The princess who rewrote history - Leonora Neville

Translator: Linh Lê Reviewer: Trang Pham

Alexios Komnenos,

Alexios Komnenos,

Byzantine emperor,

Hoàng đế Byzantine,

led his army to meet the Scythian hordes

dẫn quân gặp tộc người Scythia trong trận chiến.

in battle.

Để lấy may,

For good luck,

he carried one of the holiest relics

ông mang theo một thánh tích của tín đồ Cơ đốc giáo

in Christendom:

chiếc mạng che mặt của Mẹ Đồng trinh Mary.

the veil that had belonged

to the Virgin Mary.

Unfortunately, it didn’t help.

Thật không may, nó không có tác dụng.

Not only was his army defeated,

Đội quân không chỉ bị đánh bại,

but as they fled,

mà khi tháo chạy,

the Emperor was stabbed in the buttocks.

Hoàng đế bị đâm vào vùng mông.

To make matters worse, a strong wind

Tệ hơn, gió mạnh

made the relic too heavy to carry,

khiến thánh tích trở nên quá nặng để mang theo,

so he stashed it in some bushes

nên ông đã giấu nó trong bụi rậm khi tẩu thoát.

as he escaped.

But even as he fled,

Nhưng kể cả khi tháo chạy, ông đã giết vài tên Scythia

he managed to slay some Scythians

and rescue a few comrades.

và giải cứu một vài đồng đội.

At least, this is how Alexios' daughter

Ít nhất, đây là cách con gái Alexios

Anna recounted the story,

Anna kể lại câu chuyện,

writing nearly 60 years later.

viết lại sau gần 60 năm.

She spent the last decade of her long life

Bà đã dành thập kỷ cuối của cuộc đời

creating a 500-page history

để viết nên cuốn sử ký dài 500 trang

of her father’s reign called The Alexiad.

về triều đại của cha bà tên là Alexiad.

Written in Greek, the book was modeled

Được viết bằng tiếng Hy Lạp, cuốn sách lấy khuôn mẫu

after ancient Greek epics

là sử thi Hy Lạp cổ đại và các tác phẩm lịch sử.

and historical writings.

But Anna had a different, trickier task

Nhưng nhiệm vụ của Anna

than the writers in these traditions:

khó khăn hơn các tác giả truyền thống:

as a princess writing

là một công chúa viết về chính gia đình mình,

about her own family,

she had to balance her loyalty to her kin

bà phải cân bằng lòng trung thành với hoàng tộc

with her obligation

và nghĩa vụ mô tả các sự kiện một cách chính xác,

to portray events accurately,

navigating issues like Alexios’s

thuật lại các vấn đề như

embarrassing stab to the buttocks.

cú đâm vào mông đầy xấu hổ của Alexios.

A lifetime of study and participation

Cả một đời nghiên cứu và tham gia vào chính quyền của cha

in her father’s government

đã trang bị cho bà những điều cần thiết để làm công việc này.

prepared Anna for this undertaking.

Anna was born in 1083,

Anna được sinh ra vào năm 1083,

shortly after her father seized control

chỉ một thời gian sau khi cha bà lên nắm quyền cai trị La Mã,

of the Roman Empire

following a decade of brutal civil wars

sau một thập kỷ của các cuộc nội chiến tàn bạo

and revolts.

và các cuộc nổi dậy.

The empire was deep in decline

Đế chế ở bờ vực suy vong khi ông lên nắm quyền

when he came to power,

and threatened from all sides:

và bị đe dọa từ tứ phía:

by the Seljuk Turks in the East,

đế chế Seljuk từ phía Đông,

the Normans in the West,

người Norman từ phía Tây,

and Scythian raiders to the north.

và những kẻ xâm lược tộc Scythia từ phía Bắc.

Over the course of Anna’s childhood

Suốt tuổi thơ và thời niên thiếu của Anna

and adolescence,

Alexios liên tục chiến đấu với các chiến dịch quân sự

Alexios fought constant military campaigns

to secure the frontiers of his empire,

để bảo vệ biên giới,

even striking up an uneasy alliance

thậm chí, tạo lập phe đồng minh bất ổn với người Crusader.

with the Crusaders.

Meanwhile in Constantinople,

Trong khi đó ở Constantinople,

Anna fought her own battle.

Anna có cuộc chiến riêng của mình.

She was expected to study subjects

Bà được kỳ vọng phải nghiên cứu các môn

considered proper

được coi là chuẩn mực với một công chúa Byzantine,

for a Byzantine princess,

like courtly etiquette and the Bible,

như lễ nghi và kinh thánh,

but preferred classical myth

nhưng bà lại thích thần thoại cổ và triết học.

and philosophy.

To access this material, she had to learn

Để tiếp cận nguồn tài liệu này, bà phải học

to read and speak Ancient Greek,

đọc và nói tiếng Hy Lạp cổ,

by studying secretly at night.

bằng cách học trong bí mật vào ban đêm.

Eventually her parents realized

Cuối cùng, nhận ra bà thật sự nghiêm túc,

how serious she was,

cha mẹ bà cho bà theo học thầy.

and provided her with tutors.

Anna expanded her studies

Anna mở rộng vốn hiểu biết

to classical literature, rhetoric,

về văn học cổ đại, hùng biện,

history, philosophy, mathematics,

lịch sử, triết học, toán học,

astronomy, and medicine.

thiên văn và y dược.

One scholar even complained

Một học giả, thậm chí, còn phàn nàn việc bà luôn yêu cầu

that her constant requests

for more Aristotle commentaries

thêm nhiều câu phê bình của Aristotle

were wearing out his eyes.

đã khiến ông hoa cả mắt.

At age fifteen,

Ở tuổi 15, Anna cưới Nikephoros Bryennios

Anna married Nikephoros Bryennios

to quell old conflicts

để chấm dứt các xung đột cũ giữa gia đình họ

between their families

and strengthen Alexios’s reign.

và tăng sức mạnh cho vương triều của Alexios.

Fortunately, Anna and Nikephoros ended up

May mắn thay, Anna và Nikephoros cuối cùng

sharing many intellectual interests,

cũng chia sẻ được nhiều sở thích trí tuệ, tổ chức và tranh luận

hosting and debating

the leading scholars of the day.

về các học giả hàng đầu thời ấy.

Meanwhile, Alexios’s military excursions

Trong khi đó, hành trình của đội quân của Alexios

began to pay off,

bắt đầu gặt hái thành công

restoring many of the empire’s

khi chiếm lại được nhiều phần lãnh thổ.

former territories.

As her father aged,

Khi cha bà đã có tuổi,

Anna and her husband helped her parents

Anna và chồng giúp đỡ cha mẹ việc triều chính.

with their imperial duties.

During this time,

Thời gian này,

Anna reportedly advocated for

Anna được cho là đã ủng hộ việc giảng hòa với người dân

just treatment of the people

in their disputes with the government.

trong tranh chấp với chính phủ.

After Alexios’s death,

Sau cái chết của Alexios,

Anna’s brother John ascended to the throne

anh trai Anna, John lên ngôi

and Anna turned back

và Anna quay trở lại với triết học và học thuật.

to philosophy and scholarship.

Her husband had written a history

Chồng bà khi viết lịch sử

arguing that his grandfather

đã tranh luận rằng ông của anh

would have made a better emperor

vốn có thể tạo ra một đế chế tốt hơn là Alexios,

than Alexios,

but Anna disagreed.

nhưng Anna không đồng ý.

She began working on the Alexiad,

Bà bắt đầu viết Alexiad,

which made the case for her father's

giải thích cho những công đức của cha bà khi còn trị vì.

merits as emperor.

Spanning the late 11th and early 12th

Kéo dài từ cuối thế kỷ 11 đến đầu thế kỷ 12

centuries of Byzantine history,

của lịch sử Byzantine,

the Alexiad recounts

Alexiad kể lại các sự kiện quan trọng của vương triều Alexios

the tumultuous events of Alexios’s reign,

and Anna’s own reactions to those events,

và phản ứng của chính Anna với các sự kiện đó,

like bursting into tears at the thought

như việc bật khóc khi nghĩ

of the deaths of her parents and husband.

về cái chết của cha mẹ và chồng bà.

She may have included these emotional passages

Bà có thể đã kèm vào các đoạn văn đầy cảm xúc

in hopes that they would make her writing

với hy vọng giúp tác phẩm của bà

more palatable to a society

phù hợp hơn với một xã hội

that believed women shouldn't

tin rằng phụ nữ

write about battles and empires.

không nên viết về chiến trận và đế chế.

While her loyalty to her father

Dù lòng trung thành với cha

was evident in her favorable account

được thể hiện rõ trong ghi chép tốt đẹp

of his reign, she also included criticism

về đế chế của ông, bà cũng thêm vào những chỉ trích

and her opinions of events.

và quan điểm của bà về các sự kiện.

In the centuries after her death,

Trong những thế kỷ sau khi bà mất,

Anna’s Alexiad was copied over and over,

Alexiad của Anna được sao chép nhiều lần,

and remains an invaluable

và vẫn là nhân chứng vô giá

eyewitness account

of Alexios’s reign today.

về triều đại của Alexios ngày nay.

And through her epic historical narrative,

Qua tường thuật lịch sử bi tráng của bà,

Anna Komnene secured

Anna Komnene đã bảo vệ được

her own place in history.

vị trí của mình trong lịch sử.