Insults by Shakespeare

Translator: Bedirhan Cinar

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

Why do we cringe when we hear "Shakespeare?"

"ရှိတ်စပီးယား"လို့ ကြားရင် ဘာလို့ တွန့်ဆုတ်သွားလဲ။

If you ask me, it's usually because of his words.

မေးမယ်ဆိုရင်တော့ ထုံးစံအတိုင်း သူ့စကားလုံးတွေကြောင့်ပါ။

All those thines and thous and therefores

ဒီသင်၏၊ သင်တို့နဲ့ ထို့ကြောင့်တွေနဲ့

and wherefore-art-thous can be more than a little annoying.

ဘာကြောင့် သင်တို့တွေ ဆိုတာတွေက စိတ်တို စရာထက် နည်းနည်းနည်းတော့ ပိုနိုင်ပါတယ်။

But you have to wonder, why is he so popular?

ဒါပေမဲ့ ဘာလို့ သူ့ကို ဒီလောက် လူကြိုက်များ တာကို သင် တေွးမိဖို့လိုတယ်နော်။

Why have his plays been made and remade more than any other playwright?

ဘာကြောင့် သူ့ပြဇာတ်တွေကို အခြားပြဇာတ် ရေးသူတွေထက် ပိုဖန်တီး၊ ပြန်ဖန်တီး ကြတာလဲ။

It's because of his words.

ဒါက သူ့စကားလုံးတွေကြောင့်ပါ။

Back in the late 1500s and early 1600s,

လွန်ခဲ့တဲ့ ၁၅၀၀ နဲ့ ၁၆၀၀ နှစ်လွန်တွေက

that was the best tool that a person had,

ဒါက လူတစ်ဦးမှာရှိခဲ့တဲ့ အကောင်းဆုံး လက်နက်ကဖြစ်ပြီး

and there was a lot to talk about.

ပြောစရာတွေ အများကြီးရှိခဲ့တယ်။

However, most of it was pretty depressing.

သို့ပေမည့် အများစုက အတော်လေး စိတ်မချမ်းသာစရာပါ။

You know, with the Black Plague and all.

သိတဲ့အတိုင်း Black Plague နဲ့ အားလုံးနဲ့အတူ

Shakespeare does use a lot of words.

ရှိတိစပီးယားဟာ စကားလုံးတွေ အများကြီး သုံးတယ်။

One of his most impressive accomplishments is his use of insults.

သူ့ရဲ့အထင်ကြီးစရာအဖြစ်ဆုံး သုခုမအတတ်တစ်ခုက သူ့ရဲ့ စော်ကားတဲ့ စကားလုံး အသုံးပြုမှုပါ။

They would unify the entire audience;

ဒါတွေက ပရိသတ်တစ်ခုလုံးကို ပေါင်းစည်းပေးလိမ့်တယ်၊

and no matter where you sat, you could laugh at what was going on onstage.

သင် ဘယ်မှာ ထိုင်နေနေ၊ စင်ပေါ်မှာ ဖြစ်နေတာကို သင် ရယ်မောလို့ရတယ်။

Words, specifically dialogue in a drama setting,

အထူးသဖြင့် ဇာတ်ခင်းတစ်ခုထဲက အချီအချ စကားပြောခန်း စကားလုံးတွေကို

are used for many different reasons:

အကြောင်းအမျိုးမျိုးအတွက် အသုံးပြုတယ်။

to set the mood of the scene,

မြင်ကွင်းရဲ့ အနေအထားကို ဆင်ဖို့၊

to give some more atmosphere to the setting,

အခင်းအကျင်းအတွက် ဝန်းကျင်စရိုက် ပိုပေးဖို့၊

and to develop relationships between characters.

ဇာတ်ကောင်တွေကြားက ဆက်စပ်မှုတွေကို ချဲ့ထွင်ဖို့ပါ။

Insults do this in a very short and sharp way.

စော်ကားမှုတွေက ဒါကို အလွန် တိုတောင်း၊ ထက်မြက်တဲ့ နည်းနဲ့ ပြုလုပ်ပေးတယ်။

Let's first go to "Hamlet."

ပထမဆုံး "Hamlet" သွားလိုက်ရအောင်။

Right before this dialogue,

ဒီအချီအချစကားပြော မစခင်မှာ

Polonius is the father of Ophelia, who is in love with Prince Hamlet.

Polonius ဟာ Prince Hamlet နဲ့ ချစ်ကြိုက်နေတဲ့ Ophelia ရဲ့ ဖခင်ပါ။

King Claudius is trying to figure out why Prince Hamlet is acting so crazy

King Claudius က သူ Prince Hamlet ရဲ့ မိခင်ကို လက်ထပ်ပြီးကတည်းက Prince Hamlet

since the king married Prince Hamlet's mother.

ရူးကြောင်ကြောင် လုပ်နေတာကို ကြိုးစားအဖြေရှာနေတယ်။

Polonius offers to use his daughter to get information from Prince Hamlet.

Polonius က Prince Hamlet ဆီက သတင်းယူဖို့ သူ့သမီးကို အသုံးပြုဖို့ ကမ်းလှမ်းတယ်။

Then we go into Act II Scene 2.

ဒီနောက် အခန်း ၂၊ ဇာတ်ကွက် ၂ ကို ရောက်သွားတယ်။

Polonius: "Do you know me, my lord?"

Polonius: အကျွန်ုပ်ကို သိပါသလား၊ အရှင်။

Hamlet: "Excellent well. You're a fishmonger."

Hamlet: ကောင်းကောင်းကြီး သိသပေါ့။ မောင်မင်းဟာ ငါးစိမ်းသည်တစ်ဦးလေ။

Polonius: "Not I, my lord."

Polonius: ကျွန်ုပ်မဟုတ်ပါ၊ အရှင်။

Hamlet: "Then I would you were so honest a man."

Hamlet: ဒါဆို မင်းက အလွန်ရိုးသားသူလို့ ငါဆိုရချည်မပေါ့။"

Now, even if you did not know what "fishmonger" meant,

ကဲ၊ "fishmonger" ဆိုတဲ့ အနက်ကို သင် မသိဘူးဆိုရင်တောင်

you can use some contextual clues.

စကားစပ် သဲလွန်စတချို့ကို သုံးနိုင်ပါတယ်။

One: Polonius reacted in a negative way, so it must be bad.

တစ်။ Polonius ဟာ ငြင်းပယ်တဲ့နည်းတစ်နဲ့ တုံ့ပြန်တော့ ဒါက မကောင်းတာ ဖြစ်ရမယ်။

Two: Fish smell bad, so it must be bad.

နှစ်။ ငါးက အနံ့ဆိုးတော့ ဆိုးတဲ့ဟာ ဖြစ်ရမယ်။

And three: "monger" just doesn't sound like a good word.

ပြီးတော့ သုံး။ "monger" ဆိုတဲ့ စကားလုံးက စကားလုံးကောင်း ပုံမပေါက်ဘူး။

So from not even knowing the meaning,

ဒီတော့ အနက်ကို မသိတာတောင်မှ

you're beginning to construct some characterization

Hamlet နဲ့ Polonius တို့ကြားက ဆက်ဆံရေးရဲ့

of the relationship between Hamlet and Polonius,

ဇာတ်ဆောင်စရိုက် သရုပ်ဖော်ကို စတည်ဆောက်နေတာပါ။

which was not good.

ဒါက ကောင်းတဲ့ စကားလုံး မဟုတ်ဘူးလေ။

But if you dig some more, "fishmonger" means a broker of some type,

ဒါပေမဲ့ "fishmonger ဟာ ပွဲစား တစ်မျိုးလို့ ဆိုတဲ့ အနက်ကို နည်းနည်း ပိုနားလည်ရင်တော့

and in this setting, would mean like a pimp,

ဒီအခင်းအကျင်းမှာ ဖာခေါင်းလိုမျိုး အနက်ပေးလိမ့်မယ်။

like Polonius is brokering out his daughter for money,

Polonius က သူသမီးကို ငွေအတွက် 
 အကျိုးဆောင်နေတာမျိုးပေါ့။

which he is doing for the king's favor.

သူက ဒါကို ဘုရင်ကို မျက်နှာလုပ်ဖို့ လုပ်နေတာပါ။

This allows you to see that Hamlet is not as crazy as he's claiming to be,

ဒါက သင့်ကို Hamlet ဟာ ပြောသလောက် ရူးမနေဘူးဆိုကို သိမြင်စေပြီး

and intensifies the animosity between these two characters.

ဒီဇာတ်ကောင်နှစ်ကောင်ကြားက မုန်းတီးမှုကို အရှိန်မြှင့်ပေးတယ်။

Want another example?

နောက်ထပ် ဥပမာ လိုချင်သေးလား။

"Romeo and Juliet" has some of the best insults of any of Shakespeare's plays.

"Romeo and Juliet" မှာ ရှိတ်စပီးယား ပြဇာတ် တွေရဲ့ အကောင်းဆုံး စော်ကားမှုတွေပါတယ်။

It's a play about two gangs,

ဒါက ဂိုဏ်းနှစ်ခုနဲ့ အသက်စွန့်ခဲ့ကြတဲ့

and the star-crossed lovers that take their own lives.

ကြမ္မာငင်နေတဲ့ ချစ်သူတွေအကြောင်း ပြဇာတ်တစ်ပုဒ်ပါ။

Well, with any fisticuffs

ကောင်းပြီ၊ စကားစစ်ထိုးပွဲစုံနဲ့အတူ

you know that there is some serious smack talk going on.

ဆက်ဖြစ်နေတဲ့ လေးနက် ပြင်းထန်တဲ့ ဆွေးနွေးမှုရှိတာ သိကြပါတယ်။

And you are not disappointed.

သင် စိတ်မပျက်မိပါဘူး။

In Act I Scene 1, right from the get-go

အခန်း ၁၊ ဇာတ်ကွက် ၁ မှာ အစကတည်းကနေ

we are shown the level of distrust and hatred

Capulets နဲ့ Montagues တို့ ဆုံရာမှာ မိသားစုနှစ်ခုရဲ့

the members of the two families, the Capulets and Montagues, meet.

အဖွဲ့ဝင်တွေရဲ့ မယုံကြည်မှုနဲ့ အမုန်းတရား ရေချိန်ကို ပြသပါတယ်။

Gregory: "I will frown as I pass by, and let them take it as they list."

Gregory: " ဖြတ်လျှောက်တုန်း မျက်မှောင် ကြုတ်ပြလိုက်မယ် ကြိုက်သလို ယူဆပါစေဗျာ။"

Sampson: "Nay, as they dare, I will bite my thumb at them,

Sampson: မဟုတ်ဘူး၊ သူတို့ စိန်ခေါ်ရင် သူတို့ကို ကျုပ်လက်မကို ကိုက်ပြလိုက်မယ်။

which is a disgrace to them, if they bear it."

သူတို့ သည်းခံရင်တော့ ဒါက အရှက်ရစရာပဲလေ။

Enter Abraham and Balthasar.

Abraham နဲ့ Balthasar ဝင်လာတယ်။

Abraham: "Do you bite your thumb at us, sir?"

Abraham: ခင်ဗျားက ကျုပ်တို့ကို လက်မကို ကိုက်ပြတာလားဗျ။"

Sampson: "I do bite my thumb, sir."

Sampson: "ကျုပ်လက်မကို တကယ် ကိုက်တာဗျ။"

Abraham: "Do you bite your thumb at us, sir?"

Abraham: ခင်ဗျားက ကျုပ်တို့ကို လက်မကို ကိုက်ပြတာလားဗျ။"

Okay, so how does this development help us understand mood or character?

ဒီတော့ ဒီချဲ့ထွင်မှုက အခြေအနေ (သို့) ဇာတ်ကောင်ကို နားလည်ဖို့ ကူညီပေးလဲ။

Well, let's break it down to the insult.

ကဲ၊ စော်ကားမှုကို စိတ်ပိုင်းကြည့်ရအောင်။

Biting your thumb today may not seem like a big deal,

လက်မကိုက်တာက ဒီခေတ်မှာ ရေးကြီးခွင်ကျယ်တစ်ခု ဟုတ်ပုံမရပေမဲ့

but Sampson says it is an insult to them.

Sampson ကတော့ ဟိုလူတွေကို စော်ကားမှုတစ်ခုလို့ ဆိုပါတယ်။

If they take it so, it must have been one.

ဒီလိုယူဆရင်တော့ စော်ကားမှုတစ်ခု ဖြစ်ခဲ့ရမှာပါ။

This begins to show us the level of animosity

ဒါက မျိုးနွယ်နှစ်ခုအတွက် အလုပ်လုပ်ကြတဲ့

between even the men who work for the two Houses.

အမျိုးသားတွေကြားမှာတောင်ရှိတဲ့ မုန်းတီးမှု ရေချိန်ကို စတင်ပြသတာပါ။

And you normally would not do anything to someone

သူတို့ကို ရန်စချင်လို့ မဟုတ်ရင် တစ်ယောက်ယောက်ကို

unless you wanted to provoke them into a fight,

သာမန်အနေနဲ့တော့ ဘာတစ်ခုမှ သင်လုပ်မှာ မဟုတ်ပါဘူး။

which is exactly what's about to happen.

ဒါက ဖြစ်တော့မှာ အတိအကျပါ။

Looking deeper, biting your thumb in the time in which the play was written

ပိုအတွင်းကျကျ ကြည့်ရင် လက်မကို ကိုက်တာဟာ ဒီပြဇာတ် ရေးသားခဲ့တဲ့ အချိန်တုန်းကတော့

is like giving someone the finger today.

ယနေ့ခေတ် တစ်ယောက်ယောက်ကို လက်ချောင်း ထောင်ပြခြင်းပါ။

A pretty strong feeling comes with that,

ဒါနဲ့လာတဲ့ အတော် ပြင်းတဲ့ ခံစားချက်ပါ။

so we now are beginning to feel the tension in the scene.

ဒီတော့ အခု ဇာတ်ကွက်ထဲက ဆက်ဆံရေး တင်းမာမှုကို စတင် ခံစားလာရတယ်။

Later on in the scene, Tybalt, from the House of the Capulets,

နောက်ပိုင်း ဇာတ်ကွက်ထဲမှာ Capulets မျိုးနွယ်မှ Tybalt က

lays a good one on Benvolio from the House of the Montagues.

Montagues မျိုးနွယ်မှ Benvolio အပေါ် ကောင်းကောင်း ပညာပေးတယ်။

Tybalt: "What, art thou drawn among these heartless hinds?

Tybalt:"ဘာ၊ သွေးမရှိတဲ့ အိမ်စေတွေကြားမှာ ခင်ဗျားက ဓားဆွဲထုတ်တယ်ပေါ့။

Turn thee, Benvolio, and look upon thy death."

Benvolio လှည့်ပြီး သေဖို့သာ ပြင်ပေတော့။"

Benvolio: "I do but keep the peace; put up thy sword,

Benvolio:"ကျုပ် အေးအေးဆေးဆေးဖြစ်ချင်တယ်၊ ခင်ဗျားရဲ့ဓားကို ပြန်သိမ်းလိုက်ပါ။

or manage it to part these men with me."

(သို့) ဒီလူတွေခွဲဖို့ ကို ကျုပ် လုပ်လိုက်ပါ့မယ်။

Tybalt: "What, drawn and talk of peace!

Tybalt: ဘာ ဓားချပြီး၊ ငြိမ်းချမ်းရေး စကားဟုတ်လား။

I hate the word, as I hate hell, all Montagues, and thee.

ငရဲကို၊ Montagues အားလုံးကို၊ ခင်ဗျားကို မုန်းသလို ဓားတွေကို မုန်းတယ်။

Have at thee, coward!"

လာပြီါ၊ ငကြောက်ရေ။"

Okay, heartless hinds.

ကောင်းပြီ၊ သွေးမရှိတဲ့ အိမ်စေတွေ။

We know that once again, it's not a good thing.

နောက်တစ်ခါ ဒါဟာ ကောင်းတဲ့ဟာ မဟုတ်တာ သိကြပါတယ်။

Both families hate each other, and this is just adding fuel to the fire.

မိသားစု နှစ်ခုစလုံးက တစ်စုကိုတစ်စု မုန်းကြပြီး ဒါက မီးကို လောင်စာထည့်တာပါ။

But just how bad is this stinger?

ဒါပေမဲ့ ဒီထိုးနှက်မှုက ဘယ်လောက် ဆိုးလဲ။

A heartless hind is a coward,

သေွးမရှိတဲ့ အိမ်စေက ငကြောက်ပါ

and calling someone that in front of his own men, and the rival family,

သူ့လူတွေနဲ့ ပြိုင်ဘက် မိသားစုတွေရှေ့မှာ တစ်ယောက်ယောက်ကို ခေါ်တာပါ။

means there's going to be a fight.

ရန်ပွဲတစ်ပွဲ ဖြစ်တော့မယ် ဆိုတာပါ။

Tybalt basically calls out Benvolio,

အရင်းခံက Tybalt က Benvolio ကိုခေါ်တာပါ။

and in order to keep his honor, Benvolio has to fight.

သူ့ဂုဏ်ကို ထိန်းဖို့ Benvolio ဟာ တိုက်ခိုက်ရပါတယ်။

This dialogue gives us a good look

ဒီစကားပြောခန်းက ဇာတ်ကောင်နှစ်ဦးကြားက

at the characterization between these two characters.

ဇာတ်ကောင်စရိုက် သရုပ်ဖော်ကို ကောင်းကောင်း မြင်စေပါတယ်။

Tybalt thinks that the Montagues are nothing but cowardly dogs,

Tybalt က Montagues တွေဟာ သူရဲဘောကြောင်တဲ့ ခွေးတွေပဲလို့ ထင်ပြီး

and has no respect for them.

သူတို့ကို လေးစားမှု မရှိဘူး။

Once again, adding dramatic tension to the scene.

နောက်တစ်ခါ ဇာတ်ကွက်ကို သိသာတဲ့ တင်းမာမှု ထပ်ဖြည့်ခြင်းပါ။

Okay, now here's a spoiler alert.

အခု၊ ဒီမှာ ဖျက်လိုဖျက်ဆီး သတိပေးချက်တစ်ခု။

Tybalt's hotheadedness and severe hatred of the Montagues

Tybalt ရဲ့ တဇောက်ကန်းနိုင်မှုနဲ့ Montagues တွေကို ပြင်းထန်တဲ့ အမုန်းက

is what we literature people call his hamartia,

စာပေလောကသားတွေ ခေါ်တဲ့ သူ့ရဲ့ ဆိုးဝါးတဲ့ ပျော့ကွက်

or what causes his downfall.

(သို့) သူရဲ့ ကျဆုံးခန်းဖြစ်စေတာပါ။

Oh, yes.

အိုး၊ ဟုတ်တာပေါ့။

He goes down at the hands of Romeo.

သူဟာ Romeo ရဲ့ လက်အောက် ကျရောက်သွားတယ်။

So when you're looking at Shakespeare, stop and look at the words,

ဒီတော့ ရှိတ်စပီးယားကို ကြည့်တဲ့အခါ ရပ်ပြီး စကားလုံးတွေကို ကြည့်ပါ။

because they really are trying to tell you something.

အကြောင်းက ဒါတွေက သင့်ကို တစ်ခုခုပြောဖို့ ကြိုးစားနေတာမို့လို့ပါ။