How do vaccines work? - Kelwalin Dhanasarnsombut

Jak działają szczepionki? - Kelwalin Dhanasarnsombut

Tłumaczenie: Karolina Pruszyńska Korekta: Rysia Wand

In 1796, the scientist Edward Jenner

W 1796 roku naukowiec Edward Jenner

injected material from a cowpox virus into an eight-year-old boy

wstrzyknął 8-letniemu chłopcu materiał zakaźny ospy krów,

with a hunch that this would provide the protection needed

przeczuwając, że to pomoże ochronić ludzi

to save people from deadly outbreaks of the related smallpox virus.

przed śmiercionośnymi epidemiami ospy czarnej.

It was a success.

Okazało się to sukcesem.

The eight-year-old was inoculated against the disease

Chłopiec został zaszczepiony przeciwko chorobie

and this became the first ever vaccine.

pierwszą w historii szczepionką.

But why did it work?

Ale czemu to zadziałało?

To understand how vaccines function,

Aby zrozumieć jak działają szczepionki,

we need to know how the immune system defends us against contagious diseases

musimy wiedzieć, jak system odpornościowy broni nas przed chorobami zakaźnymi.

in the first place.

When foreign microbes invade us,

Gdy atakują nas obce mikroby,

the immune system triggers a series of responses

system odpornościowy uruchamia serię reakcji

in an attempt to identify and remove them from our bodies.

mających na celu zidentyfikowanie i usunięcie mikrobów z organizmu.

The signs that this immune response is working

Znakiem działania odpowiedzi immunologicznej

are the coughing, sneezing, inflammation and fever we experience,

są kaszel, kichanie, stan zapalny i gorączka,

which work to trap, deter and rid the body of threatening things, like bacteria.

mające złapać, zatrzymać i usunąć zagrożenia takie jak bakterie.

These innate immune responses also trigger our second line of defense,

Ta wrodzona odpowiedź immunologiczna uruchamia także drugą linię obrony,

called adaptive immunity.

nazywaną odpornością swoistą.

Special cells called B cells and T cells are recruited to fight microbes,

Limfocyty B i T walczą z mikrobami

and also record information about them,

i zapamiętują informacje o nich:

creating a memory of what the invaders look like,

ich wygląd

and how best to fight them.

i jak z nimi walczyć.

This know-how becomes handy

Ta wiedza przydaje się,

if the same pathogen invades the body again.

jeżeli ten sam patogen znowu wtargnie do organizmu.

But despite this smart response, there's still a risk involved.

Lecz mimo tej sprytnej reakcji wciąż istnieje ryzyko.

The body takes time to learn how to respond to pathogens

Organizm potrzebuje czasu, by nauczyć się reakcji na patogeny

and to build up these defenses.

i zbudowania obrony.

And even then,

A nawet wtedy,

if a body is too weak or young to fight back when it's invaded,

jeśli organizm jest zbyt słaby lub młody, by obronić się przed atakiem,

it might face very serious risk if the pathogen is particularly severe.

jest narażony na poważne ryzyko, jeśli patogen jest bardzo groźny.

But what if we could prepare the body's immune response,

A gdyby tak przygotować odpowiedź immunologiczną organizmu,

readying it before someone even got ill?

zanim ten nawet zachoruje?

This is where vaccines come in.

Tutaj wkraczają szczepionki.

Using the same principles that the body uses to defend itself,

Według tych samych mechanizmów obronnych organizmu

scientists use vaccines to trigger the body's adaptive immune system,

naukowcy, za pomocą szczepionki, uruchamiają układ odpornościowy,

without exposing humans to the full strength disease.

bez wystawiania ludzi na pełną postać choroby.

This has resulted in many vaccines, which each work uniquely,

Skutkiem jest wiele specyficznych szczepionek,

separated into many different types.

pogrupowanych na wiele różnych typów.

First, we have live attenuated vaccines.

Zacznijmy od żywych, atenuowanych szczepionek.

These are made of the pathogen itself but a much weaker and tamer version.

W ich skład wchodzi konkretny patogen,

ale w o wiele łagodniejszej wersji.

Next, we have inactive vaccines, in which the pathogens have been killed.

Mamy też szczepionki zabite, zawierające martwe patogeny.

The weakening and inactivation in both types of vaccine

Osłabiając lub zabijając patogeny, uzyskuje się gwarancję,

ensures that pathogens don't develop into the full blown disease.

że nie rozwiną się one w pełną postać choroby,

But just like a disease, they trigger an immune response,

ale podobnie jak choroba wywołują odpowiedź immunologiczną,

teaching the body to recognize an attack

uczą organizm, jak rozpoznać atak,

by making a profile of pathogens in preparation.

tworząc zawczasu profil patogenów.

The downside is that live attenuated vaccines can be difficult to make,

Trudno tylko stworzyć żywe szczepionki

and because they're live and quite powerful,

a ponieważ są żywe i wciąż dosyć silne,

people with weaker immune systems can't have them,

nie podaje się ich osobom o słabszej odporności.

while inactive vaccines don't create long-lasting immunity.

Natomiast szczepionki zabite nie zapewniają długotrwałej odporności.

Another type, the subunit vaccine,

Istnieją też szczepionki podjednostkowe,

is only made from one part of the pathogen, called an antigen,

tworzone z tylko jednej części patogenu, zwanej antygenem,

the ingredient that actually triggers the immune response.

właśnie tej, która uruchamia reakcję odpornościową.

By even further isolating specific components of antigens,

Dalsze wyizolowanie specyficznych części antygenów,

like proteins or polysaccharides,

takich jak proteiny czy polisacharydy,

these vaccines can prompt specific responses.

pozwala szczepionkom na wywołanie specyficznej odpowiedzi.

Scientists are now building a whole new range of vaccines

Naukowcy pracują teraz nad nową serią szczepionek,

called DNA vaccines.

zwanych szczepionkami DNA.

For this variety, they isolate the very genes that make the specific antigens

Powstają one w wyniku wyizolowania genów tworzących te antygeny,

the body needs to trigger its immune response to specific pathogens.

których organizm potrzebuje do wywołania odpowiedzi immunologicznej.

When injected into the human body,

Po wprowadzeniu do ludzkiego organizmu,

those genes instruct cells in the body to make the antigens.

omawiane geny uczą komórki tworzenia antygenów.

This causes a stronger immune response,

Skutkuje to silniejszą odpowiedzią immunologiczną

and prepares the body for any future threats,

i przygotowuje organizm na przyszłe zagrożenia.

and because the vaccine only includes specific genetic material,

Co więcej, szczepionka zawiera jedynie specyficzny materiał genetyczny

it doesn't contain any other ingredients from the rest of the pathogen

i nie ma w niej żadnych innych części patogenu,

that could develop into the disease and harm the patient.

które mogłyby rozwinąć się w chorobę i skrzywdzić pacjenta.

If these vaccines become a success,

Jeśli te szczepionki odniosą sukces,

we might be able to build more effective treatments

może w przyszłości uda nam się walczyć efektywniej

for invasive pathogens in years to come.

z inwazyjnymi patogenami.

Just like Edward Jenner's amazing discovery

Niezwykłe odkrycie Edwarda Jennersa

spurred on modern medicine all those decades ago,

kilkadziesiąt temu pobudziło rozwój medycyny,

continuing the development of vaccines

a nieustający rozwój szczepionek

might even allow us to treat diseases like HIV,

może otworzyć nam drogę do leczenia takich chorób jak HIV,

malaria,

malaria

or Ebola, one day.

lub, pewnego dnia, Ebola.