It's a church. It's a mosque. It's Hagia Sophia. - Kelly Wall

มันเป็นโบสถ์ มันเป็นสุเหร่า มันคือ ฮายา โซฟีอา - แคลลี่ วอล (Kelly Wall)

Translator: Kelwalin Dhanasarnsombut Reviewer: Rawee Ma

They say that if walls could talk, each building would have a story to tell,

เขาบอกว่า ถ้ากำแพงสามารถพูดได้ ตึกรามบ้านช่องก็คงจะมีเรื่องราวมาบอกเล่า

but few would tell so many fascinating stories in so many different voices

แต่คงจะมีสิ่งปลูกสร้างไม่มาก ที่จะบอกเล่าเรื่องราวด้วยเสียงอันหลากหลาย

as the Hagia Sophia, or holy wisdom.

ได้เฉกเช่น ฮายา โซฟีอา (Hagia Sophia) หรือ ปัญญาอันศักดิ์สิทธิ์

Perched at the crossroads of continents and cultures,

ด้วยเหตุที่มันตั้งอยู่บนเส้นทางเชื่อม ระหว่างทวีปและวัฒนธรรม

it has seen massive changes from the name of the city where it stands,

มันได้เห็นความเปลี่ยนแปลงมากมาย ตั้งแต่ชื่อของเมืองที่มันตั้งอยู่

to its own structure and purpose.

ไปจนถึงโครงสร้าง และจุดประสงค์การใช้งานของมัน

And today, the elements from each era stand

และวันนี้ องค์ประกอบจากแต่ละยุคก็พร้อมแล้ว

ready to tell their tales to any visitor who will listen.

ที่จะบอกเล่าเรื่องราวแก่ผู้มาเยือนที่พร้อมจะรับฟัง

Even before you arrive at the Hagia Sophia, the ancient fortifications

ก่อนที่คุณจะย่างเข้ามาใน ฮายา โซฟีอา ป้อมปราการโบราณ

hint at the strategic importance of the surrounding city,

ก็บอกใบ้ถึงความสำคัญเชิงยุทธศาสตร์ของรอบๆ เมือง

founded as Byzantium by Greek colonists in 657 BCE.

ที่ถูกก่อสร้างขึ้นในยุคไบแซนไทน์ โดยชาวอาณานิคมกรีก 657 ปีก่อนคริสตกาล

And successfully renamed as Augusta Antonia, New Rome and Constantinople

และถูกเปลี่ยนชื่อเป็น ออกัสต้า อันโทเนีย ในยุคโรมันใหม่ และคอนสเตนติโนเปิล

as it was conquered, reconquered, destroyed and rebuilt

เมื่อมันถูกยึดครอง ยึดคืน ทำลาย และสร้างใหม่

by various Greek, Persian and Roman rulers over the following centuries.

โดยผู้ปกครองชาวกรีก เปอร์เซีย และโรมัน ตลอดหลายศตวรรษต่อมา

And it was within these walls that the first Megale Ekklesia, or great church,

และภายในกำแพงเหล่านี้นี่เอง ที่ เมกาลี เอคลีเซีย (Megale Ekklesia) หรือโบสถ์ใหญ่ แรก

was built in the fourth century.

ถูกสร้างขึ้นในศตวรรษที่สี่

Though it was soon burned to the ground in riots,

ถึงแม้ว่ามันจะถูกเผาทำลายจนราบเป็นหน้ากลอง ในการก่อจราจลไม่นานหลังจากนั้น

it established the location for the region's main religious structure

มันก็เป็นสถานที่ สำหรับโครงสร้างหลัก ทางศาสนาในบริเวณนั้น

for centuries to come.

เป็นเวลาอีกหลายศตวรรษต่อมา

Near the entrance, the marble stones with reliefs

ใกล้ทางเข้า หินอ่อนที่กองอยู่

are the last reminders of the second church.

เป็นร่องรอยสุดท้ายที่เหลืออยู่จากโบสถ์หลังที่สอง

Built in 415 CE, it was destroyed during the Nika Riots of 532

มันถูกสร้างใน ค.ศ. 415 และถูกทำลายลง ระหว่างการจลาจลนิกา (Nika riots) ใน ค.ศ. 532

when angry crowds at a chariot race

เมื่อผู้คนที่โมโหโกรธาที่การแข่งรถม้า

nearly overthrew the emperor, Justinian the First.

เกือบที่จะโค่นอำนาจจักรพรรดิ์จัสติเนียน ที่หนึ่ง

Having barely managed to retain power,

แม้ว่าเกือบที่จะประคองอำนาจเอาไว้ไม่ไหว

he resolved to rebuild the church on a grander scale,

จักรพรรดิ์จัดการสร้างโบสถ์ขึ้นมาใหม่ ให้ใหญ่กว่าเดิม

and five years later, the edifice you see before you was completed.

และอีกห้าปีต่อมา สิ่งปลูกสร้างที่ใหญ่โตที่คุณเห็น ก็ถูกสร้างจนเสร็จสมบูรณ์

As you step inside, the stones of the foundation and walls

เมื่อคุณย่างเข้าไปข้างใน หินที่เป็นโครงสร้างและกำแพง

murmur tales from their homelands of Egypt and Syria,

พึมพัมถึงเรื่องราวของบ้านเกิดของพวกมัน ในอียิปและซีเรีย

while columns taken from the Temple of Artemis recall a more ancient past.

ในขณะที่เสาถูกนำมาจากโบสถ์แห่งอาร์ทิมิส เรียกความทรงจำจากอดีตที่เก่าแก่กว่า

Runic inscriptions carved by the Vikings of the emperor's elite guard

ร่องรอยจารึกที่ถูกสลักไว้โดยชาวไวกิง สุดยอดองครักษ์ของจักรพรรดิ์

carry the lore of distant northern lands.

เต็มไปด้วยเรื่องราว จากเกาะทางตอนเหนือที่ห่างไกล

But your attention is caught by the grand dome, representing the heavens.

แต่ความสนใจของคุณจะตกอยู่ที่โดมยักษ์ ที่เป็นตัวแทนสรวงสวรรค์

Reaching over 50 meters high and over 30 meters in diameter

ด้วยความสูงกว่า 50 เมตร และเส้นผ่าศูนย์กลาง 30 เมตร

and ringed by windows around its base,

และรายล้อมด้วยหน้าต่างรอบๆ ฐานของมัน

the golden dome appears suspended from heaven,

โดมสีทองเป็นดั่งระย้าจากสวรรค์

light reflecting through its interior.

แสงส่องสะท้อนผ่านเข้ามาทางข้างใน

Beneath its grandiose symbolism, the sturdy reinforcing Corinthian columns,

ภายใต้สัญลักษณ์อันสง่าหรู และเสาโครินเทียที่แข็งแรงมั่นคง

brought from Lebanon after the original dome was partially destroyed

ที่นำมาจากเลบานอน หลังจากโดมแรกถูกทำลายลงบางส่วน

by an earthquake in 558 CE,

เนื่องจากแผ่นดินไหวใน ค.ศ. 558

quietly remind you of its fragility

ย้ำเตือนเบาๆ ให้คุณนึกถึงความเปราะบางของมัน

and the engineering skills such a marvel requires.

และความชำนาญเชิงวิศวกรรมที่แสนจะน่าทึ่ง

If a picture is worth a thousand words,

ถ้าภาพเดียวแทนคำพูดได้นับพันคำ

the mosaics from the next several centuries have the most to say

กระเบื้องโมเสกจากสองสามศตวรรษต่อมา บอกเรื่องราวไว้มากกว่าใคร

not only about their Biblical themes,

ไม่เพียงแต่เป็นเรื่องเกี่ยวกับ พระคัมภีร์ศาสนาคริสต์เท่านั้น

but also the Byzantine emperors who commissioned them,

แต่ยังเกี่ยวกับจักรพรรดิ์ไบแซนไทน์ ผู้ที่มอบหน้าที่ให้กับพวกมัน

often depicted along with Christ.

ที่มักถูกพรรณาบรรยายไปพร้อมๆ กับพระคริสต์

But beneath their loud and clear voices,

แต่ภายใต้เสียงที่ดังและชัดเจน

one hears the haunting echoes of the damaged and missing mosaics and icons,

เราสามารถได้ยินเสียงก้องโหยหวนของ ความเสียหายและโมเสกและสัญลักษณ์ที่หายไป

desecrated and looted during the Latin Occupation in the Fourth Crusade.

มันถูกดูหมิ่นและปล้นระหว่างการยึดครองโดยละติน ในสงครามครูเสตครั้งที่สี่

Within the floor, the tomb inscription of Enrico Dandolo,

ภายในพื้นนี้ รอยสลักสุสานของเอนริโก ดันโดโล

the Venetian ruler who commanded the campaign,

ผู้ปกครองเวเนเชียนผู้บัญชาการรบ

is a stark reminder of those 57 years that Hagia Sophia spent as a Roman Catholic church

เป็นสิ่งย้ำเตือนถาวรของ 57 ปี ที่ ฮายา โซฟีอา เป็นโบสถ์โรมันคาธอลิก

before returning to its orthodox roots upon the Byzantine Reconquest.

ก่อนที่จะกลับไปยังรากเหง้าออโธดอกซ์ของมัน เมื่อไบเซนไทน์เข้ามายึดครองอีกครั้ง

But it would not remain a church for long.

แต่มันก็เป็นโบสถ์อยู่ไม่นาน

Weakened by the Crusades, Constantinople fell to the Ottomans in 1453

เมื่อครูเสตทำให้อาณาจักรเสื่อมถอย ใน ค.ศ. 1453 คอนสเตนติโนเปิลก็ตกเป็นของออโตมัน

and would be known as Istanbul thereafter.

และต่อมาเป็นที่รู้จักกันในชื่อ อิสตัลบูล

After allowing his soldiers three days of pillage,

หลังจากยอมให้ทหารของพระองค์ ทำการปล้นสะดมอยู่สามวัน

Sultan Mehmed the Second entered the building.

สุลต่านเมห์เหม็ดที่สอง ได้เข้าไปยังตัวอาคาร

Though heavily damaged, its grandeur was not lost

แม้ว่ามันจะถูกทำลายอย่างหนัก ความสง่างามของมันก็หาได้สูญหายไปไม่

on the young sultan who immediately rededicated it to Allah,

ในสายตาของสุลต่านหนุ่ม ผู้ที่อุทิศมันให้กับพระอัลเลาะห์ในทันที

proclaiming that it would be the new imperial mosque.

โดยมีโองการว่ามันจะเป็นสุเหร่าหลวง

The four minarets built over the next century

หออะซานทั้งสี่ที่ถูกสร้างขึ้นในศตวรรษต่อมา

are the most obvious sign of this era,

เป็นสัญลักษณ์ที่เด่นชัดที่สุดของยุคนี้

serving as architectural supports in addition to their religious purpose.

ที่ทำหน้าที่เป็นตัวสนับสนุนทางสถาปัตยกรรม เพิ่มเติมจากภารกิจทางศาสนาของมัน

But there are many others.

แต่ยังมีอะไรอย่างอื่นอีก

Ornate candle holders relate Suleiman's conquest of Hungary,

เชิงเทียนหรูหราเกี่ยวข้องกับการยึดครองฮังการี โดยสุไลมาน

while giant caligraphy discs hung from the ceiling

ในขณะที่แผ่นอักษรประดิษฐ์ขนาดยักษ์ ที่ห้อยลงมาจากฝ้าเพดาน

remind visitors for the first four caliphs who followed Muhammad.

ย้ำเตือนผู้มาเยี่ยมชมให้นึกถึงกาหลีบสี่ท่านแรก ที่ติดตามโมฮัมหมัด

Though the building you see today still looks like a mosque, it is now a museum,

แม้ว่าตัวอาคารที่คุณเห็นในปัจจุบัน จะดูเหมือนสุเหร่า ตอนนี้มันเป็นพิพิธภัณฑ์

a decision made in 1935 by Kemal Ataturk,

ได้มีการตัดสินใจในปี ค.ศ. 1935 โดย คามาล อะทาเทิร์ค (Kemal Ataturk)

the modernizing first president of Turkey

ประธานาธิบดีคนแรกของตุรกียุคใหม่

following the Ottoman Empire's collapse.

หลังจากการล่มสลายของอาณาจักรออโตมัน

It was this secularization that allowed for removal

การแยกมันออกจากทางศาสนานี้เอง

of the carpets hiding the marble floor decorations

ที่ทำให้มีการรื้อพรมที่ซ่อนงานตกแต่งพื้นหินอ่อน

and the plaster covering the Christian mosaics.

และปูนขาวที่บดบังโมเสกคริสเตียนออกไป

Ongoing restoration work has allowed the multiplicity of voices

งานบูรณะที่ยังดำเนินการอยู่ ได้ทำให้เสียงต่างๆ มากมาย

in Hagia Sophia's long history

ในประวัติศาสตร์อันยาวนาวของ ฮายา โซฟีอา

to be heard again after centuries of silence.

เป็นที่ได้ยินอีกครั้งหลังจากเงียบหายไปหลายศตวรรษ

But conflict remains.

แต่ความขัดแย้งก็ยังคงอยู่

Hidden mosaics cry out from beneath Islamic calligraphy,

โมเสกที่ถูกซ่อนไว้ร้องออกมา จากตัวอักษรประดิษฐ์อิสลามที่อยู่เบื้องล่าง

valuable pieces of history that cannot be uncovered without destroying others.

ชิ้นส่วนอันทรงคุณค่าทางประวัติศาสตร์ ที่ไม่สามารถเปิดเผยได้โดยไม่ทำลายส่วนอื่นๆ

Meanwhile, calls sound from both Muslim and Christian communities

ในขณะเดียวกัน ก็มีเสียงร่ำร้อง จากทั้งสังคมชาวมุสลิมและคริสต์

to return the building to its former religious purposes.

ให้ตัวอาคารกลับคืนสู่วัตถุประสงค์ ตามเดิมของศาสนาครั้งก่อน

The story of the divine wisdom may be far from over,

เรื่องราวของปรัชญาจากทวยเทพ อาจยังไม่เป็นที่สิ้นสุด

but one can only hope that the many voices residing there

แต่เราก็ได้แต่เพียงหวังว่า เสียงทั้งหลายที่สถิตย์อยู่ที่นั่น

will be able to tell their part for years to come.

จะยังสามารถบอกเล่าเรื่องราวในส่วนของพวกมัน ไปตราบนานเท่านาน