, Assyria extended its reach and thrived.

Sonraki yüz elli yıl içinde Asur hakimiyet alanını genişletti ve zenginleşti.

In the 12th century BCE,

M.Ö. 12. yy.'da

a mysterious catastrophe that still bewilders archaeologists

arkeologları hala şaşırtan gizemli bir felaket

caused the Assyrians to lose much of their territory.

Asur'un toprağının büyük bölümünü kaybetmesine neden oldu.

A few hundred years later, however,

Ancak bir kaç yüzyıl sonra

Assyrian kings began a new round of conquests.

Asur kralları yeni bir fetih dalgasına başladılar.

This time, they honed their administrative system

Bu sefer idari sistemlerini nesiller boyu sürecek

into an empire that would last generations.

bir imparatorluğa dönüştürdüler.

Assyrians were military innovators and merciless conquerors.

Asurlular askeri deha ve acımasız fatihlerdi.

During their conquests,

Fetihleri esnasında kuşatma taktikleri,

they used siege tactics and cruel punishments for those who opposed them,

kazığa geçirme ve deri yüzme de dahil

including impalement and flaying.

acımasız cezaları kendilerine karşı koyanlara uyguladılar.

The growth of their empire was due, in part,

İmparatorluklarının büyümesi kısmen

yerli halkı yurtlarından çıkarıp farklı ihtiyaçlarda kullanmak üzere

to their strategy of deporting local populations,

then shifting them around the empire to fulfill different needs.

imparatorluk içine dağıtma stratejilerine bağlıdır.

This broke peoples’ bonds with their homelands

Bu durum insanların vatanlarıyla bağlarını koparıp

and severed loyalties among local groups.

yerel gruplar arasındaki sadakati parçalıyordu.

Once the Assyrians conquered an area,

Asurlular bir yeri fethettiklerinde

they built cities connected by well-maintained royal roads.

oraya muntazam kraliyet yolları ile bağlı şehirler inşa ederlerdi.

Often, when a new king came to power, he would build a new capital.

Genellikle yeni bir kral başa geldiğinde yeni bir başkent inşa ederdi.

With each move, new palaces and temples were erected and lavishly decorated.

Her bir hareketle yeni saraylar ve tapınaklar yapılıp cömertçe süslenirdi.

Although kings claimed absolute power,

Krallar mutlak gücü ellerinde bulundursalar da

we know that an extensive system of courtiers,

geniş bir maiyetin,

provincial officials,

eyalet yöneticilerinin

and scholars influenced affairs.

ve alimlerin yapılanları etkilediğini biliyoruz.

At least one woman, Sammuramat, ruled the kingdom.

En azından bir kadın, Sammuramat, krallığı yönetti.

Assyrian rulers celebrated their military excursions

Asurlular askeri zaferlerini

by having representations of their exploits

yeni inşa edilen sarayların duvarlarına işledikleri,

carved into the walls of their newly built palaces.

icraatlarını gösteren temsillerle kutlarlardı.

But despite the picture of a ruthless war state projected by these records,

Fakat bu kayıtların işaret ettiği gibi acımasız bir savaş devleti tarifine karşın

the Assyrian kings were also interested in the cultural traditions of the region,

Asur kralları bölgenin kültürel geleneklerine de ilgi duyarlardı.

especially those of Babylonia, a separate state to the south.

Özellikle güneyde ayrı bir devlet olan Babil'inkilere.

Babylonia had been a cultural leader for millennia,

Babil binlerce yıl kültürel lider olmuştu.

stretching back to the beginning of writing

Bu liderlik M.Ö. 4000'e,

at the end of the 4th millennium BCE.

yazının bulunmasına kadar uzanıyordu.

Assyria saw itself as the inheritor and protector of this tradition.

Asur kendisini bu geleneğin varisi ve koruyucusu olarak kabul ediyordu.

Assyrian rulers supported scholars

Asur hükümdarları tıptan büyüye kadar

in specialties ranging from medicine to magic,

alanlarda uzmanlaşmış alimleri desteklediler.

and the capital cities, like Ninevah,

Ninova gibi başkentler

were home to elaborate parks and gardens

imparatorluğun her yerinden bitki ve hayvanı ağırlayan

that housed plants and animals from around the empire.

park ve bahçelere ev sahipliği yapıyordu.

One of Assyria’s final rulers, Ashurbanipal,

Asur'un son hükümdarlarından Aşurbanipal, Babil çapında

sent scholars throughout Babylonia to gather up and copy ancient literary works.

antik edebi eserleri kopyalayıp toplamak amacıyla alimler gönderdi.

Ashurbanipal’s library took the form of clay tablets

Aşurbanipal'ın kütüphanesi Akad ve Sümer dillerinde

inscribed with cuneiform in the languages of Akkadian and Sumerian.

çivi yazısıyla yazılmış kil tabletler şeklindeydi.

The library was lost during the final sack of Ninevah in 612 BCE.

M.Ö. 612'de Ninova'nın son yağmalanışında kütüphane yok oldu.

But thanks to a 19th century archaeological excavation,

Fakat 19. yy. daki bir arkeolojik kazı sayesinde

many masterpieces of ancient literature,

Gılgamış Destanı ve Babil Yaratılış Destanı gibi

including the Epic of Gilgamesh and the Babylonian Creation Epic,

antik edebiyata ait pek çok başyapıt

survive today.

günümüze ulaşmıştır.

After centuries of rule,

Asırlarca devam eden hakimiyetten sonra

the Assyrian Empire fell to the Babylonians and Medes

Asur İmparatorluğu M.Ö. 612 ve 609 arasında

between 612 and 609 BCE.

Babillilere ve Medlere yenik düştü.

Yet the innovations that the Assyrians  pioneered live on.

Ancak Asurluların öncülük ettiği yenilikler süregeldi.

Their emphasis on constant innovation,

Sürekli yeniliğe,

efficient administration,

etkin yönetime

and excellent infrastructure

ve mükemmel yapılanmaya verdikleri önem

set the standard for every empire that’s followed them in the region

bölgedeki ve dünya üzerindeki tüm imparatorluklar için

and across the globe.

standardı belirlemiş oldu.