Are there universal expressions of emotion? - Sophie Zadeh

Çeviri: Cihan Ekmekçi Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

The 40 or so muscles in the human face can be activated in different combinations

İnsan yüzündeki yaklaşık 40 kas ile

farklı kombinasyonlarda binlerce değişik yüz ifadesi oluşturulabilir.

to create thousands of expressions.

But do these expressions look the same

Peki bu ifadeler tüm dünyada

and communicate the same meaning around the world,

kültür fark etmeksizin

regardless of culture?

aynı şekilde mi algılanıyor?

Is one person’s smile another’s grimace?

Birinin gülümsemesi başka birinin yüz ekşitmesi olabilir mi?

Charles Darwin theorized that emotional expression was a common human feature.

Charles Darwin'in teorisine göre duygusal ifadeler insanların ortak özelliğiydi.

But he was in the minority.

Ancak Darwin bir azınlıktaydı.

Until the mid-20th century,

20. yüzyılın ortasına kadar,

many researchers believed that the specific ways we show emotion

çoğu araştırmacıya göre duyguları gösteriş biçimimiz

were learned behaviors that varied across cultures.

kültürler arasında değişen öğrenilmiş davranışlar.

Personality theorist Silvan Tomkins was one of the few to insist otherwise.

Kişilik kuramcısı Silvan Tomkins aksini iddia eden çok az insandan biriydi.

Tomkins claimed that certain affects—

Tomkins'in iddiasına göre

emotional states and their associated facial expressions—

duygusal durumlar ve bunlarla ilişkilendirilen yüz ifadeleri evrenseldi.

were universal.

In the 1960s, psychologist Paul Ekman set about testing this theory

1960'larda psikolog Paul Ekman bu teoriyi masaya yatırdı

by examining hundreds of hours of film footage

ve çağdaş dünyadan ayrı yaşayan uzak kabileleri konu alan

of remote tribes isolated from the modern world.

yüzlerce saatlik kamera kayıtlarını inceledi.

Ekman found the native peoples’ expressions to be not only familiar,

Ekman'ın bulgularına göre yerlilerin ifadeleri hem tanıdıktı,

but occurring in precisely the situations he would expect.

hem de tam olarak beklenilen durumlarda ortaya çıkıyordu.

Conversely, he ran tests with tribes who had no prior exposure to Western culture.

Diğer yandan Batı kültürünü hiç tanımamış kabileler üzerinde de deneyler yaptı.

They were able to correctly match photos of different facial expressions

Değişik yüz ifadeleri gösteren fotoğrafları

with stories designed to trigger particular feelings.

belli hisleri tetikleyen hikâyelerle eşletirmeyi başardılar.

Over the next few decades,

Sonraki birkaç on yıl içinde,

further research has corroborated Darwin’s idea

yapılan araştırmalar Darwin'in teorisini destekledi

that some of our most important emotional expressions are in fact universal.

ve en önemli bazı duygusal ifadelerimizin gerçekten de evrensel olduğunu gösterdi.

The degrees of expression appropriate to a given situation can, however,

Ancak bir duruma ilişkin uygun ifade düzeyleri

vary greatly across cultures.

kültürden kültüre büyük oranda değişebiliyordu.

For instance, researchers have studied facial expression

Örneğin araştırmacılar görme engelli doğan kişilerin

in people who are born blind,

yüz ifadelerini inceledi,

hypothesizing that if expressions are universal,

bu hipoteze göre eğer ifadeler evrenselse

they would be displayed in the same way as sighted people.

görebilen insanlarla aynı tepkiyi vereceklerdi.

In one study, both blind and sighted athletes

Çalışmanın birinde görebilen ve göremeyen sporcular

displayed the same expressions of emotion when winning or losing their matches.

kazandıklarında veya kaybettiklerinde aynı duygusal ifadeleri sergilediler.

Further evidence can be found in our evolutionary relatives.

Evrimsel akrabalarımızda da buna dair kanıtlar bulunabilir.

Comparisons of facial expression between humans and non-human mammals

İnsan ve insan olmayan memeliler arasındaki mimik karşılaştırmaları,

have found similarities in the structure and movement of facial muscles.

yüz kaslarının yapısı ve hareketlerinde benzerlikler olduğunu gösterdi.

Chimpanzee laughter looks different from ours,

Şempanzenin gülüşü bizimkinden farklı görünüyor,

but uses some of the same muscle movements.

ama aynı kas hareketlerinden bazılarını kullanıyor.

Back in the 60s, Ekman identified six core expressions.

60'lı yıllarda, Ekman altı temel ifade tanımladı.

Anger is accompanied by lowered eyebrows drawn together,

Öfke durumunda kaşlar birbirine yaklaşarak aşağı çekiliyor,

tense and narrowed eyes,

gözler kısılıp keskinleşiyor,

and tight lips;

dudaklar sıkılaşıyor;

disgust, by the lips pulled up and the nose crinkling.

iğrenme durumunda ise dudaklar yukarı çekiliyor ve burun büzüşüyor.

In fear, the upper white of the eyes are revealed as the eyebrows raise

Korku durumunda kaşlar yukarı kalkarken gözün üst beyaz kısmı görünür oluyor

and the mouth stretches open,

ve ağız açılıyor,

while surprise looks similar,

sürpriz de buna benziyor,

but with rounded eyebrows and relaxed lips.

ama kaşlar yuvarlanmış ve dudaklar rahat pozisyonda.

Sadness is indicated by the inner corners of the eyebrows

Üzüntüde ise kaşların iç kenarları

being drawn inwards and upwards,

yukarı ve aşağı doğru çekiliyor,

drooping eyes,

gözler aşağı düşüyor

and a downturned mouth.

ve ağız aşağı doğru kıvrılıyor.

And of course there’s happiness:

Tabii bir de mutluluk var:

lips drawn up and back,

dudaklar yukarı ve arkaya doğru geriliyor

and raised cheeks causing wrinkling around the eyes.

ve yukarı kalkan yanaklar göz kenarında kırışıklık oluşturuyor.

More recently, researchers have proposed additional entries

Son zamanlarda araştırmacılar yeni ifadeler gösterdi,

such as contempt,

örneğin küçümseme,

shame,

utanma

and disapproval,

ve ayıplama,

but opinions vary on how distinct boundaries

ama bu sınıflandırmalar arasındaki sınırlar

between these categories can be drawn.

değişik fikirlere tabi.

So if Ekman and other researchers are correct,

Yani Ekman ve diğer araştırmacılar haklıysa

what makes certain expressions universal?

belli ifadeleri evrensel kılan şey ne?

And why are they expressed in these particular ways?

Ayrıca neden belli şekillerde ifade ediliyorlar?

Scientists have a lot of theories rooted in our evolutionary history.

Bilim insanları, evrimsel tarihimize dayanarak pek çok kuramda bulunuyorlar.

One is that certain expressions are important for survival.

Bunlardan biri belli ifadelerin hayatta kalmak için önemli olması.

Fear and surprise could signal to others an immediate danger.

Korku ve sürpriz ani bir tehlikeyi haber verebilir.

Studies of humans and some other primates

İnsan ve diğer primatlar üzerinde yapılan çalışmalar

have found that we pay more attention to faces that signal threats

ifadesiz yüzlere kıyasla tehdit habercisi yüz ifadelerine

over neutral faces,

daha fazla dikkat verdiğimizi gösterdi,

particularly when we’re already on high alert.

özellikle tetikte olduğumuz zamanlar.

Expressions also could help improve group fitness

Ayrıca yüz ifadeleri duygularımızın iletişimini sağlayacağı için

by communicating our internal states to those around us.

grubun birlikteliğini iyi ölçüde etkileyebilir.

Sadness, for example, signals to the group that something’s wrong.

Örneğin üzüntü, çevremizdekilere bir şeyin yolunda olmadığını iletir.

There’s some evidence that expressions

Ayrıca bazı kanıtların gösterdiğine göre

might be even more directly linked to our physiology.

ifadeler fizyolojimizle çok daha bağlantılı olabilir.

The fear expression, for instance,

Mesela korku ifadesi,

could directly improve survival in potentially dangerous situations

potansiyel tehlike durumlarında hayatta kalmamıza doğrudan yardımcı olur,

by letting our eyes absorb more light

çünkü gözlerimiz daha fazla ışık absorbe edecek

and our lungs take in more air, preparing us to fight or flee.

ve ciğerlerimiz daha çok hava depolayarak bizi ''savaş veya kaç'' için hazırlayacak.

There’s still much research to be done in understanding emotional expression,

Duygusal ifadelere ilişkin hâlâ yapılacak çok araştırma var,

particularly as we learn more about the inner workings of the brain.

özellikle beynin iç faaliyetlerini öğrenmeye devam ettiğimiz sürece.

But if you ever find yourself among strangers in a strange land,

Yine kendinizi yabancı bir ülkede, yabancılarla çevrili bulursanız

a friendly smile could go a long way.

gülümsemek size oldukça çok zaman tanıyacaktır.