The princess who rewrote history - Leonora Neville

Translator: Besiana Zekaj Reviewer: Helena Bedalli

Alexios Komnenos,

Alexios Komnenos,

Byzantine emperor,

Perandor bizantin,

led his army to meet the Scythian hordes

udhëhoqi ushtrinë e tij

në një beteje kundër Scythianave.

in battle.

For good luck,

Për fat të mirë,

he carried one of the holiest relics

ai mori me vete reliket më të shenjta

in Christendom:

në Christendom:

the veil that had belonged

vellon që i takonte

to the Virgin Mary.

të Shenjtës Mari.

Unfortunately, it didn’t help.

Fatkeqësisht kjo nuk i ndihmoi.

Not only was his army defeated,

Ushtria e tij jo vetëm që humbi

but as they fled,

por ndërsa ata po iknin,

the Emperor was stabbed in the buttocks.

Perandori ishte qëlluar në prapanicë.

To make matters worse, a strong wind

Për të bërë gjërat edhe me keq, një erë e fortë

made the relic too heavy to carry,

bëri të vështirë bartjen e relikes,

so he stashed it in some bushes

kështu që ata e fshehën në shkurre

as he escaped.

gjatë ikjes.

But even as he fled,

Por edhe gjatë ikjes,

he managed to slay some Scythians

arritën të vrasin disa Scythian

and rescue a few comrades.

dhe të shpëtojnë disa nga luftëtarët e tyre.

At least, this is how Alexios' daughter

Të paktën kjo është mënyra se si vajza e Alexios

Anna recounted the story,

Anna e tregoi historinë,

writing nearly 60 years later.

duke e shkruar atë pas 60 vjetësh që kishte ndodhur.

She spent the last decade of her long life

Ajo kaloi dekadën e fundit të jetës

creating a 500-page history

duke shkruar 500 faqe histori

që tregonte për mbretërimin e babait të saj dhe e quajti librin"Alexiad".

of her father’s reign called The Alexiad.

Written in Greek, the book was modeled

Libri ishte shkruar në greqisht

after ancient Greek epics

në formën e shkrimeve epike

and historical writings.

dhe historike.

But Anna had a different, trickier task

Por Anna kishte një qasje tjetër,

than the writers in these traditions:

që dallonte nga shkrimtarët e asaj kohe:

as a princess writing

një shkrim princeshe

about her own family,

që fliste për familjen e saj,

she had to balance her loyalty to her kin

duhej të balanconte besnikërinë e saj ndaj të afërmve të saj mbretëror

with her obligation

dhe obligimin

to portray events accurately,

që të tregonte saktësisht se cfarë kishte ndodhur,

navigating issues like Alexios’s

duke treguar për histori sic ishte

embarrassing stab to the buttocks.

plagosja në prapanicë e Alexios.

A lifetime of study and participation

Një jetë kushtuar studimit dhe pjesëmarrjes

in her father’s government

së babait të saj në qeveri

prepared Anna for this undertaking.

përgatitën Annën për këtë gjë.

Anna was born in 1083,

Anna kishte lindur në vitin 1083,

shortly after her father seized control

kur babai i saj po shtrinte kontrollin

of the Roman Empire

e Perandorisë Romake

following a decade of brutal civil wars

që u percoll me një dekadë të luftërave brutale

and revolts.

dhe revoltave.

The empire was deep in decline

Perandoria ishte në rënie

when he came to power,

kur ai mori pushtetin,

and threatened from all sides:

dhe ishte i kërcënuar nga të gjitha anët:

by the Seljuk Turks in the East,

nga turqit Seljuk në Lindje,

the Normans in the West,

Normanët në Perëndim,

and Scythian raiders to the north.

dhe Scythianët në Veri.

Over the course of Anna’s childhood

Gjatë fëmijerisë

and adolescence,

dhe adoleshencës së Annës,

Alexios fought constant military campaigns

Alexio po luftonte vazhdimisht

to secure the frontiers of his empire,

për të ruajtur kufinjtë e perandorisë së tij,

even striking up an uneasy alliance

madje duke u përpjekur që të bënte aleanca

with the Crusaders.

me luftëtaret e Kryqëzatave.

Meanwhile in Constantinople,

Ndërkohë në Konstandinopojë,

Anna fought her own battle.

Anna po luftonte betejat e veta.

She was expected to study subjects

Nga ajo pritej që të studionte lëndë

që konsideroheshin të përshtatshme

considered proper

for a Byzantine princess,

për një princeshë bizantine,

like courtly etiquette and the Bible,

sic ishin Etika e sjelljes dhe Bibla,

but preferred classical myth

por ajo preferonte mitet klasike

and philosophy.

dhe filozofinë.

To access this material, she had to learn

Që të kishte qasje në këtë material,

to read and speak Ancient Greek,

ajo duhej të lexonte dhe fliste greqishten e vjetër,

by studying secretly at night.

që ajo e bënte fshehurazi gjatë natës.

Eventually her parents realized

Me kohë prindërit e saj e kuptuan

how serious she was,

sa seriozisht e kishte ajo,

and provided her with tutors.

dhe i mundësuan asaj mësues.

Anna expanded her studies

Anna i zgjeroi njohurite e saj

to classical literature, rhetoric,

në literaturën klasike, retorikë,

history, philosophy, mathematics,

histori, filozofi, matematikë,

astronomy, and medicine.

astronomi dhe mjekësi.

One scholar even complained

Një mësues madje u ankua

that her constant requests

që kërkesat e saj të vazhdueshme

for more Aristotle commentaries

për të ditur më shumë rreth mësimeve të Aristotelit

were wearing out his eyes.

po ia dëmtonin sytë atij.

At age fifteen,

Në moshën 15 vjecare,

Anna married Nikephoros Bryennios

Anna u martua me Nikephoros Bryennios

to quell old conflicts

që të përfundonin konfliktet e vjetra

between their families

mes familjeve të tyre

and strengthen Alexios’s reign.

dhe të fuqizonte pushtetin e Alexios.

Fortunately, Anna and Nikephoros ended up

Për fat të mirë, Anna dhe Nikephoros gjetën njëri-tjetrin për të ndarë

sharing many intellectual interests,

shumë interesa intelektuale,

hosting and debating

duke mirëpritur dhe duke u përballur

the leading scholars of the day.

me studiuesit më të mëdhenj të kohës.

Meanwhile, Alexios’s military excursions

Ndërkohë, fushatat ushtarake të Alexios

began to pay off,

filluan të japin fryte,

restoring many of the empire’s

duke rifituar shumë nga territoret

former territories.

e lashta të perandorisë.

As her father aged,

Me plakjen e babait të saj,

Anna and her husband helped her parents

Anna dhe bashkeshorti i saj ndihmuan prindërit e saj

with their imperial duties.

me detyrat e tyre mbretërore.

During this time,

Gjatë kësaj kohe,

Anna reportedly advocated for

thuhet se Anna ishte zëdhënëse

just treatment of the people

për një trajtim të drejtë të njerëzve

in their disputes with the government.

në mosmarrveshje me qeverinë.

After Alexios’s death,

Pas vdekjes së Alexios,

Anna’s brother John ascended to the throne

vëllai i Anna, John mori fronin

and Anna turned back

dhe Anna iu rikthye

to philosophy and scholarship.

filozofisë dhe shkencave tjera.

Her husband had written a history

Burri i saj kishte shkruar një histori

arguing that his grandfather

që fliste se si gjyshi i tij

would have made a better emperor

do të ishte perandor më i mirë

than Alexios,

se Alexios,

but Anna disagreed.

por Anna nuk pajtohet me këtë.

She began working on the Alexiad,

Ajo filloi të punonte në Alexiad,

which made the case for her father's

që fliste për babain e saj

merits as emperor.

dhe meritat e tij si perandor.

Spanning the late 11th and early 12th

Fundshekulli i 11, dhe fillimi i shekullit të 12

centuries of Byzantine history,

ishin shekujt e historisë Bizantine,

the Alexiad recounts

"Alexiad" tregon

the tumultuous events of Alexios’s reign,

ngjarjet gjatë regjimit të Alexios,

and Anna’s own reactions to those events,

dhe Anna tregon reaksionin e vet në këto ngjarje,

like bursting into tears at the thought

si shpërthimi në vaj vetëm kur mendon në vdekjen

of the deaths of her parents and husband.

e prindërve dhe burrit të saj.

She may have included these emotional passages

Ajo i përfshiu këto pjesë emocionale në shkrimet e saj

in hopes that they would make her writing

me shpresën se shkrimet do të ishin më të kapshme

more palatable to a society

për shoqërinë e atëhershme

that believed women shouldn't

që besonin se femrat nuk duhet të shkruajnë

write about battles and empires.

për luftëra dhe perandori.

While her loyalty to her father

Besnikëria e saj ndaj të atit

was evident in her favorable account

shfaqej gjithmonë në shkrimet e saj,

of his reign, she also included criticism

ajo aty përfshiu edhe kritika

and her opinions of events.

dhe opinionin e saj për ngjarjet e atëhershme.

In the centuries after her death,

Shumë shekuj pas vdekjes së saj,

Anna’s Alexiad was copied over and over,

"Alexiad" i shkruar nga Anna ështe kopjuar shumë e shumë herë,

and remains an invaluable

dhe mbetet një dëshmi e pacmueshme

eyewitness account

nga një dëshmitare okulare

of Alexios’s reign today.

e regjimit të Alexios.

And through her epic historical narrative,

Dhe përmes përshkrimeve të saj epiko-historike

Anna Komnene secured

Anna Komnene siguroi

her own place in history.

vendin e vet në hisori.