The deadly irony of gunpowder - Eric Rosado

Translator: Thitiporn Ratanapojnard Reviewer: Rawee Ma

Everybody loves fireworks --

ทุกคนรักดอกไม้ไฟ

the lights, the colors,

แสง สี

and, of course, the big boom.

และแน่นอนที่สุด เสียงตูมใหญ่

But the history of fireworks

แต่ประวัติศาตร์ของดอกไม้ไฟ

isn't all hugs and celebrations.

ไม่ใช่มีแค่การกอดกันและการเฉลิมฉลอง

Long before epic fireworks displays,

เนิ่นนานก่อนจะมีการแสดงดอกไม้ไฟตระการตา

chemists in China invented the key ingredient

นักเคมีในประเทศจีนได้คิดค้นส่วนผสมหลัก

that propels those bright lights into the sky.

ที่ยิงไฟสว่างจ้าพวกนั้นขึ้นไปบนท้องฟ้า

That invention was what we now call gunpowder.

การค้นพบนั้นคือสิ่งที่ปัจจุบันเราเรียกว่า ดินปืน

Our story begins back in ancient China

เรื่องราวของเราเริ่มต้นย้อนไปสมัยจีนโบราณ

in the mid-ninth century

ในกลางศตวรรษที่ 9

where early Chinese alchemists

ที่นักเล่นแร่แปรธาตุในจีน

were trying to create a potion for immortality.

พยายามที่จะคิดค้นยาอายุวัฒนะ

Instead, what they created was a flammable powder

แต่สิ่งที่พวกเขาสร้างขึ้นกลับเป็นผงที่ติดไฟได้

that burned down many of their homes.

ที่เผาบ้านของพวกเขาไปหลายหลัง

They quickly realized that this black powder,

พวกเขารู้อย่างรวดเร็วว่าผงสีดำ

which they called fire medicine,

ที่พวกเขาเรียกว่ายาไฟนี้

was precisely the opposite of something

ตรงข้ามอย่างสิ้นเชิงกับสิ่งที่

that would make you live forever.

ทำให้คุณมีชีวิตอมตะ

In these early days,

ในช่วงแรกแรกนั้น

the Chinese hadn't yet figured out

ชาวจีนยังไม่รู้วิธีใช้

how to make the powder explode;

จะทำให้ผงนั้นระเบิดออกได้อย่างไร

it was simply very flammable,

มันติดไฟได้ง่ายมาก

and their armies used it

และกองทัพใช้มัน

to make flaming arrows

สร้างธนูไฟ

and even a flamethrower.

หรือแม้กระทั่งลูกไฟ

But once they figured out the right proportions

แต่เมื่อพวกเขาค้นพบสัดส่วนที่ถูกต้อง

of ingredients to create a blast,

ของส่วนผสมที่จะทำระเบิด

they began using the powder even more,

พวกเขาก็เริ่มที่จะใช้ผงนั้นมากกว่าเดิม

creating fireworks to keep evil spirits away

ในการทำดอกไม้ไฟเพื่อขับไล่วิญญาณชั่วร้าย

and bombs to defend themselves

และระเบิดที่ใช้ป้องกันตัวเอง

against Mongol invaders.

จากผู้รุกรานชาวมองโกเลีย

It was these Mongols, most likely,

น่าจะเป็นชาวมองโกเลียนี้เอง

who spread the invention of gunpowder

ที่แพร่ขยายการค้นพบดินปืน

across the world.

ไปทั่วโลก

After fielding Chinese attacks,

หลังจากเอาชนะจีนแล้ว

they learned how to produce the powder themselves

พวกเขาเรียนรู้ที่จะผลิตดินปืนด้วยตัวเอง

and brought it with them

และนำมันไปด้วย

on their conquests in Persia and India.

ในการพิชิตเปอร์เซียและอินเดีย

William of Rubruck,

วิลเลียม แห่งรูบรัค

a European ambassador to the Mongols,

ทูตยุโรปที่ไปยังมองโกเลีย

was likely responsible for bringing gunpowder

น่าจะเป็นผู้ที่นำดินปืน

back to Europe around 1254.

กลับมาที่ยุโรปราวปี 1254

From there, engineers and military inventors

จากนั้น วิศวกรและนักประดิษฐ์ในกองทัพ

created all kinds of destructive weapons.

ก็สร้างอาวุธทำลายล้างทั้งหลาย

From bombs to guns to cannons,

ตั้งแต่ ระเบิด ปืน จนถึงปืนใหญ่

gunpowder left its mark on the world

ดินปืนได้ทิ้งร่องรอยแผลไว้บนโลก

in some pretty terrible ways,

อย่างโหดร้าย

in contrast to the beautiful marks

แตกต่างจากร่องรอยงดงาม

it can leave in the air.

มันสามารถทิ้งรอยไว้ในท้องฟ้า

So, how does black powder propel

แล้ว ผงสีดำนี้ยิง

fireworks into the sky?

ดอกไม้ไฟขึ้นฟ้าได้อย่างไร

You might have seen old Westerns or cartoons

คุณอาจเคยดูหนังคาวบอยเก่า ๆ หรือการ์ตูน

where a trail of gunpowder is lit

ที่ชนวนดินปืนเป็นเส้นวางบนพื้นถูกจุดไฟ

and it leads to a large and obviously explosive barrel.

ตรงไปยังถังไม้ใบใหญ่ที่ดูก็รู้ว่าเป็นระเบิด

Once the fire gets to the barrel,

เมื่อไฟไปถึงถังไม้

a large boom occurs.

มันก็ระเบิดตูมใหญ่

But why doesn't the trail itself explode?

แต่ทำไมทางชนวนดินปืนถึงไม่ระเบิดละ

The reason is that burning the powder

เหตุผลคือการเผาไหม้ของดินปืน

releases energy and gases.

ปล่อยพลังงานและแก๊ส

While the trail is burning,

ขณะที่ทางชนวนดินปืนลุกไหม้

these are easily released into the surrounding air.

มันก็ถูกปล่อยไปในอากาศอย่างง่ายดาย

But when the gunpowder

แต่เมื่อดินปืน

is contained within the barrel,

ถูกบรรจุในถังไม้

the energy and gases cannot easily escape

พลังงานและแก๊สออกมาไม่ได้

and build up until

มันจึงสะสมจนกระทั่ง

BOOM!

ตูม!

Firework canisters provide

กระบอกที่ใส่ดอกไม้ไฟ

a single, upward-facing outlet

มีรูเปิดด้านบนรูเดียว

to channel this explosive energy.

เพื่อเป็นทางออกของพลังระเบิด

The wick ignites the gunpowder

สายขนวนจุดดินปืน

and the energy takes

และพลังงานก็ใช้

the easiest exit from the canister,

ทางออกที่ง่ายที่สุดออกจากกระบอก

launching the firework high into the sky.

จุดดอกไม้ไฟสูงขึ้นไปบนฟ้า

The flame then makes its way

เปลวไฟก็หาทางออก

through the firework's encasing

ผ่านทางตัวห่อหุ้ม

and the same reaction occurs

และปฏิกริยาเดียวกัน

high above our heads.

ก็เกิดสูงขึ้นไปเหนือศีรษะเรา

So, while the Chinese alchemists

ดังนั้น ตอนที่นักเล่นแร่แปรธาตุชาวจีน

never found the compound for eternal life,

จะไม่เคยได้พบยาอายุวัฒนะ

they did find something

แต่พวกเขาพบบางอย่าง

that would go on to shape all of civilization,

ที่มีผลต่อมากับการเปลี่ยนแปลงทุกอารยธรรม

something that has caused

บางอย่างที่ทำให้เกิด

many tragic moments in human history,

ช่วงเวลาโศกเศร้ามากมาย ในประวัติศาสตร์มนุษยชาติ

and yet still gives us hope

แต่ถึงกระนั้นมันก็ยังให้ความหวังเรา

when we look up in celebration

เมื่อเราเฉลิมฉลอง โดยมองขึ้นไปยัง

at the colorful night sky.

ท้องฟ้าหลากสีสันยามค่ำคืน