Whatever happened to the hole in the ozone layer? - Stephanie Honchell Smith

Tłumaczenie: Anna Gredecka Korekta: Agnieszka Fijałkowska

In the 1980s, the world faced a huge problem:

W latach 80. świat stanął przed ogromnym problemem:

there was a rapidly expanding hole in the ozone layer.

w warstwie ozonowej pojawiła się szybko rozwijająca się dziura.

So, what happened? And is it still there?

Co się z nią stało? Czy wciąż tam jest?

Let’s go back to the beginning.

Zacznijmy od początku.

The Sun makes life on Earth possible,

Dzięki Słońcu życie na Ziemi jest możliwe,

but too much exposure to its UV radiation damages plant and animal DNA.

ale zbyt duża ekspozycja na promieniowanie UV, niszczy DNA roślin i zwierząt.

Thankfully, about 98% of that radiation is absorbed by ozone molecules

Na szczęście około 98% promieniowania pochłaniają cząsteczki ozonu

dispersed in the stratosphere,

rozproszone w stratosferze,

which are continuously broken apart and reformed in this process,

które ciągle rozpadają się i odbudowują w tym procesie,

maintaining a delicate equilibrium.

utrzymując subtelną równowagę.

But in the early 1970s, two chemists— Mario Molina and Sherwood Rowland—

Ale na początku lat 70. dwóch chemików, Mario Molina i Sherwood Rowland,

demonstrated that widely used chemicals called chlorofluorocarbons, or CFCs,

wykazali, że szeroko stosowane środki, zwane chlorofluorowęglowodorami lub CFC,

could upset this balance.

mogą zakłócić równowagę.

CFCs were developed in the 1920s by three US-based corporations

CFC opracowały w latach 20. XX wieku trzy amerykańskie korporacje

as coolants for refrigerators.

jako czynniki chłodzące do lodówek.

Unlike existing alternatives— such as ammonia or methyl chloride—

W przeciwieństwie do zamienników, takich jak amoniak i chlorometan,

CFCs were non-flammable and non-toxic—

CFC były niepalne i nietoksyczne, co oznaczało,

meaning they wouldn't burst into flames or cause deadly gas leaks.

że nie zapalały się i nie powodowały niebezpiecznych wycieków gazu.

They also made great propellants, foaming agents, and fire-retardants.

Stworzono też materiał pędny, środki pianotwórcze i ognioodporne.

CFCs soon found their way into a variety of everyday items

Wkrótce CFC znalazły zastosowanie w wielu przedmiotach codziennego użytku

and became a multi-billion dollar per year industry.

i stały się przemysłem o wartości wielu milionów rocznie.

In the lower atmosphere, CFCs don’t break down or react with other molecules.

CFC nie rozpadają się i nie wchodzą w reakcje z cząsteczkami w troposferze.

But Molina and Rowland showed that in the stratosphere,

Molina i Rowland udowodnili, że dzieje się tak w stratosferze,

they're broken apart by UV light, releasing chlorine atoms.

gdzie pod wpływem promieniowania UV rozpadają się, uwalniając atomy chloru.

These then react with ozone,

Wchodzą w reakcję z ozonem,

destroying it faster than it can be replenished.

niszcząc go szybciej niż może się odbudować.

A single chlorine atom can destroy thousands of ozone molecules

Pojedynczy atom chloru może zniszczyć tysiące cząsteczek ozonu

before finally reacting with something else and forming a stable molecule.

zanim wejdzie w reakcję z czymś innym i stworzy stabilną cząsteczkę.

Seeing the threat to their bottom line,

Widząc zagrożenie dla swoich finansów,

CFC producers pushed back to discredit the scientists,

producenci CFC zaczęli dyskredytować naukowców,

even accusing them of working for the KGB.

oskarżając ich nawet o współpracę z KGB.

Initial estimates showed that within 60 years,

Początkowe obliczenia pokazały, że w ciągu 60 lat

CFCs could reduce ozone concentrations by 7%.

CFC mogą zredukować stężenie ozonu o 7%.

But by 1985, it became clear that ozone depletion, especially over Antarctica,

W 1985 stało się jasne, że dziura ozonowa, zwłaszcza nad Antarktydą,

was happening much faster.

znacznie szybciej się powiększa.

Here, the extremely cold temperatures and unique structure of Antarctic clouds

Tutaj, wyjątkowo niskie temperatury i unikalna struktura chmur antarktycznych

accelerated ozone loss.

przyspieszyły utratę ozonu.

Scientists stationed in Antarctica noticed a massive drop

Naukowcy stacjonujący na Antarktydzie zauważyli ogromny spadek ozonu

in overhead ozone occurring every spring.

występujący każdej wiosny.

Satellite data revealed the vast extent of these losses

Dane satelitarne ujawniły, jak duże są to straty,

and chemical tests confirmed that the cause was unquestionably CFCs.

a badania chemiczne potwierdziły, że przyczyną bezsprzecznie były CFC.

NASA soon released visualizations, which were broadcast around the world

Wkrótce NASA wypuściła wizualizacje, które transmitowano na całym świecie,

and captured public attention.

przykuwając uwagę społeczeństwa.

If ozone depletion continued, rates of skin cancer would skyrocket.

Jeśli dziura ozonowa będzie się rozrastać, ryzyko zachorowań na raka skóry wzrośnie.

Photosynthesis would be impaired, making plants—

Fotosynteza byłaby zakłócona, przez co rośliny

including rice, wheat, and corn—

takie jak ryż, pszenica i kukurydza,

less productive and more susceptible to disease.

byłyby mnie wydajne i bardziej podatne na choroby.

Global agricultural production would plummet,

Gospodarka rolna na świecie upadłaby,

and entire ecosystems would collapse.

a całe ekosystemy załamałyby się.

But many politicians— weighing immediate economic concerns over long-term ones—

Ale wielu polityków,

stawiając wyżej pilne potrzeby gospodarcze nad długoterminowymi,

disagreed about what to do.

spierało się, co z tym zrobić.

The fight to ban CFCs found two unlikely allies

W walce o zakaz stosowania CFC znaleziono dwóch sprzymierzeńców:

in US President Ronald Reagan and UK Prime Minister Margaret Thatcher.

Prezydenta USA Ronalda Reagana

i premier Wielkiej Brytanii Margaret Thatcher.

Despite their general opposition to government regulation,

Pomimo ogólnego sprzeciwu wobec rządowych regulacji,

Reagan, who had undergone treatment for skin cancer,

Reagan, który przeszedł leczenie z powodu raka skóry

and Thatcher, who was trained as a chemist,

i Thatcher, która była z wykształcenia chemikiem,

recognized the need for immediate action.

dostrzegli potrzebę działania.

The US and UK, along with Canada, Norway, Sweden, and Finland,

USA i Wielka Brytania, wraz z Kanadą, Norwegią, Szwecją i Finlandią,

led calls for an international ban on CFCs.

wezwały do wprowadzenia międzynarodowego zakazu stosowania CFC.

In 1987, representatives signed the Montreal Protocol,

W 1987 przedstawiciele państw podpisali protokół montrealski,

requiring the rapid phasing out of CFCs

wzywający do szybkiego wycofania CFC i utworzenia funduszu,

and creating a fund to assist Global South countries

aby pomóc krajom Globalnego Południa

in obtaining affordable, non-ozone depleting alternatives.

znaleźć przystępne cenowo rozwiązania, nie niszczące warstwy ozonowej.

It was later ratified by every country on Earth—

Następnie jako jedyny traktat na świecie

the only treaty in history to achieve this.

został ratyfikowany przez wszystkie kraje.

In 1995, Molina, Rowland, and their Dutch colleague Paul Crutzen,

W 1995 roku Molina, Rowland i ich niderlandzki kolega Paul Crutzen

were jointly awarded the Nobel Prize in Chemistry.

wspólnie otrzymali Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii.

As the use of CFCs declined,

W miarę zmniejszenia stosowania CFC,

the ozone hole began shrinking,

dziura ozonowa zaczęła się kurczyć

and is predicted to disappear entirely by 2070.

i przewiduje się jej całkowity zanik do 2070 roku.

But we’re not out of the woods yet.

Ale to jeszcze nie koniec.

While the ban was a win for the climate, as CFCs are potent greenhouse gases,

Zakaz był zwycięstwem dla klimatu, ponieważ CFC to silne gazy cieplarniane,

the alternatives that replaced them— hydrofluorocarbons, or HFCs— are too.

ale ich zamienniki, wodorofluorowęglowodory lub HFC, również.

While generally less potent than CFCs,

Mimo że HFC są mniej szkodliwe niż CFC,

HFCs still trap more heat than carbon dioxide

nadal zatrzymują więcej ciepła niż dwutlenek węgla

and are contributing to climate change.

i przyczyniają się do zmian klimatu.

To address this, in 2016, the Kigali Amendment

Aby temu zaradzić, w 2016 roku dodano do protokołu montrealskiego

was added to the Montreal Protocol,

poprawkę w Kigali,

calling for an 85% cut in global HFCs by 2047.

wzywającą do ograniczenia o 85% globalnego stosowania HFC do 2047 roku.

This alone could avoid up to 0.5°C of global warming by the end of the century.

To może zahamować globalne ocieplenie o 0,5°C do końca studelcia.

Today, as we face the existential threat of climate change,

Dziś, w obliczu egzystencjonalnego zagrożenia,

jakim są zmiany klimatyczne,

the Montreal Protocol serves as a model for the decisive global cooperation

protokół montrealski jest wzorem globalnej współpracy,

we need to combat it.

której potrzebujemy.

The question is, what will it take for us to come together again?

Pytanie brzmi, co musi się stać, abyśmy znów działali razem?