A guide to the energy of the Earth - Joshua M. Sneideman

Çeviri: Can Boysan Gözden geçirme: Esra Çakmak

Energy is all around us,

Enerji dört bir yanımızda

a physical quantity that follows precise natural laws.

ve kusursuz doğa kanunlarını takip eden fiziksel bir büyüklük.

Our universe has a finite amount of it;

Evrenimizde enerji sınırlı,

it's neither created nor destroyed

ne üretiliyor ne de yok ediliyor

but can take different forms,

ama kinetik veya potansiyel enerji gibi

such as kinetic or potential energy,

hatırlanması gereken farklı özelliklerde ve formüllerde

with different properties and formulas to remember.

farklı şekiller alabiliyor.

For instance,

Örneğin, 6 watt'lık bir LED masa lambası

an LED desk lamp's 6 Watt bulb

transfers 6 Joules of light energy per second.

saniyede 6 jul miktarındaki hafif enerjiyi aktarıyor.

But let's jump back up into space

Fakat şimdi uzaya geri dönelim

to look at our planet, its systems, and their energy flow.

ve gezegenimize, onun sistemlerine ve enerji akışına göz atalım.

Earth's physical systems include

Dünya'nın fiziksel sistemleri;

the atmosphere, hydrosphere,

atmosferi, hidrosferi, litosferi

lithosphere, and biosphere.

ve biyosferi kapsıyor.

Energy moves in and out of these systems,

Enerji bu sistemlere girip çıkar

and during any energy transfer between them,

ve bunların arasındaki her enerji aktarımı sırasında,

some is lost to the surroundings,

çevredeki enerjinin bir kısmı,

as heat, light, sound,

ateş, ışık, ses, titreşim veya hareket hâlinde kaybolur.

vibration, or movement.

Our planet's energy comes from internal and external sources.

Gezegenimizin enerjisi iç ve dış kaynaklardan gelir.

Geothermal energy from radioactive isotopes

Radyoaktif izotoplardan gelen jeotermal enerji

and rotational energy from the spinning of the Earth

ve dünyanın dönüşünden gelen dairesel enerji,

are internal sources of energy,

enerjinin iç kaynaklarıdır.

while the Sun is the major external source,

Öte yandan, Güneş temel dış kaynaktır

driving certain systems, like our weather and climate.

ve hava durumu ve iklim gibi belirli sistemleri hareket ettirir.

Sunlight warms the surface and atmosphere in varying amounts,

Güneş ışığı, yüzeyi ve atmosferi değişken miktarlarda ısıtır

and this causes convection,

ve bu da ısı yayılmasına yol açıp

producing winds and influencing ocean currents.

rüzgârları üretir ve okyanus akıntılarını etkiler.

Infrared radiation, radiating out from the warmed surface of the Earth,

Kızıl ötesi ışınlar, Dünya'nın ısınmış yüzeyinden ısı yayarlar,

gets trapped by greenhouse gases and further affects the energy flow.

sera gazlarının ve enerji akışının ileri etkilerinin tuzağına düşerler.

The Sun is also the major source of energy for organisms.

Güneş de organizmalar için ana kaynaktır.

Plants, algae, and cyanobacteria

Bitkiler, algler ve siyanobakteriler,

use sunlight to produce organic matter

biyosferin besin zincirlerini güçlendirerek

from carbon dioxide and water,

karbondioksitten ve sudan organik madde üretmek için

powering the biosphere's food chains.

güneş ışığını kullanırlar.

We release this food energy using chemical reactions,

Biz bu besin enerjisini yanma ve solunum gibi

like combustion and respiration.

kimyasal tepkimeleri kullanarak salıveriyoruz.

At each level in a food chain, some energy is stored

Besin zincirindeki her bir seviyede,

yeni elde edilen kimyasal yapılarda biraz enerji depolanır.

in newly made chemical structures,

but most is lost to the surroundings,

Fakat vücut ısınız gibi

as heat, like your body heat,

besin sindiriminizden salınan

released by your digestion of food.

çoğu enerji çevrede kaybolur.

Now, as plants are eaten by primary consumers,

Bitkiler, birincil tüketiciler tarafından yendiği için

only about 10% of their total energy is passed on to the next level.

onların tüm enerjisinin sadece %10'u sonraki seviyeye geçer.

Since energy can only flow in one direction in a food chain,

Enerji bir besin zincirinde, üreticilerden tüketicilere ve ayrıştırıcılara

from producers on to consumers and decomposers,

sadece bir yönde hareket edebildiği için

an organism that eats lower on the food chain,

besin zincirinin aşağısında yer alan bir organizma

is more efficient than one higher up.

üsttekilerden daha verimlidir.

So eating producers is the most efficient level

Yemek üreticileri,

bir hayvanın enerjisini alabildiği en verimli seviyedir

at which an animal can get its energy,

but without continual input of energy to those producers,

fakat bu üreticilere çoğu güneş ışığından olan

mostly from sunlight,

sürekli enerji girdisi olmadan

life on Earth as we know it would cease to exist.

bizim bildiğimiz yaşamın Dünya üzerindeki varlığı sona erer.

We humans, of course, spend our energy doing a lot of things besides eating.

Tabii ki biz insanlar enerjimizi besin dışında birçok şeye de harcıyoruz.

We travel, we build, we power all sorts of technology.

Yolculuk ediyoruz, inşa ediyoruz, teknolojinin her türünde güce sahibiz.

To do all this,

Bütün bunları yapmak için

fosil yakıtlar gibi kaynaklar kullanıyoruz,

we use sources like fossil fuels:

coal, oil, and natural gas,

kömür, petrol ve doğal gaz kullanıyoruz.

which contain energy

Bu yakıtlar, bitkilerin güneş ışığı yoluyla çok önceden yakaladığı

that plants captured from sunlight long ago

ve karbon formunda depoladığı

and stored in the form of carbon.

enerji içerirler.

When we burn fossil fuels in power plants,

Enerji santrallerinde fosil yakıtları yaktığımızda

we release this stored energy

bu depolanmış enerjiyi

to generate electricity.

elektrik üretmek için salıveririz.

To generate electricity,

Elektrik üretmek için

heat from burning fossil fuels is used to power turbines

yakılan fosil yakıtlardan gelen ısı,

mıknatısları döndüren türbinlere güç sağlamak için kullanılır.

that rotate magnets,

which, in turn, create magnetic field changes

Böylece bu türbinler,

tel bobinine göre değişen manyetik alan üretirler.

relative to a coil of wire,

causing electrons to be induced to flow in the wire.

Tel bobinleri, teldeki hareketi indükleyecek elektronlar üretir.

Modern civilization depends on our ability

Modern medeniyet,

bu elektron hareketini güçlü tutma yeteneğimize bağlıdır.

to keep powering that flow of electrons.

Fortunately, we aren't limited to burning non-renewable fossil fuels

Neyse ki elektrik üretmek için

yenilenemeyen fosil yakıtları yakma sınırımız yok.

to generate electricity.

Electrons can also be induced to flow

Hafif partiküllerle doğrudan etkileşim hareketiyle

by direct interaction with light particles,

elektronlar da indüklenebilir,

which is how a solar cell operates.

bu partiküller, güneş pilinin çalışmasına benzer.

Other renewable energy sources,

Rüzgâr, su, jeotermal ve biyoyakıt gibi

such as wind, water,

diğer yenilenebilir enerji kaynakları da

geothermal, and biofuels

can also be used to generate electricity.

elektrik üretmek için kullanılabilir.

Global demand for energy is increasing,

Enerji üzerindeki küresel talep artıyor

but the planet has limited energy resources

fakat gezegenin enerji kaynakları

to access through a complex energy infrastructure.

karmaşık bir enerji altyapısına erişmek için sınırlı.

As populations rise,

Nüfuslar yükseldikçe

alongside rates of industrialization and development,

sanayileşme ve kalkınma oranlarının yanında,

our energy decisions grow more and more important.

enerjiye dair kararlarımız gitgide daha önemli hâle geliyor.

Access to energy impacts health, education,

Enerjiye erişim; sağlığı, eğitimi, siyasi gücü

political power, and socioeconomic status.

ve sosyoekonomik durumu etkiliyor.

If we improve our energy efficiency,

Enerji verimliliğimizi geliştirirsek

we can use our natural resources more responsibly

doğal kaynaklarımızı daha sorumlu biçimde kullanabiliriz

and improve quality of life for everyone.

ve yaşam kalitesini herkes için geliştirebiliriz.