A guide to the energy of the Earth - Joshua M. Sneideman

Vodič o Zemljinoj energiji - Džošua M. Snajdeman (Joshua M. Sneideman)

Prevodilac: Jelena Matovic Lektor: Mile Živković

Energy is all around us,

Energija je svuda oko nas,

a physical quantity that follows precise natural laws.

prirodna veličina koja sledi precizne zakone prirode.

Our universe has a finite amount of it;

Naš univerzum ima ograničenu količinu energije,

it's neither created nor destroyed

nije ni stvorena niti uništiva,

but can take different forms,

ali može imati različite oblike,

such as kinetic or potential energy,

kao što je kinetička ili potencijalna energija,

with different properties and formulas to remember.

sa različitim osobinama i formulama koje treba zapamtiti.

For instance,

Na primer,

an LED desk lamp's 6 Watt bulb

LED stona lampa od 6 vati

transfers 6 Joules of light energy per second.

jednaka je 6 džula svetlosne energije u sekundi.

But let's jump back up into space

Ali, hajde da skočimo u svemir

to look at our planet, its systems, and their energy flow.

da pogledamo našu planetu, njen sistem, i njihov tok energije.

Earth's physical systems include

Prirodni sistemi zemlje uključuju

the atmosphere, hydrosphere,

atmosferu,

hidrosferu,

lithosphere, and biosphere.

litosferu

i biosferu.

Energy moves in and out of these systems,

Energija se kreće unutar i van ovih sistema,

and during any energy transfer between them,

i tokom prenosa energije između njih

some is lost to the surroundings,

deo energije se gubi u okolini,

as heat, light, sound,

kao što su toplota, svetlost, zvuk, vibracije ili kretanje.

vibration, or movement.

Our planet's energy comes from internal and external sources.

Energija naše planete dolazi

iz internih i eksternih izvora,

Geothermal energy from radioactive isotopes

geotermalna energija iz radioaktivnih izotopa

and rotational energy from the spinning of the Earth

i rotaciona energija iz obrtanja Zemlje

are internal sources of energy,

su interni izvori energije,

while the Sun is the major external source,

dok je Sunce glavni eksterni izvor

driving certain systems, like our weather and climate.

koji pokreće određene sisteme

kao što su naše vreme i klima.

Sunlight warms the surface and atmosphere in varying amounts,

Sunčeva svetlost greje površinu i atmosferu

u različitim količinama,

and this causes convection,

i to izaziva konvekciju,

producing winds and influencing ocean currents.

stvarajući vetrove i utičući na okeanske struje.

Infracrveno zračenje,

Infrared radiation, radiating out from the warmed surface of the Earth,

koje zrači iz zagrejane Zemljine površine,

gets trapped by greenhouse gases and further affects the energy flow.

biva zarobljeno od strane gasova staklene bašte

i dalje utiče na tok energije.

The Sun is also the major source of energy for organisms.

Sunce je takođe glavni izvor energije

za organizme.

Plants, algae, and cyanobacteria

Biljke, alge i cijanobakterije

use sunlight to produce organic matter

koriste sunčevu svetlost za proizvodnju organske materije

from carbon dioxide and water,

iz ugljen-dioksida i vode,

powering the biosphere's food chains.

pokrećući lanac ishrane u biosferi.

We release this food energy using chemical reactions,

Mi oslobađamo energiju hrane

pomoću hemijskih reakcija,

like combustion and respiration.

kao što su sagorevanje i disanje.

At each level in a food chain, some energy is stored

Na svakom nivou lanca ishrane

se skladišti neka energija

in newly made chemical structures,

u novostvorenim hemijskim strukturama

but most is lost to the surroundings,

ali većina energije je izgubljena u okruženju

as heat, like your body heat,

kao toplota, kao i vaša telesna toplota

released by your digestion of food.

oslobođena varenjem hrane.

Now, as plants are eaten by primary consumers,

Kako primarni potrošači jedu biljke,

only about 10% of their total energy is passed on to the next level.

samo je oko 10% njihove energije

preneto na sledeći nivo.

Since energy can only flow in one direction in a food chain,

Pošto energija može teći samo u jednom smeru

u lancu ishrane,

from producers on to consumers and decomposers,

od proizvođača ka potrošačima i razlagačima,

an organism that eats lower on the food chain,

organizam koji jede niže od sebe u lancu ishrane

is more efficient than one higher up.

je efikasniji od onog koji je viši u lancu ishrane.

So eating producers is the most efficient level

Dakle, jedenje proizvođača je najefektivniji nivo

at which an animal can get its energy,

na kojem životinja može da dobije energiju,

but without continual input of energy to those producers,

ali bez stalnog unosa energije

onim proizvođačima,

mostly from sunlight,

uglavnom iz sunčeve svetlosti,

life on Earth as we know it would cease to exist.

život na Zemlji kakav mi poznajemo

prestao bi da postoji.

We humans, of course, spend our energy doing a lot of things besides eating.

Mi ljudi naravno trošimo našu energiju

pored ishrane i na brojne druge stvari.

We travel, we build, we power all sorts of technology.

Mi putujemo, gradimo, pokrećemo sve vrste tehnologije.

To do all this,

Da bismo uradili sve ovo,

we use sources like fossil fuels:

koristimo izvore poput fosilnih goriva:

coal, oil, and natural gas,

ugalj, naftu i prirodni gas,

which contain energy

koji sadrže energiju koju su biljke

that plants captured from sunlight long ago

uhvatile iz sunčeve svetlosti

odavno,

and stored in the form of carbon.

i uskladištile je u obliku ugljenika.

When we burn fossil fuels in power plants,

Kada sagorevamo fosilna goriva u termoelektranama,

we release this stored energy

mi oslobađamo tu uskladištenu energiju

to generate electricity.

za proizvodnju struje.

To generate electricity,

Za proizvodnju električne energije,

heat from burning fossil fuels is used to power turbines

toplota od sagorevanja fosilnih goriva

se koristi za napajanje turbina

that rotate magnets,

koje rotiraju magnete,

which, in turn, create magnetic field changes

koji zauzvrat stvaraju promene magnetnog polja

relative to a coil of wire,

povezanog sa kalemom provodnika,

causing electrons to be induced to flow in the wire.

zbog čega se elektroni indukuju u tok provodnika.

Modern civilization depends on our ability

Moderna civilizacija zavisi od naše spospbnosti

to keep powering that flow of electrons.

da napajamo taj tok elektrona.

Fortunately, we aren't limited to burning non-renewable fossil fuels

Srećom, nismo ograničeni

na sagorevanje neobnovljivih fosilnih goriva

to generate electricity.

da bismo proizveli struju.

Electrons can also be induced to flow

Elektroni se takođe mogu indukovati da teku

by direct interaction with light particles,

direktnom interakcijom sa svetlosnim česticama,

which is how a solar cell operates.

a ovako funkcionišu solarne ćelije.

Ostali obnovljivi izvori energije,

Other renewable energy sources,

such as wind, water,

kao što su vetar, voda, geotermalna i biogoriva

geothermal, and biofuels

can also be used to generate electricity.

se takođe mogu iskoristiti za proizvodnju eletrične energije.

Globalna potražnja za energijom je u porastu,

Global demand for energy is increasing,

but the planet has limited energy resources

ali planeta ima ograničene izvore energije

to access through a complex energy infrastructure.

na raspolaganju kroz složenu energetsku infrastrukturu.

As populations rise,

Kako populacija raste,

alongside rates of industrialization and development,

zajedno sa stopama industrijalizacije i razvoja,

our energy decisions grow more and more important.

naše energetske odluke postaju sve važnije.

Access to energy impacts health, education,

Raspolaganje energijom

utiče na zdravstvo, obrazovanje, političku moć i socio-ekonomski status.

political power, and socioeconomic status.

If we improve our energy efficiency,

Ako poboljšamo našu energetsku efikasnost,

we can use our natural resources more responsibly

možemo odgovornije koristiti prirodne resurse

and improve quality of life for everyone.

i poboljšati kvalitet života za sve.