The dangers of mixing drugs - Céline Valéry

2,961,555 views ・ 2019-11-12

TED-Ed


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Agnieszka Fijałkowska Korekta: Małgorzata Ciborska
00:07
Which of these three people is doing something risky?
0
7078
3460
Która z tych trzech osób robi coś ryzykownego?
00:10
Is it the one who takes their cholesterol medication with grapefruit juice?
1
10538
4470
Ktoś zażywający leki na cholesterol z sokiem grejpfrutowym?
00:15
The one who takes Acetaminophen pain relievers
2
15008
2481
Ktoś zażywający paracetamol na ból kostki
00:17
for a sore ankle before going out for drinks?
3
17489
2951
przed wyjściem na drinka?
00:20
Or the one who’s on a blood-thinning medication
4
20440
2769
Czy ktoś przyjmujący leki rozrzedzające krew
00:23
and takes an aspirin for a headache?
5
23209
3450
i zażywający aspirynę na ból głowy?
00:26
Actually, all of them are.
6
26659
2570
Tak naprawdę każdy.
00:29
Each has inadvertently created a drug interaction that could, in extreme cases,
7
29229
5379
Każda z tych osób przypadkowo doprowadziła do interakcji między lekami,
która w skrajnych przypadkach może prowadzić do niewydolności nerek,
00:34
lead to kidney failure; liver damage;
8
34608
2520
uszkodzenia wątroby lub krwotoku wewnętrznego.
00:37
or internal bleeding.
9
37128
1560
00:38
Drug interactions happen
10
38688
1630
Interakcje między lekami zachodzą,
00:40
when the combination of a drug with another substance
11
40318
3400
gdy połączenie leku z inną substancją
00:43
causes different effects than either would individually.
12
43718
3680
wywołuje inne efekty niż każde dałoby z osobna.
00:47
Foods, herbal supplements, legal drugs, and illicit substances
13
47398
4810
Żywność, suplementy ziołowe, legalne leki i nielegalne substancje
00:52
can all cause drug interactions.
14
52208
2320
mogą powodować interakcje między lekami.
00:54
Most drug interactions fall into two categories.
15
54528
3410
Większość takich interakcji dzieli się na dwie kategorie.
00:57
Some take place when two substances’ effects influence each other directly.
16
57938
4892
Albo efekty dwóch substancji wpływają na siebie bezpośrednio,
01:02
In other cases, one substance effects how the body processes another,
17
62830
4393
albo dana substancja wpływa na sposób, w jaki ciało przetwarza inną
01:07
like how it is absorbed, metabolized, or transported around the body.
18
67223
4587
poprzez wchłanianie, metabolizm, lub jej transport w organizmie.
01:11
Blood thinners and aspirin, for example,
19
71810
2860
Na przykład leki rozrzedzające krew i aspiryna
01:14
have similar effects that become dangerous when combined.
20
74670
3840
mają podobne działanie, które staje się niebezpieczne przy ich łączeniu.
01:18
Both prevent blood clots from forming—
21
78510
2280
Oba zapobiegają tworzeniu się skrzepów.
01:20
blood thinners by preventing the formation of the clotting factors
22
80790
3430
Leki rozrzedzające krew zapobiegają tworzeniu się czynników krzepnięcia,
01:24
that hold clots together,
23
84220
1710
które utrzymują skrzepy razem,
01:25
and aspirin by preventing blood cells from clumping into groups
24
85930
3710
a aspiryna zapobiegając zlepianiu się komórek krwi w grupy,
01:29
that become clots.
25
89640
1960
które stają się skrzepami.
01:31
Individually, these effects are usually safe,
26
91600
2970
Osobno te efekty są zwykle bezpieczne,
01:34
but taken together, they can prevent blood clotting to a dangerous extent,
27
94570
3980
ale w połączeniu mogą zapobiegać krzepnięciu krwi w niebezpiecznym stopniu,
01:38
possibly causing internal bleeding.
28
98550
2380
mogąc spowodować krwawienie wewnętrzne.
01:40
While blood thinners and aspirin are generally harmless
29
100930
3080
Choć leki rozrzedzające krew i aspiryna są ogólnie nieszkodliwe,
01:44
when taken individually,
30
104010
1580
gdy się je przyjmuje osobno,
01:45
interactions where one substance exacerbates the effects of another
31
105590
4250
to interakcje, w których jedna substancja nasila działanie innej,
01:49
can also take place between drugs that are independently harmful.
32
109840
4060
mogą również zajść między lekami, które osobno są szkodliwe.
01:53
Cocaine and heroin are each dangerous,
33
113900
2750
Zarówno kokaina i heroina są niebezpieczne,
01:56
and those dangers compound when the two drugs are combined—
34
116650
3440
a zagrożenie nasila się, gdy obie substancje się połączy;
02:00
even though their behavioral effects may feel like they cancel each other out.
35
120090
3967
nawet jeśli wydaje się, że ich efekty behawioralne się wykluczają.
02:04
Cocaine is a stimulant, and many of its effects, like increased heart rate,
36
124057
4842
Kokaina jest stymulantem,
a wiele jej efektów, takich jak przyspieszenie akcji serca,
02:08
cause the body to need more oxygen.
37
128899
2700
powoduje, że organizm potrzebuje więcej tlenu.
02:11
But heroin, a depressant, slows breathing—
38
131599
3430
Heroina, środek hamujący, spowalnia oddychanie, zmniejszając dopływ tlenu,
02:15
reducing the body’s oxygen supply just when it needs more.
39
135029
4025
gdy organizm potrzebuje go więcej.
02:19
This combination strains the organs and can cause respiratory failure and death.
40
139054
5272
To połączenie obciąża narządy
i może prowadzić do niewydolności oddechowej i śmierci.
02:24
The interaction between grapefruit juice and certain medications
41
144326
4240
Interakcja między sokiem grejpfrutowym a niektórymi lekami
02:28
in class of cholesterol-lowering drugs called statins,
42
148566
3710
z klasy leków obniżających poziom cholesterolu, zwanych statynami,
02:32
has to do with drug metabolism.
43
152276
2280
ma związek z metabolizmem leków.
02:34
The liver produces enzymes, molecules that facilitate the breakdown of substances
44
154556
5224
Wątroba wytwarza enzymy, cząsteczki ułatwiające rozkład substancji
02:39
that enter the body.
45
159780
2020
wprowadzanych do organizmu.
02:41
Enzymes can both activate drugs,
46
161800
2380
Enzymy mogą zarówno aktywować leki,
02:44
by breaking them down into their therapeutic ingredients
47
164180
3000
rozkładając je na składniki terapeutyczne
02:47
from more complex molecules, and deactivate them,
48
167180
3443
z bardziej złożonych cząsteczek, jak i dezaktywować je,
02:50
by breaking harmful compounds down into harmless metabolites.
49
170623
4452
rozkładając szkodliwe związki na nieszkodliwe metabolity.
Istnieje wiele różnych enzymów,
02:55
There are many, many different enzymes,
50
175075
2400
02:57
each of which has a binding site that fits a specific molecule.
51
177475
3945
z których każdy ma miejsce wiązania pasujące do konkretnej cząsteczki.
03:01
Grapefruit binds to the same enzyme as statins,
52
181420
4260
Grejpfrut wiąże się z tym samym enzymem co statyny,
03:05
making less of that enzyme available to break down statins.
53
185680
3980
co sprawia, że mniej tego enzymu jest dostępne do rozkładania statyn.
03:09
So combining the two means that a greater concentration of the drug
54
189660
3890
Tak więc połączenie tych dwóch oznacza, że większe stężenie leku
03:13
stays in the bloodstream for a longer period of time,
55
193550
3284
pozostaje w krwiobiegu przez dłuższy czas,
03:16
potentially causing kidney failure.
56
196834
2441
potencjalnie powodując niewydolność nerek.
03:19
Alcohol can also alter the function of the enzyme that breaks down Acetaminophen,
57
199275
5079
Alkohol może zmieniać funkcję enzymu rozkładającego paracetamol,
03:24
the active ingredient in pain relievers like Tylenol and paracetamol.
58
204354
4440
aktywnego składnika wielu leków przeciwbólowych.
03:28
When someone takes Acetaminophen, some of it is converted into a toxic substance.
59
208794
4950
Kiedy ktoś bierze paracetamol,
część z niego przekształca się w toksyczną substancję.
03:33
At the recommended dose,
60
213744
1710
Przy zalecanej dawce zwykle nie wytwarza się
03:35
there isn’t usually enough of this toxic byproduct to cause harm.
61
215454
3680
aż tyle toksycznego produktu ubocznego, aby wyrządzić szkodę.
03:39
But heavy drinking can alter enzyme activity
62
219134
2860
Ale intensywne picie może zmienić aktywność enzymów,
03:41
so more of that byproduct is produced,
63
221994
2680
dlatego powstanie więcej produktu ubocznego,
03:44
potentially causing liver damage
64
224674
1750
potencjalnie powodując uszkodzenie wątroby,
03:46
even with what’s usually a safe dose of acetominophen.
65
226424
3670
nawet przy zwykle bezpiecznej dawce paracetamolu.
03:50
Meanwhile, the herbal remedy Saint John’s Wort increases the liver’s production
66
230094
4786
Tymczasem lek ziołowy dziurawiec zwyczajny
zwiększa produkcję określonego enzymu przez wątrobę.
03:54
of a particular enzyme.
67
234880
1700
03:56
That means the drugs this enzyme is responsible for breaking down
68
236580
3980
Oznacza to, że leki, za których rozkład odpowiada ten enzym,
04:00
get metabolized faster—
69
240560
1700
są metabolizowane szybciej;
04:02
sometimes too fast, before they can have their therapeutic effects.
70
242260
5118
czasem zbyt szybko, zanim zadziałają terapeutycznie.
04:07
In spite of the dizzying number of possible interactions,
71
247378
3839
Mimo zawrotnej liczby możliwych interakcji,
większość tych niebezpiecznych
04:11
most of the dangerous interactions with commonly used drugs are well known.
72
251217
4419
z powszechnie stosowanymi lekami jest dobrze znana.
04:15
And new developments in science are helping us keep better track
73
255636
3390
Nowe osiągnięcia w nauce
pomagają śledzić interakcje między lekami
04:19
of drug interactions than ever.
74
259026
2540
lepiej niż kiedykolwiek wcześniej.
04:21
Some researchers are developing AI programs that can predict the side effects
75
261566
4500
Niektórzy badacze opracowują programy sztucznej inteligencji,
które mogą przewidywać skutki uboczne interakcji leków
04:26
of drug interactions before they occur,
76
266066
2870
przed ich wystąpieniem,
04:28
using information about the landscape of protein interactions within your body.
77
268936
4622
wykorzystując informacje o interakcjach białek w ciele.
04:33
For the new drugs that are being developed all the time,
78
273558
2970
W przypadku nowych leków, które są ciągle opracowywane,
04:36
supercomputers are being used to find potential interactions
79
276528
3580
superkomputery znajdują potencjalne interakcje,
04:40
while those drugs are still in development.
80
280108
3000
gdy leki są jeszcze w fazie rozwoju.
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7